PL25367B1

PL25367B1 - Sposób wytwarzania srodków do zwilzania, prania, czyszczenia, emulgowania i podobnych celów.

Info

Publication number: PL25367B1
Application number: PL25367A
Authority: PL
Filing date: 1935-08-20
Publication date: 1937-09-30

Description

Wynalazek dotyczy sposobu wytwarza¬ nia srodków do zwilzania, prania, czysz¬ czenia, emulgowania i t. d. i polega na tym, ze uwodornione zwiazki organiczne, zawie¬ rajace w czasteczce coi najmniej 12 atomów wegla i co najmniej dwa pierscienie weglo¬ we oraz tylko jedna wolna, cyklicznie zwia¬ zana grupe hydroksylowa, sulfonuje sie i otrzymane produkty sulfonowania ewen¬ tualnie isie zobojetnia.Stwierdzono, iz produkty sulfonowania o tym skladzie, zwlaszcza w postaci ich so¬ li rozpuszczalnych w wodzie, posiadaja do¬ skonale wlasciwosci zmieniania napiecia powierzchniowego i nadaja sie zwlaszcza jako srodki do zwilzania, prania, czyszcze¬ nia, emulgowania, rozpraszania, wytwarza¬ nia piany i t. d., wobec czego moga stano¬ wic namiastki mydla.Jako. materialy wyjsciowe do wytwa¬ rzania takich produktów nadaja sie np. u- wodornione aromatyczne wzglednie alifa- tyczno - aromatyczne zwiazki, zawierajace w czasteczce co; najmniej 12 atomów wegla i co najmniej dwa lub wieksza liczbe pier¬ scieni weglowych oraz tylko jedna wolna cyklicznie zwiazana grupe hydroksylowa.Pierscienie weglowe moga byc polaczone ze soba bezposrednio, przy czym mozna sto¬ sowac równiez zwiazki z pierscieniami skondensowanymi. Materialy wyjsciowe moga np. zawierac uwodornione reszty fe-nolowe albo Uwodornione reszty a- lub P - oksynaftylowe.RieTScienie .weglowe moga byc ze soba polaczone bezposrednio albo mostkami, jak mostkami weglowymi, zwlaszcza takimi mostkami alifatycznymi jak: — CH2—/ —CH2 —CH2—/ —CH2—CH2—CH2— lub I C- I CH2 I -CH- I Ctf, i podobnymi. Odpowiednimi materialami wyjsciowymi sa zwlaszcza uwodornione, za¬ wierajace tylko jedna wolna grupe hydro¬ ksylowa pochodne dwu- lub trój - arylo- metanu oraz dwuarylów, jak np. dwufenylu, ich homologów lub produktów podstawie¬ nia.C#3 I CH2-C-CH2 I Materialy, nadajace sie do zastosowania jako materialy wyjsciowe wedlug niniejsze¬ go wynalazku, mozna otrzymac np. w ten sposób, iz nastepujace zwiazki sulfonuje sie po ich uwodornieniu i otrzymane produkty sulfonowania sie zobojetnia: p - oksydwufenyl o wzorze: -OH p - benzylo - fenol o wzorze: Cff, •-¦OH a - benzylo - /J - naftol o wzorze: OH CE, Materialy wyjsciowe moga zawierac po- ty uwodornienia (4 - oksyfenylo) - dwufe- nadto równiez trzy pierscienie. Tak np. na- nylometanu o wzorze: daja sie jako materialy wyjsciowe produk- CH-< I jak równiez i inne materialy wyjsciowe po¬ dane w przykladach.Uwodornianie uskutecznia sie znanymi OH sposobami przy uzyciu katalizatorów, jak niklu, miedzi, kobaltu, chromu lub metali szlachetnych lub mieszanin tych metali; po- — 2 —nadto mozna stosowac katalizatory nie wra¬ zliwe na siarke jak molibden, wolfram i me¬ tale podobne.Sulfonowanie uwodornionych organicz¬ nych zwiazków, zawierajacych w czasteczce co najmniej 12 atomów wegla i co najmniej 2 pierscienie weglowe, jednakze tylko je¬ dna wolna cyklicznie zwiazana gruipe hy¬ droksylowa, mozna przeprowadzic za po¬ moca znanych srodków sulfonujacych, jak stezonego kwasu siarkowego, kwasu siarko¬ wego (zawierajacego S0S), kwasu chloro- sulfonowego, SO^ produktów, otrzymanych przez przylaczenie S03 do zasad trzecio¬ rzedowych i t. d., przy czym mozna te re¬ akcje przeprowadzic w obecnosci lub w nieobecnosci srodków odciagajacych wode, ponadto' srodków rozpuszczajacych lub roz¬ cienczajacych. Przy sulfonowaniu moga po¬ wstac w zaleznosci od warunków reakcji wlasciwe kwasy sulfonowe, estry kwasu siarkowego albo tez mieszaniny.Jako sole produktów sulfonowania wchodza w rachube zwlaszcza sole pota- sowcowe oraz sole amonowe lub ich orga¬ niczne produkty podstawienia.Srodki wedlug wynalazku niniejszego mozna stosowac w róznych galeziach prze¬ myslu do wytwarzania piany, emulgowa¬ nia, rozpraszania, zwilzania, napawania, u- trwalania, wyrównywania, wytwarzania roztworów i t, d. Tak np. mozna je stoso¬ wac jako srodki zastepujace mydlo, ponad¬ to do wyrobu srodków do napawania i po¬ dobnych, równiez jako srodki pomocnicze w przemysle skórzanym, futrzanym, a zwla¬ szcza w przemysle wlókienniczym przy u- skutecznianiu róznych procesów uszlachet¬ niajacych. Mozna je równiez stosowac do prania i czyszczenia materialów wlókienni¬ czych, bielizny i i d.Srodki, otrzymane wedlug niniejszego wynalazku, sa skuteczne równiez w postaci mieszaniny z innymi srodkami. Mozna je stosowac w obojetnych, kwasnych i zasado¬ wych cieczach i kapielach, a takze w roz¬ tworach zawierajacych elektrolity. Mozna np. stosowac je razem z najróznorodnie\- szymi srodkami reagujacymi zasadowo.Mozna je wiec stosowac w mieszaninie z solami zasadowymi, jak weglanami pota- sowcowymi, fosforanem trójsodowym i in¬ nymi ortofosforanami potasowców, pyro - i metafosforanami potasowców, poli - i hi- pofosforanami, ponadto ze szklem wodnym, metakrzemianami potasowców lub borana¬ mi potasowców. Mozna je równiez stoso¬ wac razem ze srodkami obojetnymi, jak siarczanem sodu, naftalenosulfonianem so¬ du.Srodki, otrzymane wedlug niniejszego wynalazku, mozna równiez stosowac w o- becnosci srodków oddajacych tlen, np. nad¬ tlenku wodoru, nastepnie w obecnosci soli kwasów nadtlenowych, jak nadtlenków, o- raz nadboranów, nadsiarczanów, nadwegla¬ nów, nadfosforanów, nadpirofosiforanów i t. d. Wreszcie mozna je stosowac równiez razem z innymi srodkami do zwilzania, wy¬ twarzania piany, do emulgowania, rozpra¬ szania, prania, czyszczenia, zmiekczania, plukania oraz ze srodkami podobnymi.Ponadto mozna stosowac srodki, otrzy¬ mane wedlug niniejszego wynalazku, w mieszaninie z rozpuszczalnikami, jak alifa¬ tycznymi weglowodorami, alkoholami i po¬ dobnymi, albo w mieszaninie ze srodkami przetluszczajacymi, enzymami, jak ureaza, pankreatyna, albo jako skladniki srodków do polerowania lub szorowania.Produkty sulfonowania mozna równiez stosowac w mieszaninie z fenolami dziala¬ jacymi dezynfekuj aco, np. p - chlorometa- krezolem.Wymienione mieszaniny otrzymuje sie znanymi sposobami w mieszarkach, mly¬ nach kulowych lub innych urzadzeniach db mieszania. Ponadto mozna mieszanie sklad¬ ników suchych lub zawierajacych wode u- skuteczniac przez rozpylanie. Mozna wpro¬ wadzac do handlu zarówno gotowe miesza¬ niny albo mieszac poszczególne skladniki na — 3 —miejscu zuzycia; Mozna je rozpuszczac odw dzielnie albo jednoczesnie w cieczach sto¬ sowanych do traktowania albo tez mieszac ze soba roztwory skladników.Produkty zawierajace srodki wedlug wynalazku mozna stosowac w handlu lub w gospodarstwie domowym w postaci sta¬ lej, np. w postaci proszku* platków, kawal¬ ków, nitek i t. d. Mozna je równiez sprze¬ dawac w stanie rozpuszczonym luib zemul- gówanyin w cieczy albo w postaci ciastowa- tej masy, pasty lub kremu, jak np. w po¬ staci preparatów kosmetycznych, srodków do polerowania, mydel, kremów i t. d. Cie¬ cze wytworzone mozna stosowac na zimno i na cieplo.W przeciwienstwie do podobnych zwiaz* ków, otrzymanych przez sulfonowanie uwo¬ dornionych wielord^zeniowych zwiazków or¬ ganicznych, zawierajacych w czasteczce dwie lub wieksza liczbe grup hydroksylo¬ wych, posiadaja srodki otrzymane w mysl wynalazku znacznie wieksza zdolnosc pie¬ nienia i zwilzania. Ponadto odznaczaja sie one nadzwyczajna trwaloscia.Przyklad I. 118 czesci wagowych p - - benayibfenolu ogrzewa sie w obecnosci 12 czesci wagowych katalizatora niklowego w autoklawie z urzadzeniem do mieszania z wodorem pod cisnieniem 150 atm i w tem¬ peraturze 150—• 200°C, pwy czym w ciagu 2 godzin pochlania sie 6 moli wodoru, O trzymany produkt rozpuszcza sie w eterze; powstaly roztwór oddziela sie od niklu przez saczenie i przemywa lugiem sodo¬ wym a nastepnie woda. Wytworzony pro¬ dukt suszy sie nad siarczanem- sodu, odide- stylowuje eter i pozostalosc destyluje w prózni. Otrzymana substancja jest lepkim bezbarwnym olejem o punkcie wrzenia 155 — 1565°G pod cisnieniem 12 mm Hgi, 1% czesci wagowych tak otrzymanego produktu rozpuszcza sie w 509 czesciach wagowych eteru i przez wkraplanie roz¬ tworu eterowego, zawierajacego 116 czesci wagowych kwasu chlorostdfonowego, sulfo¬ nuje sie chlodzac. Nastepnie mase reakcyj¬ na zobojetnia sie, odcLestylowujie eter i po¬ zostalosc wygotowuje w alkoholu. Przy chlodzeniu krystalizuje z eteru sól sodowa produktu sulfonowania, która daje z woda dobrze pieniace sie i dobrze zwilzajace roz¬ twory, które nadaja sie z korzyscia do trak¬ towania materialów wlóknistych oraz jako srodki zastepujace mydlo.Analogicznie mozna otrzymywac takze sól potasowa, amonowa, trójetanoloamino- wa, aminopropandiolowa i inne sole orga¬ niczne opisanego wyzej produktu sulfono¬ wania; zastosowanie tych soli jest takie sa¬ mo jak soli sodowej.Przyklad II. W zwiazku, uzytym w poprzednim przykladzie, grupa hydroksy¬ lowa znajdowala sie przy pierscieniu ben¬ zenowym; mozna jednakze otrzymac rów¬ niez cenne produkty, jesli grupa hydroksy¬ lowa* znajduje sie analogicznie w innych a- romatycznych ukladach pierscieniowych, jak w naftalenie, antracenie lub fenantre- nie. Tak. np. mozna otrzymac cenny kapi¬ larnie czynny srodek w sposób nastepuja¬ cy. 117 czesci wagowych a - benzylo - /? - - naftolu ogrzewa sie w autoklawie z mie¬ szadlem w obecnosci katalizatora niklowe¬ go z wodorem pod cisnieniem 200 atm i w temperaturze do 2Q0°C dopóty, az przesta¬ nie sie wiazac wodór. Powstaly produkt, który pobral 8 moli wodoru, sulfonuje sie czterokrotna iloscia stezonego kwasta siar¬ kowego. Sól sodowa produktu sulfonowania perhydrobenzylonaftolu daje silnie pieniace sie i dobrze zwilzajace wodne roztwory, które mozna stosowac z korzyscia do trak¬ towania materialów wlóknistych oraz jakta srodki zastepujace mydla. PL

Claims

Zastrzezenia patentowe. 1. Sposób wytwarzania srodków do zwilzania, prania, czyszczenia, emulgowa¬ nia i podobnych celów, znamienny tym, ze sulfonuje sie uwodornione zwiazki organi- — 4 —Cziie, zawierajace w czasteczce cO najmniej 12 atomów wegla i co najmniej dwa pier¬ scienie weglowe oraz tylko jedna wolna, cyklicznie zwiazana grupe hydroksylowa, i otrzymane produkty sulfonowania ewentu¬ alnie zobojetnia sie.
2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze sulfonuje sie takie organiczne zwiazki wspomnianego rodzaju, w których uklad pierscieniowy, zawierajacy grupe hy¬ droksylowa, jest uwodorniona pochodna fe¬ nolu, technicznego krezolu lub naftoli,
3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze sulfonuje sie takie zwiazki organi¬ czne wspomnianego rodzaju, w których u- klad pierscieniowy, nie zawierajacy grupy hydroksylowej, stanowi jeden lub dwa jed¬ nordzeniowe hydroaromatyczne pierscienie, zwlaszcza uwodorniona pochodna dwufeny¬ lu albo uwodorniona .pochodna naftalenu, uwodorniona pochodna antracenu lub fe- nantrenu, zwlaszcza pochodna alkoholi zy¬ wicznych.
4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze sulfonuje sie takie zwiazki organi¬ czne wspomnianego rodzaju, w których u- klad pierscieniowy, zawierajacy grupe hy¬ droksylowa, oraz uklad pierscieniowy, nie zawierajacy grupy hydroksylowej, sa pola¬ czone ze soba bezposrednio.
5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze sulfonuje sie takie zwiazki organi¬ czne wspomnianego rodzaju, w których u- klad pierscieniowy, zawierajacy grupe hy¬ droksylowa, i uklad, nie zawierajacy grupy hydroksylowej, sa polaczone ze soba most¬ kami, jak np. — CH2—/ —CH2 CH2—; —CH2 CH% CH2— lub C/z3 CH2 ^"3 i i^ i i i i CH3 CH2 C/io i podobnymi.
6. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze sulfonuje sie uwodornione jedno - - oksy - dwu i - trójarylometany.
7. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze sulfonuje sie uwodornione jedno - - oksy - dwufenyle.
8. Sposób wedlug zastrz. 1 — 7, zna¬ mienny tym, ze otrzymane produkty sulfo¬ nowania, ewentualnie po zobojetnieniu, mie¬ sza sie z innymi srodkami zmieniajacymi napiecie powierzchniowe. Henkel & Cie., G. m. b. H. Zastepca: Inz. F. Winnicki, rzecznik patentowy. Druk L. Boguslawskiego i Ski. Warszawa. PL