PL208259B1 - Nośnik danych posiadający optycznie zmienną strukturę i sposób wytwarzania tego nośnika - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Niniejszy wynalazek dotyczy nośnika danych posiadającego optycznie zmienną strukturę obejmującą wytłoczoną strukturę o podwyższonych obszarach oraz pierwszą powlokę kontrastującą z powierzchnią nośnika danych, przy czym wytłoczona struktura i powłoka połączone są ze sobą w taki sposób, że przynajmniej części powłoki są całkowicie widoczne w przypadku prostopadłego kierunku obserwacji, lecz niewidoczne w przypadku ukośnego kierunku obserwacji, dzięki czemu przy naprzemiennej zmianie kierunku obserwacji pomiędzy kierunkiem prostopadłym i ukośnym występuje „efekt przechylania”. Wynalazek dotyczy ponadto sposobu wytwarzania takiego nośnika danych.

Od pewnego czasu znane jest wyposażanie nośników danych, takich jak banknoty, papiery wartościowe, karty kredytowe, karty identyfikacyjne i tym podobne, w optycznie zmienne elementy zabezpieczające, a w szczególności w optycznie zmienne struktury dyfrakcyjne takie jak hologramy. Zabezpieczenie przed fałszerstwem zapewniane przez hologramy oparte jest na różnych wrażeniach wizualnych wykazywanych przez hologramy przy zmianie kąta, pod jakim hologram jest obserwowany. Wspomniane wrażenie zmienności optycznej jest niemożliwe do uzyskania z wykorzystaniem urządzeń kopiujących, ponieważ urządzenia kopiujące odwzorowują jedynie wygląd hologramu przy pewnym kącie obserwacji. Nośnik danych posiadający taki hologram ujawniono na przykład w patencie EP 0 440 045 A2. W dokumencie tym zaproponowano nał o ż enie hologramu na noś nik danych jako elementu prefabrykowanego lub wytłoczenie warstwy lakieru nałożonej na nośnik danych.

Istnieją jednak inne optycznie zmienne elementy zabezpieczające, które mogą być umieszczone na nośniku danych. W patencie CA 1 019 012 ujawniono na przykład banknot posiadający na częściowym obszarze jego powierzchni nadrukowany wzór składający się z równoległych linii. W celu uzyskania efektu zmienności optycznej składająca się z linii struktura została dodatkowo wytłoczona w noś niku danych na obszarze nadrukowanego wzoru skł adają cego się z linii, dzięki czemu utworzone zostały powierzchnie boczne, które widoczne są jedynie w przypadku pewnych kątów obserwacji. Wybiórcze umieszczenie nadrukowanych linii wzoru na podobnie zorientowanych powierzchniach bocznych wytłoczonej struktury liniowej powoduje, że wzór liniowy widoczny jest w przypadku ukośnego kierunku obserwacji powierzchni bocznych, na których znajdują się linie. W przypadku ukośnego kierunku obserwacji z przeciwnej strony powierzchni bocznych, składający się z linii wzór nie jest widoczny.

Poziom zabezpieczenia przed fałszerstwem zapewniany przez takie wytłoczone, optycznie zmienne elementy zabezpieczające może być jeszcze podwyższony z wykorzystaniem możliwych do zaobserwowania gołym okiem efektów uzyskiwanych przez wybiórcze zmienianie składającego się z linii wzoru lub wytłoczonej struktury. Przykłady takich dodatkowych efektów opisano w patentach WO 97/17211 i WO 02/20280.

Z opisu patentowego WO 97/17211 znany jest noś nik danych z optycznie zmiennym elementem, w którym wytłoczona struktura ma nadrukowany motyw informacyjny, kontrastujący z powierzchnią nośnika. Z opisu patentowego WO 02/20280 znany jest nośnik danych optycznie zmiennym elementem, który posiada optycznie zmienną strukturą i nadrukiem i drugą powłoką pełniącą funkcję ochronną.

Z opisu patentowego EP 0372274 znana jest odmiana wielowarstwowego noś nika danych (np. karty identyfikacyjnej), w którym wytłaczana struktura jest powleczona dwiema różnobarwnymi warstwami i ma motyw informacyjny (naniesiony np. techniką laserową).

Z opisu patentowego US 5797632 ujawniono sposób wieloetapowego barwnego drukowania motywów informacyjnych na reliefowych powierzchniach wytłaczanych. Dokument ujawnia sposób zamiany wielobarwnego druku offsetowego przez pojedynczy barwny druk offsetowy. Postrzeganie różnych kolorów jest realizowane przez wytłaczanie siatek dyfrakcyjnych o różnej strukturze w podłożu.

Efekt zmienności optycznej zapewniany przez elementy zabezpieczające znane w obecnym stanie techniki jest znacząco lepszy w przypadku połączenia nadruku ze ślepym wytłoczeniem, które korzystnie wykonywane jest techniką druku wklęsłego. Ślepe wytłaczanie posiada wadę polegającą na tym, że nie może być ono zintegrowane z barwnym nadrukiem wykonanym techniką druku wklęsłego, lecz może być wykorzystywane jedynie jako osobna cecha zabezpieczająca. Do uzyskania pewności, że ani trochę farby drukarskiej nie przedostanie się do wgłębień ślepego wytłoczenia podczas pokrywania farbą drukarskiej kliszy do druku wklęsłego, wymagane jest zastosowanie względnie dużych odległości pomiędzy obszarami, na których znajduje się ślepe wytłoczenie.

Wynalazek dotyczy zatem problemu udostępnienia nośnika danych posiadającego optycznie zmienny element zabezpieczający opisanego powyżej rodzaju, który może być zintegrowany z nadrukowanym obrazem.

PL 208 259 B1

Problem ten rozwiązany został dzięki cechom wynalazku ujawnionym w niniejszym opisie. Według wynalazku nośnik danych posiadający optycznie zmienną strukturę obejmującą wytłoczoną strukturę o podwyższonych obszarach oraz pierwszą powłokę kontrastującą z powierzchnią nośnika danych i umieszczoną jedynie w pewnych obszarach, przy czym wytłoczona struktura i powłoka połączone są ze sobą w taki sposób, że przynajmniej części powłoki są całkowicie widoczne w przypadku prostopadł ego kierunku obserwacji, lecz niewidoczne w przypadku ukoś nego kierunku obserwacji, dzięki czemu przy naprzemiennej zmianie kierunku obserwacji pomiędzy kierunkiem prostopadłym i ukośnym występuje „efekt przechylania”, oraz optycznie zmienna struktura posiada przynajmniej w częściowych obszarach drugą powłokę, przynajmniej w obszarach częściowych zachodzącą na pierwszą powłokę, charakteryzuje się tym, że druga powłoka również kontrastuje z powierzchnią nośnika danych oraz przynajmniej jedna z powłok przynajmniej częściowo zawiera półprzezroczyste farby drukarskie.

Korzystnie druga powłoka nośnika danych umieszczona jest w położeniu odpowiadającym przynajmniej części podwyższonych obszarów wytłoczonej struktury.

Korzystnie nośnik danych według wynalazku posiada motyw wykonany techniką druku wklęsłego. Korzystnie również nośnik danych według wynalazku charakteryzuje się tym, że przynajmniej części wytłoczonej struktury umieszczone są w obszarze motywu wykonanego techniką druku wklęsłego. Korzystnie druga powłoka nośnika danych ma taką samą barwę jak motyw wykonany techniką druku wklęsłego.

Korzystnie również druga powłoka stanowi część motywu wykonanego techniką druku wklęsłego. Korzystnie również barwa drugiej powłoki kontrastuje z barwą pierwszej powłoki.

Korzystnie nośnik danych charakteryzuje się tym, że pomiędzy barwą pierwszej powłoki a barwą drugiej powłoki istnieje kontrast dopełniający.

Korzystnie optycznie zmienna struktura nośnika danych posiada jako podłoże warstwę metaliczną. Także korzystnie pierwsza i/lub druga powłoka nośnika danych wykazują przynajmniej w niektórych obszarach właściwości umożliwiające odczyt maszynowy.

Korzystnie pierwsza i/lub druga powłoka nośnika danych według wynalazku wykazują właściwości magnetyczne, przewodzą prąd elektryczny lub wykazują właściwości luminescencyjne. Korzystnie także optycznie zmienna struktura nośnika danych posiada nałożoną lub podłożoną dodatkową przezroczystą warstwę optycznie zmienną lub element wykonany z folii.

Korzystnie jedna z powłok nośnika danych jest wielobarwna.

Korzystnie pierwsza powłoka nośnika danych ma postać nadrukowanej struktury rastrowej. Korzystnie struktura rastrowa ma postać rastra liniowego o stałej liniaturze rastra.

Korzystnie także raster liniowy ma postać oddalonych od siebie linii barwnych lub bezpośrednio ze sobą sąsiadujących linii barwnych.

Korzystnie również raster liniowy posiada przynajmniej w niektórych obszarach pogrubione obszary.

Korzystnie raster liniowy posiada pogrubione obszary jedynie po jednej stronie.

Korzystnie raster liniowy odwzorowuje obraz półtonowy.

Nośnik danych według wynalazku korzystnie charakteryzuje się tym, że wytłoczona struktura ma postać wytłoczonej struktury rastrowej.

Korzystnie wytłoczona struktura wykonana jest w postać rastra liniowego o stałej liniaturze rastra. Korzystnie także wytłoczona struktura posiada w niektórych obszarach zmienną liniaturę rastra. Korzystnie także wytłoczona struktura i druga powłoka nośnika danych mają postać barwnych nadruków wykonanych techniką druku wklęsłego.

Nośnik danych według wynalazku korzystnie charakteryzuje się tym, że pierwsza powłoka ma postać ciemnego rastra liniowego, zaś druga powłoka ma postać jasnego, barwnego rastra liniowego. Korzystnie wytłoczona struktura nośnika danych posiada podwyższone obszary o różniących się od siebie wysokościach.

Korzystnie wytłoczona struktura i pierwsza powłoka posiadają taką samą liniaturę rastra. Korzystnie wytłoczona struktura podzielona jest na obszary częściowe, w których znajdują się różniące się od siebie częściowe wytłoczone struktury.

Nośnik danych według wynalazku korzystnie charakteryzuje się tym, że obszary częściowe tworzą dwuwymiarową macierz obejmującą m obszarów częściowych w kierunku poziomym oraz n obszarów częściowych w kierunku pionowym, przy czym m, n > 1, korzystnie m, n > 2.

PL 208 259 B1

Korzystnie częściowe wytłoczone struktury, znajdujące się w przynajmniej dwóch sąsiadujących ze sobą obszarach częściowych, są względem siebie przesunięte o ułamek, w szczególności o jedną trzecią liniatury rastra.

Korzystnie przynajmniej częściowe wytłoczone struktury znajdujące się w jednym obszarze częściowym posiadają nie wytłoczoną krawędź konturu.

Korzystnie nośnik danych według wynalazku ma postać papieru wartościowego, w szczególności banknotu.

Wynalazkiem jest również sposób wytwarzania nośnika danych.

Sposób wytwarzania nośnika danych, posiadającego optycznie zmienną strukturę obejmującą wytłoczoną strukturę o podwyższonych obszarach oraz pierwszą powłokę kontrastującą z powierzchnią nośnika danych, przy czym wytłoczona struktura i powłoka połączone są ze sobą w taki sposób, że przynajmniej części powłoki są całkowicie widoczne w przypadku prostopadłego kierunku obserwacji, lecz niewidoczne w przypadku ukośnego kierunku obserwacji, dzięki czemu przy naprzemiennej zmianie kierunku obserwacji pomiędzy kierunkiem prostopadłym i ukośnym występuje „efekt przechylania” charakteryzuje się tym, że obejmuje następujące czynności:

- nakłada się pierwszą powłokę jedynie na pewne obszary nośnika danych,

- w nośniku danych wytłacza się za pomocą rylca wytłoczoną strukturę, przy czym wytłoczenie drugiej powłoki przenosi się na nośnik danych w taki sposób, że przynajmniej w niektórych obszarach zachodzi ona na pierwszą powłokę, zaś barwę drugiej powłoki wybiera się w taki sposób, że kontrastuje ona z powierzchnią nośnika danych, zaś drugą powłokę przenosi się na wytłoczoną strukturę w miejscach odpowiadających położeniu przynajmniej części podwyższonych obszarów wytłoczonej struktury, przy czym przynajmniej jedną z powłok wykonuje się przynajmniej częściowo z półprzezroczystych farb drukarskich.

Korzystnie motyw nośnika danych wykonuje się techniką druku wklęsłego, zaś przynajmniej części wytłoczonej struktury umieszcza się w obszarze motywu wykonanego techniką druku wklęsłego.

Korzystnie pierwszą powłokę nośnika danych wykonuje się w procesie druku offsetowego.

Korzystnie również pierwszą powłokę nośnika danych wykonuje się w postaci rastra liniowego.

Korzystnie wytłoczoną strukturę i drugą powłokę nośnika wykonuje się techniką druku wklęsłego z zastosowaniem farby drukarskiej.

Korzystnie drugą powłokę wykonuje się jako gradientowe przejście barw.

W sposobie według wynalazku najpierw nakłada się pierwszą powłokę, a w drugim etapie równocześnie wykonuje się strukturę wytłoczoną i drugą powłokę.

Wynalazek niniejszy oparty jest na stwierdzeniu, że efekt zmienności optycznej zapewniany przez element zabezpieczający utrzymywany jest w przypadku, gdy ślepe wytłoczenie zastąpione zostanie wytłoczeniem pokrytym farbą drukarską. Oznacza to, że optycznie zmienna struktura posiada przynajmniej w obszarach częściowych drugą powłokę, która również kontrastuje z powierzchnią nośnika danych i umieszczona jest na podwyższonych obszarach wytłoczonej struktury. Wykorzystanie drugiej powłoki wykazuje zaletę polegającą na tym, że wytłoczona struktura jest stabilizowana bez potrzeby przeprowadzania dodatkowego procesu druku.

Element zabezpieczający według wynalazku wykazuje ponadto zaletę polegającą na tym, że może być zintegrowany z motywem wykonanym techniką druku wklęsłego, a więc również z kształtem i barwą głównego motywu.

Technika druku wklęsłego charakteryzuje się tym, że w kliszach drukarskich wykorzystywanych do wykonywania nadrukowanego obrazu znajdują się liniowe wgłębienia. Odwzorowanie obszarów uzyskiwane jest również z wykorzystaniem znajdujących się blisko siebie wygrawerowanych linii, przy czym poszczególne wygrawerowane linie posiadają zwykle szerokość równą ułamkom milimetra.

W celu przeprowadzenia procesu drukowania wygrawerowane w kliszy linie wypełniane są farbą drukarską. Nadmiar farby drukarskiej usuwany jest z kliszy za pomocą cylindra wycierającego lub listwy zgarniającej, dzięki czemu wygrawerowane linie wypełnione są farbą drukarska aż do ich krawędzi. Podczas procesu drukowania nośnik danych przeznaczony do zadrukowania, zwykle jest to papier, przyciskany jest z dużą siłą do kliszy z wykorzystaniem prasy posiadającej cylinder o sprężystej powierzchni. W ten sposób nośnik danych jest wciskany do wypełnionych farbą drukarską linii wygrawerowanych w kliszy, dzięki czemu styka się on z farbą drukarską. Podczas usuwania nośnika danych z kliszy wyciąga on farbę drukarską z wgłębień wygrawerowanych linii. Utworzony w ten sposób nadrukowany obraz posiada nadrukowane linie, które różnią się szerokością w zależności od głęboPL 208 259 B1 kości grawerowania. Nośnik danych jest wciskany w wykonane w kliszy wgłębienia z tak dużą siłą, że nie tylko przyjmuje farbę drukarską z wgłębień, lecz równocześnie ulega wytłoczeniu.

W przypadku wykorzystywania w technice druku wklęsłego półprzezroczystych farb drukarskich, jaśniejsze odcienie barw uzyskiwane są przy zastosowaniu cieńszych warstw farby drukarskiej, zaś ciemniejsze odcienie barw uzyskiwane przez drukowanie z wykorzystaniem grubszych warstw farby drukarskiej. Efekt ten może być również wykorzystywany w zakresie wynalazku w celu uzyskania różnobarwnych efektów oraz zwiększenia kontrastu efektu przechylania. Możliwe jest podobnie połączenie półprzezroczystych i nieprzezroczystych farb drukarskich.

Optycznie zmienna struktura według wynalazku może być zatem zintegrowana z kliszą drukarską wykorzystywaną do drukowania motywu techniką druku wklęsłego, przy czym jest to dokonywane w bardzo prosty sposób przez wykonanie wytłoczonej struktury również w postaci wgłębień znajdujących się w kliszy drukarskiej. Podczas procesu drukowania wgłębienia należące do wytłoczonej struktury wypełniane są farbą drukarską, która posiada na przykład taką samą barwę jak motyw wykonywany techniką druku wklęsłego. Ta warstwa farby drukarskiej, która jest przenoszona na nośnik danych podczas procesu wytłaczania tworzy drugą powłokę według wynalazku, która umieszczona jest na podwyższonych obszarach wytłoczonej struktury.

Nie jest konieczne wykorzystywanie na całym obszarze wytłoczonej struktury farby drukarskiej o takiej samej barwie. Możliwe jest również wykorzystanie barwnej farby drukarskiej jedynie na częściowych obszarach wytłoczonej struktury. Alternatywnie możliwe jest również umieszczenie na wytłoczonej strukturze różnych barw lub płynnie zmieniających się barw. Taka płynna zmiana barw uzyskana może być przez wykorzystanie różnych barw, przy czym klisza drukarska jest pokrywana farbą drukarską z wykorzystaniem jednobarwnych matryc. Barwa drugiej powłoki korzystnie stanowi element barwnego deseniu tworzącego motyw wykonywany techniką druku wklęsłego.

Do kontrolowania kontrastu optycznie zmiennej struktury wykorzystywane jest gradientowe przejście barw oraz odpowiednio wybrane farby drukarskie.

Gradientowe przejście barw umożliwia również maszynowe wykrywanie części optycznie zmiennej struktury przez dodanie do co najmniej jednej farby drukarskiej przynajmniej jednej charakterystycznej substancji, takiej jak substancja luminescencyjna, substancja posiadająca właściwości magnetyczne lub substancja przewodząca prąd elektryczny. Różne części optycznie zmiennej struktury mogą również obejmować substancje różniące się od siebie właściwościami. Alternatywnie cała optycznie zmienna struktura może wykazywać taką samą właściwość umożliwiającą jej maszynowe wykrywanie.

Optycznie zmienna struktura może bezpośrednio graniczyć z motywem wykonanym techniką druku wklęsłego lub może stanowić część motywu wykonanego techniką stalorytu.

Ponieważ takie motywy wykonywane techniką druku wklęsłego wykorzystywane są głównie do wykonywania nadruków zabezpieczających, nośnik danych według wynalazku korzystnie ma postać papieru wartościowego, w szczególności banknotu. Papier wartościowy może być papierem zabezpieczającym wykonanym z włókien bawełnianych, papierem zawierającym włókna syntetyczne i/lub ścier chemiczny lub może być folią wykonaną z tworzywa sztucznego. Taki papier zabezpieczający może być również korzystnie wykorzystywany do zabezpieczania dowolnych produktów i towarów.

Druga powłoka umieszczona w obszarze wytłoczonej struktury może ponadto posiadać barwę kontrastującą z barwą pierwszej powłoki i może przynajmniej częściowo zachodzić na pierwszą powłokę. Jedna z powłok może ponadto przynajmniej w pewnych obszarach posiadać właściwości umożliwiające jej maszynowe wykrywanie. Mogą to być na przykład właściwości magnetyczne, przewodzenie prądu elektrycznego lub właściwości luminescencyjne. Nośnik danych może wreszcie w obszarze optycznie zmiennej struktury posiadać metaliczną warstwę podłożową.

Wytłoczona struktura korzystnie wykonywana jest w postaci struktury rastrowej. Może ona mieć kształt trójkątny, lecz również trapezowy, sinusoidalny, półkolisty lub dowolny inny. Wytłoczona struktura korzystnie wykonywana jest z wykorzystaniem rastra liniowego o stałej liniaturze. W pewnych wykonaniach korzystne może być jednak zastosowanie rastra o zmiennej liniaturze. Przykładowo liniatura rastra może w sposób ciągły zwiększać się w obszarze brzegowym optycznie zmiennej struktury, dzięki czemu wydaje się, że wytłoczona struktura się zwęża. Ten samem efekt może być uzyskany przez wykorzystanie ciągłego zmniejszania się szerokości linii przy stałej lub zwiększającej się liniaturze rastra. W tym obszarze brzegowym pierwsza powł oka moż e być dostosowana do wytł oczonej struktury lub może być całkowicie nieobecna.

Kolejne efekty mogą być uzyskane przez zmianę kąta nachylenia powierzchni bocznej linii wytłoczonej struktury wykonanej z wykorzystaniem rastra liniowego.

PL 208 259 B1

W celu zapewnienia wyraźniejszych efektów zmienności optycznej wytłoczona struktura może być podzielona na obszary częściowe, w których umieszczone są różniące się od siebie częściowe wytłoczone struktury, tak jak to opisano w patencie WO 02/20280. Patent ten włączono do niniejszego zgłoszenia jako źródło literaturowe.

Obszary częściowe korzystnie tworzą dwuwymiarową macierz obejmującą w obszarów częściowych w kierunku poziomym oraz n obszarów częściowych w kierunku pionowym, przy czym m, n > 1, korzystnie m, n > 2. Częściowe wytłoczone struktury znajdujące się w przynajmniej dwóch sąsiadujących ze sobą obszarach częściowych są względem siebie przesunięte o ułamek, w szczególności o jedną trzecią, liniatury rastra.

Pierwsza powłoka korzystnie ma postać nadruku wykonanego również jako struktura rastrowa, przy czym poszczególne elementy rastra mogą być zaprojektowane w dowolny sposób. W korzystnym wykonaniu wyżej wymieniony raster liniowy obejmuje nadrukowane linie o dowolnej pożądanej barwie. Nadruk wykonywany jest z wykorzystaniem dowolnej pożądanej techniki drukarskiej takiej jak druk offsetowy sitodruk. Wykorzystywane mogą być również dowolne pożądane procesu druku pośredniego, takie jak pośredni druk typograficzny. Takie techniki umożliwiają również wykonanie pierwszej powłoki o płynnie zmieniających się barwach, tak zwanej „tęczy” („rainbow blend”).

Nadrukowana struktura rastrowa i wytłoczona struktura korzystnie dopasowywane są do siebie w taki sposób, że nadrukowane linie rastra są nieco mniejsze niż długość powierzchni bocznych linii wytłoczonej struktury, przy czym rozciągają się one równolegle lub niemal równolegle do siebie. Nadrukowana struktura rastrowa i wytłoczona struktura nie muszą koniecznie obejmować prostych linii, wykorzystywane mogą być zamiast nich linie faliste, itp. Szerokość linii mieści się w przedziale od 25 mikronów do 300 mikronów, korzystnie w przedziale od 55 mikronów do 150 mikronów. Jeżeli liniowy raster składa się z nadrukowanych linii oddalonych od siebie o pewną odległość, stosunek powierzchni obszarów zadrukowanych do niezadrukowanych wynosi mniej więcej 1:1. Jeżeli wykorzystano ponadto szerokość linii rzędu 100 mikronów, linie mogą być już nierozróżnialne dla ludzkiego oka, co powoduje uzyskanie efektu jednorodnej barwy. W ten sposób liniowy raster postrzegany jest jako powierzchnia o jednorodnej barwie. Linie mogą być ponadto w pewnych obszarach grubsze, umożliwiając w ten sposób odwzorowanie obrazu półtonowego lub innego motywu. Linie korzystnie posiadają pogrubione obszary jedynie po jednej stronie. Prowadzi to również do uzyskania lepszego kontrastu. Alternatywnie linie mogą posiadać przerwy mające na celu uzyskanie dodatkowego wzoru rozpoznawalnego dla ludzkiego oka. Pierwsza powłoka i/lub wytłoczona struktura mogą być również wykonane w taki sposób, by powtarzały inne informacje zawarte na dokumencie wartościowym umożliwiając porównanie ze sobą tych informacji.

Ogólnie należy podkreślić, że barwy elementu zabezpieczającego mogą być dowolnie dopasowywane przez odpowiedni dobór barw pierwszej i drugiej powłoki, ponieważ zawsze jest widziana mieszanina dwóch barw, przynajmniej w przypadku kierunku obserwacji z góry. Informacje zauważalne przy różnych kątach obserwacji mogą być podobnie zmieniane przez odpowiedni dobór parametrów takich jak barwa, grubość linii i modulacja linii pierwszej powłoki oraz kąt nachylenia powierzchni bocznych, wysokość powierzchni bocznych i modulacja powierzchni bocznych wytłoczonej struktury.

Rasteryzacja nadruku może okazać się zbyteczna w przypadku wykorzystywania optycznie zmiennych farb drukarskich, tj. farb drukarskich wykazujących różne efekty wizualne w zależności od kąta obserwacji. Mogą to być farby drukarskie o wysokim połysku, na przykład metaliczne, warstwowe lub inne farby drukarskie, które wykazują zmianę barwy w zależności od kąta obserwacji, tak jak ma to miejsce na przykład w przypadku farb drukarskich zawierających pigmenty ciekłokrystaliczne.

Pod lub nad optycznie zmienną strukturą według wynalazku posiadającą rasteryzowaną pierwszą powłokę może jednak znajdować się dodatkowo optycznie zmienny, nadrukowany obraz. Korzystnie jest on wykonywany z wykorzystaniem farb drukarskich posiadających warstwę interferencyjną i/lub zawierających pigmenty ciekłokrystaliczne. Pod uwagę może być brane także dodatkowe podłoże metaliczne. Nadrukowany obraz może być odwzorowany w pozytywie lub w negatywie. Wykorzystanie ciekłych kryształów zwiększa dodatkowo poziom zabezpieczenia przed fałszerstwem, ponieważ nadrukowany obraz posiada w takim przypadku właściwość polaryzacji światła, co może być wykrywane maszynowo. Ma to miejsce zwłaszcza w przypadku, gdy nadrukowany obraz składa się z częściowych nadrukowanych obrazów, do których wykonania wykorzystane zostały ciekle kryształy wykazujące różniące się od siebie właściwości polaryzacyjne.

Pod lub nad optycznie zmienną strukturą według wynalazku może jednak znajdować się nie dodatkowy nadrukowany obraz, lecz wykonany z folii element, taki jak wytłoczona w warstwie lakieru

PL 208 259 B1 struktura dyfrakcyjna. Wykorzystywane mogą być w tym celu dowolne pożądane struktury wykonane z lakieru oraz rodzaje wykonanych z folii elementów, takie jak rzeczywiste hologramy, struktury przestrzenne, hologramy objętościowe, które mogą być wykonane jako przezroczyste, półprzezroczyste lub nieprzezroczyste.

W korzystnym wykonaniu wynalazku optycznie zmienna struktura wedł ug wynalazku obejmuje nadruk w postaci nadrukowanego rastra liniowego, pierwszą barwę i wytłoczoną strukturę nałożoną na wymieniony wyżej raster liniowy i również wykonaną z wykorzystaniem linii, przy czym podwyższone obszary wytłoczonej struktury posiadają barwę kontrastującą z pierwszą barwą. Wymieniona wyżej druga barwa korzystnie uzyskana jest z wykorzystaniem półprzezroczystych farb drukarskich wykazujących pewną przezroczystość, dzięki czemu barwa pierwszej powłoki prześwieca przez wspomnianą barwę, przez co obserwator widzi w obszarach nałożenia na siebie struktur mieszaninę barw. Szczególnie dobre rezultaty uzyskiwane są w przypadku, gdy pomiędzy pierwszą a drugą barwą istnieje kontrast dopełniający.

W przypadku oglą dania opisanej powyż ej optycznie zmiennej struktury przy kierunku obserwacji prostopadłym do powierzchni nośnika danych, obserwator widzi jedynie idealnie jednorodny efekt barwny. W przypadku, gdy nośnik danych jest przechylony lub zmianie uległ kąt obserwacji, części pierwszej i/lub drugiej powłoki są zasłaniane przez wytłoczoną strukturę, dzięki czemu w pewnych obszarach przeważa barwa pierwszej powłoki, barwa drugiej powłoki lub mieszanina barw obydwu powłok, co powoduje uzyskanie efektu zmieniających się barw.

Opisana zależność między barwami jest tym wyraźniejsza im większy jest kontrast pomiędzy barwami dwóch powłok. Przykładowo ciemny, na przykład czarny raster liniowy może być połączony z wykonanym techniką druku wklę s ł ego nadrukiem o bardzo kontrastowej barwie uzyskanej z wykorzystaniem półprzezroczystych barw drukarskich, które mogą mieć barwę żółtą lub inną barwę o jasnym odcieniu. Pierwsza powłoka w postaci czarnego rastra liniowego korzystnie nadrukowywana jest w procesie druku offsetowego.

Alternatywnie pod pierwszą powłoką wykonaną korzystnie z wykorzystaniem rastra może znajdować się ponadto warstwa farby drukarskiej, która korzystnie jest jednorodna. Wymieniona wyżej warstwa wykorzystywana jest do ustabilizowania papieru w obszarze zajmowanym przez element zabezpieczający i umożliwia uzyskanie wyraźniejszych krawędzi wytłoczonej struktury. Wspomniana warstwa może być wykonana w postaci warstwy lakieru gruntującego lub barwnego albo stanowi część barwnego wzoru elementu zabezpieczającego, jeżeli lakier posiada barwę kontrastującą z barwą pierwszej powłoki. Możliwe jest wykorzystanie standardowych farb drukarskich lub farb drukarskich zapewniających specjalne efekty, takich jak luminescencyjne farby drukarskie albo farby drukarskie zawierające pigmenty interferencyjne lub ciekłokrystaliczne.

Dodatkowe informacje mogą być wreszcie wprowadzane przez odpowiednie zaprojektowanie wytłoczonej struktury i/lub pierwszej powłoki. Przykładowo podwyższone obszary wytłoczonej struktury mogą mieć różne wysokości. W przypadku, gdy wytłoczona struktura wykonywana jest techniką druku wklęsłego oznacza to, że wybierane są różniące się od siebie głębokości grawerowania kliszy drukarskiej wykorzystywanej do utworzenia wytłoczonej struktury. Obszary o mniejszej głębokości grawerowania wypełnione są podczas procesu drukowania lub wytłaczania mniejszą ilością atramentu, co w przypadku wykorzystywana półprzezroczystych farb drukarskich powoduje uzyskanie jaśniejszego odcienia danej barwy. W ten sposób druga powłoka według wynalazku może być wykorzystywana do wprowadzenia dodatkowych informacji, które widoczne są przy wszystkich kątach obserwacji. Ze względu na różniące się od siebie głębokości grawerowania, zmiana kąta obserwacji powoduje jednak wystąpienie dodatkowych efektów zmienności optycznej, przyczyną powstawania których są względne położenia pierwszej i drugiej powłoki, jak również wytłoczonej struktury oraz wzajemne zależności między nimi.

Dodatkowe informacje mogą być również wyróżnione z wykorzystaniem nie wytłoczonej krawędzi konturu, co zostało już opisane w patencie WO 02/20280. Alternatywnie krawędź konturu może również posiadać drugą powłokę i wytłoczoną strukturę według wynalazku.

Tak jak już kilkakrotnie wspominano powyżej, optycznie zmienny element zabezpieczający według wynalazku korzystnie wykonywany jest podczas dwóch procesów drukowania. W pierwszym procesie drukowania, który korzystnie jest procesem druku wklęsłego lub procesem druku pośredniego, na nośniku danych nadrukowywana jest pierwsza powłoka. W drugim procesie drukowania, który korzystnie przeprowadzany jest techniką druku wklęsłego według wynalazku, na nośnik danych przenoszona jest równocześnie wytłoczona struktura i druga powłoka.

PL 208 259 B1

Podobne efekty optyczne mogą być uzyskiwane w przypadku, gdy dwie powłoki są nadrukowywane techniką druku offsetowego i/lub wklęsłego z zachowaniem registru między nimi, zaś w tym zadrukowanym obszarze jest następnie wykonywane ślepe wytłoczenie, przy czym tutaj również musi być zachowany register. W ten sposób mogą być utworzone wszystkie opisane wykonania mieszczące się w zakresie wynalazku. Na przykład w szczególnym wykonaniu wynalazku nakładany może być liniowy raster o pierwszej barwie, po czym na przynajmniej części jego powierzchni nakładana jest druga powłoka wykonana w postaci jednorodnej warstwy półprzezroczystej farby drukarskiej. W ostatnim etapie w całym zadrukowanym obszarze wykonywane jest z zachowaniem registru ślepe wytłoczenie.

Możliwe jest jednak zastosowanie odwrotnej kolejności, tj. wykonanie najpierw na nośniku danych wytłoczonej struktury i drugiej powłoki, a następnie pierwszej powłoki.

Kolejne wykonania wynalazku i jego zalety opisane zostaną w oparciu o rysunki, na których:

figura 1 przedstawia nośnik danych według wynalazku;

figura 2 przedstawia przekrój wykonany wzdłuż widocznej na fig. 1 linii A-A;

figura 3 przedstawia schematycznie odwzorowanie położenia pierwszej powłoki względem drugiej powłoki w pierwszym wykonaniu elementu zabezpieczającego według wynalazku; figura 4 przedstawia schematycznie odwzorowanie położenia pierwszej powłoki względem drugiej powłoki w drugim wykonaniu elementu zabezpieczającego według wynalazku; figura 5 przedstawia schematycznie odwzorowanie położenia pierwszej powłoki względem drugiej powłoki w trzecim wykonaniu elementu zabezpieczającego według wynalazku, przy czym wytłoczona struktura posiada tu podwyższone obszary o różniącej się od siebie wysokości;

figura 6 przedstawia w przekroju formę według wynalazku przeznaczoną do wykonywania wytłoczonej struktury obejmującej dodatkowe informacje;

figura 7 przedstawia kolejne wykonanie formy według wynalazku;

figura 8 przedstawia kolejną odmianę elementu zabezpieczającego według wynalazku;

figura 9 przedstawia kolejną odmianę elementu zabezpieczającego według wynalazku;

figura 10 przedstawia szczególne wykonanie elementu zabezpieczającego według wynalazku, w którym wytł oczona struktura ma postać macierzy; figura 11 przedstawia szczególne wykonanie wytłoczonej struktury stanowiącej część elementu zabezpieczającego według wynalazku.

Na fig. 1 przedstawiono nośnik danych i według wynalazku posiadający optycznie zmienną strukturę 2. Optycznie zmienna struktura 2 stanowi cechę zabezpieczającą, która może być sprawdzana bez pomocy dodatkowych urządzeń i wykorzystywana jest opcjonalnie oprócz innych cech zabezpieczających umożliwiających sprawdzenie autentyczności nośnika danych. Kolejne cechy zabezpieczające mogą mieć postać na przykład nitki zabezpieczającej, znaku wodnego lub podobnych elementów. W korzystnym wykonaniu wynalazku optycznie zmienna struktura 2 umieszczona jest w obszarze motywu 3 wykonanego na dokumencie wartościowym 1 techniką druku wklęsłego. Geometryczny i barwny wzór optycznie zmiennego elementu zabezpieczającego 2 może być dopasowany do motywu 3 wykonanego techniką druku wklęsłego. W zależności od wykonania motywu 3 wykonanego techniką druku wklęsłego, optycznie zmienna struktura 2 może być również całkowicie zintegrowana z wymienionym powyżej motywem 3 wykonanym techniką druku wklęsłego.

Element zabezpieczający według wynalazku może jednak alternatywnie być umieszczony w dowolnym innym miejscu dokumentu wartościowego 1.

Szczególnie korzystne jest wykorzystanie optycznie zmiennej struktury 2 w przypadku banknotów, jak również innych papierów wartościowych takich jak akcje, czeki i tym podobne. Taka optycznie zmienna struktura może być umieszczana również na etykietach lub innych elementach wykorzystywanych do zabezpieczania towarów.

W przedstawionym wykonaniu wynalazku optycznie zmienna struktura 2 posiada pierwszą powłokę w postaci nadruku kontrastującego z powierzchnią nośnika danych, jak również wytłoczoną strukturę i drugą powłokę, której barwa również kontrastuje z barwą powierzchni nośnika, przy czym położenie drugiej powłoki jest zgodne z położeniem podwyższonych obszarów wytłoczonej struktury. Różne elementy optycznie zmiennej struktury 2 połączone są ze sobą w taki sposób, że przynajmniej częściowe obszary pierwszej powłoki są całkowicie widoczne w przypadku prostopadłego kierunku obserwacji względem powierzchni nośnika danych, lecz są zasłonięte w przypadku kierunku obserwacji skośnego względem powierzchni nośnika danych.

Zasada ta wyjaśniona jest z w oparciu o przedstawiony na fig. 2 przekrój wykonany wzdłuż linii A-A. Pierwsza powłoka 4 ma w przedstawionym przypadku postać rastra liniowego, przy czym

PL 208 259 B1 wytłoczona struktura ma tu również postać struktury w formie rastra liniowego. Druga warstwa farby drukarskiej 6 umieszczona jest w położeniu zgodnym z położeniem wytłoczonej struktury 5, dzięki czemu całkowicie zakrywa ona pierwszą powłokę 4. W przypadku kierunku obserwacji A prostopadłego względem powierzchni nośnika danych, obserwator widzi jednolitą barwną powierzchnię, której barwa odpowiada w dużym stopniu mieszaninie barw pierwszej powłoki 4 i drugiej powłoki 6. W przypadku kierunku obserwacji B skośnego względem powierzchni nośnika danych, obserwator zwrócony jest w kierunku powierzchni bocznych wytłoczonej struktury 5, które są zbieżne z nadrukowanymi liniami nadrukowanego rastra 4. W przypadku kierunku obserwacji B obserwator widzi zatem nadruk o niemal jednolitej barwie odpowiadającej mieszaninie barw pierwszej powłoki 4 i drugiej powłoki 6. W przypadku kierunku obserwacji C, obserwator zwrócony jest w kierunku powierzchni bocznych wytłoczonej struktury 5, które są zbieżne z poszczególnymi przerwami rastra liniowego 4, dzięki czemu przy tym kierunku obserwacji obserwator widzi również jednolitą powierzchnię o barwie drugiej powłoki 6.

Wytłoczona struktura 5 i druga powłoka 6 korzystnie przenoszone są na dokument wartościowy 1 z wykorzystaniem kliszy drukarskiej do druku wklęsłego. Rozwiązanie takie wykazuje zaletę polegającą na tym, że element zabezpieczający może być wykonywany podczas jednego procesu równocześnie z motywem 3 wykonywanym techniką druku wklęsłego. W tym celu w kliszy drukarskiej grawerowany jest zarówno negatyw pożądanej wytłoczonej struktury 5 i motywu wykonywanego techniką druku wklęsłego. Podczas procesu drukowania klisza drukarska jest wypełniana farbą drukarską po czym materiał nośnika danych 1 jest dociskany do wygrawerowanych obszarów kliszy, a wreszcie odkształcany. Duża siła nacisku powoduje, że wytłoczenie 5 może być zauważone również na tylnej stronie materiału, z którego wykonany jest nośnik danych 1.

Klisza drukarska może być przed rozpoczęciem procesu drukowania pokrywana farbą drukarską o jednolitej barwie, dzięki czemu druga powłoka 6 i motyw 3 wykonywany techniką druku wklęsłego posiadają taką samą barwę. Wykorzystywane mogą być jednak również różne barwy.

Ponieważ do wykonywania drugiej powłoki 6 korzystnie wykorzystywane są półprzezroczyste farby drukarskie, obserwator może w obszarze, w którym zachodzą na siebie pierwsza powłoka 4 i druga powłoka 6 zauważyć mieszaninę dwóch barw.

Przedstawiona na fig. 2 wytłoczona struktura 5 obejmuje bezpośrednio stykające się ze sobą trójkątne profile, przy czym jest to widoczne w przypadku przekroju poprzecznego. Trójkątne profile mogą być jednak również nieznacznie od siebie oddalone. Zmieniane mogą być również względne położenia pierwszej powłoki 4 i drugiej powłoki 6 lub wytłoczonej struktury 5, co jest dobrze widoczne na fig. 3 do fig. 5. Tutaj widoczny jest jedynie wytłoczony profil i względne położenia powłok 4, 6.

Przedstawione na fig. 2 trójkątne profile wytłoczonej struktury 5 są od siebie oddalone, co jest widoczne dzięki obecności pasków łączących 7. Pierwsza powłoka 4 umieszczona jest na jednej z powierzchni bocznych wytłoczonej struktury 5 pod drugą powłoką 6, co jest widoczne na fig. 2. Na paskach łączących 7 nie jest jednak umieszczona żadna powłoka, dzięki czemu w tym obszarze widoczna jest powierzchnia nośnika danych.

Na fig. 4 przedstawiono odmianę wynalazku, w której pierwsza powłoka 4 całkowicie zakrywa paski łączące 7 i część ścian bocznych wytłoczonej struktury 5. W tym przykładzie druga powłoka jedynie częściowo zakrywa pierwszą powłokę 4, dzięki czemu w obszarach częściowych widoczna jest również pierwsza powłoka 4.

Na fig. 5 przedstawiono kolejne wykonanie wynalazku, w którym względne położenia wytłoczonej struktury 5, pierwszej powłoki 4 i drugiej powłoki 6 odpowiadają położeniom w wykonaniu przedstawionym na fig. 3. W tym przykładzie podwyższone obszary wytłoczonej struktury 5 posiadają jednak różne wysokości. W przypadku gdy wytłoczona struktura 5 i powłoka 6 wykonane zostały z wykorzystaniem techniki druku wklęsłego z zastosowaniem farby drukarskiej oznacza to, że więcej farby drukarskiej przenoszone jest w obszarach, w których wytłoczona struktura posiada podwyższone obszary o większej wysokości. Ze względu na większą grubość warstwy farby drukarskiej w obszarze 8 wytłoczenia 5, obszary częściowe 8 wytłoczenia 5 wyglądają na ciemniejsze w porównaniu do obszarów częściowych 9 wytłoczenia 5. W ten sposób do optycznie zmiennego elementu mogą być wprowadzane dodatkowe informacje.

Takie dodatkowe informacje możliwe do odczytania za pomocą wzroku mogą być jednak wykonane również w inny sposób. W przypadku wykorzystywania półprzezroczystych farb drukarskich dodatkowe informacje mogą być również odwzorowywane przez większą grubość warstwy farby drukarskiej w pewnych obszarach nadrukowanego obrazu.

PL 208 259 B1

Na fig. 6 przedstawiono przekrój poprzeczny kliszy drukarskiej 30 przeznaczonej do wykonywania takich dodatkowych informacji. Nadrukowywany obraz 31 jest najpierw grawerowany w kliszy 30 przy zachowaniu głębokości t₁. Drugi nadrukowywany obraz 32, który jest nałożony na pierwszy nadrukowywany obraz 31, grawerowany jest w kliszy 30 przy zachowaniu głębokości t₂. Ponieważ drugi nadrukowywany obraz 32 grawerowany przy zachowaniu większej głębokości grawerowania niż ma to miejsce w przypadku pierwszego nadrukowywanego obrazu 31, w obszarze nadrukowywanego obrazu 32 przenoszona jest większa ilość farby drukarskiej. W przypadku wykorzystywania półprzezroczystych farb drukarskich obszar nadrukowanego obrazu 32 jest ciemniejszy, dzięki czemu nadrukowany obraz 32 jest zauważalny na tle jaśniejszego nadrukowanego obrazu 31. W tym przykładzie dwa nadrukowane obrazy 31, 32 tworzą drugą powłokę, która w procesie drukowania jest przenoszona na dokument wartościowy równocześnie z wytłoczoną strukturą.

Na fig. 7 przedstawiono drugą odmianę wynalazku, która umożliwia wprowadzenie do drugiej powłoki dodatkowych informacji. Widoczna jest tu ponownie klisza 30, w której frezowana jest linia o szerokości b. Wyżej wymieniona linia składa się z obszarów 33, 34, które różnią się od siebie głębokością i stromością ścian bocznych. Po zakończeniu procesu drukowania w nadrukowanym obrazie linia ta wykazuje na swojej długości różniące się od siebie efekty barwne, ponieważ w obszarach 33, 34 nadawana jest różna ilość farby drukarskiej.

Jeżeli głębokość linii jest zbyt duża, podczas procesu wytłaczania może nastąpić rozdarcie papieru, dlatego też w celu utrzymania takiej samej szerokości linii może okazać się konieczne wykonanie linii tak samo szerokiej, lecz o mniejszej głębokości. Jeżeli do wykonania kliszy drukarskiej wykorzystywana jest frezarka, może być zatem konieczne wykonywanie linii z wykorzystaniem węższego rylca, który jednak umożliwia uzyskanie pożądanej szerokości grawerowanej linii przez odpowiednie prowadzenie frezarki.

Na fig. 8 przedstawiono kolejne wykonanie optycznie zmiennej struktury według wynalazku. W tym przykładzie pierwsza powłoka obejmuje dwa umieszczone poprzecznie względem siebie rastry liniowe 10, 11, które mogą ponadto posiadać różniące się od siebie barwy. W przedstawionym przykładzie linie nadrukowanego rastra 11 umieszczone są na jednej z powierzchni bocznych wytłoczonej struktury 5. Wynika to z kształtu profilu przy dolnej krawędzi fig. 8, gdzie w przekroju poprzecznym widoczne są szczegóły wytłoczonej struktury 5 i powłoki 6.

Na fig. 9 przedstawiono wykonanie optycznie zmiennej struktury według wynalazku, w której pierwsza powłoka ma postać jednostronnego rastra 40. Wymieniony wyżej raster zaczyna się prostą linią bazową 41. Naprzeciwległa linia 42 rastra ma przebieg nieregularny i może się zmieniać w różnych elementach rastra. Ten szczególny raster może być wykorzystywany do odwzorowywania bardzo kontrastowych obrazów półtonowych. Tak jak to opisano powyżej w odniesieniu do fig. 8, elementy rastra 40 korzystnie położone są na ścianach bocznych wytłoczonej struktury 5 i pokryte są drugą powłoką 6.

Na fig. 10 przedstawiono widok z góry podstawowej struktury tworzącej optycznie zmienną strukturę 2 według wynalazku. Obejmuje ona pierwszą powłokę w postaci rastra liniowego 4 o stałej liniaturze, przy czym liniowy raster składa się z oddalonych od siebie nadrukowanych linii. Wytłoczona struktura 5 zachodzi na nadruk 4 i dla zachowania przejrzystości rysunku przedstawiona została za pomocą linii przerywanych. Przedstawiona wytłoczona struktura 5 została podzielona na sześć obszarów częściowych 50, 51, 52, 53, 54, 55, przy czym rozmieszczenie częściowych wytłoczonych struktur zostało ze wspomnianych powyżej względów pominięte. Druga powłoka, która umieszczona jest w położeniu zgodnym z położeniem podwyższonych obszarów częściowych wytłoczonych struktur, również nie została na rysunku przedstawiona. Częściowe obszary 50, 51, 52, 53, 54, 55 bezpośrednio stykają się ze sobą tworząc dwuwymiarową macierz. W zależności od wykonania wynalazku, wyżej wymieniona macierz może obejmować n obszarów częściowych w kierunku pionowym oraz m obszarów częściowych w kierunku poziomym, przy czym n, m > 1, korzystnie m, n > 2. W przedstawionym przykładzie n = 3 i m = 2. Druga powłoka, która również została na rysunku pominięta umieszczona jest w tym przykładzie również w położeniu zgodnym z położeniem podwyższonych obszarów wytłoczonej struktury 5.

Względne położenie częściowych wytłoczonych struktur i rastra liniowego 4 różni się od siebie w różnych obszarach częściowych wytłoczonej struktury 5, dzięki czemu częściowe obszary 50, 51, 52, 53, 54, 55 różnią się barwą, odcieniem lub jaskrawością, przez co mogą być postrzegane jako

PL 208 259 B1 kontrastujące ze sobą obszary częściowe. W przypadku zmiany kąta obserwacji zmienia się wrażenie widzianej barwy oraz jasności obszarów częściowych. Wrażenie to jest większe dzięki wykorzystaniu nałożonej drugiej powłoki 6.

Na fig. 11 przedstawiono schematycznie kolejne szczególne wykonanie wytłoczonej struktury 5. Składa się ona z obszarów częściowych 50, 51, 52, 53, 54, 55, w których znajdują się różniące się od siebie częściowe wytłoczone struktury 20, 21, 22, 23, 24, 25. Widoczne na fig. 11 ukośne linie oznaczają przebieg i rozmieszczenie poszczególnych częściowych wytłoczonych struktur 20, 21, 22, 23, 24, 25. Przedstawione linie odpowiadają wgłębieniom wytłoczonej struktury, co jest widoczne na znajdującym się po lewej stronie pod wytłoczoną strukturą 5 szkicu, gdzie widoczny jest przekrój poprzeczny częściowej wytłoczonej struktury 23. Dla zachowania przejrzystości wierzchołki poszczególnych częściowych wytłoczonych struktur 20, 21,22, 23, 24, 25 nie zostały na rysunkach oznaczone liniami.

Wszystkie częściowe wytłoczone struktury 20, 21, 22, 23, 24, 25 posiadają taką samą liniaturę rastra α. Pary sąsiadujących ze sobą częściowych wytłoczonych struktur 20, 21, 22, 23, 24, 25 są jednak wzajemnie względem siebie przesunięte. W przedstawionym przykładzie przesunięcie to korzystnie równe jest ułamkowi 1/χ liniatury rastra α. Pary sąsiadujących ze sobą częściowych wytłoczonych struktur korzystnie są wzajemnie względem siebie przesunięte o jedną trzecią liniatury rastra α. Dla zachowania przejrzystości pierwsza powłoka została na fig. 11 pominięta. Ponieważ rozmieszczenie częściowych wytłoczonych struktur i umieszczonej w tym samym położeniu drugiej powłoki różni się od siebie w różnych obszarach częściowych, względne położenie pierwszej powłoki i poszczególnych częściowych wytłoczonych rastrów 20, 21, 22, 23, 24, 25 jest jednak również zmienne. Powoduje to uzyskanie naprzemiennie zmieniającego się kontrastu pomiędzy obszarami jasnymi i ciemnymi oraz efektu zmieniania się barw, co jest wyraźnie widoczne i łatwe do rozpoznania. Jeżeli na przykład przesunięcie dobrane jest w odpowiedni sposób, częściowe wytłoczone struktury powtarzają się w wytłoczonej strukturze 5, zaś wiele obszarów częściowych posiada taki sam wygląd przy danym kącie obserwacji. Częściowe wytłoczone struktury 20, 21, 22, 23, 24, 25 stanowiące część wytłoczonej struktury 5 według wynalazku zasadniczo nie muszą jednak być przesunięte względem siebie o ułamek liniatury rastra α. Pod uwagę może być brane również dowolne inne przesunięcie. Nie wszystkie częściowe wytłoczone struktury 20, 21, 22, 23, 24, 25 muszą być również przesunięte względem siebie. W pewnych przypadkach wystarczające jest, by jedynie dwa z obszarów częściowych 50, 51, 52, 53, 54, 55 posiadały przesunięte względem siebie 20, 21, 22, 23, 24, 25. Te ostatnie nie muszą również koniecznie bezpośrednio sąsiadować ze sobą. Podobnie, pojedyncze obszary częściowe 50, 51, 52, 53, 54, 55 mogą obejmować częściowe wytłoczone struktury 20, 21, 22, 23, 24, 25 o różniącej się od siebie liniaturze rastra α. Kierunek, w jakim rozciągają się pojedyncze częściowe wytłoczone strukturry 20, 21, 22, 23, 24, 25 jest również różny w względem kierunku, w którym rozciągają się sąsiednie częściowe wytłoczone struktury 20, 21, 22, 23, 24, 25. Częściowa wytłoczona struktura 20 może być na przykład umieszczona pod kątem 90° względem częściowej wytłoczonej struktury 21.

W przedstawionych przykładach zawsze najpierw nakładana była pierwsza powłoka, po czym wytłoczenie 5 lub druga powłoka 6. Alternatywnie możliwe jest oczywiście również wykonywanie najpierw wytłoczonej struktury i drugiej powłoki, a następnie nadrukowanie pierwszej powłoki na drugiej powłoce.

Claims (39)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Nośnik danych posiadający optycznie zmienną strukturę obejmującą wytłoczoną strukturę o podwyższonych obszarach oraz pierwszą powłokę kontrastującą z powierzchnią nośnika danych i umieszczoną jedynie w pewnych obszarach, przy czym wytłoczona struktura i powłoka połączone są ze sobą w taki sposób, że przynajmniej części powłoki są całkowicie widoczne w przypadku prostopadłego kierunku obserwacji, lecz niewidoczne w przypadku ukośnego kierunku obserwacji, dzięki czemu przy naprzemiennej zmianie kierunku obserwacji pomiędzy kierunkiem prostopadłym i ukośnym występuje „efekt przechylania”, oraz optycznie zmienna struktura posiada przynajmniej w częściowych obszarach drugą powłokę, przynajmniej w obszarach częściowych zachodzącą na pierwszą powłokę, znamienny tym, że druga powłoka również kontrastuje z powierzchnią nośnika danych oraz przynajmniej jedna z powłok przynajmniej częściowo zawiera półprzezroczyste farby drukarskie.
2. 2. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że druga powłoka umieszczona jest w położeniu odpowiadającym przynajmniej części podwyższonych obszarów wytłoczonej struktury.

   PL 208 259 B1
3. 3. Nośnik danych według zastrz. 2, znamienny tym, że posiada motyw wykonany techniką druku wklęsłego.
4. 4. Nośnik danych według zastrz. 3, znamienny tym, że przynajmniej części wytłoczonej struktury umieszczone są w obszarze motywu wykonanego techniką druku wklęsłego.
5. 5. Nośnik danych według zastrz. 3 albo 4, znamienny tym, że druga powłoka ma taką samą barwę jak motyw wykonany techniką druku wklęsłego.
6. 6. Nośnik danych według zastrz. 3, znamienny tym, że druga powłoka stanowi część motywu wykonanego techniką druku wklęsłego.
7. 7. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienny tym, że barwa drugiej powłoki kontrastuje z barwą pierwszej powłoki.
8. 8. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że pomiędzy barwą pierwszej powłoki a barwą drugiej powłoki istnieje kontrast dopełniający.
9. 9. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 2, albo 8, znamienny tym, że pierwsza i druga powłoka przynajmniej częściowo na siebie zachodzą.
10. 10. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że optycznie zmienna struktura posiada jako podłoże warstwę metaliczną.
11. 11. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że pierwsza i/lub druga powłoka wykazują przynajmniej w niektórych obszarach właściwości umożliwiające odczyt maszynowy.
12. 12. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 11, znamienny tym, że pierwsza i/lub druga powłoka wykazują właściwości magnetyczne, przewodzą prąd elektryczny lub wykazują właściwości luminescencyjne.
13. 13. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 8, albo 10, albo 11, znamienny tym, że optycznie zmienna struktura posiada nałożoną lub podłożoną dodatkową przezroczystą warstwę optycznie zmienną lub element wykonany z folii.
14. 14. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 8, albo 10, albo 11, znamienny tym, że jedna z powłok jest wielobarwna.
15. 15. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że pierwsza powłoka ma postać nadrukowanej struktury rastrowej.
16. 16. Nośnik danych według zastrz. 15, znamienny tym, że struktura rastrowa ma postać rastra liniowego o stałej liniaturze rastra.
17. 17. Nośnik danych według zastrz. 16, znamienny tym, że raster liniowy ma postać oddalonych od siebie linii barwnych lub bezpośrednio ze sobą sąsiadujących linii barwnych.
18. 18. Nośnik danych według zastrz. 15 albo 16, albo 17, znamienny tym, że raster liniowy posiada przynajmniej w niektórych obszarach pogrubione obszary.
19. 19. Nośnik danych według zastrz. 15, znamienny tym, że raster liniowy posiada pogrubione obszary jedynie po jednej stronie.
20. 20. Nośnik danych według zastrz. 16 albo 19, znamienny tym, że raster liniowy odwzorowuje obraz półtonowy.
21. 21. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że wytłoczona struktura ma postać wytłoczonej struktury rastrowej.
22. 22. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 21, znamienny tym, że wytłoczona struktura wykonana jest w postać rastra liniowego o stałej liniaturze rastra.
23. 23. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 21, znamienny tym, że wytłoczona struktura posiada w niektórych obszarach zmienną liniaturę rastra.
24. 24. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 21, znamienny tym, że wytłoczona struktura i druga powłoka mają postać barwnych nadruków wykonanych techniką druku wklęsłego.
25. 25. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 21, znamienny tym, że pierwsza powłoka ma postać ciemnego rastra liniowego, zaś druga powłoka ma postać jasnego, barwnego rastra liniowego.
26. 26. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że wytłoczona struktura posiada podwyższone obszary o różniących się od siebie wysokościach.
27. 27. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że wytłoczona struktura i pierwsza powłoka posiadają taką samą liniaturę rastra.
28. 28. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że wytłoczona struktura podzielona jest na obszary częściowe, w których znajdują się różniące się od siebie częściowe wytłoczone struktury.

    PL 208 259 B1
29. 29. Nośnik danych według zastrz. 1 albo 28, znamienny tym, że obszary częściowe tworzą dwuwymiarową macierz obejmującą m obszarów częściowych w kierunku poziomym oraz n obszarów częściowych w kierunku pionowym, przy czym m, n > 1, korzystnie m, n > 2.
30. 30. Nośnik danych według zastrz. 28, znamienny tym, że częściowe wytłoczone struktury znajdujące się w przynajmniej dwóch sąsiadujących ze sobą obszarach częściowych są względem siebie przesunięte o ułamek, w szczególności o jedną trzecią, liniatury rastra.
31. 31. Nośnik danych według zastrz. 30, znamienny tym, że przynajmniej częściowe wytłoczone struktury znajdujące się w jednym obszarze częściowym posiadają nie wytłoczoną krawędź konturu.
32. 32. Nośnik danych według zastrz. 1, znamienny tym, że ma on postać papieru wartościowego, w szczególności banknotu.
33. 33. Sposób wytwarzania nośnika danych posiadającego optycznie zmienną strukturę obejmującą wytłoczoną strukturę o podwyższonych obszarach oraz pierwszą powłokę kontrastującą z powierzchnią nośnika danych, przy czym wytłoczona struktura i powłoka połączone są ze sobą w taki sposób, że przynajmniej części powłoki są całkowicie widoczne w przypadku prostopadłego kierunku obserwacji, lecz niewidoczne w przypadku ukośnego kierunku obserwacji, dzięki czemu przy naprzemiennej zmianie kierunku obserwacji pomiędzy kierunkiem prostopadłym i ukośnym występuje „efekt przechylania”, znamienny tym, że obejmuje następujące czynności:

    - nakłada się pierwszą powłokę jedynie na pewne obszary nośnika danych,

    - w nośniku danych wytłacza się za pomocą rylca wytłoczoną strukturę, przy czym wytłoczenie drugiej powłoki przenosi się na nośnik danych w taki sposób, że przynajmniej w niektórych obszarach zachodzi ona na pierwszą powłokę, zaś barwę drugiej powłoki wybiera się w taki sposób, że kontrastuje ona z powierzchnią nośnika danych, zaś drugą powłokę przenosi się na wytłoczoną strukturę w miejscach odpowiadających położeniu przynajmniej części podwyższonych obszarów wytłoczonej struktury, przy czym przynajmniej jedną z powłok wykonuje się przynajmniej częściowo z półprzezroczystych farb drukarskich.
34. 34. Sposób według zastrz. 33, znamienny tym, że motyw nośnika danych wykonuje się techniką druku wklęsłego, zaś przynajmniej części wytłoczonej struktury umieszcza się w obszarze motywu wykonanego techniką druku wklęsłego.
35. 35. Sposób według zastrz. 33 albo 34, znamienny tym, że pierwszą powłokę wykonuje się w procesie druku offsetowego.
36. 36. Sposób według zastrz. 33 albo 34, znamienny tym, że pierwszą powłokę wykonuje się w postaci rastra liniowego.
37. 37. Sposób według zastrz. 33 albo 34, znamienny tym, że wytłoczoną strukturę i drugą powłokę wykonuje się z wykorzystaniem techniki druku wklęsłego z zastosowaniem farby drukarskiej.
38. 38. Sposób według zastrz. 33, znamienny tym, że drugą powłokę wykonuje się jako gradientowe przejście barw.
39. 39. Sposób według zastrz. 33 albo 38, znamienny tym, że najpierw nakłada się pierwszą powłokę, zaś w drugim etapie równocześnie wykonuje się strukturę wytłoczoną i drugą powłokę.