PL202274B1

PL202274B1 - Sposób wytwarzania wyrobu kształtowego

Info

Publication number: PL202274B1
Application number: PL367844A
Authority: PL
Inventors: Ed Morley; James Steven Taylor
Original assignee: Norsk Hydro As
Priority date: 2001-05-02
Filing date: 2002-05-02
Publication date: 2009-06-30
Also published as: PL367844A1; US20040164125A1; ATE480359T1; WO2003037559A1; JP2005524534A; CN1511072A; DE60237595D1; BR0209392A; WO2002087814A1; US7004374B2; KR100914013B1; CZ20032976A3; KR20040016860A

Abstract

1. Sposób wytwarzania wyrobu kszta ltowego, w którym wytwarza si e produkt po sredni uksztalto- wany z aluminium lub stopu aluminium, który ma co najmniej jedn a p lask a powierzchni e, pokrywa si e t e co najmniej jedn a p lask a powierzchni e kompozycj a topnikow a, tworz ac pow lok e na co najmniej jednej p laskiej powierzchni, przy czym kompozycja topni- kowa zawiera cz astki topnika do lutowania i substancj e wi azaca, zawierajac a co najmniej 10% wagowych zywicy syntetycznej opartej g lównie na homopolimerze lub kopolimerze metakrylanu, zna- mienny tym, ze stosuje si e kompozycj e topnikow a, w której stosunek wagowy topnika do lutowania do zywicy syntetycznej mie sci si e w zakresie od 9:1 do 3:2, ponadto produkt po sredni kszta ltuje si e w wyrób kszta ltowy, który podgrzewa si e do temperatury, która jest wystarczaj aca do powstania co najmniej jednego po laczenia lutowanego pomi edzy czesciami wyrobu kszta ltowego. PL PL PL PL

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania wyrobu kształtowego, zawierającego aluminium lub stop aluminium, w którym wytwarza się produkt pośredni poprzez wytłaczanie lub walcowanie oraz przekształca się produkt pośredni w wyrób kształtowy.

Taki proces jest ogólnie znany i stosowany do produkcji różnego typu przewodów rurowych, jak na przykład rury zwijane, rury gięte lub tak zwane rury spawane.

Dla wielu takich wyrobów kształtowych wymagane jest połączenie różnych części tych wyrobów, celem uzyskania szczelnej konstrukcji, na przykład dla przewodów rurowych lub też wymaganej wytrzymałości, na przykład dla rur giętych. Zazwyczaj wykorzystuje się do tego lutowanie twarde. Jeżeli zachodzi potrzeba wykonania takiego połączenia niezbędne staje się pokrycie co najmniej jednej z lutowanych powierzchni powłoką topnikową.

Wszystkie znane powłoki topnikowe mają tę wadę, że muszą być nałożone po kształtowaniu produktu pośredniego w wyrób kształtowy. Te znane powłoki topnikowe są zazwyczaj kruche i/lub nie przylegają na tyle silnie do aluminium, aby wytrzymać siły odkształcające podczas kształtowania produktu pośredniego. Dlatego też spotykane powłoki topnikowe częściowo odrywają się od powierzchni aluminium podczas kształtowania, w szczególności w miejscach, w których następuje odkształcenie.

W dokumencie US nr 4 790 623 opisano sposób wytwarzania rur ze stopów miedzi, w których okrągłe profile formuje się z metalowych blach przepuszczając je przez matryce do kształtowania i do kalibrowania, wskutek czego w blachach pozostają naprężenia szczątkowe powodujące, że ich krawędzie pozostają zetknięte bez potrzeby dodatkowego chwytania. Krawędzie blach są przed formowaniem pokrywane materiałem topnikowym, który umożliwia ich wzajemne lutowanie w oddzielnej operacji, w której wprowadzany jest lut.

Sposób wytwarzania wyrobu kształtowego według wynalazku, w którym wytwarza się produkt pośredni ukształtowany z aluminium lub stopu aluminium, który ma co najmniej jedną płaską powierzchnię, następnie pokrywa się tę co najmniej jedną płaską powierzchnię kompozycją topnikową, tworząc powłokę na co najmniej jednej płaskiej powierzchni, przy czym kompozycja topnikowa zawiera cząstki topnika do lutowania i substancję wiążącą, zawierającą co najmniej 10% wagowych żywicy syntetycznej opartej głównie na homopolimerze lub kopolimerze metakrylanu, charakteryzuje się tym, że stosuje się kompozycję topnikową, w której stosunek wagowy topnika do lutowania do żywicy syntetycznej mieści się w zakresie od 9:1 do 3:2, ponadto produkt pośredni kształtuje się w wyrób kształtowy, który podgrzewa się do temperatury, która jest wystarczająca do powstania co najmniej jednego połączenia lutowanego pomiędzy częściami wyrobu kształtowego.

Korzystnie, podczas kształtowania wykonuje się co najmniej operację gięcia co najmniej jednej części płaskiej powierzchni produktu pośredniego.

Również korzystnie, stosuje się topnik do lutowania.

Korzystnie, tworzy się powłokę, która zawiera przedtopnik i stosuje się ją z materiałem platerowanym.

Ilość reaktywnego topnika korzystnie dobiera się w taki sposób, aby ilość wolnego Si, Zn lub Zn + Si na powierzchni powłoki leżała wynosiła w zakresie od 1 do 7 g/m².

Korzystnie, stosuje się topnik na bazie związku fluoroglinianowego.

Korzystnie, wytwarza się wyrób w postaci rury giętej, ewentualnie rury spawanej, rury zwijanej, bądź w postaci kolektora rurowego.

W ten sposób możliwe stało się nakładanie powłoki topnikowej w procesie powlekania, który jest technicznie prosty, w porównaniu do znanych technik nakładania i może być dostosowany tak, aby powłoka była nakładana tylko w miejscach lutowania.

Typ topnika nie jest czynnikiem ograniczającym ten proces, bowiem zastosowany może być dowolny typ topnika.

Przedmiot wynalazku nie jest również ograniczony do jednego typu wyrobu, lecz może być stosowany do różnego typu wyrobów, na przykład tych opisanych powyżej.

Przedmiot wynalazku, w korzystnych przykładach wykonania przedstawiono na załączonym rysunku, na którym: fig. 1 przedstawia schematyczny przekrój poprzeczny rury wykonanej sposobem, stanowiącym przedmiot wynalazku, fig. 2 - schematyczny przekrój poprzeczny rury wykonanej sposobem, stanowiącym zmodyfikowany przykład wykonania przedmiotu wynalazku, fig. 3 - schematyczny przekrój poprzeczny rury wykonanej sposobem, stanowiącym trzeci przykład wykonania przedmiotu wynalazku, fig. 4 - schematyczny przekrój poprzeczny tak zwanej rury giętej z wieloma otworami przePL 202 274 B1 lotowymi wykonanej sposobem, stanowiącym przedmiotu wynalazku, fig. 5 - schematyczny przekrój poprzeczny rury giętej wykonanej sposobem, stanowiącym zmodyfikowany przykład wykonania przedmiotu wynalazku, fig. 6 - schematyczny przekrój poprzeczny rury wykonanej sposobem, stanowiącym trzeci przykład wykonania przedmiotu wynalazku, fig. 7 - schematyczny przekrój poprzeczny tak zwanej rury spawanej wykonanej sposobem, stanowiącym przedmiotu wynalazku.

Figura 1 ukazuje tak zwaną rurę zwijaną 10. Rura zwijana 10 została otrzymana poprzez wytworzenie płaskiego produktu, na przykład poprzez walcowanie, a następnie poprzez gięcie płaskiego produktu tak, aby otrzymać kształt cylindryczny z zachodzącymi na siebie częściami bocznymi 11. W sposobie stanowiącym przedmiot wynalazku co najmniej jedną z zachodzących na siebie części bocznych 11 należy pokryć topnikiem do lutowania, podczas gdy produkt jest jeszcze produktem płaskim, a zatem powłokę można nałożyć zwykłym, prostym sposobem powlekania, na przykład takim jaki opisano w dokumencie PCT/EP99/09162. W przypadku, gdy rura zwijana ma być zastosowana jako rozgałęzienie lub kolektor w wymienniku ciepła, możliwe jest wyposażenie części bocznych w rowki lub wycięcia, które po kształtowaniu utworzą otwory dla końcowych części rur wymiennika ciepła 12. Również w tym celu część zewnętrznej ściany strefy 11 może być pokryta przed zaginaniem powłoką utrzymująca topnik. Kiedy następnie otrzymana rura 10 oraz rury wymiennika ciepła 12, jeżeli takie występują, są umieszczane w piecu lutowniczym lub tym podobnym, nie potrzebne jest dodatkowe nakładanie topnika, a połączenie lutowane pomiędzy zachodzącymi na siebie częściami bocznymi 11 oraz pomiędzy rurą 10 a 12 jest otrzymywane bezpośrednio, dzięki obecności powłoki zawierającej topnik.

Figura 2 ukazuje rurę zwijaną 20 odpowiadająca rurze zwijanej 10 z fig. 1 i posiadającą zachodzące na siebie części boczne 21, które mogą być pokryte powłoką zatrzymująca topnik, aby umożliwić lutowanie. W pokazanym przykładzie wykonania centralna część płaskiego arkusza tworzącego produkt pośredni jest wyposażona w otwory lub przebicia, które mogą być połączone z końcówkami rur wymiennika ciepła 22 po ukształtowaniu końcowego produktu, w tym wypadku rozgałęzienia, czy kolektora 20. Co najmniej centralna część płaskiego arkusza jest również wyposażona, przed kształtowaniem w powłokę zatrzymującą topnik tak, aby po ukształtowaniu kolektora 20 i wsunięciu rur 22 połączenie lutowane pomiędzy kolektorem 20 i rurami mogło być wykonane w sposób bezpośredni poprzez podgrzanie bez żadnych dalszych operacji.

Figura 3 ukazuje trzeci przykład wykonania rury zwijanej otrzymywanej przez sposób, stanowiący przedmiot wynalazku. Tego typu rury mogą być w szczególności wykorzystywane w instalacjach pod dużym ciśnieniem, na przykład układach hamulcowych lub instalacjach hydraulicznych. Produkt pośredni jest płaskim arkuszem, którego co najmniej jedna strona pokryta jest powłoką zatrzymującą topnik. Następnie płaski arkusz jest zwijany w cylindryczną rurę tworząc kilka warstw tak, że ścianka rury jest grubsza od grubości płaskiego arkusza, Korzystne jest utworzenie dwóch lub więcej warstw, w zależności od rodzaju zastosowania końcowego produktu. W ostatnim kroku zwijana rura jest podgrzewania do temperatury powyżej temperatury wymaganej do lutowania, w zależności od zastosowanego topnika, skutkiem występowania powłoki zatrzymującej topnik, pomiędzy warstwami w zwiniętej rurze jest powstanie mocnego połączenia pomiędzy kolejnymi warstwami.

Figury 4, 5 i 6 ukazują różne przykłady wykonania tak zwanych wieloczęściowych, płaskich rur giętych. Produktem pośrednim dla każdej z rur 40, 50 i 60 jest płaski arkusz w kształcie prostokąta. Po pokryciu co najmniej jednej strony arkusza powłoka zatrzymująca topnik arkusz jest gięty do pożądanego kształtu, a następnie podgrzewany w celu otrzymania pożądanego połączenia lutowanego.

Figura 4 ukazuje, ze powłoka musi znajdować się co najmniej po zewnętrznej stronie rury 40 tak, aby umożliwić połączenie i uszczelnienie części końcowych 41 i 42 poprzez lutowanie.

Przykład wykonania ukazany przez fig. 5 wymaga zastosowania powłoki zatrzymującej topnik po obu stronach rury, ale może być ograniczony wyłącznie do tych części, które wymagają lutowania. W takim wypadku jest to część, z zagięciem narożnym 51 oraz dwoma częściami końcowymi 52 i 53. W ten sposób można uzyskać szczelne połączenie pomiędzy częścią zagięcia narożnego 51 i częściami końcowymi 52 i 53 tak, aby powstały dwa odrębne kanały 54 i 55. Ponadto wytrzymałość rury może być zwiększona poprzez połączenie lutowane obu połówek zgięcia narożnego.

Figura 6 ukazuje jak w ten sam sposób, zaczynając od płaskiego arkusza, pokrytego powłoką zatrzymującą topnik, stanowiącą przedmiot wynalazku, można otrzymać płaską rurę z wieloma odgałęzieniami przy zastosowaniu zgięć narożnych i połączeniach lutowanych istotnych punktów. W ten sposób otrzymana zostaje rura 60 z pięcioma kanałami, oczywiste jest jednak, że można otrzymać również inną, dowolną konfigurację.

PL 202 274 B1

Figura 7 ukazuje tak zwaną rurę spawaną 70, to jest rurę, która została otrzymana poprzez ukształtowanie dwóch połówek, na przykład poprzez wytłaczanie, które jedną z części końcowych łączą się ze sobą. Po ukształtowaniu otrzymywana jest płaska rura poprzez zespawanie ze sobą dwóch połówek wzdłuż szwu 71. Produktem pośrednim może być połówka rury, której zewnętrzna ścianka może być pokryta powłoką zatrzymującą topnik lub tez końcowa rura spawana, która po obu płaskich stronach może zawierać powłokę zatrzymującą topnik. Końcowy rezultat jest taki sam, a powłoka umożliwia wykonanie połączenia lutowanego pomiędzy rurami 70 a na przykład płytą perforowaną.

Sposób, stanowiący przedmiot wynalazku umożliwia nawet ukształtowanie pokrytej rury w serpentynę przed lutowaniem, a następnie przylutowanie do płyty perforowanej.

Jako powłokę można zastosować to, co nazywać będziemy w niniejszym opisie powłoką przedlutowniczą, to jest powłokę zawierająca topnik lub komponent uwalniający topnik oraz stop lutowniczy lub związek uwalniający stop lutowniczy pod wpływem ciepła lub też tak zwaną powłokę przedtopnikową, to jest powłokę zawierającą wyłącznie topnik lub związek uwalniający topnik, w którym to przypadku stop lutowniczy będzie otrzymywany przy zastosowaniu platerowanego materiału aluminiowego, to jest materiału zawierającego wierzchnią warstwę ze stopu lutowniczego, a powłoka znajdzie się na wierzchu materiału platerowanego lub też przy zastosowaniu powlekanego produktu aluminiowego w połączeniu z materiałem z aluminium platerowanego.

Przykładem powłok przedlutowniczych są tak zwane topniki reaktywne, jak na przykład te opisane zgłoszeniem WO-A-0138040, takie topniki są oparte na bzie K2SiF6. Powłoka może zawierać od 0 do 100% wagi K2SiF6 lub od 0 do 100% wagi KZnF3 i/lub od 0 do 50% wagi fluoroglinianu potasu, Ten typ powłoki może być stosowany z nie platerowanym aluminium, podczas gdy Si pochodzący z K2SiF6 stanowi materiał wypełniający, zaś K, F i Al tworzą fluorogliniany potasu, które działają jako topnik. Typ powłoki jest odpowiedni zwłaszcza dla zgrubień do połączeń rur, lecz może być stosowany w innych zastosowaniach przedmiotu wynalazku.

Innym typem powłoki przedlutowniczej opartej na topniku jest na przykład powłoka znana jako Nocolok Sil^®, która jest topnikiem zawierającym cząstki Si. Cząstki Si zapewniają wypełnienie, a topnik Nocolok działa w zwykły sposób. Ten typ powłoki może być stosowany w nie platerowanym aluminium.

Trzeci typ powłoki przedlutowniczej może zawierać topnik na bazie fluoroglinianu potasu, na przykład Nocolok^®, w połączeniu ze stopem Al-Si w postaci sproszkowanej, na przykład AA4047, AA4045 i tym podobnych. Cząstki Al-Si zapewniają wypełnienie, zaś topnik działa w zwykły sposób. Ten typ powłoki również może być stosowany w nie platerowanym aluminium.

Jako przykład powłoki przedtopnikowej można wymienić następujące związki.

Połączenie Nocolok^® ze zwykłymi topnikami, na przykład fluoroglinianami potasu. Ten typ powłoki musi być stosowany z platerowanym aluminium lub z innym typem produktu aluminiowego wyposażonym w płaszcz lutowniczy.

Inne typy topników, które mogą być zastosowane w przedmiocie wynalazku są nazywane przedtopnikami i mogą nimi być:

fluorogliniany potasu, na przykład tetrafluoroglinian potasu (KAF4), pentafluoroglinian potasu (K2AkF5, K2AlF5 H2O) oraz heksafluoroglinian potasu (K3AlF6). Przykłady takich topników zostały opisane w następujących dokumentach: GB-A-1 438 955, US-A-4 428 920, US-A-3 951 328, US-A-5 318 764 oraz US-A-4 579 605;

oksyfluoroglinian, na przykład AI2F4O i AlFO;

hydroksyfluoroglinian, na przykład AlF2(OH), AlF2(OH) H2O oraz AlF(OH)2;

fluoroborany, jak na przykład tetrafluoroboran potasu (KBF4) oraz tetrafluoroboran sodu (NaBF4). Przykłady takich topników opisane są patentami GB-A 1 007 039 oraz US-A-4 235 649;

fluorocynkany, na przykład trifluorocynkan potasu (K2ZnF3), tetrafluorocynkan potasu (K2ZnF4), trifluorocynkan cezu (CsZnF3) i tetrafluorocynkan cezu (Cs2ZnF4). Przykłady tych topników opisują patenty DE-A-19 913 111 oraz WO-A-99 48 641;

fluorokrzemiany metali alkalicznych, na przykład heksafluorokrzemian cezu (Cs2SiF6), heksafluorokrzemian litu (Li2SiF6), heksafluorokrzemian rubidu (Rb2SiF6), heksafluorokrzemian sodu (Na2SiF6) oraz heksafluorokrzemian amonu ((NH4)2SiF6). Przykłady takich topników opisane są patentami US-A-5 785 770, DE-A-19 636 897, US-A-5 985 233, US-A-6 019 856, US-A-5 980 650 oraz WO-A-98 10 887;

fluorokrzemiany bimetali alkalicznych, na przykład heksafluorokrzemian potasowo-cezowy (KcsSiF6), heksafluorokrzemian litowo-cezowy (LiCsSiF6), heksafluorokrzemian rubidowo-cezowy

PL 202 274 B1 (RbCsSiF6), heksafluorokrzemian rubidowo-potasowy (RbKSiF6) oraz heksafluorokrzemian amonowocezowy (NH4CsSiF6);

bifluorokrzemiany metali alkalicznych (określane również jako hydrofluorokrzemiany metali alkalicznych), na przykład hydrofluorokrzemian cezu (CsHSiF6), hydrofluorokrzemian potasu (KHSiF6), hydrofluorokrzemian litu (LiHSiF6) oraz hydrofluorokrzemian amonu (NH4HsiF6);

związki fluoroglinianowe cezu, na przykład fluorek cezu (CsF), heksafluoroglinian cezu (Cs3AlF6), tetrafluoroglinian cezu (CsAlF4, CsAlF4 H2O) oraz pentafluoroglinian cezu (CS2AlF5, Cs2AlF5 H2O). Przykłady takich topników opisują patenty US-A-4 670 067, US-A-5 171 377 (fluorogliniany cezu i fluorki cezu), US-A-5 806 752 (fluorek cezu), US-A-5 771 962 (fluorek cezu) oraz US-A-4 655 385 (fluorogliniany cezu i fluorki cezu).

Można również zastosować tak zwane superpłynne topniki.

Co do zastosowania żywic syntetycznych korzystne jest, aby zawierały one gównie homopolimer metakrylanu lub kopolimer dwóch lub więcej metakrylanów. Przykładami takich estrów kwasu metakrylanowego sa metakrylan metylowy, metakrylan etylowy, metalkrylan propylowy, metakrylan dwumetylopropylowy, metakrylan n-butylowy, metakrylan t-butylowy, metakrylan dwuetyloheksylowy, metakrylan octylowy, metakrylan izodecylowy, metakrylan laurynowy, metakrylan tridecylowy, metakrylan stearylowy, metakrylan cykloheksylowy, metakrylan beznzylowy, metakrylan diatyloaminoetylowy, metakrylan dwuhydroksyetylowy, metakrylan dimetyloaminoetylowy, metakrylan t-butyloaminoetylowy, metakrylan glicydowy, metakrylan metatetrahydrofurfurylowy i tym podobne.

Powłoka może być nakładana różnymi technikami, na przykład przez powlekanie walcem, po którym następuje ogrzewanie i suszenie nałożonej powłoki w celu odparowania organicznego rozpuszczalnika ze składu topnika. Można zastosować technikę kalkomanii walcowej, lecz najkorzystniejsze jest powlekanie walcem, które umożliwia najlepszą kontrolę jakości nakładanej powłoki.

Korzystne, mieszanka żywic syntetycznych ma temperaturę ulatniania w zakresie od 200-400°C, najlepiej poniżej 350°C.

Uzyskuje się w ten sposób jest powłokę, której substancja wiążąca wyparowuje w temperaturach stosowanych w procesie lutowania tak, że substancja wiążąca nie może mieć negatywnego wpływu na właściwości otrzymanego połączenia lutowanego.

W najkorzystniejszym przykł adzie wykonania ż ywica syntetyczna zawiera co najmniej 10% wagi żywicy dostępnej na rynku pod nazwą handlową Polaroid B 48 produkowanej przez Rohm & Haas.

Odkryto, że ta żywica spełnia wszystkie wymogi co do powłoki topnikowej, szczególnie co do łatwego nakładania powłoki. Ponadto nie powoduje powstawania szkodliwych i niebezpiecznych oparów podczas lutowania, a także nie ma negatywnego wpływu na środowisko.

Satysfakcjonujące rezultaty osiągnięto, kiedy stosunek wagowy sproszkowanego topnika do żywicy syntetycznej znajdował się w zakresie od 9:1 do 1:2, korzystnie od 9:1 do 3:2, zaś powłoka topnikowa była nakładana w ilości od 2 do 20 g/m², korzystniej od 5 do 20 g/m².

Kiedy stosunek wagowy reaktywnego topnika przekroczy 9, przyleganie związku do materiału aluminiowego staje się niewystarczające i powłoka ma tendencję do odpadania, podczas gdy stosunek mniejszy niż 3:2 z nadmierną ilością żywicy syntetycznej, może zakłócić atmosferę lutowania, co ma wpływ na właściwości lutu i wzrost kosztów.

Zrozumiałe jest, że przedmiot wynalazku nie jest ograniczony do opisanych przykładów wykonania, lecz liczne modyfikacje mogą być zastosowane, bez odchodzenia od zakresu przedmiotu wynalazku, określonego w zastrzeżeniach patentowych.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania wyrobu kształtowego, w którym wytwarza się produkt pośredni ukształtowany z aluminium lub stopu aluminium, który ma co najmniej jedną płaską powierzchnię, pokrywa się tę co najmniej jedną płaską powierzchnię kompozycją topnikową, tworząc powłokę na co najmniej jednej płaskiej powierzchni, przy czym kompozycja topnikowa zawiera cząstki topnika do lutowania i substancję wiążąc ą, zawierającą co najmniej 10% wagowych żywicy syntetycznej opartej głównie na homopolimerze lub kopolimerze metakrylanu, znamienny tym, że stosuje się kompozycję topnikową, w której stosunek wagowy topnika do lutowania do ż ywicy syntetycznej mieś ci się w zakresie od 9:1 do 3:2, ponadto produkt pośredni kształtuje się w wyrób kształtowy, który podgrzewa się do tempera6

PL 202 274 B1 tury, która jest wystarczająca do powstania co najmniej jednego połączenia lutowanego pomiędzy częściami wyrobu kształtowego.
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że podczas kształtowania wykonuje się co najmniej operację gięcia co najmniej jednej części płaskiej powierzchni produktu pośredniego.
3. Sposób wedł ug zastrz. 1, znamienny tym, ż e stosuje się topnik do lutowania.
4. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że tworzy się powłokę, która zawiera przedtopnik i stosuje się ją z materiałem platerowanym.
5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że ilość reaktywnego topnika dobiera się w taki sposób, aby ilość wolnego Si, Zn lub Zn + Si na powierzchni powłoki wynosiła w zakresie od 1 do 7 g/m².
6. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że stosuje się topnik na bazie związku fluoroglinianowego.
7. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, ż e wytwarza się wyrób w postaci rury gię tej.
8. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, ż e wytwarza się wyrób w postaci rury spawanej.
9. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że wytwarza się wyrób w postaci rury zwijanej.
10. Sposób według zastrz. 9, znamienny tym, że wytwarza się wyrób w postaci kolektora rurowego.