PL198878B1 - Nośnik danych, sposób jego wytwarzania oraz płyta do wklęsłodruku - Google Patents

Abstract

Wynalazek dotyczy no snika danych wyposa zonego w element zabezpieczaj acy, który kwalifiku- je si e do sprawdzenia jego oryginalno sci co najmniej wizualnie oraz w co najmniej jednym wyodr eb- nionym obszarze ma wyt loczenie wykonane sposobem t loczenia na sucho z zastosowaniem wkl es lo- druku bez przenoszenia farby drukarskiej. Wynalazek dotyczy równie z sposobu wykonania no snika danych oraz p lyty drukuj acej s lu zacej do t loczenia na sucho elementu zabezpieczaj acego. PL PL PL PL

Description

Wynalazek dotyczy nośnika danych zawierającego półtonowe wytłoczenie na sucho wykonane metodą wklęsłodruku bez użycia farby drukarskiej, stanowiące element potwierdzający oryginalność nośnika danych oraz dotyczy sposobu wytwarzania nośnika danych i płyty do wklęsłodruku służąca do wytwarzania półtonowego wytłoczenia na sucho.

Nośnikami danych w kontekście przedmiotowego opisu są dokumenty stanowiące zabezpieczenia wyrobów lub dokumenty wartościowe, takie, jak banknoty, dowody osobiste, paszporty, formularze czekowe, akcje, dyplomy, znaczki pocztowe, bilety lotnicze i tym podobne, jak również etykiety, pieczęcie, opakowania lub inne elementy służące do zabezpieczenia wyrobu. Dlatego też stosowana poniżej uproszczona nazwa „nośnik danych oraz „dokument zabezpieczony lub dokument wartościowy odnosi się w związku z tym zawsze do dokumentów wspomnianych powyżej.

Tego rodzaju dokumenty, których wartość handlowa lub użytkowa znacznie przewyższa ich wartość materialną muszą, zapewniać możliwość rozpoznawania ich prawdziwości po zastosowaniu odpowiednich środków, a także muszą dawać się odróżnić od imitacji i falsyfikatów. Z tego powodu zaopatrywane są one w specjalne elementy zabezpieczające, które w idealnych przypadkach nie są możliwe do naśladowania oraz sfałszowania, lub też wymaga to zastosowania dużych nakładów środków.

W przeszł oś ci sprawdził y się w szczególnoś ci tego rodzaju elementy zabezpieczające, które mogły być przez obserwatora identyfikowane oraz rozpoznawane jako prawdziwe bez stosowania środków pomocniczych, ale równocześnie możliwe były do wykonania tylko przy zastosowaniu dużych nakładów środków. Chodzi w tym przypadku np. o znaki wodne, które wprowadzać można do nośnika tylko podczas produkcji papieru lub o motywy wytwarzane techniką wklęsłodruku liniowego, odznaczające się charakterystyczną dla nich cyklicznością występowania, której naśladowanie nie byłoby możliwe przy zastosowaniu urządzeń kopiujących.

Znamienne dla techniki wklęsłodruku jest to, że na płycie drukarskiej istnieją obszary drukujące, tj. przenoszące farbę drukarską, mające formę zagłębień wykonanych w płycie. Zagłębienia te wykonywane są za pomocą odpowiednich narzędzi grawerskich lub za pomocą wytrawiania. Przed drukiem właściwym na grawerowaną płytę drukarską nanosi się farbę, a jej nadmiar usuwany jest z powierzchni płyty drukarskiej za pomocą rakla (noża drukarskiego) zgarniającego lub za pomocą cylindra zbierającego, w związku z czym farba pozostaje jedynie w zagłębieniach. Na koniec materiał nośnika, z reguł y papier, dociska się do pł yty drukarskiej i nastę pnie oddziela od niej, przy czym farba pozostaje na powierzchni materiału nośnika i tworzy na nim drukowany obraz.

W przypadku technik wklę s ł odrukowych rozróż nia się wklę s ł odrukowe techniki rastrowe oraz techniki wklęsłodrukowe oparte na grawerowaniu lub techniki wklęsłodruku liniowego. W technice wklęsłodruku rastrowego płyty drukarskie wytwarzane są przy użyciu wiązki elektronowej, laserowej lub za pomocą rylca. Znamienne dla techniki rastrowej jest to, że zróżnicowane tonacje szarości lub intensywności koloru obrazu drukowanego wytwarzane są za pośrednictwem wykonanych w płycie drukarskiej wgłębień punktowych o zróżnicowanej gęstości ich rozmieszczenia, wielkości i/albo głębokości.

W przeciwieństwie do tego, w sposobie wklęsłodruku rytowniczego (liniowego) w płytach drukarskich wykonywane są zagłębienia liniowe, umożliwiające wytworzenie obrazu drukowanego. W przypadku płyt drukarskich służących do wklęsłodruku rytowniczego, metodą obróbki mechanicznej, z uwagi na zwykle stożkowe zakończenie narzędzi grawerskich, w miarę wzrostu głębokości rytowania powstają linie o zwiększającej się szerokości. Poza tym zwiększa się podatność na przyjmowanie przez wygrawerowaną linię farby drukarskiej i tym samym, ze wzrostem głębokości grawerowania, wzrasta intensywność barwy wydrukowanej linii. Przy zastosowaniu trawienia do wykonywania płyt drukarskich do wklęsłodruku, niedrukujące obszary płyty chroni się za pomocą obojętnego chemicznie lakieru. Podczas trawienia w niepokrytych lakierem obszarach płyty tworzą się zagłębienia przeznaczone do przyjmowania farby, przy czym głębokości tych linii w szczególności zależne są od czasu trawienia.

W konsekwencji dużego nacisku wywieranego podczas wykonywania nadruku techniką wklęsłodruku materiał nośnika ulega dodatkowo wytłoczeniu, co odzwierciedla się na odwrotnej jego powierzchni. Przy zastosowaniu grawerowanej płyty do wklęsłodruku, bez nałożenia na nią farby, użyty do tego celu substrat podlega tak zwanemu wytłoczeniu na sucho, przy czym na nośnikach danych tworzy się typowy relief powierzchniowy.

Technika wklęsłodruku rytowanego, a w szczególności technika stalorytu, umożliwia wytwarzanie więc charakterystycznego, łatwo rozpoznawalnego również dla laików, obrazu wytłoczonego, który

PL 198 878 B1 nie jest możliwy do odtworzenia innymi konwencjonalnymi sposobami drukowania. Przy wystarczającej głębokości grawerowania w płycie drukarskiej otrzymuje się bowiem na nośniku danych obraz drukowany, uzyskany techniką wklęsłodruku poprzez wytłoczenie i naniesienie farby, który to obraz tworzy relief wyczuwalny przy dotyku. Technika wklęsłodruku stalorytniczego jest w związku z tym zalecana do drukowania nośników danych, w szczególności dokumentów stanowiących zabezpieczenia wyrobów oraz dokumentów wartościowych, jak na przykład banknoty, akcje, subskrypcje, dyplomy, świadectwa jakości i tym podobne, które muszą spełniać wysokie wymagania odnośnie zabezpieczeń przed ich fałszowaniem.

Z dokumentu WO97/48555 znany jest sposób umoż liwiają cy powtarzalne, mechaniczne wykonywanie rytowanych płyt wklęsłodrukowych. W tym celu opracowuje się wzorce linii oraz dokładnie określa się usytuowanie każdej z linii. Za pomocą narzędzia grawerskiego, przykładowo rylca obrotowego lub wiązki laserowej, w pierwszej kolejności graweruje się kontur zewnętrzny tej powierzchni, aby przez to wyznaczyć krawędzie powierzchni. Następnie ograniczony krawędziami obszar powierzchni za pomocą tego samego lub innego narzędzia grawerskiego poddaje obróbce, w wyniku której całą powierzchnię graweruje się dokładnie odpowiednio do układu linii wzorca. Odpowiednio do kształtu i sposobu prowadzenia narzędzia grawerskiego w dnie wstępnie wydrążonej powierzchni powstaje odwzorowanie chropowatości, służące do gromadzenia się w nich farby drukarskiej.

Proponowano już również stosowanie rytowanych płyt wklęsłodrukowych do wytwarzania wytłoczeń na sucho. Sposoby wytłaczania na sucho znane są już również z dotychczasowego stanu techniki. Jednakże w przypadku znanych sposobów tłoczenia na sucho dotyczą one bardzo prostych sposobów wykonania, które umożliwiają jedynie uzyskanie zadanej wstępnie wysokości lub głębokości wytłoczenia. Oznacza to, że wytłaczanie odbywa się z zastosowaniem płyty dociskowej, która ma jedynie jednostopniową grawiurę o ściśle określonej, stałej głębokości. Zakresy wytłaczania z zróżnicowanymi głębokościami grawiury, jak np. linii różniących się głębokością, są przy tym zawsze uwarunkowane obecnością i cechami obszarów niewygrawerowanych. Tego rodzaju wytłoczenia rozpoznawalne są tylko zawsze pod ściśle określonymi kątami ich obserwacji, w związku z czym cecha stanowiąca zabezpieczenie często nie jest dostrzegana a próby fałszowania tym łatwiej pozostają niezauważone. Tego rodzaju wytłoczenia z reguły nie stanowią jednoznacznego kryterium oceny również dla obserwatora.

Z kolei w opisie US 5,182,063 ujawniono sposób wiarygodnej reprodukcji obrazu wielobarwnego o trójwymiarowej teksturze, w którym wykorzystuje się reprodukowaną fotomechanicznie kopię obrazu na materiale nośnika, odpowiednim do wytłaczania. W sposobie tym matrycę zapewniającą trójwymiarową charakterystykę tekstury obrazu wykorzystuje się do elektrolitycznego uformowania wklęsłej płyty do wytłaczania, odpowiadającej kształtem wspomnianej matrycy, po czym wykonuje się komplementarną wypukłą płytę do wytłaczania. Materiał nośnika po umieszczeniu pomiędzy wklęsłą i wypuk łą płytą do wytłaczania jest poddawany ściskaniu z utworzeniem bardzo dokładnej kopii o układzie barw i detali tekstury takim, jak w obrazie pierwotnym.

Celem przedmiotowego wynalazku jest zwiększenie niezawodności zabezpieczenia przed fałszowaniem nośników danych poprzez zaopatrzenie ich nośników w trudną do naśladowania, skomplikowaną cechę stanowiącą zabezpieczenie, która jest dobrze widoczna oraz rozpoznawalna optycznie.

Przedmiotem wynalazku jest zatem nośnik danych, taki, jak banknot, dowód osobisty lub temu podobny, wyposażony w element zabezpieczający, który możliwy jest do sprawdzenia jego autentyczności co najmniej wizualnie i posiada wytłoczenie co najmniej na części obszaru, charakteryzujący się tym, że wytłoczenie jest półtonowym wytłoczeniem na sucho metodą wklęsłodruku bez użycia farby drukarskiej.

W jednym z korzystnych wariantów realizacji noś nika danych według wynalazku półtonowe wytłoczenie na sucho przedstawia znaki alfanumeryczne, elementy graficzne lub obrazy półtonowe, a korzystnie portret.

W innym korzystnym wariancie realizacji noś nika danych według wynalazku dodatkowo umiejscowienie półtonowego wytłoczenia na sucho dopasowane jest dokładnie do usytuowania obszaru barwnego wykonanego techniką rytowanego wklęsłodruku, a półtonowe wytłoczenie na sucho i obszar barwny są od siebie oddalone. W szczególnie korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku odległość między wytłoczeniem na sucho a obszarem barwnym wynosi co najmniej 1 mm, korzystnie 3 mm.

W jeszcze innym korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku półtonowe wytłoczenie na sucho oraz obszar barwny graniczą ze sobą bezpośrednio. W szczególnie korzystnym

PL 198 878 B1 wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku półtonowe wytłoczenie na sucho graniczące bezpośrednio z obszarem barwnym co najmniej częściowo stanowi kontynuację obszaru barwnego, w postaci wyżłobienia.

W nastę pnym korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku półtonowe wytłoczenie na sucho usytuowane jest na środku obszaru barwnego.

W kolejnym korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku obszar wykonany jest w formie obramowania otaczającego półtonowe wytłoczenie na sucho.

W dalszym korzystnym wariancie realizacji noś nika danych według wynalazku obszar barwny przedstawia gilosz.

W innym korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku półtonowe wytłoczenie na sucho w całości umieszczone jest na nadruku stanowiącym tło, wykonanym techniką inną niż sposób rytowanego wklęsłodruku. W szczególnie korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku nadruk stanowiący tło co najmniej na jego części pokrywa się z usytuowaniem obszaru barwnego. W innym szczególnie korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku nadruk stanowiący tło tworzy powłokę stwarzającą dodatkowy efekt. W jeszcze innym szczególnie korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku powłoka tworząca dodatkowy efekt składa się z metalu, farby metalicznej lub z farby zawierającej warstwę pigmentu interferencyjnego. W dalszym szczególnie korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku powłoka tworząca efekt ma kolor brązu, złota lub srebra. W kolejnym szczególnie korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku nadruk tworzący tło oraz obszar barwny dobrane są do siebie kolorystycznie, korzystnie w takiej samej tonacji barwnej.

W nastę pnym szczególnie korzystnym wariancie realizacji noś nika danych wedł ug wynalazku obszar barwny ma wewnętrzną strefę o intensywnym stopniu pokrywania podłoża oraz wewnętrzną i/lub zewnętrzną strefą o mniejszej intensywności pokrywania podłoża, a strefa o intensywnym stopniu pokrywania podłoża usytuowana jest na krawędzi nadruku tworzącego tło.

W jeszcze innym korzystnym wariancie realizacji noś nik danych wedł ug wynalazku ma motywy półtonowego wytłoczenia na sucho, wykonane z zastosowaniem różnych technik drukarskich.

W następnym korzystnym wariancie realizacji noś nik danych według wynalazku ma znak wodny oraz inny wydrukowany element dodatkowy, przy czym znak wodny, element dodatkowy oraz półtonowe wytłoczenie na sucho charakteryzują się tym samym motywem.

W kolejnym korzystnym wariancie realizacji nośnika danych według wynalazku półtonowe wytłoczenie na sucho zawiera fragmenty różniące się między sobą chropowatością, wywołujące wzrokowo rozróżnialne refleksy świetlne.

W dalszym korzystnym wariancie realizacji noś nika danych wedł ug wynalazku pół tonowe wytł oczenie na sucho, ma co najmniej na części obszaru, nałożone substruktury, wywierające wpływ na jego odzwierciedlenie wizualne oraz w posiadające zróżnicowaną orientację geometryczną poszczególnych częściach obszaru.

Przedmiotem wynalazku jest również sposób wytwarzania nośnika danych wyposażonego w element zabezpieczający, w którym najpierw przygotowuje się materia ł do wykonania noś nika danych, a następnie wykonuje się rytowaną płytę do wklęsłodruku, przy czym w strefie przypowierzchniowej grawerowany jest trójwymiarowy relief. Istotą sposobu według wynalazku jest to, że po wykonaniu rytowanej płyty do wklęsłodruku za pomocą tej płyty wykonuje się wytłoczenie na sucho w materiale nośnika danych.

W jednym z korzystnych wariantów realizacji sposobu według wynalazku trójwymiarowy relief odzwierciedla znaki alfanumeryczne, elementy graficzne lub obrazy półtonowe, a korzystnie portret.

W innym korzystnym wariancie realizacji sposobu wedł ug przedmiotowego wynalazku podczas wykonywania rytowanej płyty do wklęsłodruku razem z trójwymiarowym reliefem na powierzchni płyty drukarskiej graweruje się dodatkowo co najmniej jeden obszar rytowany, zlokalizowany w dokładnie wybranym miejscu względem położenia reliefu trójwymiarowego i wypełniony farbą drukarską, zaś następnie, podczas półtonowego wytłaczania na sucho materiału nośnika danych, z dodatkowo wykonanego obszaru rytowanego farbę drukarską nanosi się na materiał nośnika danych. W szczególnie korzystnym wariancie realizacji sposobu według przedmiotowego wynalazku półtonowe wytłoczenie na sucho usytuowane jest w środku rytowanego obszaru przenoszącego farbę drukarską. W innym szczególnie korzystnym wariancie realizacji sposobu wedł ug przedmiotowego wynalazku obszary barwne wykonane są z utworzeniem obramowania wytłoczenia na sucho. W następnym,

PL 198 878 B1 szczególnie korzystnym wariancie realizacji sposobu według przedmiotowego wynalazku obszary barwne mają formę graficzną giloszy.

W kolejnym korzystnym wariancie realizacji sposobu wedł ug przedmiotowego wynalazku, podczas przygotowania materiału do wykonania nośnika danych na materiał ten sposobem innym niż wklęsłodruk nanosi się nadruk tworzący podłoże, zaś podczas półtonowego wytłaczania na sucho materiału nośnika danych wytłoczenie jest umieszczane w całości na obszarze uprzednio wykonanego nadruku tworzącego tło. W szczególnie korzystnym wariancie realizacji sposobu według przedmiotowego wynalazku nadruk tworzący tło wykonuje się techniką sitodruku, pośredniego druku typograficznego lub druku offsetowego. W innym szczególnie korzystnym wariancie realizacji sposobu według przedmiotowego wynalazku obszary barwne oraz nadruk tworzący tło są przynajmniej częściowo nałożone na siebie. W jeszcze innym, szczególnie korzystnym wariancie realizacji sposobu według przedmiotowego wynalazku, obszar barwny wykonuje się w ten sposób, że zawiera on centralny obszar o dużym pokryciu powierzchni farbą drukarską oraz wewnętrzną i/lub zewnętrzną strefę o mniejszym pokryciu powierzchni farbą drukarską, przy czym obszar o dużym pokryciu powierzchni farbą drukarską usytuowany jest na krawędzi nadruku tworzącego tło.

Przedmiotem wynalazku jest ponadto płyta do wklęsłodruku służąca do wytwarzania półtonowego wytłoczenia na sucho zawierająca co najmniej jeden obszar wygrawerowany na jej powierzchni. Płyta według wynalazku charakteryzuje się tym, że grawerowany obszar posiada wygrawerowany relief trójwymiarowy o ciągłym przebiegu wygrawerowanych zagłębień.

W jednym z korzystnych wariantów realizacji płyty według wynalazku obszar wygrawerowany zawiera obszary cząstkowe różniące się między sobą chropowatością.

W innym korzystnym wariancie realizacji płyty według wynalazku trójwymiarowy profil głębokości co najmniej w obszarach cząstkowych posiada naniesione nań substruktury powierzchniowe o róż nej orientacji w poszczególnych obszarach czą stkowych.

Pod pojęciem „półtonowe wytłoczenie na sucho rozumie się wytłoczenie na sucho zawierające większą liczbę różniących się, korzystnie niezauważalnie zmieniających się między sobą wysokości lub głębokości tłoczenia. Korzystnie, półtonowe wytłoczenie na sucho tworzy obraz przestrzenny trójwymiarowej okładziny zewnętrznej, np. tworzywa sztucznego lub relief. Alternatywnie, możliwe jest również przyjęcie, jako stanu wyjściowego, dwuwymiarowej okładziny zewnętrznej oraz przetworzenie jej w okładzinę trójwymiarową odpowiednio do założeń wstępnych, np. w zależności od znamiennych dla okładziny dwuwymiarowej kolorów, półtonów, szerokości linii. W następnej operacji, w zależności od cech trójwymiarowej okładziny zewnętrznej odwzorowującej wytłoczenie, wytwarza się obraz półtonowy dobrany specjalnie do wzoru wygrawerowanego na płycie drukarskiej, przy którym stopień szarości linii przyporządkowany jest określonej głębokości grawiury.

Korzystnie przy tym obszarom, które na wytłoczeniu najsilniej uwydatniają się przestrzennie, przyporządkowane są najciemniejsze stopnie szarości i zarazem największe głębokości grawiury, a obszarom, które przestrzennie bardziej są od siebie oddalone, przyporzą dkowane są jaś niejsze stopnie szarości i zarazem mniejsze głębokości grawiury.

Przy przetwarzaniu obrazu półtonowego na obraz grawiury na płycie grawerowanej wykonywany jest relief trójwymiarowy. Narzędzie grawerskie może być przy tym tak prowadzone, że w efekcie otrzymywany jest ciągły przebieg linii grawerowania. W szczególności, poprzez zaakcentowanie krawędzi konturów motywu rysunkowego, możliwe jest ostre i uwydatniające się odwzorowanie tych konturów na papierze.

Jak wspomniano powyżej, przy prostym wariancie rozwiązania wzorzec składa się ze znaków alfanumerycznych i/albo prostych elementów graficznych, które mają postać tekstu lub podobną. Znaki i/albo elementy odznaczają się różnymi wysokościami reliefów, w wyniku czego otrzymuje się „modulowaną strukturę powierzchni. Efekt ten ulega wzmocnieniu wówczas, gdy znaki i/albo elementy różnią się między sobą wielkością.

Zgodnie z preferowaną formą rozwiązania, jak wskazano powyżej, jako pierwowzór stosowany jest np. portret, który da się przetworzyć na dużą liczbę różnorodnych półtonów barw lub stopni szarości. Poszczególnym stopniom szarości lub grupom stopni szarości przyporządkowywane są następnie różniące się głębokości grawiury. Przykładowo, maksymalna głębokość grawiury przyporządkowywana jest kolorowi czarnemu, a minimalna jej głębokość - kolorowi białemu. Oznacza to np., w przypadku nosa osoby z portretu, który na pierwowzorze najczęściej odznacza się jako jasny błyszczący punkt, że musi on być w jego najwyższym punkcie na obrazie półtonowym przedstawiony jako czarny, w związku z czym grawiura w tym miejscu będzie głębsza oraz wytworzone w ten sposób wytłoczenie

PL 198 878 B1 będzie wystawało ponad powierzchnię papieru. Odpowiednio do tego wszystkie partie portretu i przetwarzane są na odpowiednie głębokości grawerowania. Następnie obraz półtonowy przetworzony na odpowiednie głębokości grawiury wykorzystywany jest do sterowania narzędziem grawerskim. Frezowane obszary o zróżnicowanych głębokościach bezpośrednio do siebie przylegają. Oznacza to, że nie są one oddzielone od siebie przez obszary usytuowane na poziomie odpowiadającym powierzchni płyty drukarskiej. Głębokości grawerowania mogą przy tym dochodzić do 300 i więcej mikrometrów, a w większości osiągają one głębokość do 250 μm. Grawiury mogą być, jak już wspomniano, wytwarzane techniką grawerowania laserowego. Za pomocą rytowanej płyty wklęsłodrukowej, posiadającej trójwymiarowy reliefem grawerowany na koniec wytłacza się nośniki danych, przy czym na nośniku danych jest z kolei wykonywany trójwymiarowy relief.

Zasadniczo istotę rzeczy stanowi w tym przypadku metoda wklęsłodruku bez użycia farby drukarskiej. Nośnik danych, podobnie, jak w klasycznej technice wklęsłodruku rytowniczego, wtłaczany jest w zagłębienia płyty grawerowanej oraz pod silnym działaniem siły docisku trwale odkształcany, tj. wytłaczany. Obszary płyty drukarskiej o większej głębokości grawiury wytwarzają głębsze wytłoczenia, tj. obszary, w których papier odkształcany jest w największym stopniu, a obszary płyty drukarskiej o najmniejszych głębokościach grawiury wytwarzają najpłytsze wytłoczenia. W miejscach, w których papier styka się z niewygrawerowanymi obszarami płyty drukarskiej względnie płyty tłoczącej, ulega on pod wpływem dużego docisku równomiernemu sprasowaniu oraz zagęszczeniu co najmniej w strefie powierzchniowej, dzięki czemu takie obszary powierzchni po tłoczeniu techniką wklęsłodruku rytowniczego odznaczają się zwiększonym połyskiem.

Możliwe jest również oddziaływanie na połysk lub wizualne wrażenia wywoływane przez wytłoczone obszary obrazu. Jak już wspomniano na wstępie w związku z opisem techniki grawerowania ujawnionym w WO97/438555, przez dobór kształtu i sposobu prowadzenia narzędzia grawerskiego po dnie grawiury, uzyskiwać można zamierzony wzór chropowatości jego powierzchni. Przy tłoczeniu na sucho wspomniana chropowatość płyty tłoczącej wpływa na wrażenia wzrokowe wywierane przez wytłoczone obszary. I tak, za pomocą narzędzia grawerskiego o dużym promieniu wierzchołka oraz o zaokrąglonych jego kształtach, jak również przy małym posuwie narzędzia podczas skrawania (przykładowo ok. 10 μm) uzyskuje się gładkie grawiury, które umożliwiają wykonywanie gładkich i w zamierzeniu nieomal lustrzanych wytłoczeń. Jeśli natomiast dla narzędzia grawerskiego dobrane będą małe promienie wierzchołka z ostrymi kształtami części skrawającej, a ponadto zwiększone będą wielkości posuwu narzędzia podczas skrawania (odległości kolejnych przejść narzędzia podczas skrawania, przykładowo 50 um), to wówczas otrzyma się grawiury chropowate, o „strukturowanej powierzchni, które tworzą następnie rozmyte, matowe wytłoczenia.

Alternatywna lub dodatkowa możliwość zmiany sposobu rozpraszania światła na powierzchni wytłaczanego materiału nośnika polega na tym, że przy grawerowaniu zagłębień wykonywanych w płycie drukarskiej lub w płycie tłoczącej na poszczególnych ich obszarach zmieniany jest kierunek posuwu narzędzia. Grawiury grawerowane są w kierunku wzdłużnym, jednak przykładowo z zastosowaniem kierunku skrawania zmienionego o 90°, tworzą wytłoczenia różniące się wizualnie, z odmiennymi refleksami świetlnymi. To samo odnosi się do grawiur o prostych lub meandrujących torach ruchu narzędzia skrawającego, w porównaniu z torami ruchu narzędzia spiralnymi lub koncentrycznymi. Efekty te stosować można nie tylko w celu uzyskania efektownego lub zwracającego wagę uformowania wytłoczenia na sucho, lecz zwiększają one równocześnie skuteczność zabezpieczenia przed fałszowaniem. Za pomocą przedstawionych celowo dobieranych technik grawerowania na wytłaczane reliefy nakładać można również struktury powierzchniowe, rozpoznawalne wyraźnie wyłącznie pod określonymi kątami obserwacji lub kątami odbicia światła. W przypadku banknotów lub innych dokumentów wartościowych na wartość nominału nałożony być może tłoczony na sucho obraz zawierający półtony, odzwierciedlający portret, przykładowo z zastosowaniem grawerowanych substruktur obrazu.

Wytłoczony obraz jest trójwymiarowy oraz odznacza się stosunkowo skomplikowaną strukturą. Powierzchnia zajmowana przez wytłoczenie półtonowe nie podlega przy tym żadnym ograniczeniom. Korzystnie powierzchnia wytłoczenia półtonowego wynosi od 0,25 cm² do wielu cm².

Wytłoczenie półtonowe może mieć dowolnie dobrany kształt geometryczny, np. kołowy, trój- lub czworokątny bądź asymetryczny kształt obrysu, znak typu obrazu, pisma lub innego dowolnego symbolu. Szczególnie preferowane jest jednak wyobrażenie typu portretu, ponieważ spostrzeżenia związane z ludźmi ukierunkowane są na najdrobniejsze różnice w portrecie i tym samym wartość wynikająca z rozpoznawania takiego elementu zabezpieczającego jest szczególnie duża. Mogą być również zestawiane ze sobą liczne wytłoczenia półtonowe w dowolnej ilości oraz postaci.

PL 198 878 B1

Aby zwiększyć skuteczność zabezpieczenia przed fałszowaniem jakie stwarzają elementy zabezpieczające, można łączyć wytłoczenia półtonowe z nadrukami stanowiącymi ich tło, które nie są wykonywane techniką wklęsłodruku. Wspomniany nadruk stanowiący tło wykonywany jest w odrębnym procesie drukowania, przed wykonaniem wytłoczenia półtonowego. Nadruk stanowiący tło korzystnie jest wykonywany na całej powierzchni. Przykładowo, do wykonywania nadruku stanowiącego tło wykorzystuje się sitodruk, pośredni druk typograficzny lub druk cyfrowy.

Do druku stanowiącego tło mogą być stosowane dowolne farby drukarskie, jednakże korzystnie znajdują tu jednak zastosowanie farby dające dodatkowe efekty, które z uwagi na ich własności fizyczne cechują się dodatkowym zabezpieczeniem przed fałszowaniem oraz są trudne do naśladowania. W szczególności nadają się do tego celu farby dając efekt metaliczny, farby zawierające pigmenty metaliczne lub farby zawierające pigmenty z efektem interferencyjnym, jak przykładowo IRIODINE® firmy Merck.

Alternatywnie, nadruk stanowiący podłoże składać się może z powłoki metalicznej, którą np. nanosi się na nośnik danych sposobem tłoczenia na gorąco.

Wytłoczenie półtonowe usytuowane jest korzystnie całkowicie w strefie nadruku stanowiącego tło. W przypadku specjalnej formy wykonywania nadruku, nadruk stanowiący tł o ma postać koł owego lub owalnego nadruku z połyskiem metalicznym. Wspomniany nadruk stanowiący tło poddawany jest następnie wytłaczaniu techniką wklęsłodrukową bez użycia farby drukarskiej w postaci półtonowego wytłoczenia na sucho. W preferowanym układzie półtonowe wytłoczenia na sucho jest przy tym usytuowane współśrodkowo z nadrukiem stanowiącym tło, aby przez to stworzyć wrażenie wyobrażenia monetarnego.

Ponieważ jednak nadruk stanowiący tło oraz półtonowe wytłoczenie na sucho nanoszone są na substrat w odrębnych procesach drukowania, to w związku z tym wystąpić mogą niedokładności wzajemnego ich dopasowania (usytuowania). Wspomniane niedokładności dopasowania można jednak uczynić niezauważalnymi przez zestawienie ich z odpowiednio ukształtowanymi obszarami barwnymi, usytuowanymi odpowiednio do położenia półtonowego wytłoczenia na sucho, w związku z czym obserwator ma wrażenie dokładności dopasowania położenia półtonowego wytłoczenia na sucho w ś rodku barwnego nadruku stanowią cego t ł o. Pół tonowe wytł oczenie na sucho oraz barwny obszar lub obszary są przy tym oddalone od siebie, o ile w zamierzony sposób elementy wytłoczenia na sucho nie zostały celowo wprowadzone do obszaru barwnego dla stworzenia wrażenia optycznego istnienia połączenia między nimi.

Obszary barwne nakłada się na nadruk stanowiący tło, przy czym obszary te są tak ukształtowane pod względem formy, że krawędź nadruku stanowiącego tło ulega „optycznemu rozmyciu, tj. unika się powstawania gładkich konturów obrzeża oraz pewne tolerancje rozmieszczenia ulegają ukryciu lub przesłonięciu. W szczególności dla obszarów barwnych zaliczają się wzorce liniowe, jak przykładowo wzory giloszowane, a także nadruki całopowierzchniowe, a w szczególności nadruki całopowierzchniowe odznaczające się odpowiednią grubością powłoki nałożonej farby, aby tym sposobem przesłonić druk stanowiący tło, lub też uzyskać tą samą tonację barwną, jak dla tła. Zgodnie z preferowaną formą rozwią zania, obszar barwny tworzy obramowanie pół tonowego wytł oczenia na sucho. Obramowanie to może mieć dowolne kontury obrzeża. Korzystnie jest ono jednak usytuowane w postaci owalu względnie koła w stałej odległości od wytłoczenia na sucho, w związku z czym wytłoczenie na sucho znajduje się w środku obszaru barwnego. Wykonane obramowanie może mieć przebieg ciągły lub też może być przerywane. Równie dobrze może ono mieć formę płaską lub postać wzorzystą. Korzystnie obramowanie może być wykonane w postaci giloszy lub pierścieni z optycznie rozmytymi pierścieniami wewnętrznymi, jak np. z występami skierowanymi do punktu środkowego obrazu. Obramowanie może składać się również z znaków literowych lub z wzorów geometrycznych lub też z giloszy, zestawionych przykładowo z znakami literowymi. W ten sposób może być uformowana również krawędź nadruku tworzącego tło. Jeśli zastosowane będzie rozwiązanie graficzne obramowania składającego się z cyklicznie powtarzających się struktur, jak np. występów, giloszy łuków itp., które zrealizowane będą zarówno w obszarze barwnym, jak i w strefie krawędzi nadruku tworzącego tło, to przez wytworzenie różnic fazowych jak i różnic częstości między strukturą powtarzającą się cyklicznie, jak i obszarem barwnym uzyska się zoptymalizowanie efektu „rozproszenia optycznego lub przesłonięcia.

W szczególnie prosty sposób moż liwe jest uzyskanie dokł adnoś ci wzajemnego dopasowania usytuowania między półtonowym wytłoczeniem na sucho a obszarem barwnym wówczas, gdy obie te struktury wykonane są techniką wklęsłodruku. W tym przypadku płyta drukarska wyposażona jest

PL 198 878 B1 zarówno w grawiurę przeznaczoną do półtonowego wytłoczenia na sucho, jak również w grawiurę do wykonania drukowanych obszarów barwnych. Szczególnie korzystne jest przy tym stosowanie dużych grubości powłok farby drukarskiej, które ewentualnie mogłyby skutecznie pokryć nadruk występujący w strefie tła.

Taka płyta zastosowana do wklęsłodruku rytowniczego, jak również wszystkie inne płyty do rytowanego wklęsłodruku według wynalazku, poddawana jest obróbce techniką grawerowania za pomocą szybkoobrotowego rylca z szpiczasto zakończoną końcówką. Odpowiednio do kształtu obrysu powierzchni podlegającej zadrukowaniu lub powierzchni przeznaczonej do tłoczenia na sucho, za pomocą narzędzia grawerskiego wykonuje się zagłębienia według zamierzonego przebiegu ich zmienności w strefie wierzchniej płyty drukarskiej. Jeśli w określonych obszarach graniczą ze sobą grawiury przeznaczone do półtonowego wytłoczenia na sucho oraz obszary podlegające barwieniu, to celowe jest wykonanie krawędzi rozdzielających, znanych z DE 198 45 436 A1, aby zapobiec w ten sposób przedostawaniu się farby drukarskiej do obszaru półtonowego wytłoczenia na sucho lub dalszemu jej rozprzestrzenianiu się na tym obszarze.

Przed procesem drukowania farbą wypełniane są wyłącznie obszary grawiury wytwarzające obszary barwne. Przy drukowaniu materiał nośnika dociskany jest zarówno do obszarów grawiury stanowiących nośniki farby, jak również do jej obszarów nie będących nośnikami farby. Przy tym na powierzchnię substratu farba przenoszona jest z obszarów grawiury będących nośnikiem farby. Jednocześnie, podobnie jak w technice wklęsłodruku, materiał nośnika poddawany jest wytłaczaniu. Natomiast na obszarach nie będących nośnikiem farby substrat będzie podlegał wyłącznie wytłaczaniu. Z obszarów nie poddanych obróbce, tj. nie grawerowanych obszarów powierzchni, farba drukarska nie jest przenoszona.

Jeśli nośnik danych jest drukowany lub wytłaczany sposobem opisanym powyżej, to wówczas, w zależności od kształtu wyżej opisanej grawiury wykonanej na płycie drukarskiej, uzyskuje się odpowiednio ukształtowane wytłoczenia na nośniku danych, przy czym część wspomnianych wytłoczonych obszarów pokryta jest farbą. Wymiary obszarów, jak szerokość obszaru i grubość powłoki farby drukarskiej, stanowią konsekwencję głębokości grawiury oraz szerokości płyty drukarskiej według wynalazku a także są zależne od właściwości farby drukarskiej użytej do drukowania.

W zależności od przyjętej grubości powłoki, farby drukarskie stosowane zwykle we wklęsłodruku mogą dawać efekt krycia powierzchni lub w pewnym stopniu lazurowania lub przeświecania. Przez odpowiedni dobór grubości powłoki farby oraz właściwy wybór rodzaju farby tworzącej tło otrzymuje się tonacje barwne o zróżnicowanej jasności oraz nasyceniu barwy. Przy wystarczająco zróżnicowanych grubościach powłoki farby otrzymuje się kontrasty dobrze widoczne dla oczu człowieka bez stosowania dodatkowych środków pomocniczych. Zakłada się przy tym normalne warunki oświetlenia oraz normalną odległość od obserwowanego obrazu.

Dla zwiększenia stabilności cech nośnika danych, uzasadnione może okazać się wypełnienie wytłoczenia, znajdującego się od przedniej strony elementu zabezpieczającego powłoką, np. lakierem. Lakier ten zawierać może materiały o odpowiednich właściwościach, takie, jak luminofory i inne, lub inne pigmenty dające specjalne efekty, np. pigmenty ciekłokrystaliczne. Lakier może być przy tym matowy lub błyszczący. Ponadto, lakierowa powłoka ochronna służy również do wzmocnienia efektu połysku oraz do zabezpieczenia wytłoczenia.

Nośnik danych, wyposażony w taki kompleksowy element zabezpieczający wyróżnia się zwiększonym poziomem zabezpieczenia przed sfałszowaniem z uwagi na wzbogacenie w kontrasty świetlne i cieniowanie, wytworzone w następstwie wielostopniowego półtonowego wytłaczania na sucho. Zestawienie barwnych, a ewentualnie również wyczuwalnych dotykowo elementów wykonanych techniką wklęsłodruku, o odpowiednio dobranych barwach dostosowanych do półtonowego wytłoczenia na sucho, usytuowanych na powierzchni nadruku stanowiącego podkład, zwiększa skuteczność zabezpieczenia przed sfałszowaniem oraz naśladownictwem.

Kolejna możliwość zwiększenia skuteczności zabezpieczenia przed sfałszowaniem polega na wielokrotnym zastosowaniu na nośniku danych motywu użytego do półtonowego wytłaczania na sucho, ale wykonanego różnymi technikami graficznymi. I tak np. ten sam motyw zastosować można do wykonania znaków wodnych i/albo klasycznego wklęsłodruku. Powtórzenie tego samego motywu możliwe jest również w postaci druku stanowiącego tło, na wytłaczanym hologramie, za pomocą farb fluorescencyjnych lub też optycznie zmiennych (przykładowo z pigmentami tworzącymi warstwy interferencyjne lub z pigmentami ciekłokrystalicznymi), względnie za pomocą tzw. „latent image (ukrytego obrazu) w połączeniu z wyżej wspomnianymi rozwiązaniami alternatywnymi.

PL 198 878 B1

Element stanowiący zabezpieczenie może być przy tym nanoszony na pojedyncze nośniki danych lub też na wiele materiałów nośnikowych wykazujących cechy nośników danych.

Jako materiały stosowane na nośniki danych nadają się wszystkie materiały, które można poddawać nadrukowywaniu techniką wklęsłodruku, takie, jak papier, folie z tworzywa sztucznego, papier wielowarstwowy z folią z tworzywa sztucznego lub powlekany folią z tworzywa, jak również wielowarstwowe materiały kompozytowe. W szczególności sposób według wynalazku nadaje się do nadrukowywania nośników danych, które spełniać muszą wysokie wymagania odnośnie zabezpieczenia przed fałszowaniem, jak np. dokumenty stanowiące zabezpieczenie wyrobów lub papiery wartościowe, np. banknoty, akcje, dokumenty pożyczkowe, akty nadania, świadectwa jakości, itp.

Dalsze formy rozwiązań oraz zalety wynalazku objaśniono poniżej w oparciu o następujące figury. Pokazują one:

fig. 1 - widok banknotu, fig. 2 - przekrój A - A z fig. 1, fig. 3 do 6 - różne formy wykonania elementów zabezpieczających według wynalazku, fig. 7 - obraz półtonowy przeznaczony do wytłaczania na sucho według wynalazku, fig. 8 - przebieg zmian głębokości grawiury wykonanej w grawerowanej płycie według wynalazku wzdłuż przekroju A -A z fig. 7, fig. 9 - nośnik danych przedstawiający kolejną formę wykonania według wynalazku, fig. 10 - powiększony wycinek z fig. 9, fig. 11 - przekrój A - A z fig. 9, fig. 12 - widok nośnika danych według wynalazku, fig. 13 - wzajemne usytuowanie nadruku stanowiącego tło oraz obszaru barwnego.

Figura 1 przedstawia jako nośnik danych banknot 1 z elementem zabezpieczającym 2.

Element zabezpieczający według wynalazku składa się z nadruku tła 4, półtonowego wytłoczenia suchego 3 oraz z obszaru barwnego 5, usytuowanego zgodnie z przyjętym sposobem jego umieszczenia względem półtonowego wytłoczenia na sucho 3. Aby zwiększyć skuteczność zabezpieczenia przed sfałszowaniem, na banknocie powtórzono wielokrotnie motyw półtonowego wytłoczenia na sucho 3, z zastosowaniem różnych technik drukarskich. W pokazanym przykładzie przewidziano wykonanie na banknocie 1 motywu przedstawiającego portret przykładowo jako stalorytu 13 a także powtórnie jako znaku wodnego 14.

Element zabezpieczający 2 według wynalazku na w pokazanym przykładzie ma formę monety, w przypadku której wytłoczenie półtonowe 3 korzystnie zawiera metaliczny nadruk wykonany na tle 4. Na wspomniany nadruk stanowiący tło podłoża 4 naniesiono na wierzchu kolorowy nadruk 5, który może być wielokrotnie powtórzony oraz/lub może mieć postać wzoru, znaku lub inną podobną. W pokazanym przykł adzie przedstawiono obszary barwne jako peł nopowierzchniowe obramowanie półtonowego wytłoczenia na sucho 3, które zestawione są z znakami pisarskimi „XYZ i „medal. Wspomniane obszary barwne 5 w zależności od głębokości grawiury wykonanej na płycie drukarskiej są tak ukształtowane, że na wydrukowanym obrazie tworzą krawędź wyczuwalną dotykiem.

Obszary barwne mogą jednak mieć dowolną inną formę. Mogą one składać się przykładowo z wzorów graficznych linii typu giloszy. Obszary barwne 5 mogą być również dodatkowo usytuowane barwnie na nadruku tworzącym tło 4, w związku z czym krawędź nadruku tworzącego tło 4 sprawia dla obserwatora wrażenie „rozmytego, tj. przesłoniętego.

W celu wykonania elementu zabezpieczającego 2 na nośnik danych w pierwszej operacji jego wykonywania nanoszony jest nadruk tworzący tło 4. Całopowierzchniowy nadruk tworzący tło wykonywany jest korzystnie sposobem sitodruku, z zastosowaniem pigmentów metalowych złotych lub srebrnych. Następnie na obszarze nadruku tworzącego tło 4 w kolejnej operacji wytwarzania półtonowego wytłoczenia na sucho wykonywane są półtonowe wytłoczenia 3, jak również obszary barwne 5. Oznacza to, że przeznaczona do tego celu płyta do wklęsłodruku ma odpowiednio wykonaną grawiurę zarówno do drukowania obszarów barwnych 5, jak również do półtonowego wytłaczania na sucho. Jednakże do procesu drukowania farbą wypełniane są jedynie obszary grawiury, odtwarzające obszary barwne 5. Dzięki temu, podobnie jak w klasycznym wklęsłodruku podczas procesu drukowania nośnik danych 1, jest wytłaczany oraz pokrywany farbą drukarską. Natomiast na obszarze półtonowego wytłaczania na sucho nośnik danych podlega jedynie wytłaczany. Z uwagi na dużą siłę, z jaką nośnik danych 1 dociskany jest w obszarze grawiury wykonanej w stalowej płycie do wklęsłodruku, nośnik ten również na przeciwległej powierzchni posiada rozpoznawalne wytłoczenia.

PL 198 878 B1

Wspomnianą cechę pokazano na fig. 2. Fig. 2 przedstawia przekrój poprzeczny A - A przez element zabezpieczający według wynalazku. Można zauważyć, że nośnik danych 1 lub nadruk tworzący tło 4 w obszarze wytłoczenia półtonowego 3 podczas procesu druku techniką wklęsłodrukową został jedynie wytłoczony. Ponieważ nadruk tworzący tło 4 nanoszony jest na nośnik danych 1 w oddzielnej operacji, to w związku z tym między rozmieszczeniem nadruku 4 a usytuowaniem półtonowego wytłoczenia na sucho mogą wystąpić niedokładności dopasowania ich wzajemnego położenia. Z tego względu obszary barwne 5 korzystnie umieszczane są przez nanoszenie ich na nadruki tworzące tło 4, aby w ten sposób przesłonić tego rodzaju niedokładności dopasowania, jak przedstawiono na fig. 2. Jak widać na fig. 2, nadruk tworzący tło 4 w lewej jego części w znacznie mniejszym stopniu pokryty jest przez obszar barwny, niż z prawej strony. Ponieważ jednak obszary barwne 5 dopasowane są właściwie do położenia wytłaczania na sucho, to obserwator ma wrażenie, że półtonowe wytłoczenie na sucho usytuowane jest koncentrycznie względem obszaru nadruku tworzącego tło.

Z punktu widzenia obserwatora efekt optyczny trójwymiarowego reliefu pół tonowego wytł oczenia na sucho ulega wzmocnieniu w następstwie oddziaływania zróżnicowanych efektów oddziaływania światła i cienia, w szczególności przy zastosowaniu nadruków tworzących tło, wykazujących połysk metaliczny.

Przy zastosowaniu techniki dokładnego dopasowania względem siebie obszarów drukowanych i tł oczonych sposobem rytowanego wkl ę s ł odruku, moż liwe jest zestawianie motywów skł adają cych się obszarów nadrukowywanych i tłoczonych. Przykładowo pień i gałęzie drzewa mogą być wytłoczone na sucho, a liście lub korona drzewa mogą być wydrukowane z zastosowaniem farby drukarskiej. W przypadku tekstów lub innych regularnie rozłożonych struktur, również istotny jest wymóg dokładnego wzajemnego dopasowania rozmieszczonych w wierszach naprzemiennie drukowanych i wytłoczonych symboli lub elementów obrazu.

Figury 3 do 6 przedstawiają różniące się między sobą formy wykonania elementu zabezpieczającego 2 w postaci jego widoku. Na fig. 3 nadruk tworzący tło 4 ma krawędź uformowaną w postaci promieni. Obszary barwne 5 tworzą tu całopowierzchniowe koliste obramowanie, które w miarę możliwości wydrukowane jest koncentrycznie względem nadruku tworzącego tło 4, a jego krawędź wewnętrzna uformowana jest w postaci promieni, skierowanych do punktu stanowiącego środek koła. Dzięki zastosowaniu różniących się częstotliwości rozmieszczenia promieni skierowanych do wewnątrz nadruku tworzącego tło i wydrukowanego techniką sitodruku, obszar barwny umożliwia uzyskanie optycznego przesłonięcia tolerancji wymiarowych dopasowania między wspomnianymi obydwoma nadrukami.

Figura 4 różni się od przykładu wykonania przedstawionego na fig. 3 jedynie tym, że obramowanie 5 nie zakrywa tu całego obwodu stanowiącego promienistą krawędź nadruku tworzącego tło 4, lecz występuje jedynie na częściach jego obszaru.

Na fig. 5 przedstawiono zasadniczy kolejny wariant wykonania elementu stanowiącego zabezpieczenie 2, w którym co najmniej części półtonowego wytłoczenia na sucho doprowadzone są aż do barwnego obszaru 5 oraz w postaci wybrań stanowią one kontynuację barwnego obszaru 5. Przedstawione tu schematycznie półtonowe wytłoczenie na sucho składa się w tym przykładzie z odmiennie kreskowanych lub cieniowanych obszarów 6, 7 i 8. Elementy 7 półtonowego wytłoczenia na sucho tworzą skrzyżowanie nitek i sięgają aż do wewnątrz barwnego obramowania 5. Wytłoczone skrzyżowanie nitek składające się z wytłoczonych elementów 7 ma przy tym kontynuację w barwnym obramowaniu 5 w postaci wytłoczeń 9. Tego rodzaju dokładne dopasowanie między wytłoczonymi elementami 7 i wytłoczeniami 9 możliwe jest jedynie dzięki równoczesnemu wytworzeniu wytłoczeń oraz barwnego obramowania 5 w jednej operacji z zastosowaniem płyty do wklęsłodruku. Ewentualne próby sfałszowania, w przypadku których wytłoczenie obszarów 6, 7 i 8 oraz barwnych obszarów 5 odbywać się będzie niezależnie od siebie, nie umożliwią uzyskania tego rodzaju dokładnego wzajemnego dopasowania ich położenia. Tego rodzaju przesunięcia w zakresie dopasowania są jednak wzrokowo łatwe do rozpoznania, w związku z czym próby sfałszowania bez trudu odróżnić można od oryginalnych dokumentów.

Figura 6 pokazuje następny wariant zasady przedstawionej na fig. 5. Półtonowe wytłoczenie na sucho wyobraża w tym przykładzie ptaka z gałązką. Jeden koniec gałązki 7 zobrazowany jest w postaci elementu wytłoczonego sięgającego do barwnego obramowania 5 i od tego miejsca kontynuowany jest on jako obraz negatywowy lub wgłębienie 9 w pokrytym drukiem obszarze 5. To samo dotyczy piór ogona ptaka. Również one przedstawione są w postaci elementów wytłoczonych 7, sięgających do barwnego obszaru 5 i od tego miejsca kontynuowane są w postaci wgłębień 9.

PL 198 878 B1

Na fig. 7 przedstawiony jest obraz półtonowy, którego dane wyjściowe można było zastosować do wykonania płyty do wklęsłodruku. Obraz półtonowy wykonano posługując się trójwymiarowym wzorcem, przy czym ciemniejsze stopnie szarości przyporządkowane są obszarom, które przy późniejszym tłoczeniu powinny występować jako wyraźniej ukształtowane przestrzennie. Zróżnicowane stopnie szarości przedstawionego obrazu półtonowego przyporządkowano przy tym różnym głębokościom grawiury, a dane te przenoszone są następnie np. do systemu sterowania frezarką CNC (Computer Numeric Control), za pomocą której graweruje się płytę do wklęsłodruku odpowiednio do danych zamieszczonych w systemie sterowania.

Na fig. 8 przedstawiono przebieg głębokości grawerowania wzdłuż linii A - A wg fig. 7. Większe głębokości grawerowania znajdują się przy tym w obszarze czubka nosa, jak również w obszarze kryzy obejmującej szyję, które na fig. 7 przedstawione są jako głęboko czarne. Wszystkie półtony między tymi dwoma obszarami odpowiadają mniejszym głębokościom grawiury.

Figura 9 przedstawia jako nośnik danych schematycznie banknot 1, wyposażony w kolejną formę elementu zabezpieczającego 2.

Element zabezpieczający 2 według wynalazku zawiera nadruk 4 tworzący tło, w postaci owalnej plakietki przedstawionej składającej się z czarnych punktów, oraz półtonowe wytłoczenie 3 przedstawiające cyfrę „6, usytuowane możliwie w środku nadruku 4 tworzącego tło. Nadrukowi tworzącemu tło 4 nadawany jest korzystnie wygląd metaliczny, w szczególności złoto- lub srebrno-metaliczny, aby tym sposobem dla obserwatora sprawiał on wrażenie monety.

Figura 10 przedstawia powiększony wycinek elementu zabezpieczającego 2 pokazanego na fig. 9, przy czym pokazano przekroje A - A oraz leżącą poniżej tej linii dolną, trzecią część cyfry „6.

Półtonowe wytłoczenie 3 składa się w tym przykładzie zastosowanego rozwiązania z trzech różnych poziomów wytłaczania 10, 11 i 12, które przekształcane są przez schodkowe stopniowanie poziomów obrazu wytłoczenia. Oczywiście zastosować można więcej niż trzy stopnie poziomów wytłaczania. Przedstawione na fig. 10 białe obszary 10 przedstawiają obszary, które nie są wytłaczane, lub też są wytłaczane jedynie w bardzo małym stopniu, a jasnoszare obszary 11 przedstawiają obszary, które są wytłoczone mocniej niż obszary 10, natomiast ciemno-szare obszary 12 odznaczają się największymi głębokościami tłoczenia. Przez wygładzenie materiału nośnika danych, np. papieru, powstaje na nie grawerowanym lub bardzo mało grawerowanym obszarze 10 szczególny połysk. W obszarach 11 i 12 uzyskuje się natomiast pł ytsze wytł oczenie.

Figura 11 przedstawia schematycznie nośnik danych 1 z nadrukiem 4 tworzącym tło, w przekroju wzdłuż linii A - A, jak zaznaczono na fig. 10. Wyraźniej rozpoznać można różniące się poziomy tłoczenia 10, 11 i 12. Obszary 10 są przy tym obszarami silnie wygładzonymi lub obszarami niewytłoczonymi, które utworzyły się podczas procesu wytłaczania na niegrawerowanych obszarach płyty drukarskiej. Obszary 11 i 12 przedstawiają średnie, a także głębokie wytłoczenia nośnika danych, przy czym są one tworzone przy średnich lub dużych głębokościach grawiury, odpowiednio do obszarów płyty drukarskiej.

Zróżnicowane stopniowanie większej liczby poziomów tłoczenia zastosowane na obrazie otrzymanym przez wytłoczenie oraz wielorakie możliwości różnicowania tych poziomów przyczyniają się do uzyskania kompleksowości elementu zabezpieczenia z dużą możliwością jego rozpoznawania.

Na fig. 12 jeszcze raz pokazano nośnik danych i według wynalazku, przykładowo banknot z elementem zabezpieczają cym 2. Przedstawiony z zastosowaniem techniki punktowej nadruk tworzący tło 4 wykonano jako powierzchnię o złotej barwie z połyskiem, z zastosowaniem pośredniego oddziaływania dużego nacisku. Następnie w operacji drukowania wklęsłodrukowego wykonano półtonowe wytłoczenie na sucho 2 równocześnie z nadrukowaniem barwnego obszaru 5, dzięki czemu zapewnione zostało absolutnie dokładne dopasowanie położenia obszaru wytłoczonego na sucho do położenia obramowującego go nadruku barwnego. Barwny obszar 5 odznacza się zastosowaniem struktur giloszowych, trudnych do reprodukcji. Aby można było lepiej powiązać graficznie obszar barwny z jego otoczeniem oraz łagodnie uformować przejście między nadrukiem tworzącym tło a nadrukiem barwnym, przy nadruku barwnym zastosowano „rozluźnioną jego zewnętrzną i wewnętrzną strefę przejściową, którą otaczają delikatne, wijące się linie wykonane jako przestawienie pozytywowe, powodujące tylko ograniczone zasłonięcie powierzchni. Środkowy obszar wykazuje natomiast wysoki stopień pokrycia powierzchni farbą i jest przykładowo pokryty delikatnymi liniami wykonane w formie przedstawienia negatywowego. Zaletę takiego rozwiązania oraz rozmieszczenia zobrazowano na fig. 13, na której pokazano ustalanie położenia obszaru barwnego 5 względem nadruku tworzącego tło 4 w sposób typowo stosowany dla przedstawiania widoku zespołu rozebranego. W przedstawionym

PL 198 878 B1 zobrazowaniu nie odwzorowano półtonowego wytłoczenia na sucho. Obszar barwny 5 umieszczony jest nad nadrukiem tworzącym tło 4 w ten sposób, że obszar centralny nadruku barwnego o wysokim stopniu pokrycia powierzchni znajduje się nad krawędzią nadruku tworzącego tło 4. Ponieważ nadruk tworzący tło 4 oraz nadruk barwny 5 nadrukowywane są z zastosowaniem różnych technik drukarskich podczas niezależnych od siebie operacji drukowania, to w nieunikniony sposób wyłania się problem tolerancji ich wzajemnego dopasowania, które wynosić mogą wiele milimetrów, a tym samym przedstawiany przez nie obraz dokumentu wyposażonego w zabezpieczenia może ulec znacznym zakłóceniom. Wspomniane niedokładności pozycjonowania obu nadruków, są skutecznie kompensowane i przesłaniane dzięki zastosowaniu ukształtowania i rozmieszczenia według fig. 13.

Claims (33)

1. Noś nik danych (1), taki, jak banknot, dowód osobisty lub temu podobny, wyposaż ony w element zabezpieczający (2), który możliwy jest do sprawdzenia jego autentyczności co najmniej wizualnie i posiada wytłoczenie co najmniej na części obszaru, znamienny tym, że wytłoczenie jest półtonowym wytłoczeniem na sucho (3) metodą wklęsłodruku bez użycia farby drukarskiej.

2. Noś nik wedł ug zastrz. 1, znamienny tym, ż e pół tonowe wytł oczenie na sucho (3) przedstawia znaki alfanumeryczne, elementy graficzne lub obrazy półtonowe, a korzystnie portret.

3. Noś nik wedł ug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ż e dodatkowo umiejscowienie pół tonowego wytłoczenia na sucho (3) dopasowane jest dokładnie do usytuowania obszaru barwnego (5) wykonanego techniką rytowanego wklęsłodruku, a półtonowe wytłoczenie na sucho (3) i obszar barwny (5) są od siebie oddalone.

4. Nośnik według zastrz. 3, znamienny tym, że odległość między wytłoczeniem na sucho (3) a obszarem barwnym (5) wynosi co najmniej 1 mm, korzystnie 3 mm.

5. Noś nik wedł ug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ż e pół tonowe wytł oczenie na sucho (7) oraz obszar barwny (5) graniczą ze sobą bezpośrednio.

6. Nośnik według zastrz. 5, znamienny tym, że półtonowe wytłoczenie na sucho (7) graniczące bezpośrednio z obszarem barwnym (5) co najmniej częściowo stanowi kontynuację obszaru barwnego (5), w postaci wyżłobienia (9).

7. Noś nik według zastrz. 1, znamienny tym, ż e półtonowe wytłoczenie na sucho (3) usytuowane jest na środku obszaru barwnego (5).

8. Noś nik według zastrz. 1, znamienny tym, że obszar barwny (5) wykonany jest w formie obramowania otaczającego półtonowe wytłoczenie na sucho (3).

9. Nośnik według zastrz. 1, znamienny tym, że obszar barwny (5) przedstawia gilosz.

10. Nośnik według zastrz. 1, znamienny tym, że półtonowe wytłoczenie na sucho (3) w całości umieszczone jest na nadruku stanowiącym tło (4), wykonanym techniką inną niż sposób rytowanego wklęsłodruku.

11. Nośnik według zastrz. 10, znamienny tym, że nadruk stanowiący tło (4) co najmniej na jego części pokrywa się z usytuowaniem obszaru barwnego (5).

12. Nośnik według zastrz. 10 albo 11, znamienny tym, że nadruk stanowiący tło (4) tworzy powłokę stwarzającą dodatkowy efekt.

13. Nośnik według zastrz. 12, znamienny tym, że powłoka tworząca dodatkowy efekt składa się z metalu, farby metalicznej lub z farby zawierającej warstwę pigmentu interferencyjnego.

14. Nośnik według zastrz. 12, znamienny tym, że powłoka tworząca efekt ma kolor brązu, złota lub srebra.

15. Nośnik według zastrz. 10, znamienny tym, że nadruk tworzący tło (4) oraz obszar barwny (5) dobrane są do siebie kolorystycznie, korzystnie w takiej samej tonacji barwnej.

16. Nośnik według zastrz. 10, znamienny tym, że obszar barwny (5) ma wewnętrzną strefę o intensywnym stopniu pokrywania podłoż a oraz wewnętrzną i/lub zewnętrzną strefą o mniejszej intensywności pokrywania podłoża, a strefa o intensywnym stopniu pokrywania podłoża usytuowana jest na krawędzi nadruku tworzącego tło (4).

17. Nośnik według zastrz. 1, znamienny tym, że ma motywy półtonowego wytłoczenia na sucho (3), wykonane z zastosowaniem różnych technik drukarskich.

PL 198 878 B1

18. Nośnik według zastrz. 1, znamienny tym, że ma znak wodny (14) oraz inny wydrukowany element dodatkowy, przy czym znak wodny (14), element dodatkowy oraz półtonowe wytłoczenie na sucho (3) charakteryzują się tym samym motywem.

19. Nośnik według zastrz. 1, znamienny tym, że półtonowe wytłoczenie na sucho (3) zawiera fragmenty różniące się między sobą chropowatością, wywołujące wzrokowo rozróżnialne refleksy świetlne.

20. Nośnik według zastrz. 1, znamienny tym, że półtonowe wytłoczenie na sucho (3), ma co najmniej na części obszaru, nałożone substruktury, wywierające wpływ na jego odzwierciedlenie wizualne oraz w posiadające zróżnicowaną orientację geometryczną poszczególnych częściach obszaru.

21. Sposób wytwarzania nośnika danych wyposażonego w element zabezpieczający, w którym najpierw przygotowuje się materiał do wykonania nośnika danych, a następnie wykonuje się rytowaną płytę do wklęsłodruku, przy czym w strefie przypowierzchniowej grawerowany jest trójwymiarowy relief, znamienny tym, że po wykonaniu rytowanej płyty do wklęsłodruku za pomocą tej płyty wykonuje się wytłoczenie na sucho (3) w materiale nośnika danych.

22. Sposób według zastrz. 21, znamienny tym, że trójwymiarowy relief odzwierciedla znaki alfanumeryczne, elementy graficzne lub obrazy półtonowe, a korzystnie portret.

23. Sposób według zastrz. 21 albo 22, znamienny tym, że podczas wykonywania rytowanej płyty do wklęsłodruku razem z trójwymiarowym reliefem na powierzchni płyty drukarskiej graweruje się dodatkowo co najmniej jeden obszar rytowany, zlokalizowany w dokładnie wybranym miejscu względem położenia reliefu trójwymiarowego i wypełniony farbą drukarską, zaś następnie, podczas półtonowego wytłaczania na sucho materiału nośnika danych, z dodatkowo wykonanego obszaru rytowanego farbę drukarską nanosi się na materiał nośnika danych.

24. Sposób według zastrz. 23, znamienny tym, że półtonowe wytłoczenie na sucho (3) usytuowane jest w środku rytowanego obszaru przenoszącego farbę drukarską.

25. Sposób według zastrz. 23, znamienny tym, że obszary barwne wykonane są z utworzeniem obramowania wytłoczenia na sucho.

26. Sposób według zastrz. 24 albo 25, znamienny tym, że obszary barwne mają formę graficzną giloszy.

27. Sposób według zastrz. 21, znamienny tym, że podczas przygotowania materiału do wykonania nośnika danych na materiał ten sposobem innym niż wklęsłodruk nanosi się nadruk tworzący podłoże (4), zaś podczas półtonowego wytłaczania na sucho materiału nośnika danych wytłoczenie (3) jest umieszczane w całości na obszarze uprzednio wykonanego nadruku tworzącego tło.

28. Sposób według zastrz. 27, znamienny tym, że nadruk tworzący tło wykonuje się techniką sitodruku, pośredniego druku typograficznego lub druku offsetowego.

29. Sposób według zastrz. 27 albo 28, znamienny tym, że obszary barwne oraz nadruk tworzący tło są przynajmniej częściowo nałożone na siebie.

30. Sposób według zastrz. 27 albo 28, znamienny tym, że obszar barwny wykonuje się w ten sposób, że zawiera on centralny obszar o dużym pokryciu powierzchni farbą drukarską oraz wewnętrzną i/lub zewnętrzną strefę o mniejszym pokryciu powierzchni farbą drukarską, przy czym obszar o dużym pokryciu powierzchni farbą drukarską usytuowany jest na krawędzi nadruku tworzącego tło.

31. Płyta do wklęsłodruku służąca do wytwarzania półtonowego wytłoczenia na sucho (3) zawierająca co najmniej jeden obszar wygrawerowany na jej powierzchni, znamienna tym, że grawerowany obszar posiada wygrawerowany relief trójwymiarowy o ciągłym przebiegu wygrawerowanych zagłębień.

32. Płyta według zastrz. 31, znamienna tym, że obszar wygrawerowany zawiera obszary cząstkowe różniące się między sobą chropowatością.

33. Płyta według zastrz. 31 albo 32, znamienna tym, że trójwymiarowy profil głębokości co najmniej w obszarach cząstkowych posiada naniesione nań substruktury powierzchniowe o różnej orientacji w poszczególnych obszarach cząstkowych.