PL188354B1

PL188354B1 - Urządzenie do łączenia głowicy narzędziowej z częścią chwytową

Info

Publication number: PL188354B1
Application number: PL99341900A
Authority: PL
Inventors: Gerhard Stolz
Original assignee: Komet Stahlhalter Werkzeuge
Priority date: 1998-01-23
Filing date: 1999-01-21
Publication date: 2005-01-31
Also published as: WO1999037428A1; HK1029304A1; JP4375772B2; EP1056563A1; HUP0100738A3; JP2002500962A; CZ20002666A3; AU2620599A; CA2318109A1; EP1056563B1; IL137359A0; CZ296494B6; US6579027B1; TR200002150T2; CN1288403A; DE19980055D2; ATE225691T1; HUP0100738A2; DE59903020D1; BR9907739A

Abstract

1 Urzadzenie do laczenia glowicy narzedzio- wej z czescia chwytowa, przy czym glowica narze- dziowa, zaopatrzona w chwyt narzedziowy, jest laczona z zaopatrzona w oprawke dla chwytu narzedziowego czescia chwytowa, usytuowana korzystnie czolowo na wrzecionie maszyny, za pomoca mechanizmu zacisko- wego, zawierajacego co najmniej dwa elementy zaci- skowe, ustawione wzgledem siebie w odstepie kato- wym, laczace silowo ze soba w swym polozeniu zaci- skowym chwyt narzedziowy, korzystnie w postaci pustego trzpienia, 1 czesc chwytowa oraz mechanizm uruchamiajacy do ograniczonego przemieszczania elementów zaciskowych pomiedzy polozeniem zwol- nionym 1 polozeniem zaciskowym, znam ienne tym, ze mechanizm zaciskowy (22) jest na czolowych koncach swych elementów zaciskowych (25) ujety przez po- szczególne tlokowe elementy centrujace (68, 70), które to elementy centrujace (68, 70) sa polaczone sztywno ze soba równoleglymi do osi zebrami (74), tworzac klatke centrujaca (66), obejmujaca mechanizm zaci- skowy (22) z luzem osiowym, oraz wchodza w usytu- owane centralnie wzgledem osi, cylindryczne wybrania (76, 78) w dolnym obszarze czesci chwytowej 1 pustego trzpienia (14), pozostaw iajac w olna przestrzen (77) w kierunku osiowym Fig 1 a PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest urządzenie do łączenia głowicy narzędziowej z częścią chwytową.

Przemieszczane za pomocą mechanizmu uruchamiającego elementy zaciskowe służą do wytwarzania siły docisku pomiędzy czołowymi powierzchniami łączonych ze sobą części. W znanym urządzeniu tego typu kłowe lub klamrowe elementy zaciskowe są jednym ze swych końców osadzone w oprawce części chwytowej, natomiast drugim końcem wchodzą do wnętrza pustego chwytu narzędziowego. Każdy z nich jest wsparty dwoma, rozmieszczonymi w osiowym odstępie względem siebie i zwróconymi ku sobie odsadzeniami zaciskowymi na usytuowanych wewnątrz części chwytowej i pustego chwytu narzędziowego, odwrotnych względem siebie powierzchniach zaciskowych, oraz przemieszczany za pomocą mechanizmu uruchamiającego pomiędzy położeniem zwolnionym i położeniem zaciskowym. Wada znanego urządzenia zawiera się najczęściej w tym, że podczas procesu zaciskania należy pokonać stosunkowo duże siły tarcia i sprężystości, które przeciwdziałają wytworzeniu dużej siły zamocowania pomiędzy łączonymi częściami. Kolejna niedogodność znanego urządzenia łączącego tego rodzaju polega na stosunkowo skomplikowanej, składającej się często z filigranowych elementów, mechanicznej konstrukcji mechanizmu zaciskowego, który zwłaszcza przy niewielkich rozmiarach jest przyczyną problemów wytrzymałościowych i montażowych.

Celem wynalazku jest opracowanie urządzenia łączącego opisanego na wstępie rodzaju, które jest łatwe do wykonania i montażu.

Powyższe zadanie rozwiązano według wynalazku w pierwszej odmianie tak, że wkładka zaciskowa jest na swych czołowych końcach ujęta przez poszczególne tłokowe elementy centrujące, które to elementy centrujące są połączone sztywno ze sobą równoległymi do osi żebrami, tworząc klatkę centrującą, obejmującą mechanizm zaciskowy z luzem osiowym, oraz wchodzą w usytuowane centralnie względem osi, cylindryczne wybrania w dolnym obszarze części chwytowej i chwytu narzędziowego, korzystnie w postaci pustego trzpienia, pozostawiając wolną przestrzeń w kierunku osiowym.

Klatka centrująca ma korzystnie postać elementu wyrzutowego, oddzielającego osiowo chwyt narzędziowy od części chwytowej pod działaniem mechanizmu uruchamiającego przy zwalnianiu mechanizmu zaciskowego. W korzystnej postaci wykonania klatka centrująca jest na swym położonym w części chwytowej elemencie centrującym naciskana w kierunku pustego trzpienia przez ciśnienie płynu. Zebra mogą być puste, tworząc poszczególne rurki chłodzące, zaś tłokowe elementy centrujące mogą być zaopatrzone w otwory dopływowe i wylotowe, połączone z rurkami chłodzącymi. Mechanizm zaciskowy z mechanizmem uruchamiającym z jednej strony oraz stanowiąca element do transportu chłodziwa, klatka centrującą z drugiej strony tworzą w stanie zmontowanym podzespół, który podczas montażu można łatwo umieścić w części chwytowej i tam zablokować, przykładowo za pomocą sworznia blokującego.

188 354

Korzystnie położony w części chwytowej element centrujący ma co najmniej jeden, równoległy do osi, otwór dopływowy i może być uszczelniony uszczelką promieniową wewnątrz przyporządkowanego mu wybrania. Aby z doprowadzenia wyeliminować powierzchnie odbojowe, które mogłyby prowadzić do rozdzielania chłodziwa, korzystne jest, jeżeli co najmniej jeden otwór dopływowy jest poprzez ukośny, pozbawiony krawędzi, kanał dopływowy połączony ze znajdującym się w części chwytowej, kanałem centralnym. Takie rozwiązanie jest korzystne zwłaszcza w przypadku smarowania z użyciem minimalnej ilości środka smarnego, w którym zamiast płynnego środka chłodząco-smarującego stosuje się zawierający cząstki oleju nośnik gazowy (aerozol).

Położony w pustym trzpieniu element centrujący ma korzystnie centralny otwór wylotowy, połączony korzystnie przez ukośne, pozbawione krawędzi kanały wylotowe z rurkami chłodzącymi i może być uszczelniony otaczającą od zewnątrz otwór wylotowy uszczelką wewnątrz przyporządkowanego mu wybrania. Aby w przypadku smarowania z użyciem minimalnej ilości środka smarnego zapobiec osadzaniu się płynnego chłodziwa i stratom ciśnienia, w korzystnej postaci wykonania wynalazku znajdujący się w części chwytowej, centralny kanał, kanały dopływowe, rurki chłodzące, kanały wylotowe i centralny otwór wylotowy mają w zasadzie stały lub zwiększający się względnie zmniejszający się odcinkowo przekrój przepływowy.

W korzystnej postaci wykonania wynalazku umieszczona w pustym trzpieniu uszczelka ma postać uszczelki osiowej. Takie rozwiązanie jest o tyle korzystne, że uszczelka nie może ulec uszkodzeniu podczas wymiany narzędzia. Można tam również umieścić pierścień samouszczelniający, którego warga uszczelniająca jest pod działaniem ciśnienia chłodziwa dociskana do powierzchni dolnej lub do powierzchni bocznej znajdującego się w pustym trzpieniu wybrania. Gdy zatem po operacji łączenia głowica narzędziowa zostanie zasilona środkiem chłodząco-smarującym, podawanym pod ciśnieniem przez kanał znajdujący się w części chwytowej, wówczas klatka centrująca zostanie przesunięta pod działaniem środka chłodząco-smarują-cego w kierunku głowicy narzędziowej, wskutek czego położony w pustym trzpieniu element centrujący dojdzie do swojej uszczelki. Kolejną poprawę w tym względzie osiąga się wówczas, gdy pomiędzy częścią chwytową i klatką centrującą umieszczony jest sprężysty element, dociskający lekko klatkę centrującą w kierunku głowicy narzędziowej. Sprężysty element może przy tym mieć postać usytuowanej w cylindrycznym wybraniu części chwytowej, śrubowej sprężyny naciskowej, lekko naprężonej wstępnie pomiędzy częścią chwytową i znajdującym się w niej elementem centrującym. Lekkie naprężenie wstępne należy przy tym dobrać tak, aby klatka centrująca była niezawodnie przesuwana w kierunku głowicy narzędziowej i nie stwarzała znaczących oporów podczas procesu zaciskania.

Znajdujący się w części chwytowej element centrujący może mieć, położoną centralnie względem osi, kieszeń do pływającego osadzenia w kierunku osiowym i promieniowym położonych w części chwytowej końców elementów zaciskowych, wystających osiowo poza wkładkę zaciskową.

Istotna zaleta wkładki zaciskowej z dzielonymi elementami zaciskowymi polega na łatwiejszym montażu i demontażu w przypadku wstępnie montowanej klatki centrującej. Elementy zaciskowe są przy tym osadzone korzystnie rozłącznie w zmontowanej wstępnie klatce centrującej.

Aby ułatwić wprowadzanie pustego trzpienia do oprawki części chwytowej, w korzystnej postaci wykonania wynalazku pomiędzy wkładką zaciskową i klatką centrującą umieszczony jest sprężysty element, dociskający wstępnie klatkę centrującą w kierunku części chwytowej. Siłę napięcia sprężystego elementu należy dobrać tak, aby siły działające na klatkę centrującą w wyniku ciśnienia chłodziwa mogły ją pokonać. Sprężysty element może przy tym stanowić jednocześnie element centrujący dla wkładki zaciskowej. Zwłaszcza sprężysty element może mieć postać śrubowej sprężyny naciskowej, która jednym ze swych końców wchodzi w otwarte w kierunku części chwytowej, mające kształt wycinka koła wybrania elementów zaciskowych, drugim zaś jest wsparta na położonym w części chwytowej elemencie centrującym. Aby zapewnić wyważenie konstrukcji, korzystne jest, jeżeli elementy zaciskowe wkładki zaciskowej są przez sprężysty element naciskane promieniowo na zewnątrz lub do wewnątrz, w związku z czym nie wykazują swobodnego luzu w kierunku promieniowym.

188 354

Ten ostatni można osiągnąć tak, że elementy zaciskowe mają skierowane jednostronnie na zewnątrz lub do wewnątrz, ukośne odsadzenia oporowe dla sprężystego elementu, korzystnie w postaci śrubowej sprężyny naciskowej. Zastosowanie powyższych środków sprawia, że z uwagi na symetryczne ukształtowanie główna oś bezwładności pokrywa się z osią obrotu, co jest korzystne zwłaszcza w przypadku obróbek prowadzonych z dużą prędkością.

Alternatywnie względem powyzszego sprężysty element może mieć postać sprężyny naciskowej, wspartej jednym końcem na elemencie pośrednim, drugim zaś na położonym w części chwytowej elemencie centrującym. Wystające osiowo, położone w części chwytowej końce elementów zaciskowych tworzą usytuowaną centralnie względem osi oprawkę dla rolkowego lub kulkowego elementu pośredniego. Korzystnie uzupełniają się one wzajemnie w położeniu zaciskowym do postaci stożkowej, zwężającej się w kierunku części chwytowej, zaś w położeniu zwolnionym do cylindrycznej powierzchni zewnętrznej, stykającej się korzystnie prostopadle ze skierowanymi promieniowo na zewnątrz, znajdującymi się w części chwytowej, końcowymi powierzchniami elementów zaciskowych.

Kolejny aspekt wynalazku polega na tym, że dzięki dodatkowej sile sprężystej, działającej na elementy zaciskowe w kierunku zacisku mechanizmu uruchamiającego, można wytworzyć duzą siłę zamocowania. Korzystnie elementy zaciskowe są w swym położeniu zwolnionym naprężone wstępnie pod działaniem siły sprężystej. Siła sprężysta może zmniejszać się w kierunku zacisku, w związku z czym elementy zaciskowe są w swym położeniu zaciskowym w zasadzie wolne od naprężeń w odniesieniu do siły sprężystej. Pozwala to w zaciskowym położeniu elementów zaciskowych zminimalizować, przeciwdziałające sile zamocowania, siły tarcia wewnątrz mechanizmu zaciskowego i mechanizmu uruchamiającego.

W korzystnej postaci wykonania wynalazku dwa, leżące naprzeciw siebie w kierunku zacisku, elementy zaciskowe są połączone ze sobą, korzystnie w całość, za pomocą elementu sprężystego, naprężonego wstępnie w zwolnionym położeniu mechanizmu uruchamiającego w kierunku położenia zaciskowego, przy czym element sprężysty w zaciskowym położeniu mechanizmu uruchamiającego jest całkowicie lub w przybliżeniu całkowicie wolny od naprężeń.

Inna korzystna lub alternatywna postać wykonania wynalazku polega na tym, że dwa, lezące naprzeciw siebie w kierunku promieniowym, elementy zaciskowe lub pary elementów zaciskowych są na swym położonym w części chwytowej końcu połączone ze sobą w całość za pomocą przegubu giętkiego, tworząc jednoczęściową wkładkę zaciskową, i przeginane promieniowo względem siebie za pomocą mechanizmu uruchamiającego wokół osi zginania przegubu giętkiego. Korzystnie przegub giętki wkładki zaciskowej ma przy tym postać wystającej osiowo poza położone w części chwytowej końce elementów zaciskowych lub par elementów zaciskowych, sprężystej pętli w kształcie litery U.

Aby móc równomiernie rozłożyć siły mocowania na obwodzie pustego trzpienia, w następnej korzystnej postaci wykonania wynalazku pary elementów zaciskowych zawierają elementy zaciskowe, połączone ze sobą parami w całość na swych usytuowanych w części chwytowej końcach za pomocą ustawionego poprzecznie do pierwszego przegubu giętkiego, drugiego przegubu giętkiego i przeginane względem siebie wokół osi zginania tego przegubu giętkiego za pomocą mechanizmu uruchamiającego. Co najmniej pierwszy przegub giętki jest w zaciśniętym położeniu elementów zaciskowych wolny od naprężeń wstępnych, zaś w położeniu zwolnionym jest wstępnie naprężony sprężyście.

Alternatywnie do powyższego według wynalazku zaproponowano rozwiązanie, w którym dwa, leżące promieniowo naprzeciw siebie, elementy zaciskowe lub pary elementów zaciskowych stanowią oddzielne części, które z jednoczesnym utworzeniem wkładki zaciskowej przylegają do siebie na swych usytuowanych w części chwytowej końcach lub w osiowym odstępie względem nich, bezpośrednio lub pośrednio, poprzez element pośredni, i są przechylne względem siebie za pomocą mechanizmu uruchamiającego, w zasadzie promieniowo, wokół osi obrotu, utworzonej przez miejsce przylegania.

Również w tym przypadku korzystne jest, jeżeli pary elementów zaciskowych zawierają elementy zaciskowe, połączone ze sobą parami w całość na swych usytuowanych w części chwytowej końcach za pomocą ustawionego poprzecznie do osi obrotu, przegubu giętkiego i przeginane względem siebie wokół osi zginania tego przegubu giętkiego za pomocą mechanizmu

188 354 uruchamiającego. Korzystnie położone w części chwytowej końce elementów zaciskowych lub par elementów zaciskowych w obszarze miejsca przylegania mają kształt beczułkowaty. Element pośredni ma korzystnie postać rolki lub kulki, włożonej luźno pomiędzy końce umieszczone w części chwytowej. Aby zapobiec wzajemnym przesunięciom osiowym elementów zaciskowych lub par elementów zaciskowych, położone w części chwytowej końce mogą być utrzymywane razem za pomocą sprężyny, korzystnie sprężystego pierścienia lub sprężystej klamry.

Korzystna lub alternatywna postać wykonania wynalazku polega na tym, że mechanizm uruchamiający ma dwa dociskacze, z których każdy umieszczany jest w otwartym czołowo oraz promieniowo od wewnątrz wybraniu leżących promieniowo naprzeciw siebie elementów zaciskowych lub par elementów zaciskowych, oraz co najmniej jeden element śrubowy do regulacji odstępu pomiędzy dociskaczami. Element śrubowy może przy tym mieć postać śruby różnicowej, wchodzącej swymi odcinkami gwintowanymi w zbieżne ze sobą, ustawione promieniowo, przeciwbieżne gwinty wewnętrzne dociskaczy.

Dociskacze mogą być w zasadzie połączone ze sobą w całość za pomocą przegubu giętkiego w postaci sprężystej pętli. W tym przypadku element śrubowy ma korzystnie postać sworznia gwintowanego, przechodzącego przez gwint wewnętrzny jednego dociskacza i przylegający swoją powierzchnią czołową do powierzchni oporowej drugiego dociskacza. Korzystnie przez gwint wewnętrzny drugiego dociskacza przechodzi drugi sworzeń gwintowany, którego powierzchnia czołowa stanowi powierzchnię oporową dla pierwszego sworznia gwintowanego.

Aby podczas procesu zaciskania wytworzyć dodatkowo działanie rozporowe pomiędzy elementami zaciskowymi każdej z par elementów zaciskowych, dociskacze mają od strony sąsiedniej pary elementów zaciskowych beczułkowaty względnie klinowy profil. Dla ulepszenia działania rozporowego beczułkowaty względnie klinowy profil dociskaczy może być podzielony na powierzchnię dosuwową, bardziej płaską w kierunku dosuwu, i graniczący z nią, bardziej stromy, skos zaciskowy.

W korzystnej postaci wykonania wynalazku dociskacze mają od strony sąsiedniego elementu zaciskowego powierzchnię dociskową w kształcie części walca, którą podczas procesu zaciskania mogą się toczyć po, korzystnie płaskiej, powierzchni przylegania elementu zaciskowego. Aby w stanie zaciśniętym rozłożyć siłę docisku na większej powierzchni, korzystne jest, jeżeli powierzchnie dociskowe mają, przylegającą płasko w zaciśniętym położeniu dociskaczy do powierzchni przylegania, płaską powierzchnię wierzchołkową. Dalszą poprawę w tym względzie osiąga się, jeżeli gwint wewnętrzny dociskaczy i gwint zewnętrzny elementu śrubowego mają luz, pozwalający na wyrównanie tolerancji.

W korzystnej postaci wykonania wynalazku elementy zaciskowe i/lub dociskacze są utwardzone powierzchniowo lub pokryte odporną na ścieranie i/lub zmniejszającą tarcie powłoką powierzchniową, albo w postaci warstwy twardej, na przykład z metalu, albo warstwy miękkiej na przykład z grafitu lub policzterofluoroetylenu.

Elementy zaciskowe poszczególnych par elementów zaciskowych są korzystnie oddzielone od siebie, sięgającą przewaznie do drugiego przegubu giętkiego, szczeliną osiową. Dzięki temu przez szczeliny osiowe istnieje dostęp w kierunku promieniowym do znajdującego się na elemencie śrubowym lub na gwintowanym wrzecionie elementu przeznaczonego do obsadzenia narzędzia. Dla doprowadzenia narzędzia do mechanizmu uruchamiającego również część chwytową i pusty trzpień można zaopatrzyć we wzajemnie zbieżne otwory.

Aby elementy zaciskowe lub pary elementów zaciskowych można było przemieścić z ich położenia zaciskowego w naprężone wstępnie położenie zwolnione, w kolejnej korzystnej postaci wynalazku każdy z dociskaczy ma zabierak, przylegający do skierowanej promieniowo na zewnątrz powierzchni oporowej przyporządkowanego mu elementu zaciskowego lub pary elementów zaciskowych i zabierający go przy uruchamianiu w kierunku położenia zwolnionego.

W następnej korzystnej postaci wykonania wynalazku położone w części chwytowej powierzchnie zaciskowe i przyporządkowane im odsadzenia zaciskowe elementów zaciskowych leżą w zasadzie w jednej płaszczyźnie promieniowej, natomiast położone w pustym trzpieniu powierzchnie zaciskowe i przyporządkowane im odsadzenia zaciskowe elementów zaciskowych mają postać powierzchni ukośnych lub stożkowych, rozchodzących się promieniowo na zewnątrz względem położonych w części chwytowej powierzchni zaciskowych

188 354 i odsadzeń zaciskowych. Aby na całym obwodzie osiągnąć jak najbardziej równomierne zamocowanie pomiędzy pustym trzpieniem i częścią chwytową, korzystne jest, jeżeli pomiędzy odsadzeniami elementów zaciskowych poszczególnych par elementów zaciskowych zawarty jest centralny, w odniesieniu do osi części chwytowej, kąt od 30 do 120°, korzystnie od 50 do 90°.

Położone w pustym trzpieniu odsadzenia zaciskowe elementów zaciskowych są w kierunku obwodowym ograniczone przez, w zasadzie promieniowe, krawędzie ograniczające, zaś w kierunku promieniowym są ograniczone przez, skierowaną w zasadzie wzdłuż obwodu, krawędź ograniczającą. Aby podczas procesu zaciskania, przy uwzględnieniu zadanych tolerancji wymiarowych, zapobiec powstawaniu spiętrzeń naprężeń w obszarze odsadzeń zaciskowych, w korzystnej postaci wynalazku co najmniej jedna z krawędzi ograniczających jest uwypuklona przez zaokrąglenie lub sfazowana.

Szczególnie prosty montaż wkładki zaciskowej umożliwia postać wykonania wynalazku, w której wkładka zaciskowa jest swymi, umieszczonymi w części chwytowej, odsadzeniami zaciskowymi blokowana bagnetowe z częścią chwytową i w położeniu zablokowanym zabezpieczana kształtowo przed przekręcaniem. W celu zabezpieczenia przed przekręcaniem wkładka zaciskowa w swym położeniu zablokowanym może być zabezpieczona przed przekręcaniem za pomocą przechodzącego przez powierzchnię zaciskową części chwytowej, równolegle do jej osi, wchodzącego kształtowo w otwarte promieniowo wybranie jednego z elementów zaciskowych lub pary elementów zaciskowych, sworznia blokującego. Wkładka zaciskowa może być osadzana i blokowana w części chwytowej w położeniach obróconych względem siebie o 180°.

W korzystnej postaci wykonania wynalazku pusty trzpień ma zwęzającą się stożkowo w kierunku jego wolnego końca, powierzchnię zewnętrzną, zaś część chwytowa odpowiednio stożkową oprawkę. Zamocowanie odbywa się korzystnie tak, że pusty trzpień jest ograniczony pierścieniowym odsądzeniem, dociskanym w zaciśniętym położeniu elementów zaciskowych do pierścieniowej powierzchni czołowej części chwytowej.

Ponieważ stożkowy pusty trzpień i stożkowa oprawka są w stanie zaciśniętym połączone ze sobą w sposób samohamowny, wymiana narzędzia wymaga istnienia dodatkowego mechanizmu wyrzutowego. Dlatego też w korzystnej postaci wykonania wynalazku dociskacze ograniczają zwróconymi ku sobie bokami szczelinę, w którą wchodzi klin wyrzutowy, wystający po stronie pustego trzpienia, korzystnie poza umieszczony w pustym trzpieniu element centrujący, i dociskany z siłą osiową przez dociskacze. Korzystnie skierowane w stronę klina wyrzutowego krawędzie szczeliny pomiędzy dociskaczami są sfazowane klinowo.

W następnej korzystnej lub alternatywnej postaci wykonania wynalazku przewidziany jest, obejmujący od zewnątrz część chwytową, uszczelniany na swych obu krawędziach względem części chwytowej, pierścień zamykający, przesuwnym osiowo w ograniczonym stopniu względem części chwytowej pomiędzy skrajnym położeniem zamykającym i otwierającym otwory. Część chwytowa ma w tym celu w obszarze otworów pierścieniowe wgłębienie, z którym poprzez pierścieniowy stopień połączony jest odpowiednio, poprzez pierścieniowy stopień, w kierunku czoła części chwytowej obszar wybiegowy o większej średnicy, zaś od strony podstawy części chwytowej obszar prowadzący o większej średnicy, przy czym pierścień zamykający ma pierścienie uszczelniające, z których każdy w pierścieniowym wgłębieniu i w obszarze prowadzącym przylega do zewnętrznej powierzchni części chwytowej. W zamkniętym położeniu pierścienia zamykającego co najmniej jeden z pierścieni uszczelniających jest zatrzaskiwany w pierścieniowym wgłębieniu zatrzaskowym części chwytowej.

W następnej korzystnej lub alternatywnej postaci wykonania wynalazku pusty trzpień ma na swym wolnym końcu co najmniej jeden rowek do wprowadzenia położonego w części uchwytowej zabieraka, zaś część chwytowa ma co najmniej jeden, przesunięty w bok w kierunku płaszczyzny osiowej otwór do umieszczenia wchodzącego w rowek lub w wybranie pustego trzpienia i powodującego przy tym wytworzenie luzu, korzystnie w kierunku obwodowym, sprężystego trzpienia zginanego. Otwór ma przy tym korzystnie postać otworu gwintowanego do umieszczenia zaopatrzonego w odpowiedni gwint, zginanego sworznia. Zginany sworzeń ma korzystnie odcinek gwintowany, odcinek zginany i pogrubiony młoteczkowo na wolnym końcu odcinka zginanego, odcinek zabierakowy. Zginany sworzeń według wynalazku eliminuje

188 354 jednostronnie luz pomiędzy rowkiem i zabierakiem w kierunku obciążenia, przy czym zabierak przylega do bocznej powierzchni rowka, na którą działa moment obrotowy, wynikający z głównej siły tnącej. Aby urządzenie zaciskowe można było stosować zarówno do narzędzi obracających się w lewo, jak też w prawo, korzystne jest, jeżeli przewidziane są dwa, rozmieszczone w układzie symetrii lustrzanej względem płaszczyzny osiowej, otwory do alternatywnego umieszczenia zginanego sworznia w części chwytowej.

Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładach wykonania na rysunku, na którym fig. la do c przedstawiają przekrój wzdłużny miejsce połączenia wrzeciona maszyny i głowicy narzędziowej z wbudowanym mechanizmem zaciskowym w położeniu zaciśniętym, z dociskaczami w trzech różnych przykładach wykonania, fig. 2a do d - podzespół złożony z wkładki zaciskowej, mechanizmu uruchamiającego i klatki centrującej w różnych przekrojach, fig. 3a i b fragmenty urządzeniach z fig. la z dwoma wariantami uszczelki w pustym trzpieniu, fig. 4a do d jednoczęściową wkładkę bez mechanizmu uruchamiającego w różnych przekrojach częściowych i widokach, fig. 5a i b - fragment przekroju wzdłużnego miejsca połączenia w zaciśniętym i zwolnionym położeniu wkładki zaciskowej, fig. 6 - przekrój odpowiadający fig. 5a dla innego przykładu wykonania, fig. 7 - przekrój wzdłużny innego przykładu wykonania miejsca połączenia w ujęciu odpowiadającym fig. la, fig. 8a - miejsce połączenia w przykładzie wykonania innym niż na fig. 7, fig. 8b - fragment fig. 8a w powiększeniu, fig. 9 - przekrój wzdłużny następnego przykładu wykonania miejsca połączenia w ujęciu odpowiadającym fig. la, fig. 10 - kolejny przykład wykonania miejsca połączenia w ujęciu odpowiadającym fig. la, fig. lla i b - przekrój poprzeczny i przekrój wzdłuzny części chwytowej ze stożkową, pustą wewnątrz, oprawką dla miejsca połączenia, odpowiednio do fig. 1 do 10, fig. lic - fragment fig. lla ze sprężystym sworzniem zginanym, w powiększeniu, fig. 12a i b - przekrój odpowiadający fig. 5a i b dla odmiennego przykładu wykonania, fig. 12c - klatkę centrującą dla wkładki zaciskowej z fig. 12a i b, fig. 12d - przekrój wkładki zaciskowej z fig. 12a i b w obszarze mechanizmu uruchamiającego, fig. 13a i b - fragment fig. 12b w obszarze znajdującej się w części chwytowej, klatki centrującej z wyważeniem na umieszczonych w części chwytowej końcach elementów zaciskowych, w powiększeniu, oraz fig. 14 - odmienny względem fig. 12c przykład wykonania klatki centrującej dla smarowania z użyciem minimalnej ilości środka smarnego.

Przekrój, przedstawiony na fig. 1 do 4, składa się w zasadzie z umieszczonej na czołowym końcu wrzeciona 10 części chwytowej 12, zaopatrzonej w chwyt 14 głowicy narzędziowej 16, umieszczonej w części chwytowej 12, stożkowej oprawki 18 dla mającego stożkową powierzchnię zewnętrzną 20, chwytu narzędziowego 14 oraz mechanizmu zaciskowego 22, który w ukazanym przykładzie wykonania ma dwie, ustawione względem siebie w odstępie kątowym, pary 24, 24' elementów zaciskowych oraz mechanizm uruchamiający 26 do ograniczonego przemieszczania par elementów zaciskowych pomiędzy położeniem zwolnionym i położeniem zaciskowym. Część chwytowa 12 i/lub chwyt narzędziowy 14 mogą również stanowić części łącznika lub przedłużacza.

Pierwotnym zadaniem mechanizmu zaciskowego 22 jest wytworzenie w stanie zaciśniętym siły docisku pomiędzy zwróconymi ku sobie, pierścieniowymi powierzchniami czołowymi 28, 30 głowicy narzędziowej 15 i części chwytowej 12. Kolejna funkcja mechanizmu zaciskowego 22 polega na tym, aby przy wyjmowaniu z oprawki 18 wypychać głowicę narzędziową 16, rozdzielając przy tym samohamowne połączenie między chwytem narzędziowym 14 i stożkową oprawką 18. Mechanizm zaciskowy ma w tym celu ukazaną na fig. 4a do 4d, jednoczęściową wkładkę zaciskową 32, której pary 24, 24' elementów zaciskowych są połączone ze sobą za pomocą usytuowanego w części chwytowej, przegubu giętkiego 34 i przeginane w zasadzie promieniowo względem siebie za pomocą mechanizmu uruchamiającego 26 wokół osi zginania przegubu giętkiego 34. Przegub giętki 34 ma kształt wystającej osiowo poza położone po stronie części chwytowej końce par 24,24' elementów zaciskowych sprężystej pętli w kształcie litery U. Pary 24, 24' elementów zaciskowych mają na swych końcach w części chwytowej kłowe elementy zaciskowe 25, połączone parami ze sobą za pomocą drugiego przegubu giętkiego 36, ustawionego poprzecznie względem pierwszego przegubu giętkiego 34, oraz przeginane względem siebie za pomocą mechanizmu uruchamiającego 25 wokół osi zginania drugiego przegubu.

188 354

Jak widać na fig. la do lc, poszczególne elementy zaciskowe 25 są za pomocą dwóch, rozmieszczonych w odstępie osiowym względem siebie, zwróconych ku sobie odsadzeń 38, 40 wsparte na usytuowanych wewnątrz części chwytowej 12 i pustego trzpienia 14, odwrotnych względem siebie powierzchniach zaciskowych 42, 44. Położone w części chwytowej powierzchnie zaciskowe 42 i przyporządkowane im odsadzenia 38 elementów zaciskowych 25 są w zasadzie ustawione w płaszczyźnie promieniowej, natomiast położone w pustym trzpieniu powierzchnie zaciskowe 44 i przyporządkowane im odsadzenia 40 elementów zaciskowych 25 mają postać powierzchni stożkowych, rozbieżnych promieniowo na zewnątrz względem położonych w części chwytowej powierzchni i odsadzeń zaciskowych 42, 38. Jak widać zwłaszcza na fig. 4c, pomiędzy odsadzeniami 40 elementów zaciskowych 25 poszczególnych par 24, 24' elementów zaciskowych zawarty jest centralny, w odniesieniu do osi części chwytowej, kąt a od 50 do 90°. W ten sposób uzyskuje się w dużej mierze równomierne rozłożenie sił na obwodzie chwytu narzędziowego 14.

Jak widać zwłaszcza na fig. 4a, położone w pustym trzpieniu odsadzenia 40 elementów zaciskowych 25 są ograniczone w kierunku obwodowym przez, skierowane w zasadzie promieniowo, krawędzie ograniczające 39, zaś w kierunku promieniowym przez, skierowaną w zasadzie wzdłuż obwodu, krawędź ograniczającą 41. Aby przy zadanych tolerancjach wymiarowych uniknąć lokalnych spiętrzeń naprężeń ściskających podczas procesu zaciskania, co najmniej jedna z krawędzi ograniczających 39, 41 jest uwypuklona poprzez zaokrąglenie lub sfazowanie.

Wkładka zaciskowa 32 jest swymi, położonymi w części chwytowej odsadzeniami 38, blokowana bagnetowo na powierzchniach zaciskowych 42 części chwytowej 12 i w położeniu zablokowanym zabezpieczana kształtowo przed przekręcaniem za pomocą sworznia blokującego 110. Na fig. la do lc widać, że sworzeń blokujący 110 przechodzi przez powierzchnię zaciskową 42 części chwytowej 12 równolegle do jej osi i wchodzi w otwarte promieniowo na krawędzi wybranie 112 pomiędzy obydwoma odsadzeniami 38 jednej z obu par 24, 24' elementów zaciskowych.

Mechanizm uruchamiający 26 ma dwa dociskacze 48, wkładane w poszczególne, otwarte od strony czołowej oraz promieniowo do wewnątrz, wybrania 46 leżących promieniowo naprzeciw siebie par 24, 24' elementów zaciskowych, oraz co najmniej jeden element śrubowy 50 do zmiany odstępu pomiędzy dociskaczami 48. W ukazanym na fig. la przykładzie wykonania zastosowane są dwa, wzajemnie niezależne, dociskacze 48. Element śrubowy 50 ma w tym przypadku postać śruby z gwintem różnicowym, która częściami 51 swego gwintu wchodzi w zbieżne ze sobą, ustawione promieniowo, przeciwbieżne gwinty wewnętrzne 52 dociskaczy 48. W przykładach wykonania ukazanych na fig. Ib i lc dociskacze 48 są połączone ze sobą w całość za pomocą przegubu giętkiego 49 w postaci wystającej osiowo, sprężystej pętli. Elementy śrubowe na fig. Ib stanowią dwa, opierające się o siebie na czołowej powierzchni oporowej 53, sworznie gwintowane 50, natomiast w przypadku fig. lc gwintowany sworzeń 50 przechodzi tylko przez jeden dociskacz 48, natomiast drugi dociskacz jest z litego materiału i ma powierzchnię oporową 53 dla gwintowanego sworznia 50.

W kierunku promieniowym na zewnątrz, w stronę sąsiedniej pary 24, 24' elementów zaciskowych, dociskacze 48 mają beczułkowaty względnie klinowy profil, który sprawia, że elementy zaciskowe 25 par 24, 24' podczas procesu mocowania są rozpierane wokół drugiego przegubu giętkiego 36. Ponadto na każdym z dociskaczy 48 ukształtowany jest zabierak 54, przylegający do skierowanej promieniowo na zewnątrz powierzchni oporowej 56 przyporządkowanej pary 24, 24' elementów zaciskowych. Ponieważ pary 24, 24' elementów zaciskowych w obszarze swego przegubu giętkiego 34 są w położeniu zaciskowym wolne od naprężeń wstępnych, przy uruchamianiu mechanizmu uruchamiającego 26 są one zabierane przez zabierak 54 promieniowo do wewnątrz w kierunku położenia zwolnionego, przy jednoczesnym wytworzeniu sprężystej siły wstępnego zacisku na ich powierzchniach oporowych 56. W celu uruchomienia elementu śrubowego 50 ma on na swych powierzchniach czołowych otwory narzędziowe 58, w które od zewnątrz, przez otwory 60, 62 w części chwytowej 12 i chwycie narzędziowym 14 oraz utworzone pomiędzy dwoma elementami zaciskowymi 25 poszczególnych par 24, 24', szczeliny osiowe 64, wprowadzany jest klucz uruchamiający.

188 354

Jak widać na fig. 2a do 2d, mechanizm zaciskowy 22 tworzy całość wraz z klatką centrującą 66. Klatka centrująca 66 składa się przy tym z dwóch, zachodzących za czołowe końce wkładki zaciskowej 32, tłokowe elementy centrujące 68, 70, połączone sztywno ze sobą, przechodzącymi przez osiowe wybrania 72 wkładki centrującej 32, żebrami 74 w postaci rurek chłodzących i wchodzące w osiowe, cylindryczne wybrania 76, 78 w dolnym obszarze części chwytowej 12 i chwytu narzędziowego 14 z luzem osiowym, pozostawiając przy tym wolną przestrzeń 77 w kierunku osiowym. Elementy centrujące 68, 70 są zaopatrzone w otwory dopływowe 80 oraz otwory wylotowe 82, połączone z żebrami 74 w postaci rurek chłodzących, wchodzących swymi końcami w otwory wtykowe 79, 81 i wlutowanych tam lub wklejonych.

W ukazanym na fig. 14 przykładzie wykonania elementy centrujące 68, 70 mają, w odróżnieniu od innych przykładów wykonania, biegnące ukośnie kanały doprowadzające 83, przez które otwory dopływowe 80 żeber 74 w postaci rurek chłodzących są połączone z centralnym kanałem 85 części chwytowej. W ten sposób unika się krawędzi odbojowych, które mogłyby prowadzić do niepożądanego rozdzielenia chłodziwa. Z tego samego powodu otwory wylotowe 82 są połączone od zewnątrz ukośnymi kanałami wylotowymi 87 z położonym w pustym trzpieniu, centralnym kanałem 89. Taka konstrukcja jest korzystna zwłaszcza w przypadku smarowania z użyciem minimalnej ilości środka smarnego, gdy jako chłodziwo stosuje się zawierający olej aerozol.

Znajdujący się w części chwytowej element centrujący 68 jest uszczelniony uszczelką promieniową 84 wewnątrz odpowiedniego cylindrycznego wybrania 76, natomiast znajdujący się w pustym trzpieniu element centrujący 70 jest uszczelniany otaczającą pierścieniowo otwór wylotowy 52 uszczelką 86 wewnątrz odpowiedniego cylindrycznego wybrania 78. W przykładzie wykonania ukazanym na fig. la do lc uszczelka 86 ma postać uszczelki osiowej. Jak widać na fig. 3a i 3b, uszczelka 86 może mieć również postać pierścienia samouszczelniającego, którego warga uszczelniająca 87 jest pod działaniem ciśnienia chłodziwa dociskana do dolnej powierzchni czołowej (fig. 3a) lub do powierzchni bocznej (fig. 3b) znajdującego się w pustym trzpieniu wybrania 78.

Znajdujący się w części chwytowej element centrujący 68 ma poza tym położoną centralnie względem osi kieszeń 88 do pływającego osadzenia w kierunku osiowym i promieniowym sprężystej pętli, wystającej poza wkładkę zaciskową 32 i tworzącej przegub giętki 34. Pozwala to przesuwać osiowo klatkę centrującą 66 względem wkładki zaciskowej 32. Tę możliwość przesuwania można wykorzystać do wypychania głowicy narzędziowej 16 przy odłączaniu, jeżeli dociskacze 48 ograniczają zwróconymi ku sobie bokami szczelinę, w którą wchodzi klin wyrzutowy 89, wystający poza umieszczony w pustym trzpieniu element centrujący 70. Podczas rozłączania klin wypychający 89 działa na klatkę centrującą 66 poprzez dociskacze 48 siła osiowa, która z uwagi na możliwość przesuwu klatki centrującej 66 powoduje wypchnięcie głowicy narzędziowej 16. Celem poprawy przełożenia sił skierowane w stronę klina wypychającego 89 krawędzie 90 szczeliny dociskaczy są sfazowane w kształcie klinów. Umieszczony w części chwytowej element centrujący 68, wskutek swego tłokowego działania w cylindrycznym wybraniu 76, sprawia ponadto, że klatka centrująca 66 jest pod działaniem ciśnienia chłodziwa podawanego przez przewód chłodzący 92 przesuwana w kierunku głowicy narzędziowej 16, co powoduje uszczelnienie przed wypływaniem cieczy obszaru szczeliny pomiędzy elementem centrującym 70 i cylindrycznym wybraniem 78 za pomocą uszczelki 86. Dalszą poprawę w tym względzie można osiągnąć tak, że w cylindrycznym wybraniu 76 części chwytowej umieszczony jest element sprężysty 91 w postaci śrubowej sprężyny naciskowej, lekko naprężonej wstępnie pomiędzy częścią chwytową 12 i położonym w niej elementem centrującym 68, co powoduje lekki docisk klatki centrującej 66 w kierunku głowicy narzędziowej (fig. 12a).

Część chwytowa 12 jest od zewnątrz otoczona pierścieniem zamykającym 94, przesuwnym w ograniczonym stopniu osiowo względem części chwytowej 12 pomiędzy skrajnym położeniem zamykającym i otwierającym otwory 60. W tym celu część chwytowa ma w obszarze otworów 60 pierścieniowe wgłębienie 96, z którym poprzez pierścieniowy stopień połączony jest odpowiednio, w kierunku czoła części chwytowej 12 obszar wybiegowy 98 o większej średnicy, zaś od strony podstawy części chwytowej 12 obszar prowadzący 100 o większej

188 354 średnicy. Pierścień zamykający 94 ma po jednym, leżącym w pierścieniowym wgłębieniu 96 i w obszarze prowadzącym 100, przylegającym do zewnętrznej powierzchni części chwytowej, pierścieniu uszczelniającym 102, 104, przy czym w ukazanym na fig. 1 zamkniętym położeniu pierścienia zamykającego 94 jeden z pierścieni uszczelniających 102, 104 może być zatrzaskiwany w nie przedstawionym, pierścieniowym wgłębieniu zatrzaskowym części chwytowej.

Ukazane na fig. 5 do 10 i 12 przykłady wykonania różnią się od przykładów wykonania z fig. 1 do 4 tym, że w odpowiednich przekrojach usytuowana jest, składająca się z dwóch oddzielnych elementów zaciskowych lub par 24, 24' elementów zaciskowych, wkładka zaciskowa 32. Elementy zaciskowe lub pary 24, 24' elementów zaciskowych przylegają wzajemnie do siebie swymi umieszczonym w części chwytowej końcami 134 albo bezpośrednio (fig. 10), albo pośrednio (fig. 5 do 9), przez rolkowy lub kulkowy element pośredni 136, tak, że można je przechylić ku sobie za pomocą mechanizmu uruchamiającego 26 wokół utworzonej w punkcie przylegania 138, poziomej osi obrotu 140. Umieszczone w części chwytowej końce 134 elementów zaciskowych lub par 24, 24' elementów zaciskowych mogą być przy tjon w obszarze punktu przylegania od zewnątrz i/lub od wewnątrz baryłkowate, w związku z czym mogą się łatwo toczyć po sobie lub po sąsiedniej ściance części chwytowej. Rolkowy lub kulkowy element pośredni 136 pozwala usprawnić ten proces toczenia. Wystające osiowo, położone w części chwytowej końce 134 tworzą w przykładach wykonania z fig. 5, 6 i 9 usytuowaną osiowo oprawkę 142 dla rolkowego lub kulkowego elementu pośredniego, przy czym w przykładach wykonania z fig. 5 i 6 przewidziany jest dodatkowo, wchodzący swym trzpieniem 144 przez centralny otwór gwintowany umieszczonego w części chwytowej elementu centrującego 68 w oprawkę 142, element śrubowy 146, który ogranicza osiowy przesuw klatki centrującej 66 względem wkładki zaciskowej 32. Jak widać na fig. 12a do 12d, opisany powyżej proces przechylania można zrealizować również bez elementu pośredniego i bez wzajemnego przylegania położonych w części chwytowej końców 134 par 24 elementów zaciskowych.

W przykładach wykonania z fig. 6 do 8 i 12 pomiędzy wkładką zaciskową 32 i klatką centrującą 66 umieszczony jest dodatkowo, wypychający klatkę centrującą 66 w kierunku części chwytowej, naprężony wstępnie element sprężysty 148, wsparty jednym ze swych końców w przykładzie wykonania z fig. 6 na kulkowym elemencie pośrednim 136, zaś w przykładach wykonania z fig. 7, 8 i 12 bezpośrednio na położonym w części chwytowej końcu 134 wkładki zaciskowej 32, natomiast swym drugim końcem na elemencie centrującym. Element sprężysty 148 ma w tych przykładach wykonania postać śrubowej sprężyny naciskowej. Cofanie klatki centrującej 66 przez element sprężysty 148 ułatwia wprowadzanie chwytu narzędziowego 14, mającego kształt pustego stożka. Ukazane na fig. 13a i 13b przykłady wykonania różnią się od przykładów wykonania z fig. 12a i 12b tym, że pary 24 elementów zaciskowych wkładki zaciskowej są, celem wyważenia, dociskane przez śrubową sprężynę naciskową 148 promieniowo do wewnątrz lub na zewnątrz. Osiągane to jest przez ukośne odsadzenia oporowe 149 dla śrubowej sprężyny naciskowej, skierowane w przypadku fig. 13a do wewnątrz, zaś w przypadku fig. 13b na zewnątrz.

W przykładach wykonania z fig. 7 i 8a oraz 8b śrubowa sprężyna naciskowa 148 wchodzi jednym ze swych końców w osiowy otwór 150 położonych w części chwytowej końców par 24 elementów zaciskowych, co zapewnia centrowanie również bez użycia nakładki wystającej poza koniec 134, położony w części chwytowej. Dalszą poprawę w tym względzie uzyskuje się w przykładzie wykonania przedstawionym na fig. 8a i 8b, w którym w obszarze położonych w części chwytowej końców 134 elementów zaciskowych usytuowany jest dodatkowo segmentowy nosek 152 do centrowania par 24, 24' elementów zaciskowych w obszarze położonego w części chwytowej elementu centrującego 68.

W ukazanym na fig. 9 przykładzie wykonania pary 24, 24' elementów zaciskowych są utrzymywane razem w obszarze podstawy umieszczonych w części chwytowej końców 134 za pomocą sprężystego pierścienia 168. W położeniu zaciskowym położone w części chwytowej końce 134 mają stożkową, zaś w położeniu zwolnionym cylindryczną powierzchnię zewnętrzną. Ta ostatnia występuje również w przykładzie wykonania uwidocznionym na fig. 12a do 12c.

188 354

W przypadku fig. 10 w odstępie względem położonych w części chwytowej końców 134 znajduje się łącząca ze sobą parę 24 elementów zaciskowych, sprężysta klamra 170.

Na fig. 1la do lic widać, ze część chwytowa ma w dolnym obszarze stożkowej oprawki 18 co najmniej jeden zabierak 154, który wchodzi w rowek na wolnym końcu nie przedstawionego na omawianych figurach, pustego trzpienia. Zabierak 154 zapewnia połączenie kształtowe pomiędzy częścią chwytową 12 i pustym trzpieniem 14, w związku z czym narzędzie połączone z chwytem 14 zajmuje zawsze określone położenie w kierunku obwodowym w stosunku do części chwytowej 12. Aby usunąć z jednej strony luz istniejący pomiędzy zabierakiem 154 i rowkiem w kierunku obciążenia, wymagany do przyłączenia pustego trzpienia 14, w ściance części chwytowej 12 znajdują się dwa, przesunięte w układzie symetrii lustrzanej w kierunku płaszczyzny osiowej 156, równoległe do niej otwory 158, które nachodzą od wewnątrz na zabierak 154. Zależnie od tego, czy narzędzie jest obracane w lewo, czy też w prawo, w jeden z obu otworów 158 wstawiany jest pracujący na zginanie sworzeń 160, który ma odcinek gwintowany 162 z łbem krytym 163, odcinek zginany 164 i młoteczkowo pogrubiony odcinek zabierakowy 166. Odcinek zabierakowy 166 jest dociskany pod działaniem siły sprężystej, spowodowanej przegięciem odcinka zginanego 164, do boku rowka i powoduje, że wyeliminowany zostaje luz zabieraka 154 w danym kierunku obróbki, w rowku położonym w pustym trzpieniu. Aby zapobiec wnikaniu brudu i wypływaniu chłodziwa, pozostały otwór jest zamknięty nie przedstawioną zaślepką.

W przykładzie wykonania ukazanym na fig. 12a do 12d para 24 elementów zaciskowych jest wprawdzie od strony pustego trzpienia zaopatrzona w wybranie 46 do umieszczenia dociskaczy 48, jednak poza tym elementy te nie są podzielone na dwie części. Elementy zaciskowe nie stanowią zatem w tym przypadku pary w takim sensie, jak na fig. la do lc. Mają one tak dobrane wymiary, że można je włożyć do przygotowanej uprzednio klatki centrującej oraz z niej wyjąć. Powierzchnia dociskową 172 dociskaczy 48 jest przy tym zakrzywiona w kształcie części walca, w związku z czym podczas mocowania może się ona toczyć po sąsiedniej powierzchni oporowej 174 elementu zaciskowego 24. W swej środkowej części powierzchnia dociskową 172 ma powierzchnię szczytową 172', która w stanie zaciśniętym przylega do płaskiej powierzchni oporowej 174. Aby zapobiec występowaniu przekoszeń w tym obszarze, gwint wewnętrzny 52 dociskaczy i odcinki gwintowane 51 elementu śrubowego 50 wykazują luz, umożliwiający wyrównanie tolerancji. W stanie zaciśniętym, ukazanym na fig. 12a, miejsca przylegania powierzchni dociskowej 172 i powierzchni oporowej 174 znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie osi elementu śrubowego 50. Położone w części chwytowej końce 134 elementów zaciskowych 24 wchodzą w stanie zmontowanym w kieszeń 88 położonego w części chwytowej elementu centrującego 68 i są tam ujęte przez sprężynę naciskową 148.

W podsumowaniu należy stwierdzić, co następuje: przedmiotem wynalazku jest urządzenie do łączenia zaopatrzonej w chwyt narzędziowy 14 głowicy narzędziowej 16 z zawierającą oprawkę dla chwytu narzędziowego 14 częścią chwytową 12 za pomocą mechanizmu zaciskowego. Mechanizm zaciskowy zawiera co najmniej dwa, łączące ze sobą siłowo w stanie zaciśniętym chwyt narzędziowy 14, korzystnie w postaci pustego trzpienia, oraz część chwytową 12, elementy zaciskowe 25 oraz mechanizm uruchamiający 26 do ograniczonego przemieszczania elementów zaciskowych 25 pomiędzy położeniem zwolnionym i położeniem zaciskowym, przy czym elementy zaciskowe są utrzymywane w swym położeniu zaciskowym pod działaniem siły mechanizmu uruchamiającego. Niezawodną w działaniu, a jednocześnie prostą konstrukcję mechanizmu zaciskowego osiąga się wówczas, gdy mechanizm zaciskowy 22 jest na czołowych końcach swych elementów zaciskowych 25 ujęty przez poszczególne tłokowe elementy centrujące 68, 70, przy czym elementy centrujące 68, 70 są połączone ze sobą równoległymi do osi zebrami 74, tworząc klatkę centrującą 66, obejmującą mechanizm zaciskowy 22 z luzem osiowym. Elementy centrujące 68, 70 wchodzą w usytuowane centralnie względem osi, cylindryczne wybrania 76, 78 w dolnym obszarze części chwytowej i pustego wewnątrz trzpienia 14.

188 354

kO co

188 354

9ί, ii

Fig. 1c

100

188 354

Fig.4 α ²⁵ 41 40'39

40

112

45.

	-Ύ	/

—

Fig.Ab .40

188 354

24.25

UD

188 354

152

188 354

Fig.10

134

188 354

60

Fig.Ub

188 354

Fig. 1

Departament Wydawnictw UP RP Nakład 50 egz Cena 4,00 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Urządzenie do łączenia głowicy narzędziowej z częścią chwytową, przy czym głowica narzędziowa, zaopatrzona w chwyt narzędziowy, jest łączona z zaopatrzoną w oprawkę dla chwytu narzędziowego częścią chwytową, usytuowaną korzystnie czołowo na wrzecionie maszyny, za pomocą mechanizmu zaciskowego, zawierającego co najmniej dwa elementy zaciskowe, ustawione względem siebie w odstępie kątowym, łączące siłowo ze sobą w swym położeniu zaciskowym chwyt narzędziowy, korzystnie w postaci pustego trzpienia, i część chwytową, oraz mechanizm uruchamiający do ograniczonego przemieszczania elementów zaciskowych pomiędzy położeniem zwolnionym i położeniem zaciskowym, znamienne tym, że mechanizm zaciskowy (22) jest na czołowych końcach swych elementów zaciskowych (25) ujęty przez poszczególne tłokowe elementy centrujące (68, 70), które to elementy centrujące (68, 70) są połączone sztywno ze sobą równoległymi do osi zebrami (74), tworząc klatkę centrującą (66), obejmującą mechanizm zaciskowy (22) z luzem osiowym, oraz wchodzą w usytuowane centralnie względem osi, cylindryczne wybrania (76, 78) w dolnym obszarze części chwytowej i pustego trzpienia (14), pozostawiając wolną przestrzeń (77) w kierunku osiowym.
2. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że klatka centrująca (66) jest na swym położonym w części chwytowej elemencie centrującym (68) naciskana w kierunku chwytu narzędziowego (14) przez ciśnienie płynu.
3. Urządzenie według zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, że klatka centrująca (66) ma postać elementu wyrzutowego, oddzielającego osiowo chwyt narzędziowy (14) od części chwytowej (12) pod działaniem mechanizmu uruchamiającego (26) przy zwalnianiu mechanizmu zaciskowego (22).
4. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że żebra (74) biegną w osiowych wybraniach (72) elementów zaciskowych (25).
5. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że żebra (74) są puste i mają postać pojedynczych rurek chłodzących, zaś tłokowe elementy centrujące (68, 70) mają otwory dopływowe i wylotowe (80, 82), połączone z rurkami chłodzącymi w postaci żeber (74).
6. Urządzenie według zastrz. 5, znamienne tym, że co najmniej jeden z elementów centrujących (68, 70) ma dwa, obrócone względem siebie o 180°, równoległe do osi otwory wtykowe (79, 81), w których osadzone są i ewentualnie wklejone, wlutowane lub wspawane, żebra (74) w postaci rurek chłodzących.
7. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że położony w części chwytowej element centrujący (68) ma co najmniej jeden, połączony z rurkami chłodzącymi, równoległy do osi, otwór dopływowy (80).
8. Urządzenie według zastrz. 7, znamienne tym, że otwór dopływowy (80) jest poprzez ukośne, pozbawione krawędzi, kanały dopływowe (83) połączony ze znajdującym się w części chwytowej, centralnym kanałem (85).
9. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że położony w części chwytowej element centrujący (68) jest uszczelniony uszczelką promieniową (84) wewnątrz przyporządkowanego mu wybrania (76).
10. Urządzenie według zastrz. 5, znamienne tym, że położony w pustym trzpieniu element centrujący (70) ma centralny otwór wylotowy (82), połączony korzystnie przez ukośne, pozbawione krawędzi kanały wylotowe (87) z żebrami (74) w postaci rurek chłodzących.
11. Urządzenie według zastrz. 8, znamienne tym, ze znajdujący się w części chwytowej, centralny kanał (85), kanały dopływowe (83), żebra (74) w postaci rurek chłodzących, kanały wylotowe (87) i centralny otwór wylotowy (82) mają w zasadzie stały lub zwiększający się względnie zmniejszający się odcinkowo przekrój przepływowy.
12. Urządzenie według zastrz. 5, znamienne tym, że położony w pustym trzpieniu element centrujący (70) jest uszczelniany otaczającą od zewnątrz otwór wylotowy (82) uszczelką (86) wewnątrz przyporządkowanego mu wybrania (78).

188 354
13. Urządzenie według zastrz. 12, znamienne tym, że uszczelka (86) ma postać uszczelki osiowej.
14. Urządzenie według zastrz. 13, znamienne tym, że uszczelka (86) ma postać pierścienia samouszczelniającego, którego warga uszczelniająca (87) jest pod działaniem ciśnienia chłodziwa dociskana do powierzchni dolnej lub do powierzchni bocznej znajdującego się w pustym trzpieniu wybrania (78).
15. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że elementy zaciskowe (25) wkładki zaciskowej (32) są osadzone rozłącznie w klatce centrującej (66).
16. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, ze pomiędzy wkładką zaciskową (32) i klatką centrującą (66) umieszczony jest sprężysty element (148), dociskający wstępnie klatkę centrującą (66) w kierunku części chwytowej (12).
17. Urządzenie według zastrz. 16, znamienne tym, że sprężysty element (148) stanowi jednocześnie element centrujący dla wkładki zaciskowej (32).
18. Urządzenie według zastrz. 16 albo 17, znamienne tym, że sprężysty element (148) ma postać śrubowej sprężyny naciskowej, która jednym ze swych końców wchodzi w usytuowane w części chwytowej w mające kształt wycinka koła wybranie (150) tworzących pary (24, 24’) elementów zaciskowych, drugim zaś jest wsparta na położonym w części chwytowej elemencie centrującym (68).
19. Urządzenie według zastrz. 16, znamienne tym, ze elementy zaciskowe (24) wkładki zaciskowej są przez sprężysty element (148) naciskane promieniowo na zewnątrz lub do wewnątrz.
20. Urządzenie według zastrz. 19, znamienne tym, że elementy zaciskowe (24) mają skierowane jednostronnie na zewnątrz lub do wewnątrz, ukośne odsadzenia oporowe (149) dla sprężystego elementu (148).
21. Urządzenie według zastrz. 16 albo 17, znamienne tym, że sprężysty element (148) ma postać sprężyny naciskowej, wspartej jednym końcem na elemencie pośrednim (136), drugim zaś na położonym w części chwytowej elemencie centrującym (68).
22. Urządzenie według zastrz. 18, znamienne tym, ze wystające osiowo, położone w części chwytowej końce (134) elementów zaciskowych (24, 24') tworzą usytuowaną centralnie względem osi oprawkę (142) dla rolkowego lub kulkowego elementu pośredniego (136).
23. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że pomiędzy częścią chwytową (12) i klatką centrującą (66) umieszczony jest sprężysty element (91), dociskający lekko klatkę centrującą (66) w kierunku głowicy narzędziowej (16).
24. Urządzenie według zastrz. 23, znamienne tym, że sprężysty element (91) ma postać śrubowej sprężyny naciskowej, lekko naprężonej wstępnie pomiędzy częścią chwytową (12) i umieszczonym w niej elementem centrującym (68).
25. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że elementy zaciskowe (25) są utrzymywane pod działaniem siły mechanizmu uruchamiającego (26) w swym położeniu zaciskowym oraz są dodatkowo dociskane siłą sprężystą w kierunku zaciskowego położenia mechanizmu uruchamiającego (26).
26. Urządzenie według zastrz. 25, znamienne tym, że elementy zaciskowe (25) są naprężone wstępnie w swym położeniu zwolnionym pod działaniem siły sprężystej w kierunku położenia zaciskowego.
27. Urządzenie według zastrz. 25 albo 26, znamienne tym, że siła sprężysta zmniejsza się w kierunku zacisku.
28. Urządzenie według zastrz. 27, znamienne tym, że elementy zaciskowe (25) są w swym położeniu zaciskowym w zasadzie wolne od naprężeń w odniesieniu do siły sprężystej.
29. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że dwa, leżące naprzeciw siebie w kierunku zacisku, elementy zaciskowe lub pary (24, 24') elementów zaciskowych są połączone ze sobą, korzystnie w całość, za pomocą elementu sprężystego w postaci przegubu giętkiego (34), naprężonego wstępnie w zwolnionym położeniu mechanizmu uruchamiającego (26) w kierunku położenia zaciskowego.
30. Urządzenie według zastrz. 29, znamienne tym, że element sprężysty w postaci przegubu giętkiego (34) w zaciskowym położeniu mechanizmu uruchamiającego (26) jest całkowicie lub w przybliżeniu całkowicie wolny od naprężeń.

188 354
31. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, ze dwa, leżące naprzeciw siebie w kierunku zacisku, elementy zaciskowe lub pary (24, 24’) elementów zaciskowych są na swym położonym w części chwytowej końcu połączone ze sobą w całość za pomocą przegubu giętkiego (34), tworząc jednoczęściową wkładkę zaciskową (32), i przeginane promieniowo względem siebie za pomocą mechanizmu uruchamiającego (26) wokół osi zginania przegubu giętkiego (34).
32. Urządzenie według zastrz. 31, znamienne tym, ze przegub giętki (34) wkładki zaciskowej (32) ma postać wystającej osiowo poza położone w części chwytowej końce elementów zaciskowych lub par (24, 24') elementów zaciskowych, sprężystej pętli w kształcie litery U.
33. Urządzenie według zastrz. 31 albo 32, znamienne tym, że pary (24, 24') elementów zaciskowych zawierają elementy zaciskowe (25), połączone ze sobą parami w całość na swych usytuowanych w części chwytowej końcach za pomocą ustawionego poprzecznie do przegubu giętkiego (34), drugiego przegubu giętkiego (36) i przeginane względem siebie wokół osi zginania tego przegubu giętkiego (36) za pomocą mechanizmu uruchamiającego (26).
34. Urządzenie według zastrz. 33, znamienne tym, że co najmniej pierwszy przegub giętki (34) jest w zaciśniętym położeniu elementów zaciskowych (25) wolny od naprężeń wstępnych, zaś w położeniu zwolnionym jest wstępnie naprężony sprężyście.
35. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, ze dwa, leżące promieniowo naprzeciw siebie, elementy zaciskowe lub pary (24, 24') elementów zaciskowych stanowią oddzielne części, które z jednoczesnym utworzeniem wkładki zaciskowej (32) przylegają do siebie na swych usytuowanych w części chwytowej końcach (134) lub w osiowym odstępie względem nich, bezpośrednio lub pośrednio, poprzez element pośredni (136), i są przechylne względem siebie za pomocą mechanizmu uruchamiającego (26) wokół osi obrotu (140), utworzonej przez miejsce przylegania (138).
36. Urządzenie według zastrz. 35, znamienne tym, ze pary (24, 24') elementów zaciskowych zawierają elementy zaciskowe (25), połączone ze sobą parami w całość na swych usytuowanych w części chwytowej końcach (134) za pomocą ustawionego poprzecznie do osi obrotu (140), przegubu giętkiego (36) i przeginane względem siebie wokół osi zginania tego przegubu giętkiego (36) za pomocą mechanizmu uruchamiającego (26).
37. Urządzenie według zastrz. 35 albo 36, znamienne tym, że położone w części chwytowej końce elementów zaciskowych lub par (24, 24') elementów zaciskowych w obszarze miejsca przylegania (138) mają od zewnątrz i/lub od wewnątrz kształt becz.ułkowaty.
38. Urządzenie według zastrz. 35, znamienne tym, że element pośredni (136) ma postać rolki lub kulki, włożonej luźno pomiędzy końce umieszczone w części chwytowej.
39. Urządzenie według zastrz. 35, znamienne tym, ze położone w części chwytowej końce (134) są utrzymywane razem za pomocą sprężyny, korzystnie sprężystego pierścienia (168) lub sprężystej klamry (170).
40. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że mechanizm uruchamiający (26) do ograniczonego przemieszczania elementów zaciskowych ma dwa dociskacze (48), z których każdy umieszczany jest w otwartym czołowo oraz promieniowo od wewnątrz wybraniu (46) leżących promieniowo naprzeciw siebie elementów zaciskowych lub par (24, 24') elementów zaciskowych, oraz co najmniej jeden element śrubowy (50) do regulacji odstępu pomiędzy dociskaczami (48).
41. Urządzenie według zastrz. 40, znamienne tym, że element śrubowy (50) ma postać śruby różnicowej, wchodzącej swymi odcinkami gwintowanymi (51) w zbieżne ze sobą, ustawione promieniowo, przeciwbieżne gwinty wewnętrzne (52) dociskaczy (48).
42. Urządzenie według zastrz. 40 albo 41, znamienne tym, że dociskacze (48) są połączone ze sobą w całość za pomocą przegubu giętkiego (49) w postaci sprężystej pętli.
43. Urządzenie według zastrz. 40, znamienne tym, że element śrubowy (50) ma postać sworznia gwintowanego, przechodzącego przez gwint wewnętrzny (52) jednego dociskacza (48) i przylegający swoją powierzchnią czołową do powierzchni oporowej (53) drugiego dociskacza (48).

188 354
44. Urządzenie według zastrz. 43, znamienne tym, że przez gwint wewnętrzny (52) drugiego dociskacza (48) przechodzi drugi sworzeń gwintowany, którego powierzchnia czołowa stanowi powierzchnię oporową (53) dla pierwszego sworznia gwintowanego.
45. Urządzenie według zastrz. 40, znamienne tym, że dociskacze (48) mają od strony sąsiedniej pary (24, 24’) elementów zaciskowych beczułkowaty względnie klinowy profil.
46. Urządzenie według zastrz. 45, znamienne tym, że beczułkowaty względnie klinowy profil dociskaczy (48) jest podzielony na powierzchnię dosuwową, bardziej płaską w kierunku dosuwu, i graniczący z nią, bardziej stromy, skos zaciskowy.
47. Urządzenie według zastrz. 40, znamienne tym, że dociskacze (48) mają od strony sąsiedniego elementu zaciskowego (24) toczącą się podczas zaciskania po jego powierzchni przylegania (174), powierzchnię dociskową (172) w kształcie części walca.
48. Urządzenie według zastrz. 47, znamienne tym, że elementy zaciskowe (24) mają zwróconą ku odpowiedniemu dociskaczowi (48), korzystnie płaską, powierzchnię przylegania (174), zaś powierzchnie dociskowe (172) dociskaczy (48) mają przylegającą płasko w zaciśniętym położeniu dociskaczy (48) do powierzchni przylegania (174), powierzchnię wierzchołkową (172’).
49. Urządzenie według zastrz. 40, znamienne tym, że gwint wewnętrzny (52) dociskaczy (48) i odcinki gwintowane (51) elementu śrubowego (50) mają luz, pozwalający na wyrównanie tolerancji.
50. Urządzenie według zastrz. 1 albo 40, znamienne tym, że elementy zaciskowe (25) i/lub dociskacze (48) są pokryte odporną na ścieranie i/lub zmniejszającą tarcie powłoką powierzchniową, względnie są utwardzone powierzchniowo.
51. Urządzenie według zastrz. 33, znamienne tym, że elementy zaciskowe (25) poszczególnych par (24, 24’) elementów zaciskowych są oddzielone od siebie, sięgającą korzystnie do odpowiedniego przegubu giętkiego (36), szczeliną osiową (64).
52. Urządzenie według zastrz. 51, znamienne tym, że element śrubowy (50) ma co najmniej jeden, dostępny w kierunku promieniowym przez szczelinę osiową (64), otwór narzędziowy (58) dla narzędzia do wkręcania i wykręcania elementu śrubowego.
53. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, ze część chwytowa (12) i pusty trzpień (14) mają zbieżne względem siebie otwory (60, 62) dla dojścia narzędzia do mechanizmu uruchamiającego.
54. Urządzenie według zastrz. 40, znamienne tym, że każdy z dociskaczy (48) ma zabierak (54), przylegający do skierowanej promieniowo na zewnątrz powierzchni oporowej (56) przyporządkowanego mu elementu zaciskowego lub pary (24, 24’) elementów zaciskowych i zabierający go przy uruchamianiu w kierunku położenia zwolnionego.
55. Urządzenie według zastrz. 31, znamienne tym, że wkładka zaciskowa (32) jest zaopatrzona w usytuowane w części uchwytowej odsadzenia zaciskowe (38), za pomocą których jest blokowana bagnetowo z częścią chwytową (12) i w położeniu zablokowanym zabezpieczana kształtowo przed przekręcaniem.
56. Urządzenie według zastrz. 55, znamienne tym, że odsadzenia zaciskowe (38) elementów zaciskowych (25) leżą w zasadzie w jednej płaszczyźnie promieniowej z przyporządkowanymi im powierzchniami zaciskowymi (42) części chwytowej.
57. Urządzenie według zastrz. 55 albo 56, znamienne tym, że promieniowo na zewnątrz względem położonych w części chwytowej powierzchni zaciskowych (42) i odsadzeń zaciskowych (38) rozchodzą się ukośne lub stożkowe powierzchnie, stanowiące powierzchnie zaciskowe (44) pustego trzpienia i przyporządkowane im odsadzenia zaciskowe (40) elementów zaciskowych (25).
58. Urządzenie według zastrz. 57, znamienne tym, że położone w pustym trzpieniu odsadzenia zaciskowe (40) elementów zaciskowych (25) są w kierunku obwodowym ograniczone przez, w zasadzie promieniowe, krawędzie ograniczające (39).
59. Urządzenie według zastrz. 57 albo 58, znamienne tym, że położone w pustym trzpieniu odsadzenia (40) elementów zaciskowych (25) są ograniczone w kierunku promieniowym przez, skierowaną w zasadzie wzdłuż obwodu, krawędź ograniczającą (41).
60. Urządzenie według zastrz. 58 albo 59, znamienne tym, że co najmniej jedna z krawędzi ograniczających (39, 41) jest uwypuklona przez zaokrąglenie lub sfazowana.

188 354
61. Urządzenie według zastrz. 57, znamienne tym, że pomiędzy odsadzeniami (38, 40) elementów zaciskowych (25) poszczególnych par (24, 24') elementów zaciskowych zawarty jest centralny, w odniesieniu do osi części chwytowej, kąt od 30 do 120°, korzystnie od 50 do 90°.
62. Urządzenie według zastrz. 55, znamienne tym, że wkładka zaciskową (32) w swym położeniu zablokowanym jest zabezpieczona przed przekręcaniem za pomocą przechodzącego przez powierzchnię zaciskową (42) części chwytowej (12), równoległe do jej osi, wchodzącego ksztabowo w otwarte promieniowo wybranie jednego z elementów zaciskowych lub pary elementów zaciskowych, sworznia blokującego (110).
63. Urządzenie według zastrz. 55, znamienne tym, że wkładka zaciskowa (32) jest osadzana i blokowana w części chwytowej w położeniach obróconych względem siebie o 180°.
64. Urządzenie według zastrz. 31, znamienne tym, że pierwszy przegub giętki (34) ma postać sprężystej pętli, wystającej poza wkładkę zaciskową (32), osadzonej pływająco w kierunku osiowym i promieniowym w kieszeni (88), usytuowanej centralnie w elemencie centrującym (68), znajdującym się w części chwytowej.
65. Urządzenie według zastrz. 35, znamienne tym, że tworzące przegub obrotowy, położone w części chwytowej końce (134) elementów zaciskowych (25), wystające osiowo poza wkładkę zaciskową (32), są osadzone pływająco w kierunku osiowym i promieniowym w kieszeni (88), usytuowanej centralnie względem osi elementu centrującego (68), znajdującego się w części chwytowej.
66. Urządzenie według zastrz. 65, znamienne tym, że wystające osiowo, położone w części chwytowej końce (134) elementów zaciskowych (24, 24') uzupełniają się wzajemnie w położeniu zaciskowym do postaci stożkowej, zwężającej się w kierunku części chwytowej (12), zaś w położeniu zwolnionym do cylindrycznej powierzchni zewnętrznej.
67. Urządzenie wedhig zastrz. 1, znamienne tym, że pusty trzpień (14) ma zwężającą się stożkowo w kierunku jego wolnego końca, powierzchnię zewnętrzną (20), zaś część chwytowa (12) odpowiednio stożkową oprawkę (18).
68. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że pusty trzpień jest ograniczony powierzchnią czołową (28) w postaci pierścieniowego odsądzenia, które w zaciskowym położeniu elementów zaciskowych (25) jest dociskane do pierścieniowej powierzchni czołowej (30) części chwytowej (12).
69. Urządzenie według zastrz. 1, znamienne tym, że ukształtowany w postaci pustego trzpienia uchwyt narzędziowy (14) ma na swym wolnym końcu co najmniej jeden rowek do wprowadzenia położonego w części uchwytowej zabieraka (154), zaś część chwytowa (12) ma co najmniej jeden, przesunięty w bok w kierunku płaszczyzny osiowej (156) otwór (158) do umieszczenia wchodzącego w rowek lub w wybranie pustego trzpienia i powodującego przy tym wytworzenie luzu, korzystnie w kierunku obwodowym, sprężystego trzpienia zginanego (160).
70. Urządzenie według zastrz. 69, znamienne tym, że otwór (158) ma postać otworu gwintowanego do umieszczenia zaopatrzonego w odpowiedni gwint, zginanego sworznia (160).
71. Urządzenie według zastrz. 70, znamienne tym, że zginany sworzeń (160) ma odcinek gwintowany (162), odcinek zginany (164) i pogrubiony młoteczkowo na wolnym końcu odcinka zginanego, odcinek zabierakowy (166).
72. Urządzenie według zastrz. 69, znamienne tym, że zawiera dwa, rozmieszczone w układzie symetrii lustrzanej względem płaszczyzny osiowej (156), otwory (158) do alternatywnego umieszczenia zginanego sworznia (160).
73. Urządzenie według zastrz. 40, znamienne tym, że dociskacze (48) ograniczają zwróconymi ku sobie bokami szczelinę, w którą wchodzi klin wyrzutowy (89), wystający po stronie pustego trzpienia, korzystnie poza umieszczony w pustym trzpieniu element centrujący (70), i dociskany z siłą osiową przez dociskacze (48).
74. Urządzenie według zastrz. 73, znamienne tym, ze skierowane w stronę klina wyrzutowego (89) krawędzie (90) szczeliny pomiędzy dociskaczami (48) są sfazowane klinowo.
75. Urządzenie według zastrz. 53, znamienne tym, ze obejmującym od zewnątrz część chwytową (12), uszczelnianym na swych obu krawędziach względem części chwytowej,

188 354 pierścieniem zamykającym (94), przesuwnym osiowo w ograniczonym stopniu względem części chwytowej (12) pomiędzy skrajnym położeniem zamykającym i otwierającym otwory (60).
76. Urządzenie według zastrz. 75, znamienne tym, że część chwytowa (12) ma w obszarze otworów (60) pierścieniowe wgłębienie (96), z którym poprzez pierścieniowy stopień połączony jest odpowiednio, poprzez pierścieniowy stopień, w kierunku czoła części chwytowej (12) obszar wybiegowy (98) o większej średnicy, zaś od strony podstawy części chwytowej obszar prowadzący (100) o większej średnicy, przy czym pierścień zamykający (94) ma pierścienie uszczelniające, z których każdy w pierścieniowym wgłębieniu (96) i w obszarze prowadzącym (100) przylega do zewnętrznej powierzchni części chwytowej (12).
77. Urządzenie według zastrz. 76, znamienne tym, że w zamkniętym położeniu pierścienia zamykającego (94) co najmniej jeden z pierścieni uszczelniających (102, 104) jest zatrzaskiwany w pierścieniowym wgłębieniu zatrzaskowym części chwytowej (12).