PL177584B1 - Zamek do drzwi - Google Patents

Abstract

1 Zamek do drzwi zawierajacy mechanizm rygla zatrzasku polaczony z galka lub klamka za posrednictwem dociskanego spre- zyna popychacza, preta dociskowego i dzwigni popychacza, mecha- nizm zasuwy ryglujacej, który jest polaczony z wkladka bebenka i z czlonem zabierakowym, i który zawiera zespól zasuwy obejmujacy zasuwe i wystepy oporowe oraz co najmniej jeden lacznik zamonto- wany ruchomo pomiedzy dwoma skrajnymi polozeniami i majacy wglebiania wspólpracujace z czlonem zabierakowym, a z lacznikiem jest polaczona przegubowo dzwignia zdawcza, przegubowo zamon- towana w jednym koncu na sworzniu przegubu, której czesc jest usytuowana pomiedzy wystepami oporowymi zespolu zasuwy, zas z zasuwa i dzwignia zdawcza znajduje sie w styku, uruchamiana przez dzwignie zdawcza dzwignia blokujaca, która jest przegubowo zamontowana obrotowo na sworzniu przegubu pomiedzy poloze- niem wysunietym blokujacym zasuwe w jej polozeniu zamkniecia 1 polozeniem cofnietym w polozeniu wycofanym zasuwy, natomiast z lacznikiem jest sprzegnieta dzwignia laczaca zaopatrzona w wystep oporowy, przegubowo zamontowana w jednym swym koncu na sworzniu przegubu, znamienny tym, ze mechanizm rygla zatrza- sku (4) ¡ mechanizm rygla zasuwy (6) maja budowe modulowa, zas co najmniej jeden lacznik (24, 24') mechanizmu rygla zasuwy (6) posiada co najmniej jeden otwór (24a, 24a'), a w jednym z tych otworów (24a, 24a'), wybranym odpowiednio do zadanej gleboko- sci zamka (1), jest osadzony przegubowo sworzen przegubu (22c), za pomoca którego lacznik (24) jest polaczony z dzwignia zdawcza (22). F ig . 2 PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest zamek do drzwi zawierający mechanizm rygla zatrzasku i mechanizm rygla zasuwy.

Znany jest zamek do drzwi, który zawiera mechanizm rygla zatrzasku połączony z gałką lub klamką za pośrednictwem dociskanego sprężyną popychacza, pręta dociskowego i dźwigni popychacza, mechanizm rygla zasuwy, który jest połączony z wkładką bębenka i z członem zabierakowym. Mechanizm rygla zasuwy zawiera zespół zasuwy obejmujący zasuwę i występy oporowe oraz co najmniej jeden łącznik zamontowany ruchomo pomiędzy dwoma skrajnymi położeniami i mający wgłębiania współpracujące z członem zabierakowym. Z łącznikiem jest połączona przegubowo dźwignia zdawcza, przegubowo zamontowana w jednym końcu na sworzniu przegubu, której część jest usytuowana pomiędzy występami oporowymi zespołu zasuwy. Z zasuwai dźwignią zdawczą znajduje się w styku, uruchamiana przez dźwignię zdawczą, dźwignia blokująca, która jest przegubowo zamontowana obrotowo na sworzniu przegubu pomiędzy położeniem wysuniętym blokującym zasuwę w jej położeniu zamknięcia i położeniem cofniętym w położeniu wycofanym zasuwy. Z łącznikiem jest sprzęgnięta dźwignia łącząca zaopatrzonaw występ oporowy przegubowo zamontowanaw jednym swymkońcuna sworzniu przegubu.

Taki typ zamka jest ujawniony w artykule pt. „Schlage Mortise Locks” zamieszczony na str^-. 23-27 „The National Locksmith” z maja 1993 r, gdzie przedstawiono zamek zawierający mechanizm rygla zatrzasku i mechanizm rygla zasuwy oraz przytoczono szereg badań przeprowadzonych na zamku. Możliwa jest zmiana strony zamka bez jego demontażu. Zmiana ta może być wykonana poprzez przemieszczenie śruby z jednej strony skrzynki zamka na drugą.

Konstrukcja zamka jest stosunkowo złożona i zawiera on dużą ilość części składowych. Artykuł ten nie ujawnia, w jaki sposób konstrukcja tego zamka może być łatwo dostosowana do zmienionych lub znormalizowanych głębokości zamka i odległości pomiędzy osią klamki i bębenka. Okazuje się, że zwarta konstrukcja mechanizmu zamka będzie wymagała znacznej przebudowy tego mechanizmu w całości dla na przykład zmniejszenia głębokości.

Opisy patentowe DE-A1-34 00 618, DE-C2-30 37 018 iEP-A1-0 535 497 ukazują konstrukcje zamków tego rodzaju, którego dotyczy obecny wynalazek, a ostatnia publikacja opisuje również mechanizm zamka, w którym występuje funkcja szybkiego otwarcia. Żadna z tych publikacji nie podaje jednakże sposobu zmiany konstrukcji dostosowującej jądo zmiany głębokości zamka i/lub odległości pomiędzy osią klamki i bębenka.

Dalsze przykłady zamków tego typu są ukazane w opisach patentowych US-A 4 516 798, US-A 4 671 089 i DE-A1-3 540 848.

Mechanizm rygla zatrzasku w takich zamkach jest normalnie uruchamiany za pomocą gałki lub klamki poprzez popychacz i dźwignię popychacza. Zasuwa mechanizmu rygla zasuwy jest często uruchamiana za pomocą wkładki bębenkowej od zewnętrznej strony drzwi, do których zamek jest zamontowany, i za pomocąklamki lub odpowiadającego urządzenia od wewnętrznej strony drzwi. Mechanizm zamka może być również uruchamiany w inny sposób, na przykład za pomocą wkładki bębenkowej z obu stron drzwi, w połączeniu z funkcją szybkiego wyjścia czyli szybkiego otwarcia.

177 584

Jeden, lub oba mechanizmy zamka sączęsto dostosowane do pracy z napędem, w którym to przypadku oba rygle mogąbyć przesuwane do położenia zamkniętego lub otwartego w odpowiedzi na impuls uruchamiający dostarczony przez silnik. Znane są również mechanizmy zamkowe z napędem silnikowym, które są przez silnik tylko zwalniane, czyli otwierane.

W różnych krajach występują różne normy dotyczące liczby obrotów klucza w zamku potrzebnej dla pełnego wysunięcia rygla zasuwy, na przykład martwego rygla. Zgodnie z wymaganiami norm szwedzkich i innych krajów nordyckich klucz powinien być obracany jednokrotnie i dlatego środki zabierakowe wkładki bębenkowej i klamka uruchamiają rygiel poprzez mechanizm przekładniowy, który zwiększa ruch środków zabierakowych. Konieczne jest więc zapewnienie, aby po wykonaniu ruchu zamykania rygiel został ustalony w dokładnie określonym położeniu tak, aby przykładowo po wyjęciu klucza z zamka i następnie ponownym włożeniu, środki zabierakowe wkładki bębenkowej mogły się połączyć w przewidzianym położeniu, co nie nastąpi jeśli mechanizm rygla może w międzyczasie zająć położenie pośrednie. Problem ten jest szczególnie uwydatniony w przypadku zamków z napędem silnikowym, lub zamków wyposażonych w funkcję szybkiego wyjścia.

Normy innych krajów wymagają, aby klucz był obrócony dwukrotnie w celu pełnego wysunięcia rygla. W tym przypadku możliwe jest „zamknięcie połowiczne” to, znaczy wyjęcie klucza po tylko jednym jego obrocie, oraz zamykanie „na noc” poprzez wykonanie dwóch obrotów klucza.

Inny problem polega na tym, że zamki stosowane dla różnych celów i w różnych połączeniach muszą mieć różne głębokości i różne odległości pomiędzy osią klamki i bębenka. Głębokość oznacza tu odległość od dna otworu, w którym zamek jest zamontowany, do osi symetrii, klamki lub gałki, podczas gdy zwykle głębokość zamka jest rozumiana jako odległość od tylnej płaszczyzny zamka do tej osi. W różnych krajach występują również różne normy w zakresie takich głębokości oraz odległości pomiędzy osiąklamki i bębenka, oraz rozumie się, że dostosowanie zamka do różnych norm często wymaga wprowadzenia zmian konstrukcyjnych dla różnych istotnych części zamka, zwłaszcza gdy konieczne jest jednoczesne dostosowanie mechanizmu rygla w taki sposób, aby był całkowicie wysuwany jednym obrotem klucza.

Prace związane z dostosowaniem zamków do różnych norm sąrównież komplikowane faktem, że na konstrukcje zamków są często nakładane inne specjalne wymagania i życzenia, na przykład tego rodzaju, aby zamek miał taką budowę, by po zamknięciu mechanizmu zasuwy ryglującej kluczem wkładki bębenkowej możliwe było również zamknięcie rygla zatrzasku poprzez dalszy obrót klucza. W niektórych przypadkach dla zamków przeznaczonych do zastosowania w miejscach publicznych, jak na przykład klina, i tak dalej, stawiane są wymagania, aby zamki te były wyposażone w mechanizm umożliwiający szybkie wyjście. Przykładowo, mechanizm zamka, dla którego działanie zasuwy jest zamykane z zewnątrz musi być dostosowany do otwarcia poprzez prosty ruch klamki lub gałki od wewnątrz drzwi, na przykład w przypadku zagrożenia. Udogodnienie w postaci szybkiego otwarcia będzie wymagało zastosowania odmiennego rodzaju środków łączących pomiędzy mechanizmem rygla zatrzasku i mechanizmem rygla zasuwy. Zastosowanie zamków do spełnienia wymogów różnych norm w zakresie głębokości (określenie to obejmuje również wymiar głębokości zamka) i różnych odległości pomiędzy osiąklamki i bębenka napotyka wiele trudności w zakresie konstrukcji mechanizmów zamkowych, w których wymienione powyżej oddzielne funkcje mogłyby być osiągnięte.

Celem wynalazku jest zbudowanie zamka o konstrukcji mudułowej, która może być dostosowywana do różnych głębokości przy pozostawieniu głównej części elementów mechanizmu zamka niezmiennej a łatwym wymienianiu i dostosowywaniu tylko niektórych części zamka do zmiany wymiaru głębokości. Celem wynalazku jest także dostarczenie zamka spełniającego co najmniej jednego z wymienionych powyżej wymagań specjalnych, dotyczących tego rodzaju mechanizmów zamkowych, na przykład takich wymagań, jak zamykanie jednym obrotem klucza, oraz dostosowanie zamka do różnicy życzeń szczególnych, jak na przykład uruchamianie rygla zatrzasku kluczem, oraz szybkie otwarcie zamka gałką lub klamką, i tak dalej.

1ΊΊ 584

Zamek do drzwi, według wynalazku zawierający konstrukcję opisanąna wstępie charakteryzuje się tym, że mechanizm rygla zatrzasku i mechanizm rygla zasuwy mają budowę modułową, zaś co najmniej jeden łącznik mechanizmu rygla zasuwy posiada co najmniej jeden otwór, a w jednym z tych otworów, wybranym odpowiednio do żądanej głębokości zamka, jest osadzony przegubowo sworzeń przegubu, za pomocą którego łącznik jest połączony z dźwignią zdawczą.

Korzystne jest, gdy mechanizm rygla zasuwy zawiera co najmniej dwa łączniki o różnej długości, z których każdy ma co najmniej jeden otwór, a sworzeń przegubu, za pomocą którego łącznik jest połączony z dźwignią zdawczą jest umieszczony przegubowo wybiórczo i wymiennie w jednym z tych otworów jednego z łączników, wybranym odpowiednio do żądanej głębokości zamka.

Tylny koniec łącznika, przeciwległy do dźwigni zdawczej, jest połączony poprzez sworzeń przegubu z jednym końcem dźwigni sterującej, która jest zamontowana wychylnie na sworzniu przegubu w jednym jej końcu.

Dźwignia sterująca posiada występ, który jest usytuowany w zazębiającym się styku z członem zabierakowym przy obrocie bębenka mechanizmu rygla zasuwy.

Mechanizm rygla zatrzasku zawiera pręt dociskowy o długości dostosowanej do odnośnej głębokości zamka, który jest wymiennie zamontowany pomiędzy popychaczem i jego dźwignią, przy czym pozostałe zespoły mechanizmu rygla zatrzasku są niezmienne przy różnych głębokościach zamka.

Mechanizm rygla zasuwy zawiera wymienną dźwignię zabierakową, która jest wychylnie zamontowana na sworzniu przegubu, i która ma długość dostosowaną do odnośnej odległości pomiędzy osią klamki i osią bębenka.

Pomiędzy łącznikiem mechanizmu rygla zasuwy i popychaczem mechanizmu rygla zatrzasku jest wymiennie zamontowana na sworzniu przegubu dźwignia szybkiego otwarcia o długości dobranej zależnie od głębokości zamka, przy czym sworzeń przegubu jest usytuowany w regionie krawędzi skrzynki zamka odległym od rygla zatrzasku i rygla zasuwy.

Wychylna dźwignia zabierakowa posiada w jednym końcu występ, którym styka się ona z dźwignią łączącą, przy czym położenie dźwigni zbierającej względem dźwigni łączącej jest określone przez wzajemne położenie dźwigni i członu zabierakowego.

W korzystnej wersji wynalazku, mechanizm rygla zasuwy zawiera dźwignię sterującą, która poprzez rozłączny zespół sprzęgający, jest połączona z wałem silnika napędowego, korzystnie silnika elektrycznego, umieszczonego w skrzynce zamka, przy czym dźwignia sterująca jest połączona też z mechanizmem rygla zatrzasku. Rozłączny zespół sprzęgający zawiera elementy rozłączające silnik od dźwigni sterującej, sprzęgnięte z mechanizmem zasuwy ryglującej uruchamianej ręcznie za pomocą klucza.

Ponieważ łącznik przekazuje ruch wkładki bębenkowej na ramię zdawcze, które bezpośrednio napędza rygiel i przenosi ruch środków zabieraka, dla dostosowania mechanizmu zamka do różnych głębokości wymagana jest jedynie wymiana zamontowanego łącznika na inny odpowiedni łącznik, lub też zmiana czynnej długości łącznika, co w przypadku mniejszych zmian głębokości zamka wymaga jedynie połączenia ramienia zdawczego z innym dobranym punktem przegubu na łączniku; w łączniku występuje kilka, na przykład cztery, takich punktów zamocowania przegubowego. A zatem istotną zaletą zamka według wynalazku jest zastosowanie łącznika, który jest uruchamiany przez środki zabierakowe wkładki bębenkowej, który może być łatwo wymieniony i/lub dawać alternatywne możliwości połączenia ze współpracującymi, elementami umożliwiając transmisję ruchu członu zabierakowego z przełożeniem.

W przypadku dużych zmian głębokości normalnie zachodzi konieczność wymiany całego łącznika, przy czym wymieniany łącznik ma zasadniczo tę samą konstrukcję jak łącznik wymieniony, i również dogodnie posiada liczne otwory, które mogą być wykorzystane w dostosowaniu do różnych wymagań w zakresie głębokości.

Moment obrotowy wymagany do wycofania rygla zatrzasku i rygla zasuwy przy obracaniu klucza jest bardzo mały w porównaniu z momentem obrotowym potrzebnym w znanych mecha6

177 584 nizmach zamka, co wynika z zastosowania mechanizmu równoległego. Zamek znajdzie się w położeniu zamkniętym nawet jeśli łącznik został umieszczony w pośrednim położeniu przy obracaniu w dowolnym kierunku. Zastosowanie dłuższego ramienia łączącego, w przypadku większych głębokości zamka, korzystne jest, że pozostała część mechanizmu rygla, ewentualnie z wyjątkiem ramienia łączącego, jest zasadniczo niezmienna. W przypadku szczególnie dużych głębokości skrzynka zamka może być zaopatrzona w oddzielne środki prowadzące, ponieważ w przeciwnym przypadku odległość pomiędzy łącznikiem rygla zatrzasku i elementem nośnym popychacza, gdzie normalnie jest umieszczone prowadzenie łącznika, byłaby nadmiernie duża.

Tak więc zamek będący przedmiotem wynalazku ma budowę modułową, który zapewnia łatwe dostosowanie go do zmian głębokości.

Jednokrotne obrócenie wkładki bębenkowej zamka umożliwia uruchomienie rygla zatrzasku poprzez wkładkę bębenkową, a także na życzenie dostarcza funkcję szybkiego otwarcia poprzez umożliwienie wycofania rygla za pomocą gałki lub klamki. Mechanizm zamka według wynalazku zapewnia to, że rygiel zasuwy jest ustawiony w położeniu otwarcia gdy człony zabierakowe wkładki bębenka zbliżą się do wgłębienia w łączniku lub w belce, służących do przesunięcia rygla do zamkniętego położenia.

Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia zamek zaopatrzony w klamkę i wkładkę bębenkową umieszczone w skrzynce zamka, w której znajduje się mechanizm zamka, pokazanej w rzucie perspektywicznym, fig. 2 skrzynkę zamka według fig. 1 ze zdjętą pokrywą, z mechanizmem rygla zatrzasku i rygla zasuwy w położeniach zamknięcia, fig. 3 - skrzynkę zamka według fig. 1 ze zdjętą pokrywą, z mechanizmem rygla zasuwy w położeniu wycofanym czyli otwartym, fig. 4 - zamek według fig. 1 ze zdjętą pokrywą skrzynki, z mechanizmem rygla zamka po dalszym obróceniu klucza, podczas którego następuje również przesunięcie rygla zatrzasku do położenia otwarcia, fig. 5 - zamek z fig. 2-4, w położeniu po wciśnięcie klamki mechanizmu zatrzasku i przesunięciu rygla do położenia otwarcia i przesunięciu rygla do położenia otwarcia, fig. 6 - zamek w widoku odpowiadającym fig. 5 , w położeniu po zwolnieniu klamki w mechanizmie zatrzasku i przy ryglu zatrzasku znajdującym się w położeniu zamknięcia, fig. 7 - przykład wykonania zamka dostosowanego do znacznie większych głębokości zamka, w której mechanizmy obu tygli znajdują się w stanie odpowiadającym stanowi wyjściowemu na fig. 1, to znaczy rygiel zatrzasku i rygiel zasuwy znajdująsię w położeniu zamknięcia.

Figury 1-6 przedstawiają zamek 1 według wynalazku, umieszczony w skrzynce 2, do której dołączona jest płytka czołowa zamka 3. Skrzynka 2 zawiera poruszany klamką 9 lub gałką mechanizm rygla zatrzasku 4 i mechanizm rygla zasuwy 6, na przykład mechanizm martwego rygla, który jest poruszany wkładką bębenka 5. Mechanizmy obu rygli zatrzasku 4 i zasuwy 6 są przewidziane do wzajemnego współdziałania ze sobą, i są wykonane zgodnie w systemie modułowym, dla umożliwienia łatwego dostosowania zamka 1 do różnych rozmiarów głębokości zamka i różnych odległości pomiędzy klamką 8 mechanizmu rygla zatrzasku 4 i osią 7 cylindrycznego bębenka 5. Przykład wykonania przedstawiony na fig. 1-6 jest przeznaczony dla dostosowania do stosunkowo małej głębokości i normalnie występujących, to znaczy często występujących odległości pomiędzy osiami klamki 7 i bębenka 5.

Budowa modułowa zamka 1 oznacza, że większość elementów składowych umieszczonych w skrzynce 2 zamka 1 będzie mieć tę samą konstrukcję i wymiary, z przeznaczeniem do zastosowania z różnymi głębokościami zamka 1 i różnymi odległościami pomiędzy osią klamki 8 i osią7 bębenka 5. Dostosowanie zamka 1 do różnych głębokości wymagać będzie wymiany tylko niewielu elementów składowych. Jak opisano szczegółowo poniżej, jeden tylko łącznik zapewnia dostosowanie zamka 1 do czterech różnych wymiarów głębokości, a przy większych głębokościach łącznik może być wymieniony na dłuższy o zasadniczo tej samej konstrukcji, na przykład zgodnie z przykładem przedstawionym na fig. 7.

Mechanizm rygla zatrzasku 4 umieszczony w skrzynce 2 zawiera element nośny 12 popychacza 13 posiadającego pręt o przekroju kwadratowym, na który nałożona jest klamka 8. Na popychaczu 13 występuje próg oporowy 13a, którego jeden koniec współpracuje z belką 10, i

177 584 którego drugi koniec współpracuje z dźwignią 17 popychacza 13 przegubowo zamontowaną na sworzniu przegubu 18. Górny koniec 17a dźwigni popychacza 13 jest umieszczony pomiędzy dwoma występami oporowymi 11 a, 11b, wzajemnie rozstawionymi na wodziku 11, na którego drugim końcu umieszczony jest rygiel zatrzasku 9. Przeciwny koniec wodzika 11 jest umieszczony w prowadnicy 12a przewidzianej w elemencie nośnym 12.

Uruchamiany klamką 8 popychacz 13 obraca się lub wychyla pokonując opór sprężyny 14 zamontowanej w obsadzie sprężyny 15. Dźwignia 17 popychacza 13 również jest poruszana przez sprężynę 19, która opiera się o sworzeń przegubu 18 dźwigni 17, oraz o część dolną 17b dźwigni 17. Sprężyna 19 może być również umieszczona inaczej, niż pokazano, lub może bezpośrednio oddziaływać na próg oporowy 11a.

Na popychaczu 13 występuje inny próg oporowy 13b, który uruchamia tak zwane dźwignie szybkiego otwarcia 39, przegubowo zamontowaną na sworzniu przegubu 38 w przeciwnym końcu skrzynki 2, której działanie umożliwia wycofanie mechanizmu rygla zatrzasku 4 za pomocą klamki 8 w sposób opisany poniżej.

Mechanizm rygla zasuwy 6 umieszczony w skrzynce 2 jest poruszany wkładka bębenka 5. Mechanizm tygla zasuwy 6 może być alternatywnie poruszany innymi środkami, od wewnątrz lub z zewnątrz drzwi.

W zilustrowanym przykładzie wykonania mechanizm rygla zasuwy 6 zawiera zespół zasuwy prowadzony ruchem prostoliniowym w rowku prowadnicy lub w kanałku 20c. Zespół zasuwy obejmuje zasuwę 20 i dwa występy oporowe 20b.

W skład mechanizmu rygla zasuwy 6 wchodzi również łącznik 24, który posiada wgłębienia 24b współpracujące z członem zabierakowym 7a przynależnym do bębenka 5, człon zabierakowy 7a służy do przemieszczania łącznika 24 pomiędzy dwoma skrajnymi położeniami.

Z łącznikiem 24 połączonajest przegubowo dźwignia zdawcza 22, która jest w jednym końcu wychylna na .sworzniu przegubu 21. Dźwignia zdawcza 22 posiada część 22a, która oddziaływje-pomiędzy dwoma występami oporowymi 20b na zespół zasuwy. Dźwignia zdawcza 22 służy do przenoszenia ruchu łącznika 24 na zespół zasuwy 20 z przełożeniem zwiększającym ruchy członu zabierakowego 7a. Takie przełożenie umożliwia pełne wysunięcie zasuwy 20 do zamkniętego położenia przy tylkojednym obrocie klucza we wkładce bębenka 5 (nie pokazano).

Jak zilustrowano. łącznik 24 posiada w swym jechiym końcu cztery olwcry 24a. Otwory 24a są alternatywnie wykorzystane do dostosowywania zamka 1 do różnych głębokości poprzez umieszczenie sworznia przegubu 22c na dźwigni zdawczej 22 w odpowiednim otworze 24a. Przy większej głębokości zamka 1, niż pokazano, może być wykorzystany otwór lewy 24a, a przy mniejszej głębokości zamka - prawy otwór 24a. Gdy głębokość jest większa niż może być dostosowana w przedstawionym zamku 1, konieczna jest wymiana przedstawionego łącznika 24 na łącznik dłuższy 24', w którym występuje więcej otworów 24' a zgodnie z przykładem wykonania według fig. 7.

Łącznik 24 współpracuje również z dźwignią blokującą 32 dla zespołu zasuwy 20. Dźwignia blokująca 32 porusza się przegubowo na sworzniu 43 umieszczonym w kanałku 20c w zasuwie 20. Gdy zasuwa 20 znajduje się w zamkniętym położeniu, dźwignia blokująca 32 zapobiega wciśnięciu zasuwy do wewnątrz. Po wychyleniu dźwigni zdawczej 22 w celu zwolnienia zasuwy 20 następuje uruchomienie dźwigni blokującej 32 przez próg oporowy 22b wykonany wewnątrz dźwigni zdawczej 22, przez co dźwignia blokująca 32 jest wychylana ku górze wokół sworznia 43, co umożliwia wycofanie zasuwy do otwartego położenia.

Łącznik 24 współpracuje również z dźwignią łączącą 27, którajest w swym jednym końcu przegubowo zamocowana na sworzniu przegubu 26 i posiada występ oporowy 27a. Dźwignia łącząca 27 porusza się wraz z łącznikiem 24, w wyniku czego gdy zasuwa 20 przemieści się do zamkniętego położenia, łącznik 24 i dźwignia łącząca 27 przemieszczą się do położenia, w którym człon zabierakowy 7a minie występ oporowy 27a.

Gdy zasuwa 20 znajduje się w zamkniętym położeniu, dźwignia łącząca 27 jest umieszczona w położeniu przedstawionym na fig. 3, w którym występ oporowy 27a jest zaczepiony o człon zabierakowy 7a, który obraca się do położenia, gdzie zasuwa jest całkowicie wycofana. Po

1ΊΊ 584 połączeniu członu zabierakowego 7a i występu oporowego 27a na dźwigni łączącej 27 obraca się ona wokół sworznia przegubu 26 celem kontynuowania obrotu członu zabierakowego 7a, jak zilustrowano na fig. 4.

W mechanizmie zamka 1 występuje również dźwignia zabierakowa 31, która tworzy łącznik transmisyjny, za pośrednictwem którego mechanizm rygla zatrzasku 4 może być uruchomiony przez mechanizm rygla zasuwy 6 w sposób otwierający rygiel zatrzasku 9. Dźwignia zabierakowa 31 jest wychylna wokół sworznia przegubu 30 i posiada w swym jednym końcu występ 31 a, który jest poruszany dźwignią łączącą 27, gdy obraca się ona pod wpływem oddziaływania członu zabierakowego 7a. W wyniku oddziaływania członu zabierakowego dźwignia zabierakowa 31 jest wychylana wokół swego sworznia przegubu 30 i zaczep 31b w górnym końcu dźwigni zabierakowej 31 oddziaływuje na dolną część 17cpopychacza 17, w wyniku czego obrót dźwigni zabierakowej 31 powoduje wycofanie rygla zatrzasku 9 za pośrednictwem popychacza 17.

W skład mechanizmu zamka 1 wchodzi również dźwignia sterująca 34, która jest w swym j ednym końcu przegubowo zamontowana na sworzniu przegubu 33, i która w swym drugim końcu posiada sworzeń przegubu 23 połączony do tylnego końca łącznika 24 w przeciwnej stronie dźwigni zdawczej 22. W ten sposób łącznik 24 tworzy część mechanizmu równoległowodowego, w którym występują cztery sworznie przegubu 21, 22c, 33 i 23. Łącznik 24 jest zatem przemieszczany zasadniczo ruchem prostoliniowym, przy poruszaniu przez człon zabierakowy 7a, który współpracuje we wgłębieniach 24b, gdy klucz jest obracany w bębenku 5.

Dźwignia sterująca 34 pełni również istotną funkcję zapewniając umieszczenie łącznika 24 w jego skrajnym położeniu, gdy człon zabierakowy 7a spotyka się z wgłębieniem 24b w łączniki 24, to znaczy zapobiega ustawieniu łącznika 24 w pośrednim położeniu uniemożliwiającym takie połączenie.

W związku z tym dźwignia sterująca 34 posiada wgłębienie 34a, z którym współpracuje człon zabierakowy 7a w przypadku ustawienia łącznika 24 w pośrednim położeniu podczas obracania członu zabierakowego 7a. Gdy człon zabierakowy 7a spotyka się z występem 34a na dźwigni sterującej 34, dźwignia ta zostaje wychylona wokół sworznia przegubu 33, w wyniku czego sworzeń przegubu 23 łączy dźwignię sterowania 34 z łącznikiem 24 przesuwa się w prawo według rysunku i łącznik 24 zajmuje swe skrajne położenie, w którym mechanizm rygla 6 jest całkowicie wycofywany do otwartego położenia i człon zabierakowy 7a współpracuje z wgłębieniem 24 w łączniku 24, z możliwością uruchomienia mechanizmu rygla 6 do zamkniętego położenia. Przy wycofaniu zasuwy 20 z położenia przedstawionego na fig. 2 w wyniku obracania członu zabierakowego 7a w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara człon zabierakowy 7a współpracuje z wgłębieniem 24a na łączniku 24.

Jak objaśniono powyżej, gdy mechanizm zamka 1 jest przestawiany do zamkniętego położenia, dźwignia łącząca 27 i jej występ oporowy 27a przesuwająsię w lewo na rysunkach, to znaczy człon zabierakowy 7a przemieszcza się z możliwością współdziałania z występem oporowym 27a. Podczas tego przejścia członu zabierakowego 7a zasuwa 20 jest dociśnięta do skrajnego zamkniętego położenia, to znaczy występuje ustalenie zasuwy 20 w zamkniętym położeniu. Podczas otwierania mechanizm rygla 6, w którym występ oporowy 27a i dźwignia łącząca 27 znajdująsię w położeniu przedstawionym na fig. 3, dalszy ruch obrotowy członu zabierakowego 7a powoduje uderzenie w występ oporowy 27a, w wyniku czego następuje przesunięcie rygla zatrzasku 9 do otwartego położenia, za pomocą dźwigni 31 i popychacza 17, jak przedstawiono na fig. 4

Figura 5 przedstawia, w jaki sposób rygiel zatrzasku 9 i rygiel 20a zasuwy 20 są wycofywane w wyniku wciśnięcia klamki 8 mechanizmu rygla zatrzasku 4. W tym przypadku mechanizm rygla zasuwy 6 jest uruchamiany przez dźwignię szybkiego otwarcia 39 umieszczoną na krawędzi po przeciwnej stronie rygli w skrzynce 2 zamka 1. Dźwignia szybkiego otwarcia 39 jest poruszana poprzez próg oporowy 13b na popychaczu 13, co wywołuje jej obrót wokół sworznia przegubu 38. Dolny koniec 39b dźwigni szybkiego otwarcia 39 współpracuje z powierzchnią oporową 24e na łączniku 24 i przesuwa zasuwę 20 do otwartego położenia.

ffl 584

Jeśli funkcja szybkiego otwarcia nie jest wymagana, dźwignia szybkiego otwarcia 39 może być pominięta.

Przy dostosowaniu zamka 1 do różnych odległości pomiędzy osiąklamki i bębenka zarówno mechanizm rygla zatrzasku 4 jak i mechanizm rygla zasuwy 6 mogą pozostawać zasadniczo niezmienne, a jedynymi częściami, które należy wymienić jest dźwignia zabierakowa 31 i dźwignia szybkiego otwarcia 39. Koncepcja wynalazku zdefiniowana w poniższych zastrzeżeniach obejmuje również inne konstrukcje, w których pewne dodatkowe części, jak na przykład dźwignia 17 popychacza 13 są alternatywnie zmieniane, lub wymieniane wraz z powyższymi.

W przypadku przykładu wykonania według fig. 7 głębokość zamka jest znacznie większa od głębokości w przykładach przedstawionych na innych figurach. Mechanizm rygla zatrzasku 4 i mechanizm rygla zasuwy 6 są zasadniczo takie same na fig. 7 jak we wcześniejszym przykładzie, pomimo większej głębokości zamka 1.

W odniesieniu do mechanizmu rygla zatrzasku 4 wymieniono jedynie pręt dociskowy 10 na dłuższy, oznaczony tu _jako 10'. Oprócz tego mechanizm wyposażono w dodatkowąprowadnicę 41 wodzika 11 rygla zatrzasku 9, ponieważ wodzik 11 nie sięga do „standardowej” prowadnicy posiadającej wgłębienie 12a w elemencie nośnym 12.

Jak wspomniano powyżej w odniesieniu do mechanizmu ryglującego, łącznik 24 z wcześniejszego przykładu wykonania został wymieniony na dłuższy łącznik 24 'a, przewidzianych do współdziałania ze sworzniem przegubu 22 na dźwigni zdawczej 22. Dźwignia łącząca 27 z poprzednich przykładów wykonania również została zastąpiona dłuższą dźwignią łączącą 27', którą utworzono zasadniczo poprzez wydłużenie części a przednim końcu dźwigni łączącej o tej samej konstrukcji, jaka była -zastosowana w poprzednich przykładach według fig. 1-6.

Takjak w poprzednich przykładach wykonania, gdy zasuwa 20 w przykładzie według fig. 7 zostanie ustawiona w pośrednim położeniu, człon zabierakowy 7a podczas obrotu uruchomi występ 34a na dźwigni sterującej 34, w wyniku czego nastąpi wycofanie zasuwy 20 do położenia pełnego otwarcia. Następnie zamek 1 może być przestawiony do zamkniętego położenia w normalny sposób.

Zamek 1 jest więc dostosowany do zasadniczo większych głębokości przy pozostawieniu niezmiennych mechanizmów rygla zatrzasku 4 i rygla zasuwy 6. Zostało to umożliwione dzięki wykonaniu zamka zgodnie z przyjętym systemem modułowym.

Zasuwa 20 zamka 1 j est całkowicie wysunięta do zamkniętego położenia przy jednym tylko obrocie klucza, a zamek wyposażony jest w funkcję sterowania zapewniającą, że człon zabiarakows 7a zawsze jest przemieszczany od położenia pośredniego do położenia otwartego. W mechanizmie tym występują również środki zdawcze, dzięki którym przy obracaniu kluczem występuje mały moment obrotowy, zwłaszcza gdy rygiel zatrzasku 9 jest przemieszczany do otwartego położenia za pomocą dźwigni zabierakowej 31 zgodnie z fig. 4.

Mechanizm zamka według wynalazku jest zatem w łatwy sposób dostosowywany do działania z napędem, przy jednoczesnym zasadniczym wyeliminowaniu ryzyka wadliwego działania.

W przypadku dostosowania zamka do pracy z napędem (nie pokazano na rysunkach) silnik elektryczny jest montowany w skrzynce 2 zamka, przykładowo w przestrzeni dostępnej w górnej części skrzynki. Wałek silnika jest zaopatrzony w środki zawiasowe lub podobne, w wyniku czego część wałka występuje za tylną krawędzią skrzynki zamka, gdy dolny koniec wałka jest połączony z dźwignią sterującą 34 i wychyla dźwignię sterującą, a przez to porusza mechanizm rygla zasuwy 6 w odnośnych przypadkach mechanizm rygla zatrzasku 4, pomiędzy ich strajnymi położeniami. Wałek silnika jest również zaopatrzony w sprzęgło jednokierunkowe, które zapewnia rozłączenie silnika przy ręcznej obsłudze mechanizmu ryglującego zamka zapomocąklucza.

Gdy zamek napędzany silnikiem jest wyposażony w funkcję szybkiego otwarcia wymagane jest, aby rozłączenie było wykonywane bardzo szybko, w dowolnej chwili podczas pracy silnika. Dźwignia szybkiego otwierania 39 przeznaczona dla zamka napędzanego przez silnik zatem zawiera elementy wolnobieżne pomiędzy swym dolnym końcem 39b i powierzchnią oporową 24e na łączniku 24. Podczas biegu jałowego połączenie na urządzeniu popychająco-po10

177 584 ciągającym zostanie rozdzielone. W układzie tym następuje łączenie, lub próby łączenia aż do zbiegu położeń w czasie z rozkazem otwarcia lub zamknięcia zamka.

W przypadku zamka z napędem silnikowym dźwignia sterująca 34 nie może uruchamiać mechanizmu rygla zatrzasku 4 w celu wycofania rygla zatrzasku 9 do zamkniętego położenia. Mechanizm rygla zasuwy 6 w zamku 1 z napędem silnikowym uruchamia dźwignię zabierakową, przez co rygiel zatrzasku 9 przesuwa się do otwartego położenia równocześnie z zasuwą20.

Ponadto, w przypadku zamka z napędem silnikowym nie jest możliwe uruchomienie silnika gdy człon 'zabierakowy 7a pozostaje w położeniu spoczynkowym, przedstawionym przykładowo na fig. 2, 5 i 6.

W opisanych i zilustrowanych powyżej przykładach wykonania wynalazku mechanizm ryglujący jest uruchamiany wkładką bębenkową i/lub silnikiem elektrycznym. Będzie jednakże zrozumiałym, że mechanizm ten może być uruchamiany innymi sposobami, na przykład za pomocą klamki lub gałki z jednej strony zamka. W przypadku zamków wyposażonych w funkcje szybkiego otwarcia, to znaczy zamków, w których zastosowana jest dźwignia szybkiego otwarcia 39 obecne przepisy zabraniają uruchamiania zamka klamką lub gałką.

Jednąz istotnych cech opisanych i zilustrowanych przykładówjest to, że dźwignię łączącą27 zaopatrzono w środki w postaci występów oporowych, występ oporowy 27a jest przemieszczany przez dźwignię sterujacą34, lub vice versa, oraz że ramię łączące 27 jest użyte dla kilku głębokości zanika. W konfiguracji przedstawionej na rysunku zastosowano występ oporowy 27a dla uzyskania przestrzeni i dla stworzenia efektu znacznego przełożenia przy jednym obrocie klucza. Istotne jest również, że dźwignia blokująca 32 opada pomimo powstrzymania ruchu zasuwy 20, gdy zasuwa 20 jest sprowadzana do zamkniętego położenia. Daje to skuteczne wymuszone sterowanie przy przemieszczaniu rygla zasuwy 20 do zamkniętego położenia. W zamku 1 według wynalazku zapewniono również, że człon zabierakowy 7a nie jest umieszczany we wgłębieniu 24b łącznika 24 gdy następuje szybkie otwarcie równocześnie z otwieraniem zamka kluczem z zewnątrz, to znaczy, gdy mechanizm jest uruchamiany przez dwie osoby po obu stronach drzwi, do których zamek 1 ten został zamontowany.

Dla specjalistów jest zrozumiałym, że możliwe są inne przykłady wykonania tego wynalazku w zakresie koncepcji wynalazku, jak określono w następujących zastrzeżeniach.

177 584

Fig. 7 s

£.

177 584

177 584

177 584

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz.

Cena 4,00 zł.

Claims (10)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Zamek do drzwi zawierający mechanizm rygla zatrzasku połączony z gałką lub klamką za pośrednictwem dociskanego sprężyną popychacza, pręta dociskowego i dźwigni popychacza, mechanizm zasuwy ryglującej, który jest połączony z wkładką bębenka i z członem zabierakowym, i który zawiera zespół zasuwy obejmujący zasuwę i występy oporowe oraz co najmniej jeden łącznik zamontowany ruchomo pomiędzy dwoma skrajnymi położeniami i mający wgłębiania współpracujące z członem zabierakowym, a z łącznikiem jest połączona przegubowo dźwignia zdawcza, przegubowo zamontowana w jednym końcu na sworzniu przegubu, której część jest usytuowana pomiędzy występami oporowymi zespołu zasuwy, zaś z zasuw ai dźwignią zdawczą znajduje się w styku, uruchamiana przez dźwignię zdawczą, dźwignia blokująca, która jest przegubowo zamontowana obrotowo na sworzniu przegubu pomiędzy położeniem wysuniętym blokującym zasuwę w jej położeniu zamknięcia i położeniem cofniętym w położeniu wycofanym zasuwy, natomiast z łącznikiem jest sprzęgnięta dźwignia łącząca zaopatrzona w występ oporowy, przegubowo zamontowana w jednym swym końcu na sworzniu przegubu, znamienny tym, że mechanizm rygla zatrzasku (4) i mechanizm rygla zasuwy (6) mająbudowę modułową, zaś co najmniej jeden łącznik (24,24') mechanizmu rygla zasuwy (6) posiada co najmniej jeden otwór (24a, 24a'), a w jednym z tych otworów (24a, 24a'), wybranym odpowiednio do żądanej głębokości zamka (1), jest osądzony przegubowo sworzeń przegubu (22c), za pomocąktórego łącznik (24) jest połączony z dźwignią zdawczą (22).
2. 2. Zamek według zastrz. 1, znamienny tym, że mechanizm rygla zasuwy (6) zawiera co najmniej dwa łączniki (24,24') o różnej długości, z których każdy ma co najmniej jeden otwór (24a, 24a'), a sworzeń przegubu (22c), za pomocą którego łącznik (24, 24') jest połączony z dźwignia zdawczą (22) jest umieszczony przegubowo wybiórczo i wymiennie w jednym z tych otworów (24a, 24a') jednego z łączników (24,24'), wybranym odpowiednio do żądanej głębokości zamka (1).
3. 3. Zamek według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że tylny koniec łącznika (24), przeciwległy do dźwigni zdawczej (22), jest połączony poprzez sworzeń przegubu (23) z jednym końcem dźwigni sterującej (34), która jest zamontowana wychylnie na sworzniu przegubu (33) w jednym jej końcu.
4. 4. Zamek według zastrz. 3, znamienny tym, że dźwignia sterująca (34) posiada występ (34a), który jest usytuowany w zazębiającym się styku z członem zabierakowym (7a) przy obrocie bębenka (5) mechanizmu rygla zasuwy (6).
5. 5. Zamek według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że mechanizm rygla zatrzasku (4) zawiera pręt dociskowy (10) o długości dostosowanej do odnośnej głębokości zamka (1), który jest wymiennie zamontowany pomiędzy popychaczem (13) i jego dźwignią (17), przy czym pozostałe zespoły mechanizmu rygla zatrzasku (4) są niezmienne przy różnych głębokościach zamka.
6. 6. Zamek według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że mechanizm rygla zasuwy (6) zawiera wymienną dźwignię zabieira^(wwi.(31), która jest wychylnie zamontowana na sworzniu przegubu (30), i która ma długość dostosowaną do odnośnej odległości pomiędzy osią klamki (8) i osią (7) bębenka (5).
7. 7. Zamek według zastrz. 6, znamienny tym, że pomiędzy łącznikiem (24) mechanizmu rygla zasuwy (6) i popychaczem (13) mechanizmu rygla zatrzasku (4) jest wymiennie zamontowana na sworzniu przegubu (33) dźwignia szybkiego otwarcia (39) o długości dobranej zależnie od głębokości zamka (1), przy czym sworzeń przegubu (33) jest usytuowany w regionie krawędzi skrzynki (2) zamka (1) odległym od rygla zatrzasku (9) i rygla (20a) zasuwy (20).
8. 8. Zamek wedłu g zastrz. 6, znamiznny tym, że wychy Ina dźwigniź zabier akowa 00 Posiada w jednym końcu występ (31a), którym styka się ona z dźwignią łączącą (27), przy czym

   177 584 położenie dźwigni zbierającej (31) względem dźwigni łączącej (27) jest określone przez wzajemne położenie dźwigni (27) i członu zabierakowego (7a).
9. 9. Zamek wedhig zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że mechanizm iygła zasuwy (6) zawiera dźwignię sterującą (34), która poprzez rozłączny zespół sprzęgający, jest połączona z wałem silnika napędowego, korzystnie silnika elektrycznego, umieszczonego w skrzynce (2) zamka (1), przy czym dźwignia sterująca (34) jest połączona też z mechanizmem rygla zatrzasku (4).
10. 10. Zamek według zastrz. 9, znamienny tym, że rozłączny zespół sprzęgający zawiera elementy rozłączające silnik od dźwigni sterującej (34), sprzęgnięte z mechanizmem zasuwy ryglującej (6) uruchamianej ręcznie za pomocą klucza.