Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowej 9-dezketo-9a-metylo-4"-dezoksy-4"- -|5 -amino-9a-aza-9a-homoerytromycyny A o wzorze 1 oraz jej solii Zwiazki te maja dzialanie przeciwbakteryjnef a zatem sa uzyteczne w leczeniu zakazen bakteryjnych u ssaków* Zwiazek wytwarzany sposobem wedlug wynalazku jest pochodna dobrze znanego antybiotyku makrolidowego, a mianowicie erytromycyny A o wzorze 2i W zwiazku wytwarzanym sposobem wedlug wynalazku 14-czlonowy pierscien laktonowy jest jednak poszerzony poprzez wprowadzenie atomu azotu miedzy pozycje 9 i 10 we wzorze 2, a ponadto grupa 4"-ot-hydroksylowa jest zastapiona podstawnikiem zwiazanym z pozycja 4" poprzez atom azotu (jak np* w przypadku I-rzedowej grupy aminowej). Tak wiec zwiazek wytwarzany sposobem wedlug wynalazku jest pochodna zwiazku o wzorze 3f zwanego tu 9a-aza-9a-homoerytromycyna A, Lokant 9a stosowany jest dla oznaczenia pozycji dodat¬ kowego czlonu w pierscieniu laktonowym.Ebchodne 9a-aza-9a-homoerytromycyny A ujawniono w brytyjskim opisie patentowym nr 2 094 293 i opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4 328 334, w których nazwano je pochodnymi 11-aza-10-dezketo-l0-dihydroerytromycyny A. Przeciwbakteryjne pochodne 4 "-dezoksy "-aminoery- tromycyny A i 4"-dezoksy-4"-acyloaminoerytroraycyny A znane sa z opisów patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4 150 220 i 4 180 654.Cecha sposobu wedlug wynalazku jest to, ze zwiazek o wzorze 4 poddaje sie reakcji z nadmia¬ rem octanu amonowego i cyjanoborowodorku sodowego* Tak wiec dla wytworzenia zwiazku o wzorze 1, zwiazek o wzorze 4 poddaje sie reduktywnemu aminowaniu. Realizuje sie je kontaktujac zwiazek o wzorze 4 z nadmiarem octanu amonowego, w niz¬ szym alkanolu, takim jak metanol, a nastepnie redukujac powstaly addukt przy uzyciu cyjanoboro- wodorku sodu. W praktyce otrzymuje sie zadany zwiazek wraz z jego epimerem C-4 "# Tworzy sie równiez pewna ilosc odpowiednich C-4 ''-hydroksyzwiazków (zwiazek o wzorze 5 i jego epimer 04")f 144 3302 144 330 które latwo usuwa sie podczas obróbki. Caly produkt reakcji rozdziela sie miedzy octan etylu i wode przy pH 6. W tych warunkach 0-4 "-hydroksyzwiazki przechodza do warstwy organicznej, a C-4''-aminozwiazki pozostaja w warstwie wodnej# Warstwe octanowa oddziela sie i odrzuca, a odczyn warstwy wodnej doprowadza do wartosci 9-10• Zwiazki C-4'-aminowe mozna nastepnie ekstrahowac rozpuszczalnikiem organicznym, który nastepnie oddziela sie, suszy i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Zwiazek o wzorze 3 mozna oddzielic od jego epimeru 0-4" chromatograficznie.Zwiazek o wzorze 4 wytwarza sie ze znanej pochodnej 9a-aza-9a-homoerytromycyny A o wzorze 5i Dla przeprowadzenia zwiazku o wzorze 5 w zwiazek o wzorze 4 zabezpiecza sie grupe 2'-hydroksy¬ lowa, a potem utlenia sie grupe 4 "-hydroksylowa do grupy keto, a nastepnie odszczepia sie grupe zabezpieczajaca grupe 2'-hydroksylowa.Zabezpieczenie grupy 2'-hydroksylowej realizuje sie zwykle z uzyciem nizszej grupy alkanoilo- wej, np. acetylowej lub propionylowej, jako grupy zabezpieczajacej; Grupe acetylowa lub propiony- lowa wprowadza sie do grupy 2'-hydroksylowej dzialajac na zwiazek o wzorze 5 niewielkim nadmiarem bezwodnika octowego lub bezwodnika propionowego w chloroformie, w temperaturze pokojowej, w ciagu kilku godzin, znanym sposobem. Utlenianie do odpowiedniego 2 '^)-acetylo- lub 2'-Q-propionylo-4"- -dezoksy-4 "-ketozwiazku realizuje sie dzialajac dwumetylosulfotlenkiem i karbodwuimidem w obec¬ nosci zasady. Wygodnie stosuje sie l^etylo-N'-/N, l^dwumetyloaminopropylo/karbodwuimid jako kar- bodwuimid i Irójfiuorooctan pirydyniowy jako zasade. Odszczepienie grupy 2'-O-acetylowej lub 2 '«0- -propionylowej mozna przeprowadzic droga solwolizy z uzyciem metanolu, w temperaturze 10-30°C, w ciagu 1-2 dni. Metanol odparowuje sie nastepnie pod zmniejszonym cisnieniem. 9-Dezketo-9a-metylo-9a-aza-homoerytromycyne A o wzorze 5 mozna wytworzyc sposobem podanym w opublikowanym brytyjskim zgloszeniu patentowym nr 2 094 293» np. sposobem z przedstawionego »w nim przykladu I, w którym zwiazek ten nazwano I^metylo-11-aza-l0-dezketo-l0-dihydroerytromycyna A* Patrz równiez opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 4 328 344 i opis RFN DB-OS 3 012 533.Zwiazek o wzorze 1 oraz zwiazki o wzorze 4 i 5 mozna w razie potrzeby oczyszczac znanymi sposobami* Mozna w tym celu stosowac takie metody jak rekrystalizacja, chromatografia kolumnowa, preparatywna chromatografia cienkowarstwowa i metoda podzialu w przeciwpradzie.Zwiazek o wzorze 1 ma charakter zasadowy, a zatem moze tworzyc addycyjne sole z kwasami* Sole te mozna wytwarzac znanymi sposobami stosowanymi w chemii makrolidów. Zwiazek o wzorze 1 zawiera wiecej niz jedno centrum zasadowosci, tak wiec mozna wytwarzac jego jedno-, dwu- i trój- sole addycyjne z kwasami. W przypadku dwu- i trójsoli addycyjnych aniony moga byc jednakowe lub rózne. Ogólnie, dla wytwarzania addycyjnej soli z kwasem zwiazek o wzorze 1 laczy sie ze stechio- metryczna iloscia odpowiedniego kwasu w obojetnym rozpuszczalniku, po czym sól wyodrebnia sie przez odparowanie rozpuszczalnika, wytracenie samoistnie wytracajacej sie soli lub przez wytra¬ cenie soli nierozpuszczalnikiem, a nastepnie odsaczenie jej. Typowymi dajacymi sie wytwarzac so¬ lami sa siarczan, chlorowodorek, bromowodorek, azotan, fosforan, cytrynian, winian, embonian, sulfosalicynian, metanosulfonian, benzosulfonian i 4-toluenosulfonian.Zwiazek o wzorze 1 wytwarzany Bposobem wedlug wynalazku i jego sole sa uzyteczne jako srodki przeciwbakteryjne w zastosowaniach in vitro i in vivo, a zakres ich dzialania jest podobny do zakresu dzialania erytromycyny A. Tak wiec, mozna je stosowac w tych samyto celach co erytromy¬ cyne A i w ten sam sposób. Ogólnie, przeciwbakteryjny zwiazek o wzorze 1 i jego sole wykazuja in vitro aktywnosc wobec róznych bakterii Gram-dcdatnich, np. Staphylococcus aureus i Strepto- coccus pyogenes, a takze wobec pewnych bakterii Gram-ujemnych, takich jak bakterie ksztaltu ku¬ listego i elipsoidalnego (cocci). Ich aktywnosc latwo jest wykazac w testach in vitro z róznymi drobnoustrojami, prowadzonych w infuzyjnej pozywce mózgowo-sercowej zwykla metoda kolejnych dwukrotnych rozcienczen. Aktywnosc zwiazku o wzorze 1 i jego soli in vitro czyni je uzytecznymi w zastosowaniach miejscowych, w procesach wyjalawiania, np. róznych przedmiotów w pokojach cho¬ rych, a takze Jako przemyslowe srodki przeciwbakteryjne, np. w uzdatnianiu wody, obróbce osadów oraz konserwacji farb i drewna. Irzy wykorzystywaniu zwiazków o wzorze 1 i jego soli miejscowo in vitro stosuje sie je zazwyczaj w postaci wygodnych preparatów, zawierajacych oprócz tych zwiaz¬ ków farmakologicznie dopuszczalny nosnik lub rozcienczalnik, np. w postaci masci i kremów. Do144 330 3 odpowiednich nosników i rozcienczalników naleza oleje mineralne i roslinne oraz takie rozpusz¬ czalniki jak wodaf alkohole i glikole oraz ich mieszaniny. Stosunek wagowy farmakologicznie do¬ puszczalnego nosnika do zwiazku o wzorze 1 wynosi w takim preparacie zazwyczaj od 4:1 do 1 :4.Rnadto, zwiazek o wzorze 1 i jego farmakologicznie dopuszczalne sole sa aktywne in vivo wobec róznych bakterii Gram-dodatnich, np# wobec Staphylococcus aureus i Streptococcus pyogenes, a takze wobec pewnych bakterii Oram-ujemnych. Zwiazki te podaje sie ludziom i zwierzetom doustnie lub pozajelitowe. Tak wiec zwiazek o wzorze 1 i jego sole mozna stosowac w sposobie leczenia zakazen bakteryjnych polegajacych na tym, ze pacjentom podaje sie przeciwbakteryjnie skuteczna ilosc zwiazku o wzorze 1 lub jego soli.Zakres dzialania zwiazków o wzorze 1 i jego soli wobec wrazliwych organizmów jest in vivo wezszy od zakresu ich dzialania in vitrot przy czym to dzialanie in vivo mozna wykazac w znany sposób, zakazajacy myszy o jednakowej wadze badanym organizmem i podajac im nastepnie, doustnie lub podskórnie, badany zwiazek. W praktyce, myszom (np. 10 ) podaje sie dootrzewnowo odpowiednio rozcienczona kulture zawierajaca badany organizm w stezeniu odpowiadajacym 1-10 LD^-. (najniz¬ sze stezenie organizmu dajace 10096 smiertelnosci). Równolegle bada sie kontrolna grupe myszy, którym podano nizsze stezenia, dla stwierdzenia ewentualnych zmian zjadliwosci badanego organizmu.Badany zwiazek podaje sie w 0,5 godziny po zakazeniu, a nastepnie w 4, 24 i 48 godzin pózniej.' Myszy pozostale przy zyciu po ostatnim zabiegu przetrzymuje sie w ciagu 4 dni, po czym zlicza sie osobniki zywe.W zabiegach in vivo na ssakach, w tym ludziach, zwiazek o wzorze 1 i jego sole mozna sto¬ sowac same lub tez, korzystnie, mozna je podawac w postaci preparatów farmakologicznych zawiera¬ jacych farmakologicznie dopuszczalny nosnik lub rozcienczalnik. Preparaty takie mozna podawac do¬ ustnie, jak np. w przypadku tabletek lub kapsulek, wzglednie pozajelitowo, w tym poprzez wstrzyk¬ niecie podskórne i domiesniowe. Rodzaj farmakologicznie dopuszczalnego nosnika zalezy od prze¬ widzianej drogi podawania. Frzykladowo, w tabletkach jako nosniki mozna stosowac laktoze, cytry¬ nian sodowy i sole kwasu fosforowego, przy czym stosuje sie je wraz ze srodkami ulatwiajacymi rozpad (takimi Jak skrobia) i srodkami poslizgowymi (takimi jak stearynian magnezu, laurylosiar¬ czan sodowy i talk). W kapsulkach jako nosniki stosuje sie laktoze i glikole polietylenowe o du¬ zej masie czasteczkowej (np. 2000-^000 )• Rzajelitowo podaje sie jalowe roztwory i zawiesiny, w których farmakologicznie dopuszczalny nosnik ma charakter wodny (npi woda, izotoniczna solankat izotoniczny roztwór dekstrozy) lub niewodny (np. oleje tluszczowe pochodzenia roslinnego, takie jak olej z nasion bawelny lub olej arachidowy, wzglednie poliole, takie jak gliceryna lub glikol propylenowy).W zastosowaniach in vivo srodek farmakologiczny zawiera zwykle farmakologicznie dopuszczalny nosnik i zwiazek o wzorze 1 lub jego sól w stosunku wagowym od 4:1 do 1 :4. frzy leczeniu zakazen bakteryjnych droga doustna lub pozajelitowa dzienna dawka zwiazku o wzorze 1 lub jego soli wynosi 5-100 mg/kg wagi ciala, w dawkach pojedynczych lub podzielonych.Wynalazek ilustruje ponizszy przyklad.Przyklad. Wytwarzanie 9-dezketo-9a-metylo-4 "-dezoksy-4 "- (i -araino-9a-aza-9a-homo- erytromycyny A.A. 9-Dezketo-9a-metylo-4 ''-dezoksy-4''-keto-9a-aza-9a-homoerytromycyna A* Roztwór 0,93 g (1,2 mmola) 9-dezketo-9a-metylo-2'-0-acetylo-4"-dezoksy-4"-keto-9a-aza-9a-homoerytromycyny A w 50 ml metanolu przechowuje sie w temperaturze pokojowej w ciagu 20 godzin, po czym rozpuszczalnik odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem. Otrzymuje sie 0,74 g zadanego zwiazku.Widmo 1H NMR: 2,30 (s, 6H), 2,38 (s, 3H) i 3,35 (s, 3H) ppm.B. 9-Dezketo-9a-metylo-4"-dezoksy-4"- (3 -amino-9a-aza-9a-homoerytromycyna A. Sporzadza sie roztwór 0t 50 g (0,67 mmola) 9-dezketo-9a-metylo-4"-dezoksy-4 "-keto-9a-aza-9a-homoerytromycyny A i 0,54 g (6,7 mmola) octanu amonowego w 50 ml metanolu, po czym dla doprowadzenia wartosci pH do 6 dodaje sie w trakcie mieszania 7 kropli kwasu octowego. Mieszanie kontynuuje sie w ciagu 1 go¬ dziny, po czym porcjami dodaje sie 0,13 g (2,1 mmola) cyjanoborowodorku sodu. Mieszanie kontynuuje sie w ciagu 2,5 godziny, po czym mieszanine reakcyjna odparowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem.k 144 330 Pozostalosc rozdziela sie miedzy chloroform i wode i pH warstwy wodnej doprowadza sie do 2. War¬ stwe wodna oddziela sie, jej pH doprowadza sie do 6,2 i przy tej wartosci pH prowadzi sie ekstrakcje dla usuniecia 4 "-hydroksyzwiazków. Ekstrakty odrzuca sie. Wartosc pH warstwy wodnej podnosi sie do 9f5 i warstwe te ekstrahuje chloroformem. Ekstrakty te suszy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc rozpuszcza sie w wodzie przy pH 2 i wodny roztwór ekstrahuje chloroformem przy pH 2, 6,2 i 9,5« Roztwór chloroformowy z ekstrakcji przy pH 9#5 suszy sie i odparowuje, a po¬ zostalosc rozpuszcza sie w wodzie przy pH 2. Tak uzyskany roztwór wodny ekstrahuje sie chloroformem przy pH 2, 6,2 i 9»5« Roztwór chloroformowy z ekstrakcji przy pH 9f5 suszy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 0,18 g mieszaniny (1:1) zadanego zwiazku i jego epimeru 4"- •* .Widmo 1H-NMR: 2,13 (szeroki s, 9H), 3,28 (s, 3H), ppm.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania nowej 9-dezketo-9a-metylo-4 "-dezoksy-4"- /3 -amino-9a-aza-9a-horaoery¬ tromycyny A o wzorze 1, a takze farmakologicznie dopuszczalnych addycyjnych soli tego zwiazku z kwasami, znamienny tym, ze zwiazek o wzorze 4 poddaje sie reakcji z nadmiarem octa¬ nu amonowego i cyjanoborowodorku sodowego, po czym powstaly zwiazek o wzorze 1 wyodrebnia sie ewentualnie w postaci farmakologicznie dopuszczalnej addycyjnej soli z kwasem. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze reakcje prowadzi sie w rozpusz¬ czalniku typu nizszego alkanolu, w temperaturze pokojowej.Wzór 2 OCH3144 330 °, ho.. %(<& HN'/~^i DH HO^10 ^„„(r ^0 HO ' 3 Wzór 3 '"OH 0CH3 Wzór U . HO, tf^ HO^1 0^ 1» .2" 4-L OH OCH3 Wzór 5 PL PL