Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania lineatyny, 3,3,7-trójmetylo-2,9-dioksatri- cyklo- [3,3,4,04'7] nonami o wzorze 7.Wiadomo, ze lineatyna jest feromonem, który przyciaga pewne gatunki chrzaszczy ambroz- janskich (Trypodendron). To przyciaganie jest szczególnie silne, jesli stosuje sie lineatyne w mieszaninie z okreslonymi innymi substancjami chemicznymi, np. w sposób opisany w norweskim opisie patentowym nr 144029.Opisano wiele sposobów wytwarzania lineatyny, z których mozna wymienic nastepujace: A) Borden, J. H.; Handley,J. R.; Johnston, B.D; Mac Connel, J.G.; Silverstein, R. M.; Slessor, K. N.; Swigar, A.A. i Wong D.T.W. J. Chem. Ecol. 5, (1979) 681.B). Mori, K. i Sasaki, M. Tetrahedron Lett. (1979) 1329.C). Idem. Tetrahedron 36 (1980) 2197.D). Slessor, K.N.; Ochlschlager, A.C.; Johnston, B.D.; Pierce, H.D.Jr.; Greval, S.K. i Wick- remesinghe, L.K.GJ.Org. Chem. 45(1980) 2290.E). Mackay, W.; Ounsworth, J.; Sum, P-E. i Yanagi, K. Tetrahedron Lett, 23 (1982) 1921.G). White, J.D., Avery, M.A. i Carter, J.P.J. Am. Chem. Soc. 104(1982) 5486.Zadnego z tych znanych sposobów nie mozna uwazac za zadowalajacy pod wzgledem wydaj¬ nosci, oszczednosci i poszczególnych operacji.Wedlug wynalazku znaleziono nowy sposób, który prowadzi do otrzymywania lineatyny z zadowalajaca wydajnoscia przy zastosowaniu dostepnych w handlu tanich odczynników i rozpu¬ szczalników, bez stosowania reakcji fotochemicznych.Sposób wedlug wynalazku mozna zilustrowac schematem przedstawionym na zalaczonym rysunku, w którym Ri i R2 oznacza wodór albo nizszy alkil. Przyklady ilustruja Ri=R2~H/a/i Ri=R2=CH3/b/.Wytwarzanie zwiazku o wzorze 1 mozna przeprowadzic w znany sposób (opis patentowy St.Zjedn. Am. 3,236,869) przez reakcje aldehydu izomaslowego z alkoholem propargilowym (Ri=R2—H) albo odpowiednia pochodna w obecnosci katalizatora takiego jak kwas p-tolueno- sulfonowy, Etap I). Wytwarzanie nowego zwiazku o wzorze 2 przeprowadza sie odpowiednio w znany sposób (Bly et al,J. Am. Chem. Soc. 91(1969) 3292) przez reakcje zwiazku o wzorze 1 z odpowied¬ nim odczynnikiem Grignarda/ takim jak chlorek B-metyloalkilomagnezu.2 143 243 Etap II). Wytwarzanie nowego zwiazku o wzorze 3 przeprowadza sie równiez w znany sposób [Brown et al, J. Am. Chem. Soc. 83 (1961) 2952 i J. Org. Chem. 36 (1971) 387] przez utlenianie zwiazku o wzorze 2 za pomoca lagodnego czynnika utleniajacego, który utlenia drugorzedowa grupe wodorotlenowa do grupy ketonowej bez atakowania wiazania podwójnego w zwiazku o wzorze 2. Odpowiednie czynniki utleniajace stanowia np. chromian albo dwuchromian, odczynnik Jonesa i DMSO (dwumetylosulfotlenek).Etap III). Wytwarzanie nowego zwiazku o wzorze 4 ze zwiazku o wzorze 3 stanowi wazna ceche wynalazku.Tutaj reakcje stanowi cieplna miedzyczasteczkowa cykloaddycja, w której warunki reakcji sa zalezne od poszczególnych czynników, wlacznie z grupami Ri i R2. W celu uzyskania calkowitej reakcji potrzebne jest utrzymywanie zwiazku o wzorze 3 przez pewien czas w specyficznej tempera¬ turze. W praktyce reakcje mozna przeprowadzic przez destylowanie zwiazku przez odpowiednio ogrzewana rure pod zmniejszonym cisnieniem. Zbyt wysoka temperatura, takajak powyzej 550°C, moze dac w wyniku nadmierne ilosci innych produktów jak zwiazek o wzorze 8 powstajacy z powodu reakcji równoleglych, podczas gdy zbyt niska temperatura taka jak ponizej 400°C, bedzie powodowac reakcje niecalkowita. Im nizsza jest temperatura reakcji, tym dluzszy musi byc czas reakcji. Czas reakcji moze byc np. regulowany przez zmiane cisnienia gdy zwiazek o wzorze 3 jest destylowany przez ogrzana rure, poniewaz wyzsze cisnienie powoduje dluzszy czas przebywania w reaktorze. Normalnie utrzymuje sie cisnienie nizsze niz 1,3 kPa. Mozliwe jest równiez przedluzenie czasu przebywania (czas reakcji) przez zastosowanie dluzszego reaktora i/albo zwiekszenie w nim oporu. Jesli np. RiXR2=H i dlugosc i srednica rury wynosza odpowiednio 60 cm i 2,5 cm, i jest ona wypelniona welna krzemionkowa, odpowiednia temperatura wyniesie 470-510°C, korzystnie 480-500°C, w szczególnosci okolo 490°C.Etap IV). Zwiazek o wzorze 4 przeksztalca sie w nowy zwiazek 5 przez równoczesna pierscie¬ niowa ekspansje pierscienia cyklopentanu i utlenianie wiazania podwójnego za pomoca odpowied¬ niego czynnika utleniajacego, w szczególnosci organicznego kwasu nadtlenowego takiego jak ewentualnie podstawiony kwas nadbenzoesowy albo kwas trójfluoronadoctowy.Etap V). Zwiazek o wzorze 5 przeksztalca sie w zwiazek o wzorze 6 przez dalsze utlenianie.Odpowiedni czynnik utleniajacy stanowi kwas nadjodowy albo nadjodan w srodowisku kwasnym.Etap VI). Przemiane zwiazku o wzorze 6 do lineatyny o wzorze 7 przeprowadza sie w znany sposób przez redukcje, np. jak opisano w pozycji E powyzej za pomoca wodorku dwuizo- butyloglinu.Wsród poprzednio przytoczonych syntez lineatyny tylko szesc mozna porównac z niniejszym sposobem, poniewaz Borden et al (A) nie podaje zadnej wydajnosci albo szczególów doswiadczal¬ nych dla syntezy.Ponizszej przeprowadzono porównanie miedzy syntezami, biorac pod uwage a) liczbe etapów, b) procent calkowitej wydajnosci z dostepnych w handlu materialów wyjsciowych i c) etap foto¬ chemiczny.Tenostatni wlaczono, poniewaz moze stanowic duzy problem przeprowadzenia reakcji fotochemicznych na wieksza skale, jak wspomniano wyzej. Wymagaja one równiez specjalnego wyposazenia.Synteza B C D E F G Liczba etapów 9 8 9 9 9 11 Wydajnosc calkowita 0,14 0,26 2 6 3 8 Fotochemia tak tak nie tak nie tak wynalazek 7 11 nie143 243 3 Sposób wedlug wynalazku jest wyraznie lepszy wedlug tego porównania. Istnieja oczywiscie inne czynniki, które sa istotne, takie jak koszt uzytych odczynników i rozpuszczalników, metody rozdzielania i trudnosci w przeprowadzaniu operacji. Sposób wedlug niniejszego wynalazku jest pod tym wzgledem najbardziej korzystny. Opiera sie na zazwyczaj tanich odczynnikach i zwyklych rozpuszczalnikach. Oddzielanie przeprowadza sie zwykle przez destylacje. Calkowita wydajnosc w sposobie wedlug wynalazku opiera sie na alkoholu propargilowym i aldehydzie izomaslowym, które sa obydwa tanimi chemikaliami.Ponizej podano przyklady indywidualnych etapów procesu.Jesli nie podano inaczej, spektra NMR zostaly zarejestrowane na przyrzadzie Varian 60 MHz.Podane przyklady dotycza wytwarzania zwiazków o wzorze 1 oraz poszczególnych etapów wytwarzania lineatyny.Przyklad I. 2,2-dwumetylo-3,4-pentadienal (la) wytwarza sie wedlug opisu patentowego St. Zjedn. Am nr 3 236 869 z alkoholu propargilowego i aldehydu izomaslowego w tetralinie albo 1,3-dwuizopropylobenzenie z kwasem p-toluenosulfonowym jako katalizatorem. Wydajnosc 34-39%. Produkt la scharakteryzowano za pomoca GC, NMR i IR. Temperaturawrzenia 131°C (lit. 131°C).Przyklad II. 2,2,5-trójmetylo-3,4-heksadienal (Ib) wytwarza sie wedlug Bly et al (patrz wyzej) z 2-metylo-3-butyn-2-olu, aldehydu izomaslowego, benzenu i katalitycznych ilosci kwasu p-toluenosulfonowego. Destylacja daje wydajnosc 50% (lit. 38%). Produkt Ib scharakteryzowano za pomoca GC(98% czysty), NMR i IR. Temperatura wrzenia 103°C (13,3 kPa) lit. 96-9°C (13,8 kPa).Przyklad III. 2,5,5-trójmetylookta-l,6,7-trien-4-ol (2a). 300ml eteru absolutnego dodaje sie do 7,29 g (0,30 moli) suchego Mg, mieszanine oziebia sie do temperatury 15± 1°C, i dodaje sie 27,19 g (0,30 moli) swiezo destylowanego chlorku B-metyloallilowego. Mieszanine miesza sie w ciagu nocy w tej samej temperaturze. Biala zawiesine oziebia sie do temperatury 0°C, i dodaje sie kroplami wciagu 1 godziny 11,03 g (0,10 moli) zwiazku la w 150 ml eteru absolutnego. Mieszanine miesza sie w temperaturze 0°C w ciagu 4 godzin (reakcja kontrolowana na GC). Dodaje sie 37 ml nasyconego roztworu NH4CI przy energicznym mieszaniu. Roztwór dekantuje sie od soli magnezu, które przemywa sie kilkakrotnie eterem. Polaczone fazy eterowe suszy sie (MgS04). Destylacja daje 14,22 g (91%) zwiazku 2a, temperatura wrzenia 60-61°C (0,2 kPa. IR (film): 3580 (m), 3490 (m), 3085 (m), 2980 (s), 2945 (s), 2885 (m), 1960 (s), 1653 (m), 1465 (m), 1395 (m), 1382 (m), 1300 (m), 1270 (m), 1180 (m), 1068 (s), 997 (m), 893 (s), 847 (s), 645 (w) cm"1,1H NMR (CC14): fi 1,02 (s,6H), K53(bs, 1H), l,73(bs,3H), 1,88-2,22 (m, 2H), 3,30 (dd,Ji 3Hz, J2 10Hz, 1H/, 4,56-5,23 (m, 5H).Przyklad IV.2,5,5,8-czterometylonona-l,6,7-trien-4-ol (2b) wytwarza sie w sposób opisany dla zwiazku 2a z 8,72 g (0,36 moli) Mg, 32,65 g (0,36 moli) chlorku /3-metyloallilowego i 16,61 g (0,12 moli) zwiazku Ib. Otrzymuje sie 21,44g (92%) zwiazku 2b. Temperatura wrzenia 61-62°C (0,04 kPa, n16D 1,4810 IR. (film): 3474 (s), 3070 (m), 2960 (s), 2860 (s), 2705 (w), 1966 (m), 1642 (m), 1437 (s), 1361 (s), 1287 (m), 1183 (m), 1058 (s), 1010 (m), 884 (s), 806 (m cm"1. 1H NMR (CCL4): A 0,95 (s, 6H), 1,50-2,43 (m, 11H), 2,98 (bs, 1H), 3,28 (dd, J1 3Hz, J2 10Hz, 1H), 4,67-5,00 (m,3H).PrzykladV. 2,5,5-trójmetylookta-l,6,7-trien-4-on- (3a). Stosuje sie metode utleniania Browna (patrz Brown et al powyzej). Odczynnik utleniajacy sporzadza sie w sposób opisany w literaturze. 35,20g (0,21 moli) zwiazku 2a rozpuszcza sie w 100ml eteru, i przy energicznym mieszaniu dodaje sie odczynnik utleniajacy bardzo powoli az do przereagowania alkoholu wedlug GC (okolo 4 dni). Dodaje sie wówczas 355 ml odczynnika (odpowiada 0,234 moli Na2Cr20?).Oddziela sie faze organiczna, i faze wodna ekstrahuje sie eterem (3X75 ml). Polaczone fazy organiczne ekstrahuje sie nasyconym NaHCOa (1X75 ml) i woda (1X50 ml), suszy (MgS04), odparowuje i destyluje. Wydajnosc wynosi 30,90 g (90%) zwiazku 3a.Utlenianie Jonesa przeprowadza sie na zwiazku 2a. Trzeba dodac duzy nadmiar czynnika utleniajacego dla uzyskania reakcji calkowitej, co powoduje trudniejsze warunki pracy niz w przypadku metody Browna i co równiez daje mniejsza wydajnosc (78%). Zwiazek 3a, temperatura wrzenia 63-65°C/0,47kPa. IR (film): 3085 (m), 2980 (s), 2940 (s), 1957 (s), 1715 (s), 1653 (m), 1467 (m), 1391 (m), 1370(m), 1325 (m), 1225 (w), 1153 (w), 1060(m), 1035(m), 1003 (w), 892 (s), 847 (s), 787 (w) cm"1. 1H NMR (CDC13): A 1,23 (s,6H), 1,72 (bs, 3H), 3,23 (s,2H), 4,63-5,33 (m, 5H). 2,4-dwunitrofenylohydrazon zwiazku 3a (rekrystalizowany z etanolu), temperatura topnienia 63-64°C.4 143 243 Przyklad VI. 2,5,5,8-czterometylonona-l,6,7-trien-4-on (3b), wytwarza sie w sposób opi¬ sany dla zwiazku 3a z 10,00 g (51,5 mmoli) zwiazku 2b. Otrzymuje sie 8,9 g (90%) zwiazku 3b, temperatura wrzenia 70-72°C/0,07 kPa, N16D 1,4754.IR (film: 3073 (m), 2966 (s), 1961 (w), 1778 (w), 1702 (s), 1647 (m), 1442 (s), 1361 (s), 1314 (s), 1239 (m), 1187 (m), 1055 (s), 1011 (m), 967 (w), 942 (w), 885 (s), 837 (w), 801 (m)cnf1. 1H NMR (CC14)A 1,17 (s, 6H), 1,70 (s, 6H), 1,73 (s,3H), 3,14 (s, 2H), 4,57-5,03 (m, 3H).Przyklad VII. l,4,4-trójmetylo-6-metylenobicyklo-[3,2,0] -heptan-3-on (4a). 5,00g (32,4 mmole), zwiazku 3a destyluje sie przez rure kwarcowa o dlugosci 60 cm, wypelniona 14 g welny krzemionkowej i ogrzewa do temperatury 490+ 5°C przy 0,07 kPa. Reakcje kontroluje sie za pomoca absorpcji allenu na IR. Po dwukrotnej destylacji przereagowal wszystek allen. Dwa produkty 4a i 8, odpowiednio 60 i 20%, dominuja w mieszaninie, która destyluje sie przez kolumne (rura Fischera, 60 pólek teoretycznych). 41,4 g 5% wagowo etanolowgo (96%) roztworu AgNC3 dodaje sie do destylatu, i po kilku godzinach wytraca sie zwiazek o wzorze 8 jako acetylenek srebra (produkt uboczny). Odsacza sie i suszy na powietrzu. Przesacz zateza sie przez destylacje pod cisnieniem atmosferycznym. Destylacja daje 2,31 g (46%) zwiazku 4a, temperatura wrzenia 69-70°C (0,5 kPa), temperatura topnienia -23 do -20°C.Analiza: wyliczono dla CnHieO C = 80,44%, H = 9,28% znaleziono: C = 79,69%, H = 9,60%.Zwiazek 4a: IR (film): 3085 (w), 2970 (s), 2875 (m), 1743 (s), 1718 (m), 1675 (m), 1460 (m), 1382 (m), 1095 (m), 882 (m) cm"1. 1H NMR (CDC13,400 mHz), <5 1,08 (s, 3H), 1,09 (s, 3H), 1,43 (s,3H), 2,28 (d,J 18Hz, 1H), 2,37 (dq, J1 14 Hz, J2 2,8 Hz, 1H), 2,57 (2s, J1 18 Hz, J2 14 Hz, 2H), 2,79 (q, J1 2,8 Hz, 1H), 4,88 (q,J, 2,8 Hz, 1H), 4,92 (q, J1 2,8 Hz) J2 4 Hz, 1H). 13C NMR (CDCb, 50, 3 MHz): <5 19,1 (CH3), 27,1 (CH3), 27,9 (CH3), 34,4 (cyklobutan-C-), 43,4 (cyklobutan-CH2), 49,3 (cyklopentan-CH2-), 50,2 (cyklopentan-C), 61,6 (-C-H), 111,5 (CH2=), 144,7 (=C=), 221,8 (=C=0).Temperatura topnienia dla 2,4-dwunitrofenylohydrazonu zwiazku 4a: 119-120°C. 2,68 g (6,1 milimoli) acetylotlenku srebra zwiazku o wzorze dodaje sie do 0,75 g (15,3 mmoli) NaCN w 5 ml wody, ogrzewa pod chlodnica zwrotna w ciagu 4 godzin az do calkowitego rozpu¬ szczenia, oziebia ekstrahuje eterem, suszy (Mg SO4) i odparowuje. Otrzymuje sie 0,92 g czystego zwiazku o wzorze 8, podczas gdy w tym samym czasie odzyskuje sie srebro.Zwiazek 8: temperatura topnienia 61-62°C, temperatura wrzenia 69-70°C/0,5 kPa.IR (CDCI3: 3315 (s), 2970 (s), 2940 (m), 2885 (m), 2125 (w), 1743 (s), 1468 (m), 1412 (w), 1385 (m), 1375 (m), 1235 (m) cm1". 1H NMR (CDCI3): 1,13 (s,3H), 1,15 (s, 3H), 1,20 (s, 3H), 1,25 (s, 3H), 2,25 (s, 2H), 2,27 (d, J 3Hz, 1H), 2,68(d,J3Hz, 1H). 13C NMR (CDCI3, 50,3 MHz), <5 22,8 (CH3), 24,4 (CH3), 27,5 (CH3), 29,5 (CH3), 37,1 (C-4, =C=), 47,9 (C-2, =C=), 51,6 (CH) i 52,1 (CH2). 74,0 =C-H), 80,6 (-C=), 221,2 (C=0).Przyklad VIII. 6-izopropylideno-l ,4,4-trójmetylobicyklo- [3,2,0] -heptan-3-on (4b). 5,00 g (26,0 mmoli) zwiazku 3a destyluje sie przez te sama kolumne, jaka zastosowano dla zwiazku 3a.Reakcje kontroluje sie na GC. Glówny produkt 4b oddziela sie przez destylacje na kolumnie (rura Fischer'a, 60 pólek teoretycznych) z czystoscia 97%. Wydajnosc wynosi 2,55 g (51%). Tempera¬ tura wrzenia 68°C/0,027 kPa.IR (film): 2920 (s), 2861 (s), 2824 (m), 2721 (w), 1735 (s), 1449 (s), 1409 (m), 1376 (s), 1359 (m), 1303 (m), 1286 (m), 2141 (m), 1206 (m), 1158 (w), 1120 (s), 1085 (m), 1055 (m), 1042 (m), 911 (m), 868 (m), 707 (w) cm"1. 1H NMR (CDCb): 1,00 (s, 3H), 1,10 (s, 3H), 1,37 (m, 3H), 1,50 (bs, 6H), 2,28 (bs, 3H), 2,40 (bs, 1H), 2,73 (bs, 1H).Przyklad IX. 5,5,9-trójmetylo-2,6-dioksa-7-oksobicyklo- [4,2,0]-oktylospiro -[2,7]-dekan (5a). 2,96 g (18,0 mmoli) zwiazku 4a rozpuszcza sie w 40 ml suchego CH2C1, 8,05 g 81% (odpo¬ wiednio 6,52 g i 37,8 mmoli) kwasu m-chlorobenzoesowego (m-CPBA) i 3,86 g (46,0 mmoli) NaHC03 miesza sie i dodajedo powyzszego roztworu. Mieszanine mieszasie w ciagunocy wtempera-143 243 5 turze pokojowej, i nastepnie dodaje sie 35 ml 10% Na2S203. Po pólgodzinnym mieszaniu oddziela sie faze organiczna, i faze wodna ekstrahuje sie za pomoca CH2CI2 (2X20 ml). Polaczone fazy organiczne przemywa sie nasyconym roztworem NaHCCb (1X20 ml) i nasyconym roztworem NaCl (1X20 ml), suszy (MgS04) i odparowuje Surowy produkt wazy 3,58 g (100%) i jest czysty zgodnie z GC. Stosuje sie go do nastepnej reakcji bez dalszego oczyszczania. 5a:1H NMR (CDC13,98 MHz): 6 1,27 (s, 3H), 1,40 (s, 3H), 1,45 (s, 3H), 2,15 (d, J 13 Hz, 1H), 2,36 (d, J 13 Hz, 1H), 2,56-2,81 (m, 4H), 3,42 (d, J 4Hz, 1H).Ms (Cl, izobutan). m/z 197(M++1).Przyklad X. 3,3,5,5,9-pieciometylo-2,6-dioksa-7-oksobicyklo- [4,2,0] -oktylospiro -[2,7] -dekan (5b) wytwarza sie w taki sam sposóbjak opisano dla zwiazku 5a z 0,5 g (2,60 mmoli) zwiazku 4b, 1,16 g 81% (odpowiednio 0,94 g i 5,46 mmoli) m-CPBA i 0,54 g (6,37 mmoli) NaHC03.Otrzymuje sie 0,59 g (100%) surowego produktu, który jest czysty (GC) i jest stosowany dalej bezposrednio.Przyklad XI. l,5,5-trójmetylo-4-oksabicyklo- [4,2,0] -oktan-3,6-dion (6). a) Ze zwiazku 5a. Do roztworu 3,53 g (18 mmoli) zwiazku 5a w 30 ml eteru absolutnego dodaje sie 4,10g (18mmoli) H5JO6 przy energicznym mieszaniu. Mieszanine miesza sie w ciagu nocy i dodaje 5 ml wody. Faze eterowa oddziela sie, a faze wodna ekstrahuje sie eterem (2=15 ml).Polaczone fazy eterowe ekstrahuje sie nasyconym roztworem Na2CC3 (1X20 ml) i nasyconym roztworem NaCl (1X20 ml), suszy (MgS04) i odparowuje. Surowy produkt stanowi 3,29 g (100% krystalicznego zwiazku) temperatura topnienia 99-100°C), który ma takie same dane IR, NMR i MS jak podane w literaturze (C). b) Ze zwiazku 5b. Do roztworu 0,59 g (2,60 mmoli) surowego zwiazku 5b w 5 ml eteru dodaje sie 0,60 g (2,60 mmoli) H5JO6 i poddaje obróbce w taki sam sposób jak wyzej. Produkt sklada sie ze zwiazku 6 i z dwóch innych zwiazków. Po przekrystalizowaniu z eteru t-butylometylowego otrzy¬ muje sie 0,33 g (70%) zwiazku 6.Przyklad XII. (±) lineatyna (7). Ketolakton 6 (3,20g 17,6mmoli) przeprowadza sie w zawiesine w 70 ml suchego eteru i oziebia do temperatury -60°C. 39 ml 1,0 M (39 mmoli) wodorku dwuizobutyloglinu w heksanie dodaje sie kroplami przy jednoczesnym mieszaniu. Temperature roztworu utrzymuje sie miedzy -70 i -60°C. roztwór miesza sie w tej temperaturze w ciagu okolo 2 godzin. 64 ml nasyconego roztworu NH4CI dodaje sie powoli kroplami zanim roztwór zostanie ogrzany do temperatury 0°C, i nastepnie zakwasza sie go za pomoca 46 ml 4N HC1. Roztwór miesza sie dalej w ciagu 1,5 godzin. Po ekstrakcji eterem (4X60 ml), przemywaniu polaczonych faz etero¬ wych za pomoca nasyconego roztworu NaHCC3 (1X60 ml), suszeniu (MgS04) i odparowaniu pod umiarkowanie zmniejszonym cisnieniem (temperatura w lazni wynosi < 35°C) otrzymuje sie surowy produkt, który po destylacji (temperatura wrzenia 60-62°C) 0,4 kPa daje 2,17 g zwiazku 7 (74%).Dane spektroskopowe sa zgodne z danymi z literatury.Przyklad XIII. (±) lineatyna (7). redukcja LiAl (OBut)3H zwiazku 6. Do poddawanego mieszaniu roztworu 3,99 g (21,9 mmoli) zwiazku 6 w 30 ml eteru absolutnego w temperaturze pokojowej dodaje sie porcjami w ciagu 1/2 h 11,4 g (44,9 mmoli) LiAl (OBut^H. Zawiesine miesza sie w ciagu nocy i nastepnie dodaje sie 60 ml 4M wodnego roztworu HC1. Roztwór miesza sie w ciagu dalszych 1,5 h. Po ekstrakcji eterem (3X60 ml), przemyciu polaczonych faz eterowych nasy¬ conym NaHCOa (1X60 ml), wysuszeniu (MgSCU), i ostroznej destylacji otrzymuje sie l,90g (52%) zwiazku 7, temperatura wrzenia 60-62°C/0,4kPa.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania lineatyny, 3,3,7-trójmetylo-2,9-dioksatricyklo -[3,3,l,04'7]-nonanu o wzorze 7, znamienny tym, ze i) 2,2-dwumetylo -3,4-pentadienal o wzorze 1, w którym R1 i R2 kazdy oznacza wodór albo nizszy alkil poddaje sie reakcji z haloidkiem /}-metyloallilomagnezu, ii) utworza nowa pochodna 2,5,5-trójmetylookta-l,6-7-trien-4-olu o wzorze 2 poddaje sie utlenianiu, które nie atakuje wiazan podwójnych, iii) utworzona nowa pochodna 2,5,5-trójmetylookta-1,6,7- trien-4-onu o wzorze 3 poddaje sie pirolizie, iv) utworzona nowa pochodna 1,4,4-trójmetylo-6-6 143 243 metyleno-bicyklo -[3,2,0]-heptan -3-onu o wzorze 4 poddaje sie utlenianiu, v) otrzymana nowa pochodna 5,5,9-trójmetylo -2,6-dioksa-7-oksobicyklo -[4,2,0]-oktylospiro -[2,7]-dekanu o wzorze 5 poddaje sie utlenianiu, vi) otrzymany l,5,5-trójmetylo-4-oksabicyklo [4,2,0] -oktano-3,7-dion o wzorze 6 redukuje sie do lineatyny w znany sposób. 2. Sposób zastrz. 1, znamienny tym, ze stosuje sie material wyjsciowy, w którym Ri i R2 sa jednakowe i oznaczaja wodór albo metyl. 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze utlenianie w etapie ii) przeprowadza sie za pomoca chromianu albo dwuchromianu w srodowisku kwasowym. 4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze pirolize w etapie iii) przeprowadza sie w temperaturze 470-510°C, korzystnie 480-500°C. 5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze utlenianie w etapie iV) przeprowadza sie za pomoca organicznego kwasu nadtlenowego. 6. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze utlenianie w etapie v) przeprowadza sie za pomoca nadjodanu w srodowisku kwasowym.Ri R2 ^•=X=o WZCR 1 -T WZÓR 2 WZÓR 3143243 Rl R .0 2 ' WZÓR U RK.O R ¦AJ- 0 o WZÓR 5 °W^0 ^A o WZÓR 7 WZÓR 6 O WZÓR 8143243 A .— CM er. er A er er ni ' LJ o- X j A *r - °A Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 220 zl PL PL PL