Przedmiotem wynalazku jest lina i sposób wy¬ twarzania liny, stosowanego jako liny holownicze, cumownicze, kotwiczne, plawliny, jako liny pod¬ trzymujace i napedowe pasów transmisyjnych, jako liny do przeciagania kabli elektrycznych w przewodach podziemnych. Liny te znajduja rów¬ niez i inne zastosowanie wszedzie tam, gdzie mu¬ sza byc poddane naprezeniom, obciazeniom, np. w budownictwie lub jako odciagi masztów.Typowa budowa liny nosnej zostala ukazana w opisie patentowym St. Zjedn. Ameryki nr 4 022 010.Zyly maja przekrój poprzeczny w ksztalcie kola i skrecone razem tworza line. Jak to szczególowo wyjasniono w opisie stanu techniki obecnego zglo¬ szenia taka budowa liny ma szereg ujemnych stron. Geometria liny nie jest szczególnie stala, gdyz pojedyncze zyly odksztalcaja sie i obracaja wzgledem siebie. Poniewaz nie mozna przewidziec stopnia tych zmian, nie mozna tez dokladnie prze¬ widziec zachowania sie liny. Ponadto, zyly styka¬ ja sie ze soba na bardzo malej powierzchni, wo¬ bec czego wystepuja wysokie cisnienia miedzy zy¬ lami, co w polaczeniu ze zdolnoscia zyl do poru¬ szania sie wzgledem siebie, powoduje ich zuzycie.Zuzycie to wzrasta, jesli lina przechodzi wokól krazka, gdyz takie zagecie liny wywoluje wza¬ jemne ruchy zyl. Takze powierzchnia stycznosci oslony zyly z krazkiem jest ograniczona, co po¬ woduje powstawanie duzych naprezen. W rzeczy¬ wistosci sily wystepujace miedzy zylami pozwola 10 15 20 25 30 na ograniczone jedynie zginanie takiej liny. Lina tego typu zdolna jest jedynie do ograniczonego przekazywania obciazen miedzy zylami.Lina tego typu jest takze ukazana w artykule pt. „Produkcja lin" U.D. Jegorowa, opublikowa¬ nym w „Metalurgii" w Moskwie w 1980 r. Fig. 4 na str. 8 i 9 tej publikacji ukazuje line podobnego typu, co ten opisany w opisie patentowym St.Zjedn. Ameryki nr 4 022 010. Fig. 5 tej publikacji przestawia tez line, w której zyly posiadaja uksztal¬ towana oslone. Jednakze sposób formowania takich oslon opisany jest na str. 8 i 9. Polega on na tym, ze lina skrecona z zyl o przekroju kolowym chwy¬ tana jest przez rolki w celu odksztalcenia oslon.Lina z tak uformowanymi oslonami ma te ujemna strone, ze oslony poddawane sa znacznym napreze¬ niom stycznym w trakcie ich formowania. W zwiaz¬ ku z tym oslony te moga sie odksztalcac lub pekac w sposób, powodujacy uszkodzenie i/lub zniszcze- na liny. Ponadto, moga w oslonach wystepowac na¬ prezenia szczatkowe, pozostale po odksztalceniu mo¬ ga dawac niekorzystne efekty.Kolejny rodzaj liny przedstawiony na rysunku 5 artykulu zatytulowanego: „Produkcja lin" zostal opisany w opisie patentowym St. Zjedn. Ameryki nr 3 371476. Jest to lina o stalych i latwych do przewidzenia wlasnosciach i zachowaniu. Lina ta jest mocniejsza od znanych ze stanu techniki i ma dluzszy okres uzytkowania.Zgodnie z opisem patentowym St. Zjedn. Ame- 140 925140 925 ryki nr 3 371 476 zyly pokrywane sa zywica, a rfa- stepnie skrecone w line. Jednakze etap pokrywa¬ nia claje oslone o kolowym przekroju poprzecz¬ nym. Ulozona lina jest zdeformowana przez tlo¬ cznik.Celem niniejszego wynalazku jest opracowanie nowsgo typu liny, która w czasie pracy nie uleg¬ nie odksztalceniu, a tym samym nie zostanie usz¬ kodzona.Celem niniejszego wynalazku jest sposób wy¬ twarzania liny, który zapewni otrzymanie liny nie- ulegajacej deformacjom w czasie pracy.Lina utworzona z jednej lub wiecej warstw zyl skreconych razem, gdzie kazda z zyl lub przy¬ najmniej jedna warstwa otoczona jest indywidual¬ na oslona z tworzyw sztucznych lub gumy, we¬ dlug wynalazku, charakteryzuje sie tym, ze przy¬ najmniej niektóre zyly maja oslone o niekolo- wym przekroju poprzecznym rozciagnieta spiral¬ nie wzdluz odpowiedniej zyly, nalozona przed skre¬ ceniem razem zyl, przy czym oslony skreconej warstwy zazebiaja sie o siebie nierównosciami.Korzystnie oslony warstwy zyl maja wszystkie taki sam przekrój poprzeczny.Korzystnie kazda oslona ma przekrój poprzecz¬ ny niekolowy w celu zapewnienia dwóch powierz¬ chni bocznych, .które sa zasadniczo proste w pla¬ szczyznach prostopadlych do osi liny i które za¬ chodza na odpowiednie powierzchnie oslon sasied¬ nich zyl.Korzystnie powierzchnie boczne kazdej oslony sa zbiezne w kierunku promieniowym.Korzystnie boki w plaszczyznach prostopadlych do osi liny przechodza promieniowo wzgledem osi.Korzystnie oslony sasiadujacych zyl jednej war¬ stwy maja rózne przekroje poprzeczne.Korzystnie zyly ulozone naprzemiennie posiada¬ ja oslony o przekroju kolowym, zas zyla posred¬ nia pomiedzy tymi zylami posiada oslone o dwu wkleslych powierzchniach bocznych, w które wchodza oslony o przekroju poprzecznym kolo¬ wym obu sasiadujacych zyl.Korzystnie lina posiada dwie lub wiecej warstw zyl, gdzie zyly kazdej z warstw posiadaja spiral¬ nie biegnaca oslone. Korzystnie kazda ze spiralnie oslonietych zyl sklada sie z wielu elementów skre¬ conych razem.Korzystnie material kazdej ze spiralnie rozciag¬ nietej oslony wnika miedzy elementy oslanianej zyly, wiazac zyle z oslona. Korzystnie kazda spi¬ ralnie rozciagnieta oslona jest zwiazana z elemen¬ tami oslanianej zyly srodkiem wiazacym.Korzystnie kazda ze spiralnie oslonietych zyl sklada sie z elementów, które sa wiazkami prze¬ dzy utworzonymi z wlókien sztucznych, takich jak aromatyczny poliamid. ¦* Korzystnie przynajmniej niektóre ze spiralnych oslon zawieraja zamkniete pecherzyki powietrza, aby lina mogla unosic sie na wodzie.Korzystnie kazda ze spiralnie oslonietych zyl utworzona jest z elementów bedacych mieszanina drutów stalowych i wlókien sztucznych.Korzystnie stykajace sie spiralnie osloniete zyly posiadaja skrety w przeciwnych kierunkach w ce¬ lu zmniejszenia tendencji liny do rotacji./ Sposób wytwarzania liny, który zawiera formo¬ wanie wielu zyl, pokrywanie przynajmniej czesci zyl osobnymi oslonami z tworzyw sztucznych lub gumy, nastepnie skrecanie oslonietych zyl celem 3 utworzenia liny, wedlug wynalazku charakteryzu¬ je sie tym, ze etap pokrywania oslona obejmuje zastosowanie przynajmniej czesci oslon z niekolo- wym przekrojem poprzecznym, rozciagajacych sie spiralnie wzdluz oslanianej zyly, przed skreceniem io zyl, zas etap skrecania obejmuje skrecanie zyl razem z ich oslonami.Korzystnie etap pokrywania obejmuje wytlacza¬ nie oslony wokól kazdej zyly. Korzystnie spiral¬ nie rozciagajaca sie oslona tworzona jest tloczni- .13 kiem rotacyjnym wokól przesuwajacej sie zyly.Korzystnie stosuje sie skok spirali oslony taki sam, jak skok zyly w linie.Dzieki zastosowaniu oslon o niekolowym prze¬ kroju poprzecznym otaczajacych spiralnie zyle 20 przed skreceniem zyl w line, oslony te nie ule¬ gaja odksztalceniom i silom stycznym. Tak wiec nie zachodzi obawa, ze w czasie skladania liny oslony te zostana uszkodzone. Dzieki zastosowa¬ niu sposobu, wedlug wynalazku unika sie kolej- 23 nego deformowania liny i pozwala przyspieszyc prace maszyn. Rozwiazanie to bylo badane w la¬ boratorium i w praktyce stwierdzono, ze zapew¬ nia ono zastrzegane cechy, a charakteryzuje sie wyzsza wytrzymaloscia liny i wydluzonym okre- 30 sem uzytkowania.Przyklad wykonania zostal przedstawiony na ry¬ sunku, na którym fig. 1 przedstawia zyle stano¬ wiaca fragment liny wykonanego wedlug pierw¬ szego przykladu wykonania; fig. 2 — przedstawia 35 schematycznie dysze wyciskowa do wytlaczania oslony wokól zyly z fig. 1; fig. 3 — zyle w prze¬ kroju poprzecznym pokryta oslona; fig. 4 — zyle pokryta oslona w widoku z boku; fig. 5 — line z oslonietymi zylami w pierwszym przykladzie 40 wykonania; fig. 6 — przedstawia line z oslonie¬ tymi zylami w drugim przykladzie wykonania; fig. 7 — line z oslonietymi zylami w trzecim przy¬ kladzie wykonania.Zgodnie z fig. 1, w pierwszym przykladzie wy- 45 konania liny zyla 10 jest utworzona z wielu ele¬ mentów 11 skreconych razem. Elementy moga byc metalowymi drutami lub moga byc wiazkami syn¬ tetycznych materialów lub kombinacja takich dru¬ tów lub wiazek. Odpowiednimi metalowymi dru- bo tami sa druty stalowe, szczególnie druty stalowe o wysokiej rozciagalnosci. Wiazki materialu syn¬ tetycznego sa korzystnie utworzone z nitki wy- czeskowej z wlókien, na przyklad ze sztucznego tworzywa takiego jak aromatyczny poliamid /na 55 przyklad KELVAR /Znak Towarowy//. Alterna¬ tywnie wlókna moga byc wykonane z róznych materialów lub róznych polaczen tych materialów i/lub róznej liczby skretu dla wzmocnienia ob¬ ciazenia. 80 Wszystkie elementy 11 lub kolejne elementy 11 moga byc pokryte oslona z plastiku lub gumy przed utworzeniem z nich zyly. To powoduje zmniejszenie tarcia miedzy wlóknami i takze zwieksza sie obciazenie przekazywane pomiedzy •3 wlóknami.5 Zyla 10 nie musi byc wykonana z drutów i/lub wiazek skreconych razem. Alternatywnie, zyla 10 moze byc utworzona z kilku wiazek przedzy lub zyl wykonanych z materialu syntetycznego, umie¬ szczonych równolegle do siebie /nie pokazane/. Zy¬ la 10 tak utworzona moze posiadac skurcz po¬ wlokowy lub wyciagniete wiazki lub zyly celem przytrzymania ich razem.Po utworzeniu zyly 10, przechodzi ona przez dysze wylotowa wytlaczarki 12 /fig. 2/. Dostarcza sie w znany sposób z podgrzewanego przenosnika srubowego odpowiednio roztopione tworzywo sztu¬ czne lub gume do wytlaczarki pod cisnieniem.Odpowiednie materialy moga byc dolaczone od¬ dzielnie lub w zwiazkach. Moga to byc materialy termoplastyczne takie jak poliestry, polietery, poli¬ propylen, polieteroketony; nylon i polichlorek wi¬ nylu, materialy termoutwardzalne i wulkanizowa¬ ne takie jak kauczuk chloroprenowy, naturalny i sztuczny, poliuretan, HYPALON /znak towaro¬ wy/ i EPDM i materialy chemicznie utwardzal- ne.Dysza wylotowa wytlaczarki 12 ma ogólnie bio¬ rac ksztalt trapezoidalny z prostymi, lecz zbiega¬ jacymi sie bokami 13, których blizsze konce po¬ laczone sa krótszym wypuklym bokiem 14, a dal¬ sze konce sa polaczone wkleslym bokiem 15. Roz¬ miary dyszy sa takie, ze zajmuje ona wieksza powierzchnie niz przekrój poprzeczny zyly 10, a zyla 10 jest tak prowadzona przez dysze, ze po¬ miedzy zewnetrzna powierzchnia dyszy a powie¬ rzchniami okreslajacymi dysze znajduje sie szcze¬ lina /jak pokazano na fig. 2/. Dobiera sie zbiez¬ nosc boków 13 i krzywizny, boków 14, 15 w za¬ leznosci od zaistnialych "warunków opisanych po¬ nizej.Zyle 10 przeprowadza sie przez dysze 12 z u- przednio okreslona liniowa predkoscia podawania.Jednoczesnie dysza 12 obraca sie z uprzednio o- kreslona predkoscia, przy czym kierunek obrotu pokrywa sie z chwytem zyly lub ze skretem liny.W rezultacie wokól zyly 10 powstaje oslona 20, której ksztalt odpowiada ksztaltowi dyszy 12, a która okreca sie spiralnie wzdluz zyly 10. Bar¬ dziej wyraznie pokazano to na fig. 3 i 4, gdzie uwidoczniono, ze oslona 20 posiada zbiegajace sie boki 16, wypukla, wezsza powierzchnie 17 i wkle¬ sla szersza powierzchnie 18. Zbieznosc boków 16 zostala dobrana jak opisano ponizej.Wytloczona oslona 20 przenika przez szczeliny elementów 11 i przez podloze nakladajace sie / szczelnie na zyle 10. To polaczenie moze byc lep¬ sze na skutek istnienia Odleglosci pomiedzy ele¬ mentami, pozwalajacymi zwiekszyc przenikanie o- slony 20 do zyly 10. Alternatywnie lub dodatko¬ wo przed wytlaczaniem mozna zyle 10 pokrywac materialem cnemicznie wiazacym tworzac warstwe wiazaca pomiedzy zyla i oslona. Dodatkowo przed nalozeniem oslony 20 mozna pokrywac zyle 10 smarem tak, ze smar pozostaje w zyle po nalo¬ zeniu oslony 20.Jak to wyrazniej pokazano na fig. 4, obrót dy¬ szy 12 powoduje, ze oslona 20 zostaje umieszczo¬ na spiralnie wokól zyly 10.v Poniewaz kontroluje sie zarówno liniowa predkosc podawania zyly jak tO 925 6 i predkosc obrotowa dyszy, to mozna otrzymac wymagany skok spirali. Sposób otrzymywania wy¬ maganego skoku spirali zostal opisany szczególowo ponizej. 1 Nastepnie osloniete zyly sa skladane tworzac li¬ ne. Na fig. 5 pokazano line, której rdzen stanowi oslonieta zyla 21. Rdzen ten otoczony jest szescio¬ ma umieszczonymi w jednakowych odstepach ka¬ towych zylami 22. Korzystny uklad liny jest uwa- 10 runkowany rozmiarami, iloscia i geometria zyl, które umozliwiaja wprowadzanie zakladek, pozwa¬ lajac w ten sposób na splatanie liny. Na przyklad mozna zastosowac dwie lub wiecej warstw zyl, jak to pokazano linia przerywana na fig. 5. 15 W kazdej zyle 22 dobiera sie kat zbieznosci bo¬ cznych powierzchni 16, krzywizne i uklad powierz¬ chni zakrzywionych 17, 18 w zaleznosci od rozmia¬ ru liny i rozmiaru rdzenia. Uwaza sie, ze rdzen 21 jest zbedny, gdyz boczne powierzchnie 16 oslo- 20 ny 20 zbiegaja sie w jednym punkcie. Dodatkowo lub alternatywnie mozna zastosowac wiele warstw zyl z odpowiednio dobranymi katami zbieznosci bocznych powierzchni 16 i lukami szerszej i wez¬ szej powierzchni 17, 18. *5 Zyly 22 sa laczone na skutek przeprowadzania ich przez maszyne formujaca line. Dobrany od¬ powiednio skok spirali wytlaczanej oslony jest taki sam jak skok zyl 22, gdy sa laczone w li¬ ne. 30 Stwierdzono, ze stosujac troche inny skok spi¬ rali oslony zyly, który zostal okreslony skrece¬ niem liny, skretem do tylu lub do przodu w cza¬ sie procesu formowania liny, sily przylozone do zyl 10 powoduja równiez sciskanie sie calej kon- 35 strukcji liny. Przy stosowaniu takich odmian skre¬ tu, korzystnie jest wzmocnic cieplnie oslony przed zlaczaniem ich, aby umocnic skret oslon. W utwo¬ rzonej linie, powierzchnie boczne 16 sasiednich oslon stykaja sie ze soba. Dodatkowo, szersze po- 4° wierzchnie zyl tworza ciagla cylindryczna zewne¬ trzna powierzchnie kabla. Taka konstrukcja posia¬ da szereg zalet miedzy innymi: 1. Lina posiada stala geometrie, poniewaz odle¬ glosc pomiedzy wszystkimi zylami jest stala, dzie- 45 ki istnieniu oslon i zadna zyla nie moze prze¬ suwac sie wzgledem drugiej, i nie moze zmieniac swego polozenia wewnatrz liny. W ten sposób charakterystyki liny sa stale. 2. Sily wewnetrzne w zylach wystepuja na od- 5* powiednio duzej powierzchni zmniejszajac tym -sa¬ mym cisnienie pomiedzy zylami, co zwieksza trwa¬ losc zyl a tym samym i liny. 3. Stad wynika, ze mozliwe jest, aby zyly przesuwaly sie wzgledem siebie, pozwalajac tym 55 samym, aby lina zginala sie na krazku, przy czym talue zginanie zmniejsza wzrost wielkosci sil we¬ wnatrz zyl spowodowanych takim zginaniem. 4. Zewnetrzna^cylindryczna powierzchnia zapew¬ nia duza powierzchnie dzialania dla przyczepnosci M ciernej pomiedzy lina, a na przyklad, obracajacym sie krazkiem zmniejszajac w ten sposób napreze¬ nie wystepujace w oslonie poprzez przekazanie momentu obrotowego z obracajacego sie krazka na line. 05 5. Cylindryczna zewnetrzna powierzchnia przed-1408 7 stawia duza powierzchnie nozna podtrzymujaca krazek i powoduje zmniejszenie nacisku pomie¬ dzy krazkiem a lina i umozliwia zwiekszenie ob¬ ciazenia krazka przy tym samym nacisku. Ta za¬ leta umozliwia uzycie krazka o przekroju w 5 ksztalcie litery V, który nie mógl byc uzyty przy poprzednich linach, gdyz wysoka wartosc nacisku pomiedzy krazkiem a pojedynczymi zylami sciska¬ la line i powodowala odksztalcenie zyly, a tym samym i lina ulegala splaszczeniu. ' 10 6. Poniewaz lina posiada zasadniczo staly prze¬ krój poprzeczny, trudno wprowadzic do wnetrza liny materialy brudne i szkodliwe. 7. Jesli porównamy z lina, w której nie po¬ jedyncza zyla jest oslonieta, lecz cala zewnetrzna 15 powierzchnia liny jest pokryta oslona, to line opi¬ sana powyzej na rysunkach latwiej jest splesc. - 8. Dodatkowo, porównujac takie liny mozna stwierdzic, ze uszkodzenie jakiejkolwiek z poje¬ dynczych oslon nie powoduje korozji wszystkich 20 zyl. 9. Wspóldzialanie pomiedzy wszystkimi zylami /wlaczajac równiez rdzen/ pozwala na przenosze¬ nie zwiekszonych obciazen pomiedzy zylami, a ob¬ ciazenie jest rozkladane równomiernie. 25 Nie wszystkie oslony zyl 10 musza miec ten sam przekrój poprzeczny. W przykladzie wyko¬ nania przedstawionym na fig. 6 pokazano odmia¬ ne zyl lOa, których oslony 20a maja ksztalt ko¬ lowy w przekroju poprzecznym. Pomiedzy zylami 30 lOa umieszczone sa zyly lOb posiadajace oslony 20b, które posiadaja wklesle powierzchnie boczne 16b, stanowiace jednoczesnie powierzchnie zewne¬ trzne kolowych oslon 20a sasiednich zyl lOa. W ten sposób, warstwa zyl lOa, lOb jest tak samo 35 scisnieta jak zyly 10 w przykladzie wykonania przedstawionym na fig. 1—5. Zewnetrzne powierz¬ chnie 18b zyl lOb tworza luk na calej swej dlu¬ gosci pokrywajacej sie z sasiednimi zylami lOa i nadajacy linie zewnetrzna cylindryczna powierz- 40 chnie. Budowa zyl lOa, lOb i uksztaltowanie oslon 20a, 20b zostalo opisane powyzej w zwiazku z opisem figur 1—5.Budowa zewnetrznej powierzchni 18 oslon za¬ pewnia ochrone przed nagromadzeniem sie wody 45 pomiedzy lina a powierzchnia, na przyklad kraz¬ ka, przez który lina przechodzi. Na przyklad, oslo¬ na moze posiadac na krawedziach sfazowania 25 /fig. 5/ pomiedzy zewnetrznymi powierzchniami 18 i bocznymi powierzchniami 16. Sfazowania te 60 wspólpracuja z powierzchnia krazka i usuwaja zarówno wode^ jak i inne zanieczyszczenia. Dodat¬ kowo lub alternatywnie, wytlacza sie lub wycina sie w powierzchniach 18 rowki lub kanaly 26 /lig. 5/. Inna mozliwosc stanowi wygniecenie wzo- 65 ru na powierzchni.Tarcie pomiedzy zylami moze byc jeszcze bar¬ dziej zmniejszone poprzez umieszczenie w bocz¬ nych powierzchniach 16 rowków 21 /fig. 5/, w któ¬ rych znajduje sie olej zapewniajacy smarowanie 60 pomiedzy stykajacymi sie powierzchniami 16. Sty¬ kajace sie powierzchnie moga byc zaopatrzone w rowki 27, które stanowia odbicie siebie, zachodza¬ ce czesciowo na siebie, a zapewniajace ograniczo¬ ny wylot dla smaru umieszczonego w rowkach. 65 ' 8 Dodatkowo lub alternatywnie pomiedzy powierzch¬ niami 16 stosuje sie material 28 /fig. 5/ o malym wspólczynniku tarcia, taki jak policzterofluoro- etylen.Rdzen moze równiez posiadac oslone majaca bu¬ dowe taka jak budowa wewnetrznych powierzchni 17 innych oslon. Pozwala to na korzystne dodat¬ kowe scisniecie rdzenia i pozostalych zyl.. Styczne zyly lub warstwy zyl maja przeciwne skrety, aby zmniejszyc obrót.Oslony moga równiez posiadac zamkniete prze¬ strzenie powietrzne 29 /fig. 5/ stosowane prfcy pro¬ dukcji liny, która bedzie musiala calkowicie lub czesciowo plywac w wodzie.Na figurze 7 przedstawiono trzeci przyklad wy¬ konania liny posiadajacej siedem zyl ustawionych nastepujaco: srodek liny zajmuje zyla 35, a do¬ okola niej znajduje sie szesc zewnetrznych zyl 36, przy czym wszystkie zyly zostaly skrecone srubo¬ wo. Nie jest istotne, ze lina posiada siedem zyl, lecz waznym jest latwosc jego splatania. Siedem zyl jest pokryte utwardzona zewnetrzna oslona 36 wykonana z gumy lub podobnego materialu.W przykladzie wykonania kazda z zyl 35, 36 zostala wykonana z wielu wlókien z aromatycz¬ nego poliamidu takiego jak KELVAR /znak to¬ warowy/ sprzedawanego przez Du Pont de Ne¬ mours International S. A.Dokladniej mówiac, kazda zyla zawiera wiele /rzedu 200/ kordów 37 /tylko niektóre pokazano/, z których kazdy z kolei sklada sie z jednego lub kilka /3, 5 lub 7/ przedz. Z kolei kazda przedza moze skladac sie z duzej liczby wlókien typu KELVAR /rzedu 1500/. Sposób wytwarzania zostal dokladniej opisany ponizej, lecz nalezy zwrócic uwage na fakt, ze kazdy kord 37 w zyle 35, 36 jest indywidualnie okrecony guma lub podobnym materialem 39.Dodatkowo, kazda zyla 35, 36 jest sama otoczo¬ na oslona 40 typu opisanego powyzej w zwiazku z fig. 1—4. Oslony 40 szesciu zewnetrznych zyl 36 maja ksztalt nastepujacy: posiadaja proste boki 40a polaczone ze soba przy pomocy zakrzywionych powierzchni odpowiednio wewnetrznej 40b i ze¬ wnetrznej 40c. Boczne powierzchnie 40a sasied¬ nich oslon stykaja sie ze soba. Dodatkowo, ze¬ wnetrzne zakrzywione powierzchnie 40c tworza ciagla cylindryczna powierzchnie, a wewnetrzne zakrzywione powierzchnie 40b wspólpracuja z o- slona 40 rdzenia 35. To rozwiazanie posiada takie same zalety, jakie juz zostaly wymienione powy¬ zej w zwiazku z opisem liny na fig. 1 i 5. Ko¬ rzystnie wytrzymalosc wiazania wystepujaca po¬ miedzy zewnetrzna oslona 38, a oslonami 40 po- jedycznych zyl jest slabsza niz wytrzymalosc na rozciaganie gumy lub podobnych materialów sta¬ nowiacych oslone 40 zyl, to stad wiec latwiej jest usunac zewnetrzna oslone 38 z zyl. Dodatkowo, wiazanie pomiedzy zylami jest mniejsze niz wy¬ trzymalosc na rozciaganie gumy lub podobnych materialów 39 zyl. Faktem jest, ze te dwa warun¬ ki znacznie ulatwiaja splatanie, poniewaz umozli¬ wiaja usuniecie oslony 38 z zyl i zyly latwo moz¬ na rozdzielic.Wymaga sie, aby lina wskazywala postepujace149 925 10 starzenie sie lub poczatki zniszczenia spowodowa¬ ne na przyklad przerwaniem sie kordów lub zyl.Moze byc to wykonane w rózny sposób i niektóre sposoby zostaly opisane ponizej, przy czym moga byc one uzyte pojedynczo lub w polaczeniach ze soba.Zewnetrzna oslona 38 moze byc zabarwiona na kolor kontrastujacy z kolorem oslon 40 zyl 35, 36.W ten sposób, przetarcie, przeciecie lub inne usz¬ kodzenie powierzchni zewnetrznej 38, umozliwi u- kazanie sie oslony 40 o kolorze kontrastowym. Sta¬ rzenie sie liny moze byc spowodowane miejsco¬ wym jego ubytkiem i w rezultacie wzrasta na jej dlugosci.Miejscowy ubytek moze byc wykryty poprzez wykonanie szeregu naciec na zewnetrznej powie¬ rzchni 38. Naciecia wykonywane sa w pewnych odstepach od siebie na calej dlugosci liny i sa krótkie. Naciecia sa wykonywane, aby ukazac o- slone 40 o kolorze kontrastowym. Tak wiec, jesli lina posiada miejscowy ubytek to ma on tenden¬ cje do zamykania naciec i bedzie on znajdowal sie w tym miejscu, w którym zniknie kontrasto¬ wy kolor oslony 40.Z kolei zwiekszenie srednicy liny zostanie uwi¬ docznione poprzez wykonanie krótkich naciec. Na¬ ciecia te umieszcza sie wzdluz liny na niewielkiej glebokosci na obwodzie. Naciecia te sa niewidocz¬ ne, lecz wszystkie garby na linie maja tenden- dencje do otwierania naciec i ukazywania kon¬ trastowego koloru oslony 40.Sposób wytwarzania liny przedstawionego w przykladzie wykonania na fig. 7 wyglada naste¬ pujaco — aromatyczny poliamid stanowiacy ma¬ terial wyjsciowy na zyle moze byc w postaci przedz, z których kazda zawiera duza ilosc wló¬ kien /rzedu 1500/.Wstepny etap polega na wykonywaniu opera¬ cji skrecania, w czasie której przedza przeksztal¬ ca sie w kord. Kazdy kord 37 moze zawierac tyl¬ ko jedna przedze lub moze skladac sie z wiecej niz jednej przedzy, na przyklad trzech, pieciu lub siedmiu. Nawet, jesli kord 37 sklada sie tylko z jednej przedzy to przeprowadza sie operacje skre¬ cania. Operacja skrecania moze byc poprzedzana operacja zanurzania przedzy lub przedz w czynni¬ ku wiazacym.Nastepnie z kordu 37 produkuje sie zyly 35, 36.Kazda zyla 35, 36 sklada sie z odpowiednio du¬ zej liczby kordów 37, rzedu 60 do 200, Wewnatrz kazdej zyly 35, 36, kordy 37 sa równolegle do siebie i sa osadzone w gumie lub podobnym ma¬ teriale, który pojedynczo otacza kordy 37. Sposób przeksztalcania kordów 37 w zyly 35, 36 moze za¬ chodzic w wytlaczarce typu opisanego powyzej, w której kordy 37 sa przeprowadzane równolegle w dyszy, a jednoczesnie pod katem prostym wpro¬ wadzana jest guma lub podobny material i po¬ jedynczo owija on kordy 37 trzymajac je jedno¬ czesnie razem. Kordy nie sa razem skrecone. Taki sam proces przeprowadza sie przy wytwarzaniu oslony 40 zyly. Zyla opuszczajaca wytlaczarke przechodzi nastepnie do komory grzewczej, gdzie nastepuje zakonserwowanie gumy. Nastepnie sie¬ dem tak wytworzonych zyl sklada sie razem tak jak to pokazano na fig. 7 i laczy sie razem two¬ rzac line.W koncowym etapie kabel poddaje sie wygrze¬ waniu i cisnieniu, aby zwiazac wszystkie elemen- 6 ty w calosc.W innym rozwiazaniu kordy skreca sie razem wewnatrz kazdej zyly, lub tez kordy tworza wiaz¬ ki, które skreca sie wewnatrz kazdej zyly.W innym sposobie otaczanie kordów guma sto- *• suje sie proces zanurzania, który polega na tym, ze kord przechodzi przez kapiel cieklego elasto¬ meru, nastepnie jest suszony, tworzy sie warstwa suchego elastomeru przylegajacego do wlókna.Taka lina jak opisana powyzej moze miec sze- J» reg zastosowan. Gdy biegnie wokól lub czescio¬ wo wokól krazka lub podobnego elementu i prze¬ nosi sily pomiedzy elementem a lina na drodze tarcia miedzy nimi, to korzystne, jest umiescic na powierzchni zewnetrznej liny rowki, aby zwiek- 10 szyc wspólczynnik tarcia.Uzycie materialu typu Kevlar jako glównego skladnika liny jest korzystne, gdyz stosunek obje¬ tosci do wytrzymalosci jest podobny do stali a troche nizszy jest stosunek ciezar/objetosc. Jed- * nakze wytwarzajac line, wedlug wynalazku, nie¬ koniecznie trzeba stosowac jako glówny skladnik wlókien poliamid aromatyczny lub „Kevlar"j ale mozna stosowac inne materialy na przyklad druty stalowe. W tym przypadku stalowe druty beda *• tworzyc kordy 37, jak to zostalo opisane powy¬ zej.W kazdym z przykladów wykonania cisnienie dzialajace na srodkowa zyle stanowiaca rdzen za¬ lezy czesciowo od naprezen rozciagajacych w linie.*» Tak wiec, uzywajac odpowiednich srodków do mierzenia cisnienia dzialajacego na srodkowa zyle, mozliwe jest zbadac wielkosc rozciagania zyly, a tym samym wartosc graniczna. Takie cisnienie moze byc mierzone elektrycznie. Mozna uzyc syn- 4( tetycznych materialów zmieniajacych znacznie swa przewodnosc na skutek zmiany cisnienia i takie materialy mozna wprowadzic do srodkowej zyly jako mierniki cisnienia.Mozna równiez stosowac przewody charaktery- 48 zujace sie przewodnoscia elektryczna umieszczajac je na dlugosc liny, zdolne do mierzenia wydlu¬ zenia liny.We wszystkich przykladach wykonania opisa¬ nych na rysunkach stosowane oslony na zylach w maja ksztalt spiral biorac pod uwage skrecenie zyl w linie. Jednak stwierdzono, ze niekonieczne jest uzycie oslon spiralnych. Stosowane oslony mo¬ ga miec budowe prosta, przy nakladaniu na zyly /bez skrecania/, a dopiero ulec skreceniu przy w montowaniu w line. W tym przypadku oslony musza byc wygrzewane cieplnie, aby umocnic skret. 60 Zastrzezenia patentowe 1. Lina utworzona z jednej lub wiecej warstw zyl skreconych razem, gdzie kazda z zyl lub przy¬ najmniej jedna warstwa otoczona jest indywidual- •» na oslona z tworzyw sztucznych lub gumy, zna-11 140 925 12 mienna tym, ze przynajmniej niektóre zyly (10, 36) maja oslone (20, 40) o niekolowym przekroju poprzecznym ^rozciagnieta spiralnie wzdluz odpo¬ wiedniej zyly, nalozona przed skreceniem razem zyl, przy czym oslony <20, 40) skreconej warstwy sa zazebione o siebie nierównosciami. 2. Lina wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze oslony <20) warstwy zyl maja wszystkie taki sam przekrój poprzeczny. 3. Lina wedlug zastrz. 2, znamienna tym, ze kazda oslona (20) ma przekrój poprzeczny nieko- lowy w celu zapewnienia dwóch powierzchni bo¬ cznych (16), które sa zasadniczo proste w plasz- czyznaclr prostopadlych do osi kabla i które za¬ chodza na odpowiednie powierzchnie oslon sasied¬ nich zyl. 4. Lina wedlug zastrz. 3, znamienna tym, ze powierzchnie boczne (16) kazdej oslony (20) sa zbiezne w kierunku promieniowym. 5. Lina wedlug zastrz. 4, znamienna tym, ze boki (16) w plaszczyznach prostopadlych do osi kabla przechodza promieniowo wzgledem osi liny. 6. Lina wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze oslony sasiadujacych zyl (lOa, lOb) jednej war¬ stwy maja rózne przekroje poprzeczne. 7. Lina wedlug zastrz. 6, znamienna tym, ze zyly ulozone naprzemiennie (lOa) posiadaja oslone (20a) o przekroju kolowym, zas zyla posrednia pomiedzy tymi zylami posiada oslone (20b) o dwu wkleslych powierzchniach bocznych (16b), w któ¬ re wchodza oslony o przekroju poprzecznym ko¬ lowym obu sasiadujacych zyl. 8. Lina wedlug zastrz. 7, znamienna tym, ze posiada dwie lub wiecej warstw zyl, gdzie zyly kazdej z warstw posiadaja spiralnie biegnaca o- slone. 9. Lina wedlug zastrz. 8, znamienna tym, ze kazda ze spiralnie oslonietych zyl (10) sklada sie z wielu elementów (11) skreconych razem. 10. Lina wedlug zastrz. 9, znamienna tym, ze material kazdej ze spiralnie rozciagnietej oslony wnika miedzy elementy (11) oslanianej zyly (20), wiazac zyle z oslona. 10 15 20 25 35 40 11. Lina wedlug zastrz. 9, znamienna tym, ze kazda spiralnie rozciagnieta oslona (20) jest zwia¬ zana z elementami (11) oslanianej zyly srodkiem wiazacym. 12. Lina wedlug zastrz. 8, znamienna tym, ze kazda ze spiralnie oslonietych zyl sklada sie z elementów, które sa wiazkami przedzy utworzo¬ nymi z wlókien sztucznych, takich jak aromatycz¬ ny poliamid. 13. Lina wedlug zastrz. 11 albo 12, znamienna tym, ze przynajmniej niektóre ze spiralnych oslon (20) zawieraja zamkniete pecherzyki powietrza (29), aby lina mogla unosic sie na wodzie. 14. Lina wedlug zastrz. 8, znamienna tym, ze kazda ze spiralnie oslonietych zyl utworzona jest z elementów (11) bedacych mieszanina drutów sta¬ lowych i wlókien sztucznych. 15. Lina wedlug zastrz. 14, znamienna tym, ze stykajace sie spiralnie osloniete zyly posiadaja skrety w przeciwnych kierunkach zmniejszajac ten¬ dencje do rotacji. 16. Sposób wytwarzania liny, który zawiera for¬ mowanie wielu zyl, pokrywanie przynajmniej cze¬ sci zyl osobnymi oslonami z tworzyw sztucznych lub gumy, nastepnie skrecanie oslonietych zyl ce¬ lem utworzenia liny, znamienny tym, ze etap po¬ krywania oslona obejmuje zastosowanie przynaj¬ mniej czesci oslon z niekolowym przekrojem po¬ przecznym, rozciagajacych sie spiralnie wzdluz o- slanianej zyly, przed skreceniem zyl, zas etap skre¬ cania obejmuje skrecania zyl razem z ich oslo¬ nami. 17. Sposób wedlug zastrz. 16, znamienny tym, ze etap pokrywania obejmuje wytlaczanie oslony wokól kazdej zyly. 18. Sposób wedlug zastrz. 17, znamienny tym, ze spiralnie rozciagajaca sie oslona tworzona jest tlocznikiem rotacyjnym wokól przesuwajacej sie zyly. 19. Sposób wedlug zastrz. 16—18, znamienny tym, ze stosuje sie skok spirali oslony taki sam, jak skok zyly w linie.Fig./, Fig.2.Fig.1 Fic. 4.140 925 10 28 37 «k 39 36 40a Fic. 7. PL