Przedmiotem wynalazku jest zespól narzedziowy tokarek karuzelowych, zawierajacy uchwyt glówny i co najmniej jedna oprawke narzedziowa.W znanych oprawkach narzedziowych noze to¬ karskie sa mocowane trzema srubami mocujacymi, za pomoca dwóch pionowych rowków i jednego rowka równoleglego, do powierzchni mocowania oprawki, lub tez za pomoca polaczenia za po¬ moca jaskólczego ogona. Oprawki narzedziowe maja duze wymiary, szczególnie dla nozy tokar¬ skich o przekroju 50X50 i 63X63. Przy przeszlifo- waniu noza, zmienia sie wysokosc jego krawedzi tnacej, co kompensuje sie w praktyce wkladaniem pod trzonek noza blach o róznych grubosciach.Pogarsza sie przez to sztywnosc zamocowania i czesto powoduje sie drgania samowzbudne. Po¬ nowne uzbrojenie oprawki noznej w nóz tokarski pochlania duzo czasu, wymaga fizycznego wysilku i jest niekorzystne z punktu widzenia ochrony pracy. W tokarkach pionowych sterowanych nume¬ rycznie, powtórne uzbrojenie oprawki nozowej w nóz tokarski i nastawienie poza tokarka za po¬ moca przyrzadu do nastawiania i nastepnego zde¬ montowania za pomoca specjalnego przyrzadu, albo wymiany stepionego noza tokarskiego bez demon¬ towania oprawki nozowej i nastawienia za pomoca) przewidzianego na tokarce, urzadzenia do nasta¬ wiania.W obu przypadkach wymiany stepionego narze¬ dzia nieuniknione sa przestoje tokarki, co powo¬ li 10 25 30 duje powazne wydluzenie czasu obróbki. Innymi wadami znanych oprawek nozowych jest to, ze zmniejszaja wysokosc toczenia czolowego, z powodu ich dlugosci okreslonej dlugoscia trzonków nozy tokarskich zamocowanych w oprawce nozowej prostopadle do powierzchni mocowania i których ciezar wynosi okolo 0,2 do 0,4 kN, co utrudnia manipulacje.Znany jest równiez w polskiej publikacji zespól narzedziowy, którego konstrukcja nie umozliwia zastosowania go w tokarkach pionowych, gdyz nie moze on byc zamocowany do powierzchni styku na obwodzie glowicy rewolwerowej, lub do czola su¬ waka, bez przestawienia w taki sposób, aby za¬ mocowane narzedzia skrawajace znajdowaly sie w polozeniu roboczym w stosunku do obrabianego przedmiotu.Celem niniejszego wynalazku jest opracowanie konstrukcji zespolu narzedziowego tokarek piono¬ wych (karuzelowych), zapewniajacego latwa i szyb¬ ka wymiane oprawek narzedziowych, szlifowanie krawedzi tnacych narzedzi w oprawkach narze¬ dziowych oraz eliminujacej wady znanych tego typu zespolów narzedziowych.Zespól narzedziowy tokarek karuzelowych wedlug wynalazku, zawierajacy uchwyt glówny i co naj¬ mniej jedna oprawke narzedziowa, przy czym oprawki narzedziowe sa sprzezone miedzy soba za pomoca jaskólczego ogona, charakterystyczny jest tym, ze powierzchnie styku glównego uchwytu za- 138 046138 046 opatrzone sa w element zaciskowy i sa nachylone do osi glównego uchwytu pod katem 45° a do tnacej krawedzi narzedziowej oprawki pod ka¬ tem d — H minus 45°.Powierzchnia styku glównego uchwytu ma postac wewnetrznego dwustronnego, jednostronnie, zbiez¬ nego, jaskólczego ogona dla pomieszczenia zew¬ netrznego jaskólczego ogona oprawki narzedziowej.W glównym uchwycie znajduje sie pasowany otwór przechodzacy w gwintowany otwór dla zewnetrzne¬ go gwintu sruby mocujacej. Stanowiaca element zaciskowy sruba mocujaca ma, ponizej swego lba, pasowana powierzchnie walcowa ze splaszczeniem.Powierzchnia--naocowania tej sruby jest powierz¬ chnia srubowa .zejs^okiem gwintu przeciwnym niz skok gwintu zewnetrznego.W odmiennym Wykonaniu, zespól narzedziowy ^-wedlug wynalazkui ma powierzchnie styku glówne¬ go uchwytu "w- -jiostaci jednostronnego jaskólczego ogona dla pomieszczenia jednostronnego jaskólcze¬ go ogona narzedziowej oprawki, przy czym po¬ wierzchnia styku jest nachylona do plaszczyzny równoleglej do osi zespolu narzedziowego i do kra¬ wedzi tnacej, o kacie nachylenia równym zeru, pod katem 50° do 90°, zas w uchwycie glównym znaj¬ duje sie pod katem odpowiednim, otwór przecho¬ dzacy w gwintowany dla zewnetrznego gwintu sworznia ustalajacego, majacego gwintowany otwór dla sruby mocujacej, a w oprawce narzedziowej znajduje sie dopasowane wybranie dla wymienio¬ nego sworznia ustalajacego oraz wybrania dla lba mocujacej sruby.Konstrukcja zespolu narzedziowego wedlug wy¬ nalazku umozliwia stosowanie narzedzia skrawa¬ jacego do toczenia wzdluznego i poprzecznego przy zachowaniu tej samej wielkosci kata przystawania glównej krawedzi tnacej, bez potrzeby stosowania posredniego elementu mocujacego pomiedzy uchwy¬ tem glównym i narzedziem skrawajacym albo bez przestawiania uchwytu wzgledem narzedzia skra¬ wajacego.Przy wymianie narzedzia tnacego manipuluje sie przy nastawianiu jedynie oprawka narzedziowa o ciezarze 10 do 15 N, co jest korzystne ze wzgle¬ du na ochrone pracy i ograniczenie wysilku fi¬ zycznego. Poniewaz mozna utrzymac dokladnosc polozenia krawedzi tnacej w stosunku do powierz¬ chni styku oprawki narzedziowej oraz dokladnosc powierzchni styku, bez specjalnych wymagan wy¬ twarzania w tolerancjach wymaganych dla obróbki zgrubnej, eliminuje sie w tokarkach pionowych ste¬ rowanych numerycznie koniecznosc nastawiania krawedzi tnacej. Dla dodatkowej obróbki sa prze¬ znaczone oprawki narzedziowe z wybraniami dla zamocowania nastawnych narzedzi tnacych, ewen¬ tualnie wybrania dla zamocowania nozy tokarskich, umozliwiajace nastawienie krawedzi tnacych pod maszyna, w przyrzadzie z mechanicznymi ograni¬ cznikami, albo w zwyklym przyrzadzie optycznym.Polozenie powierzchni styku w glównym korpusie umozliwia alternatywne zastosowanie oprawki na¬ rzedziowej do toczenia wzdluznego lub poprzeczne¬ go, przy takim samym nastawieniu krawedzi tna¬ cej, przez co zmniejsza sie o 50% zestaw oprawek narzedziowych. Male wymiary oprawki narzedzio¬ wej i prostota wykonania powierzchni styku z jed¬ nym elementem mocujacym umozliwiaja powazne skrócenie dlugosci zespolu narzedziowego, w po¬ równaniu z dotychczas uzywanymi, przez co po- 5 wieksza sie maksymalnie wysokosc czolowego to¬ czenia.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia zespól narzedziowy z powierzchniami 10 styku w postaci dwustronnego, obustronnie zbiez¬ nego jaskólczego ogona, fig. 2 — zespól narzedzio¬ wy w widoku w kierunku Q, jak na fig. 1, fig. 3 — zespól narzedziowy w przekroju plaszczyzna ozna¬ czona A—A, jak na fig. 1, fig. 4 — zespól narze- 15 dziowy w widoku w kierunku oznaczonym przez P na fig. 1, fig. 5 — odmienny przyklad wykonania zes¬ polu narzedziowego wedlug wynalazku z powierz¬ chniami styku w postaci dwustronnego, jednostron¬ nie zbieznego jaskólczego ogona, fig. 6 — zespól na- 20 rzedziowy w przekroju oznaczonym B—B na fig. 5, fig. 7 — zespól narzedziowy z powierzchniami styku w odmiennej postaci jednostronnego jaskólczego ogona, fig. 8 — zespól narzedziowy w przekroju plaszczyzna C—C jak na fig. 7, fig. 9 — przyklad 25 wykonania przedmiotu wynalazku z dwoma ukos¬ nymi powierzchniami styku z prostopadlymi i pa¬ sowanymi otworami, fig. 10 — zespól narzedziowy jak na fig. 9, w przekroju plaszczyzna D—D, fig. 11 — zespól narzedziowy z wybraniem dla za- 39 mocowania oprawki narzedziowej z nastawnymi narzedziami tnacymi, fig. 12 — zespól narzedziowy jak na fig. 11 w przekroju plaszczyzna E—E, fig. 13 — przyklad wykonania zespolu narzedziowe¬ go z wybraniem dla zamocowania oprawki narze- 35 dziowej z nozami tokarskimi, fig. 14 — zespól na¬ rzedziowy jak na fig. 13, w przekroju plaszczyzna F—F, a fig. 15 — narzedzie tnace do tokarek i stru¬ garek.Zespól narzedziowy (fig. 1 do 6) zawiera glówny 40 uchwyt 10, narzedziowe oprawki 20 oraz zaciskowe elementy 30 i nastawne dysze 60. Na glównym uchwycie 10 sa wykonane dwie powierzchnie 11 styku dla narzedziowych oprawek 20, nachylone do osi a zespolu narzedziowego pod katem 45°, a do 4f tnacej krawedzi 22 pod katem d=H—45, przy czym kat h jest katem ustawienia krawedzi tnacej. Takie rozwiazanie umozliwia alternatywne zastosowanie narzedziowej oprawki 20 do toczenia wzdluznego i poprzecznego (fig. 1). Przy zamocowaniu narze- 50 dziowej oprawki 20 przy lewej powierzchni 11 sty¬ ku, zespól narzedziowy jest dostosowany do tocze¬ nia wzdluznego w kierunku osi Z z katem n usta¬ wienia krawedzi tnacej. Zamocowanie narzedzio¬ wej oprawki 20 przy prawej powierzchni 11 styku 55 umozliwia poprzeczne toczenie w kierunku osi X z tym samym katem « ustawienia krawedzi tnacej.Powierzchnia 11 styku jest wykonana jako wewne¬ trzny dwustronny, obustronnie zbiezny jaskólczy ogon 12 (fig. 5, 6), do którego wklada sie zew- oo netrzny jaskólczy ogon 21 narzedziowej oprawki 20 wystajacy ponad powierzchnie czolowa. To wy¬ stawienie umozliwia zamocowanie narzedziowej oprawki 20 mocujacej sruba 30. Mocujaca powierz¬ chnia 33 dla mocujacej sruby 30 jest wykonana 65 jako powierzchnia srubowa ze skokiem gwintu138 046 6 przeciwnym do kierunku zewnetrznego gwintu 35, dla umozliwienia zamocowania narzedziowej opraw¬ ki 20 niezaleznie od tego czy wchodzi ona do glów¬ nego uchwytu 10 z uprzednio okreslona tolerancja.Przekrecenie mocujacej sruby 30 w polozenie, w którym jej splaszczenie 32 na jej lbie 31 jest zwró¬ cone ku powierzchni 11 i jest do niej równolegle, umozliwia wymiane narzedziowej oprawki 20 bez potrzeby calkowitego wykrecania elementu zacisko¬ wego w postaci mocujacej sruby 30, przez co znacz¬ nie skraca sie czas wymiany. Zespól narzedziowa mocuje sie jego powierzchnia 13 do san glowicy rewolwerowej tokarki pionowej. Poprzez otwór w glównym uchwycie 10 i nastawne dysze 60 dopro¬ wadza sie ciecz chlodzaca do tnacych krawedzi 22.W wykonaniu zespolu narzedziowego uwidocznio¬ ny na fig. 7 i 8, powierzchnie 11 styku glównego 10 sa nachylone do glównej plaszczyzny cp, która jest równolegla do osi o i krawedzi tnacej o kacie na¬ chylenia ^=0°, pod katem 50 do 90°. Do powierz¬ chni 11 styku wykonanej jako jednostronny jaskól¬ czy ogon 12a przylega zewnetrzny jaskólczy ogon 21a narzedziowej oprawki 20. Ustalajacy sworzen 40, wkrecony pod katem a do uchwytu glównego i wchodzacy do odpowiedniego wybrania 23 na¬ rzedziowej oprawki 20, okresla polozenie narzedzio¬ wej oprawki 20 wzgledem glównego uchwytu 10.Sila mocujaca sruby 30 wkreconej do sworznia ustalajacego zostaje przeniesiona za narzedziowa oprawke 20 poprzez leb 31 sruby 30 wchodzacy w wybranie 24 narzedziowej oprawki 20.W wykonaniu przedmiotu wynalazku jak na fig. 9 i 10, powierzchnie 11 styku glównego uchwytu 10 sa nachylone pod katem 50° do 909 do plaszczyzny, która jest równolegla do osf o zespolu narzedzio¬ wego i krawedzi tnacej o kacie nachylenia ^=0°, a do osi o pod katem 45°. W--glównym uchwycie 10 sa wykonane prostopadle do powierzchni 11 styku pasowane walcowe otwory 12b, do których wchodzi pasowany sworzen 21b narzedziowej oprawki 20.Mocujaca sruba 30b przylegajaca mocujaca po¬ wierzchnia 33 do ukosnego, pasowanego splaszcze¬ nia 25 sworznia 21b, daje sile mocujaca skierowana w kierunku osi pasowanego sworznia 21b i równo¬ czesnie przejmuje moment obrotowy wywolany sila skrawania.W uchwycie 10 jest wykonany gwintowany otwór 18 przechodzacy w pasowany otwór 19 dla mocu¬ jacej sruby 30.W wykonaniu przedmiotu wynalazku przedsta¬ wionym na fig. 11 i 12, w korpusie narzedziowej oprawki 20 znajduje sie wybranie 26 dla nastaw¬ nych narzedzi tnacych, którego boczne powierz¬ chnie 27 sa nachylone do powierzchni 11 styku pod katem 45°. Takie polozenie wybrania 26 umozliwia toczenie wzdluzne i poprzeczne przy zastosowaniu oprawki narzedziowej wyposazonej we wspomniane narzedzie tnace. Nastawne narzedzie tnace jest za¬ mocowane w wybraniu 26 za pomoca sruby mocu¬ jacej wkreconej do gwintowanego otworu 27a. Na¬ stawianie narzedzia tnacego jest zapewnione dwie¬ ma srubami wkreconymi do oprawki narzedzia tna¬ cego, opierajacymi sie o boczne powierzchnie 27 \ 27b wybrania 26 W wykonaniu przedmiotu wynalazku jak na fig. 13 i 14, w korpusie narzedziowej oprawki 20 znajduje sie wybranie 28 dla noza tokarskiego.Boczne powierzchnie 29 wybrania sa nachylone do 5 powierzchni 11 styku pod katem 45°. Nóz tokarski jest zamocowany, w wybraniu 28, mocujacymi sru¬ bami 50. W oprawce 20 znajduja sie ponadto gwin¬ towane otwory 29a dla zewnetrznego gwintu 51 srub 50. 1Q Przedmiot wynalazku znajduje zastosowanie rów¬ niez w glowicach rewolwerowych tokarek, sterowa¬ nych numerycznie oraz dla narzedzia tnacego (fig. 15) do tokarek i strugarek,-przy czym powierz¬ chnia 11 styku glównego, .uchwytu .-.10.. jest:nachy- . 15 lona do osi glównego uchwytu pod katem 45°, a do tnacej krawedzi 22 narzedziowej oprawki 20 pod katem d= x minus 45°. Mocowanie narzedziowych oprawek 20 w wykonaniu lewym i prawym daje takie same-korzysci, jak w uprzednio omówionych 20 przykladach wykonania zespolu narzedziowego wedlug wynalazku.Zastrzezenia patentowe 1. Zespól narzedziowy tokarek pionowych karuze¬ lowych, zawierajacy uchwyt glówny i co najmniej 25 jedna oprawke narzedziowa, przy czym oprawki narzedziowe sa sprzezone ze soba przy pomocy polaczenia za pomoca jaskólczego ogona, znamien¬ ny tym, ze powierzchnie (11) styku glównego uchwy¬ tu (10) zaopatrzone sa w element zaciskowy i sa 30 nachylone do osi glównego uchwytu (10) pod ka¬ tem 45° a do tnacej krawedzi (22) narzedziowej oprawki (20) pod katem v =x minus 45°. 2. Zespól wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze powierzchnia (11) styku glównego uchwytu (10) ma 35 postac dwustronnego wewnetrznego, obustronnie zbieznego, jaskólczego ogona, korzystnie ma postac wewnetrznego, dwustronnego, jednostronnie zbiez¬ nego jaskólczego ogona "(12) dla pomieszczenia zew¬ netrznego jaskólczego ogona (21) narzedziowej 40 oprawki (20), a w glównym uchwycie (10) znajduje sie pasowy otwór (14) przechodzacy w gwintowany otwór (15) dla zewnetrznego gwintu (35) mocuja- n. . cej sruby (30); stanowiacej element zaciskowy, przy czym ta sruba (30) ma ponizej swojego lba (31), 45 walcowa pasowana powierzchnie (34) ze splaszcze- ... niem (32), a powierzchnia mocujaca jest wykonana jako nagwintowana o skoku gwintu przeciwnym niz skok zewnetrznego gwintu (35). 3. Zespól wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze po- 50 wierzchnia (11) styku glównego uchwytu (10) ma postac jednostronnego jaskólczego ogona (12a) do pomieszczenia jednostronnego jaskólczego ogona (21a) narzedziowej oprawki (20), przy czym po¬ wierzchnia (11) styku jest nachylona pod katem 50 55 do 90° do plaszczyzny {cp) równoleglej do osi o zespolu narzedziowego i do tnacej krawedzi (22) o kacie nachylenia A=0°, a w glównym uchwycie (10) jest wykonany pod katem (a) pasowany otwór (16) przechodzacy w gwintowany otwór (17) dla 60 zewnetrznego gwintu (41) pasowanego, ustalajacego sworznia (40), posiadajacego gwintowany otwór (42) dla mocujacej sruby (30a), a w oprawce narzedzio¬ wej (20) znajduje sie pasowane wybranie (23) dla pasowanego ustalajacego sworznia (40) oraz wybra- 65 nie ($4) dla lba (31) mocujacej sruby (30).138 046 4. Zespól wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w glównym uchwycie (10) znajduje sie pasowany otwór (12b) prostopadly do powierzchni (11) styku dla pasowanego sworznia (21b) narzedziowej opraw¬ ki (20) posiadajacego splaszczenie (25), a powierz¬ chnia (11) styku jest nachylona do plaszczyzny (q), równoleglej do osi (o) zespolu narzedziowego i kra¬ wedzi tnacej o kacie nachylenia ^=0°, pod katem 50 do 90°, przy czym w glównym uchwycie (10) jest wykonany gwintowany otwór (18) przechodzacy w pasowany otwór (19) dla mocujacej sruby (30). 5. Zespól wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w korpusie narzedziowej oprawki (20) znajduje sie 10 8 wybranie (26) dla narzedzia tnacego, którego po¬ wierzchnia boczna jest nachylona do powierzchni (11) styku pod katem 45°, przy czym w korpusie narzedziowej oprawki (20) znajduje sie gwintowa¬ ny otwór (27a) dla sruby mocujacej nastawne na¬ rzedzie. 6. Zespól wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w korpusie narzedziowej oprawki (20) znajduje sie wybranie (28) dla noza tokarskiego, a boczna po¬ wierzchnia (29) tego wybrania jest nachylona do powierzchni (11) styku pod katem 45°, przy czym w narzedziowej oprawce (20) znajduja sie gwinto¬ wane otwory (29a) dla zewnetrznego gwintu (51) srub (50) mocujacych nóz tokarski.Fig. 2138 046 fig. 3 Fig. 4 Fig. 6138 046 Rg. 7 Fig.9138 046 .10 CL ml *r/f^ -\ Fig.12 Fig.11 I^^J Fig.13 12 - Fig.15 PL PL PL