Przedmiotem wynalazku jest sposób sterowania posuwu elektrody w urzadzeniu do obrób¬ ki elektroerozyjnej.Znane urzadzenie do obróbki elektroerozyjnej zawiera generator impulsowy typu RC, a sterowanie posuwu elektrody odbywa sie za pomoca silników nadazno-skokowych, w zaleznos¬ ci od sredniej wartosci napiecia w szczelinie roboczej, przy czym uklad sterujacy zawiera urzadzenie dla nastawiania predkosci posuwu elektrody na stala wartosc dla okreslonego przedmiotu obrabianego, a predkosc ta jest automatycznie regulowana wokól zalecanej war¬ tosci, w obrebie bardzo ograniczonego zakresu.Z opisu patentowego USA nr 4 002 885 znane jest urzadzenie do sterowania posuwu elektrody przy obróbce elektroerozyjnej, w którym wartosc predkosci posuwu Jest propor¬ cjonalna do róznicy pomiedzy srednia wartoscia impulsów napiecia w szczelinie, a wstepnie ustawiona wartoscia, z czego wynika, ze kiedy róznica ta jest zerowa, predkosc posuwu jest znacznie zmniejszona, a w przypadku spadku ponizej wstepnie ustawionej wartosci, predkosc posuwu w rzeozywistosci jest równa zeru* Z opisu patentowego USA nr 3 531 615 znane jest równiez inne urzadzenie sterowania posuwu, w którym predkosc posuwu jest proporcjonalna do wartosci otrzymanej przez porów¬ nanie sredniej wartosci'impulsów napiecia z dwiema wstepnie okreslonymi granicami* Kiedy ta srednia wartosc spada ponizej granicy dolnej, wówczas sterowana jest zmiana kierunku rucbu elektrod. Te dwa znane urzadzenia maja te wady, ze srednia wartosc impulsów napie¬ cia opóznia podjecie decyzji o zmianie predkosci posuwu, sredniej wartosci wstepnie usta¬ wionej lub wstepnie ustawionego zakresu dla optymalnego posuwu, a zmienia sie wedlug wa¬ runków technologicznych wybranych dla obróbki. Zmniejszenie predkosci posuwu do zera lub zmiana jej kierunku prowadza do zmniejszenia wydajnosci produkcyjnej i do zmian powierzch¬ ni bocznej szczeliny, zwlaszcza w przypadku urzadzenia z elektroda drutowa, kiedy zatrzy¬ mania i zawracania elektrody drutowej pozostawiaja slady na obrabianym przedmiocie.2 134 358 Z opisu patentowego USA nr 3 848 108 znane jest ponadto urzadzenie do obróbki elek- troiskrowej, w której predkosc posuwu jest sterowana proporcjonalnie do róznicy pomiedzy wartoscia szczytowa napiecia w szczelinie, okreslana dla kolejnych impulsów wyladowania kondensatora i wstepnie ustawiona wartoscia, a kierunek tej róznicy wymaga zatrzymania lub wyjecia dwóch elektrod. Urzadzenie to charakteryzuje niska wydajnosc i slaba jakosc pbrobionej powierzchni, poniewaz odbywa sie ciagly ruch elektrody tam i z powrotem.Z opisu patentowego Wielkiej Brytanii nr 1 140 044 znane jest równiez urzadzenie sterowania posuwu, iw którym predkosc posuwu jest sterowana proporcjonalnie do róznicy pomiedzy dolna wartoscia chwilowego napiecia w szczelinie okreslana przy kazdym zblize¬ niu, a wstepnie ustawiona wartoscia, a kiedy minimalna wartosc chwilowa jest mniejsza niz wartosc wstepnie ustawiona, wówczas posuw jest zatrzymywany. Urzadzenie to ma te wa¬ de, ze zatrzymanie elektrod powoduje zmniejszenie wydajnosci produkcyjnej i obnizenie jakosci obrobionej powierzchni.Ponadto wszystkie przedstawione tu urzadzenia, w przypadku obróbki elektroda dru¬ towa przedmiotu o zmieniajacym sie przekroju, maja te wade, ze potrzebna jest ciagla zmiana wstepnie ustawionych wartosci dla zapewnienia ciaglosci procesu i wysokiej wydaj¬ nosci produkcyjnej.Sposób sterowania posuwu elektrody w urzadzeniu do obróbki elektroerozyjnej, w któ¬ rym obróbka odbywa sie na drodze kolejnego ladowania i rozladowywania kondensatora po¬ przez szczeline robocza pomiedzy dwiema elektrodami, a dla posuwu technologicznego wy¬ korzystuje sie napiecie wystepujace w szczelinie roboczej, wedlug wynalazku charaktery¬ zuje sie tym, ze okresla sie poziom napiecia na kondensatorze, od którego uzyskuje sie kazde wyladowanie i zmienia sie predkosc posuwu technologicznego, a poziom napiecia, z którego uzyskuje sie wyladowania, utrzymuje sie w optymalnym, wstepnie ustalonym zakre¬ sie, przy czym po kazdym wyladowaniu zwieksza sie predkosc posuwu, utrzymuje sie te predkosc jako stala, ewentualnie zmniejsza sie ja, w zaleznosci czy wyladowanie odbywa sie odpowiednio powyzej granicy górnej, pomiedzy granica górna a granica dolna optymal¬ nego zakresu, czy ponizej granicy dolnej tego zakresu, ale powyzej poziomu bezpieczens¬ twa, przy czym gradient zmiany predkosci stosowanej dla uzyskania optymalnej wartosci zapewniajacej poziom napiecia na kondensatorze w optymalnym, wstepnie ustalonym zakresie, jest proporcjonalny do predkosci posuwu, kiedy warunki obróbki wymagaja decyzji zmiany.Przy spadku napiecia na kondensatorze ponizej poziomu bezpieczenstwa gwaltownie zmniejsza sie predkosc posuwu przy wartosci mozliwie najblizszej dolnej granicy jej zmian podczas obróbki i dazy sie do optymalnej predkosci dla nowych warunków pracy odpo¬ wiedniej dla uzyskania wyladowan z poziomu napiecia w optymalnym, wstepnie ustalonym za¬ kresie, za pomoca malego gradientu wzrostu predkosci posuwu. Zmiany predkosci posuwu re¬ alizuje sie z wiekszym gradientem w kierunku zmniejszania tej predkosoi, niz w kierunku jej zwiekszenia.Przedmiot wynalazku zostanie blizej objasniony w przykladzie realizaoji stanowiacym uklad pracujacy wedlug sposobu sterowania posuwu elektrody, w nawiazaniu do rysunku, na którym fig. 1 przedstawia ogólny schemat ukladu sterujacego i generatora impulsów wyko¬ rzystujacy sposób wedlug wynalazku, fig. 2 - schemat zespolu podejmujacego decyzje zmiany posuwu wedlug sposobu opisanego w niniejszym wynalazku, a fig. 3 i 4 przedstawia¬ ja realizacje odmian zespolu, który bada zwarcie w szczelinie roboczej i stanowi czesc ukladu dzialajacego zgodnie ze sposobem wedlug wynalazku.Na figurze 1 przedstawiono schemat ogólny ukladu sterowania posuwu elektrody z zas¬ tosowaniem sposobu wedlug wynalazku. Schemat ten przedstawia równiez generator impulsów zapewniajacych obróbke elektroerozyjna. W przykladzie tyra posuw elektrody zapewnia na- dazno-skokowy uklad silnikowy, przy czym predkosc posuwu Jest proporcjonalna do czestot¬ liwosci impulsów sterujacych silnik. Generator impulsów zawiera zespól transformatoro¬ we-prostownikowy TR, tranzystor mocy T1, rezystor ograniczajacy R1 oraz kondensator C1,134 358 3 który rozladowuje sie w szczelinie roboczej utworzonej pomiedzy drutowa elektroda 1.a przedmiotem obrabianym 2. Impulsowe ladowanie kondensatora C1 uzyskuje sie dzieki ste¬ rowaniu tranzystora mocy T1 przez multiwibrator 3. który je3t dolaczony do bazy tran¬ zystora T1 za pomoca elektronicznego przelacznika 4. Multiwibrator 3 jest odlaczony od tranzystora T1 i jest zablokowany w przypadku zwarcia w szczelinie roboczej, jak rów¬ niez w przypadku wylaczenia urzadzenia przy koncu dnia pracy lub w przypadku niepra¬ widlowych warunków pracy urzadzenia* Napiecie wystepuje pomiedzy elektroda drutowa 1 a obrabianym przedmiotem 2 jest dzielone za pomoca rezystorowego dzielnika R2, R3 i do¬ prowadzane jest do wejscia logicznego obwodu decyzyjnego SL, przedstawionego szczególo¬ wo na fig* 2* Obwód decyzyjny SL bada poziom kazdego rozladowania wytworzonego w szcze¬ linie roboczej i zaleznie od tego poziomu, podejmuje decyzje o wzroscie predkosci po¬ suwu narzedzia - na wyjsciu EHf o obnizeniu predkosci posuwu narzedzia - na wyjsciu EL, lub o utrzymaniu tej predkosci bez zmian - na wyjsciu ES.Impulsy o zmiennej czestotliwosci dla sterowania silników nadazno-skokowyeh sa formowane w obwodzie zawierajacym bezposredni licznik ND1, rewersyjny licznik NR oraz element koincydencyjny CC dla liczb zarejestrowanych przez obydwa liczniki ND1 i NR.Do wejscia bezposredniego licznika ND1 doprowadzone sa impulsy z generatora taktujace¬ go GT, poprzez obwód logiczny NIE CL1. Jesli przyjmie sie, ze pewna liczba jest zare¬ jestrowana przez rewersyjny licznik NR. moment liczbowy impulsów zliczanych przez bez¬ posredni licznik ND1 pokrywa sie z liczba zarejestrowana przez rewersyjny licznik NR, element koincydencyjny CC steruje przerzutnik dwustabilny CBB1. Przerzutnik dwustabil- ny CBB1 poprzez obwód logiczny NIE-I CL2 steruje przerzutnik monostabilny CBM1, który wytwarza impulsy o odpowiednim czasie trwania, niezbedne do sterowania silników nadaz- no-skokowych. Impuls wyjsciowy obwodu logicznego NIE-I CL2 jest, poprzez obwód logicz¬ ny I CL3t doprowadzany do jednego z wyjsc rewersyjnego licznika NR, zgodnie z decyzja podjeta przez obwód decyzyjny SL. Obwód logiczny I CL3 jest zablokowany w przypadku gdy obwód decyzyjny SL decyduje, ze predkosc posuwu narzedzia nie powinna ulegac zmia¬ nie, a w tyra przypadku liczba zarejestrowana przez rewersyjny licznik NR pozostaje nie¬ zmieniona, ponadto na wyjsciu monostabilnego przerzutnika CBM1 wystepuja impulsy o sta¬ lej czestotliwosci. Przerzutnik dwustabilny CBB1 steruje licznik ND1 kasujacy po de¬ tekcji kazda koincydencje.W przypadku, gdy obwód decyzyjny SL steruje w kierunku wzrostu predkosci posuwu elektrody, wówczas wzrasta czestotliwosc sterowania silników nadazno-skokowych, na wyjs¬ ciu EH obwodu decyzyjnego SL wystepuje sygnal logiczny, który odblokowuje obwód logicz¬ ny I CL4, przez dwustabilny przerzutnik CBB2, a wiec impulsy wyjsciowe obwodu logicz¬ nego NIE-I CL2 sa przekazywane do liczacego wejscia rewersyjnego licznika NR, przez obwody logiczne I CL3, I CL4 oraz NIE-I CL5 i dzielnik czestotliwosci 5.Obwód logiczny NIE-I CL5 jest zablokowany w przypadku, gdy liczba osiaga najmniej¬ sza wartosc, która odpowiada najwyzszej czestotliwosci, która moga byc sterowane silniki nadazno-skokowe. Moment osiagniecia najmniejszej liczby zarejestrowanej przez licznik NR jest poddawany detekcji za pomoca licznika odczytywania stanu Nm.W przypadku, gdy obwód decyzyjny SL powoduje spadek predkosci posuwu elektrody, to wzrasta czestotliwosc sterowania silników nadazno-skokowych, na wyjsciu EL obwodu decy¬ zyjnego SL wystepuje sygnal logiczny, który odblokowuje obwód logiczny I CL6, poprzez przerzutnik dwustabilny CBB2, a wiec impulsy wyjsciowe obwodu logicznego NIE-I CL2 sa przekazywane do wejscia zliczania bezposredniego licznika rewersyjnego NR, poprzez ob¬ wody logiczne I CL3, CL6 i obwód logiczny NIE-I CL7. Obwód logiczny NIE-I CL7 jest za¬ blokowany w przypadku gdy liczba zarejestrowana przez licznik rewersyjny NR osiaga naj¬ wieksza wartosc, która odpowiada najnizszej czestotliwosci jaka moga byc sterowane sil¬ niki nadazno-skokowe. Moment osiagniecia najwiekszej liczby zarejestrowanej przez licz¬ nik rewersyjny NR jest poddawany detekcji za pomoca licznika odczytywania stanu NM.4 134 358 Dzielnik czestotliwosci 5 zapewnia wolniejsze zbocze narastania predkosci posuwu niz zbocze opadania, aby uniknac zwarc.Obwód decyzyjny SL wytwarza na swoim wyjsciu logiczny sygnal ES, który blokuje obwód logiczny I CL3 w przypadku decyzji utrzymania stalej czestotliwosci sterujacej silniki nadazno-skokowe. Ten przyklad wykonania obwodu okreslania czestotliwosci im¬ pulsów sterowania przy silnikach nadazno-skokowych zawierajacego elementy ND1, NR, CG, CBB1 , CL3t CL2, CBB2, CL4, CL5, /lub CL6, CL7/ zapewnia zmiane predkosci posuwu z predkoscia zmiany proporcjonalna do wartosci predkosci posuwu w chwili podjecia decyzji zmiany tej predkosci. Mozliwe jest to dzieki temu, ze impulsy sterujace silniki nadazno-» -skokowe i wystepujace na wejsciu obwodu logicznego NIE-I GL2 sa równiez wykorzystywa¬ ne do kontrolowania stanu obwodu decyzyjnego SLf który podejmuje decyzje zmiany pred¬ kosci posuwu, za pomoca elementów logicznych CL3, CL4 i CL6.Jezeli czestotliwosc impulsów na wejsciu elementu logicznego NIE-I CL2 jest duza, a zatem jezeli predkosc posuwu sterowana za pomoca przerzutnika monostabilnego CBM1 jest zwiekszana, wtedy kontrole stanu obwodu decyzyjnego SL uzyskuje sie przy zwiek¬ szonej czestotliwosci i odwrotnie, przy malej.predkosci przemieszczenia kontrola sta¬ nu obwodu decyzyjnego SL i zmiana liczby wpisywanej w licznik rewersyjny NR odbywa sie przy zmniejszonej wartosci czestotliwosci* Impulsy wyjsciowe generatora taktujacego GT sa równiez doprowadzane poprzez obwód logiczny NIE CLB praz przez obwód logiczny NIE-I CL9, do wejscia licznika ND2. Impulsy wytwarzane przez generator taktujacy GT sa zliczane przez licznik ND2 tylko po kazdym zwolnieniu. W momencie, kiedy napieoie na zacisku kondensatora C1, który jest ladowany po przekazaniu energii do szczeliny roboczej, osiaga okreslony poziom, obwód decyzyj¬ ny SL powoduje skasowanie liczby zarejestrowanej przez licznik ND2 za pomoca sygnalu logicznego wystepujacego na jego wyjsciu EA.Jesli po rozladowaniu napiecie na zaciskach kondensatora C1 nie osiaga wczesniej ustalonego poziomu po dluzszym okresie czasu, wówczas sygnal dla kasowania licznika ND2 nie wystepuje, liczba impulsów zarejestrowanych przez licznik ND2 osiaga okreslona wielkosc poddawana detekcji za pomoca obwodu logicznego NIE-I CL10, obwód logiczny NIE-I CL2 zostaje zablokowany, a w tym samym czasie sygnal na wyjsciu obwodu logiczne¬ go NIE-I CL10 steruje testowanie zwarcia w szczelinie roboczej, równoczesnie z bloko¬ waniem tranzystora mocy Tl, poprzez obwód testowania zwarcia BTS, którego szczególowy schemat jest przedstawiony na fig. 3 i 4* W przypadku, gdy obwód testowania zwarcia BTS potwierdza istnienie zwarcia w szczelinie roboczej, to na jego wyjsciu Ea wystepuje sygnal logiczny, który powoduje cofanie sie elektrody drutowej z przestrzeni szczeliny roboczej, podczas gdy na jego wyjsciu Ef zostaje utrzymany sygnal sterowania blokowania tranzystora mocy T1.Sygnal logiczny na wyjsciu obwodu NIE-I CL10 pojawiajacy sie w przypadku gdy w szczelinie roboczej wystepuje zwaroie, okresla liczbe zblizona do wartosci maksymalnej, aby zarejestrowac ja w liczniku rewersyjnym NR, poprzez obwód rejestracji 6, tak wiec posuw elektrody zatrzymany po stanie zwarcia w roboczej szczelinie zostaje podjety na nowo z predkosoia zblizona do dolnej granicy.Jesli stan zwarcia w roboczej szczelinie zostaje usuniety, fakt ten wykrywa obwód testowania zwarcia BTS, wysterowuje multiwibrator 3 polaczony z baza tranzystora T1, a na wyjsciu EA obwodu decyzyjnego SL wystepuje sygnal dla skasowania stanu licznika ND2, obwód logiczny NIE-I CL2 pozostaje nie zablokowany, a na wyjsciu monostabilnego prze¬ rzutnika CBM1 wystepuja impulsy dla sterowania bardzo niskiej czestotliwosoi silników nadazno-skokowych, który to fakt pozwala na podjecie posuwu elektrody z predkoscia zblizona do dolnej granicy. Takie dzialanie ukladu w polaczeniu z licznikiem ND2 za¬ pewnia zwiekszenie predkosci posuwu w przypadku utworzenia zwarcia do dolnej granicy zakresu zmian tej predkoscirjak równiez dazenie do optymalnej predkosci dla nowych134358 5 warunków pracy. Predkosc optymalna wedlug wynalazku odpowiada wyladowaniom wytwarzanym z poziomu napiecia na koncówkach kondensatora w zakresie uwazanym za optymalny.Na figurze 2 przedstawiony jest schemat obwodu decyzyjnego SL dla podejmowania de¬ cyzji o zmianie predkosci posuwu elektrody. Do wejscia T1 obwodu decyzyjnego SL sa dopro¬ wadzane elektroerozyjne impulsy rozladowania pomiedzy elektroda drutowa 1 a obrabianym przedmiotem 2, podzielone przez rezystorowy dzielnik R2, R3* Impulsy o ksztalcie wyklad¬ niczym doprowadza sie do wejscia kazdego z trzech komparatorów poziomu napiecia A, B, C, przy czym najnizszy -poziom jest wykrywany przez komparator A9 a najwyzszy przez kompa¬ rator C.Jesli przyjmiemy, ze rozpoczelo sie robocze ladowanie kondensatora C1, uprzednio ustalony poziom na komparatorze A zostaje w danym momencie przekroczony, na jego wyjsciu uzyskuje sie wartosc logiczna "1", która zostaje zmieniona na przeciwna przed obwód lo¬ giczny NIE CL11. W tym momencie komparatory B i C maja na swoich wyjsciach wartosc lo¬ giczna "O". Jesli wyjsciowy impuls komparatora A przechodzi z wartosci "0" na wartosc •H", przerzutnik dwustabilny, utworzony z dwóch obwodów logicznych NIE-I CL12 i CL13, przechodzi do pierwszego stanu na wyjsciu obwodu NIE-I CL12* Ten impuls sterujacy prze¬ rzutnik dwustabilny wytwarza sie w obwodzie utworzonym z obwodu logicznego NIE CL14 i CL15 oraz obwodu logicznego NIE-I CL16, na którego wejsciu znajduje sle opózniajacy ob¬ wód R4C2. Wartosc logiczna "O" stanowiaca wyjsciowy sygnal obwodu NIE CL11, uzyskany gdy przekroczony jest poziom wykrywany przez komparator A, doprowadza sie do obwodu logicz¬ nego NIE-I CL17, na wyjsciu którego uzyskuje sie wartosc logiczna "1". Jesli rozladowa¬ nie w szczelinie roboczej nastapi zanim zostanie osiagniety poziom wykrywany przez kom¬ parator B, na wyjsciu obwodu NIE-I CL17 wystepuje wartosc logiczna "0", poniewaz kompa¬ rator A przechodzi do stanu zerowego, a obwód NIE CL11 ma na wyjsciu wartosc logiczna "1". Wartosc logiczna "0" na wyjsciu obwodu logicznego NIE-I CL17 powoduje, ze dwusta¬ bilny przerzutnik utworzony z obwodu logicznego NIE-I CL18 i CL19 przechodzi do stanu zerowego na wyjsciu obwodu logicznego NIE-I CL19- Tak wiec, w przypadku gdy rozladowanie w roboczej szczelinie zostanie spowodowane ponizej poziomu wykrywanego przez kompara¬ tor B, na wyjsciu EL obwodu decyzyjnego SL wystepuje wartosc logiczna "0", która odpowia¬ da decyzji o redukcji predkosci posuwu narzedzia.Jesli przyjmiemy, ze robocze rozladowanie kondensatora C1 nastapilo po przekrocze¬ niu przez komparator A poziomu uprzednio ustalonego, przekroczony zostaje równiez poziom wykrywany przez komparator B, na jego wyjsciu wystepuje wartosc logiczna "1", która zos¬ taje zmieniona na przeciwna przez obwód logiczny NIE CL20. W tym momencie na wyjsciu komparatora A utrzymuje sie wartosc logiczna M1"f podczas gdy na wyjsciu komparatora C utrzymuje sie wartosc logiczna "0".Wyjsoie obwodu logicznego NIE CL20 z wartoscia logiczna "0" generuje nartosc lo¬ giczna "1M na wyjsciu obwodu NIE-I CL19. Przy komparatorze B przechodzacym od wartosci logicznej "0,f do ,f1Mf dwustabilny przerzutnik utworzony z obwodów logicznych NIE-I CL21 i CL22 uzyskuje wartosc logiczna "1" na wyjsciu obwodu NIE-I CL21. Impuls sterujacy dwu¬ stabilny przerzutnik jest generowany przez obwód utworzony z obwodów logicznych NIE CL23 i CL24 oraz z obwodu logicznego NIE-I CL25# na którego wejsciu znajduje sie opózniajacy obwód R5C3.Jesli rozladowanie w roboczej szczelinie ma miejsce zanim zostanie osiagniety po¬ ziom wykrywany przez komparator Cf wartosc logiczna "0" stanowi sygnal wyjsciowy obwodu logicznego NIE-I CL25 • który powoduje przejscie dwustabilnego przerzutnika utworzonego z obwodów logicznych NIE-I CL27 i CL28 do poziomu zerowego na wyjsciu obwodu logicznego NIE-I CL28. Ponadto, w przypadku gdy rozladowanie ma miejsce przy poziomie zawartym po¬ miedzy uprzednio ustalonymi poziomami dla komparatorów B i C, na wyjsciu £S obwodu de¬ cyzyjnego SLf wystepuje wartosc logiczna "0", która odpowiada decyzji, ze predkosc po¬ suwu narzedzia powinna byc taka sama jak w przypadku poprzedniego rozladowania.6 134 358 Jesli przyjmiemy, ze robocze ladowanie kondensatora C1, po przekroczeniu przez komparator B uprzednio ustalonego poziomu, równiez przekracza poziom uprzednio ustalo¬ ny przez komparator C, na wyjsciu komparatora C wystepuje wartosc* logiczna "1", która zmienia sie na przeciwna dzieki polaczeniu z obwodem logicznym NIE CL29* Na wyjsciu EH obwodu decyzyjnego SL pojawia sie wartosc logiczna "0", która odpowiada decyzji o zwiekszeniu predkosci pobuwu elektrody. Obwód logiczny I CL30 sluzy do wprowadzenia wyjscia obwodu NIE-I CL28 do wartosci logicznej "1" oraz do blokowania obwodu logicz¬ nego NIE-I CL26 prz-ez dwustabilny przerzutnik utworzony z obwodów NIE-I CL21 i CL22 w przypadku, gdy rozladowanie kondensatora C1 rozpoczyna sie od wyzszego poziomu napiecia niz poziom wykrywany przez komparator C, lub nizszego niz poziom wykrywany przez kompa¬ rator B.Uklad logiczny opisany powyzej na podstawie schematu przedstawionego na fig. 2 zapewnia zmiane predkosci posuwu w zaleznosci od poziomu napiecia na kondensatorze, z którego wytwarzane sa wyladowania zgodnie ze sposobem opisanym w tym wynalazku.Ife wyjsciu EA obwodu decyzyjnego SL uzyskuje sie wartosc logiczna "0" po kazdym rozladowaniu, to znaczy po kazdym spadku miedzyelektrodowego napiecia ponizej poziomu ustalonego przez komparator A. Logiczne sygnaly na wyjsciach EL, ES, EH i EA sa ponadto stosowane przez obwód w celu wytworzenia impulsów o czestotliwosci niezbednej do stero¬ wania silników nadazno-skokowych, jak to przedstawiono w odniesieniu do fig. 1.Na figurze 3 przedstawiony jest wariant obwodu testowania zwarcia BTS roboczej szczeliny. Elektryczna rezystencja szczeliny roboczej jest badana za pomoca pomocnicze¬ go napiecia doprowadzonego przez zestyki przekaznika. Sygnal wyjsciowy obwodu logiczne¬ go NIE-I CL10, na fig. 1, jest doprowadzony do wejscia IS obwodu testowania zwarcia BTS.Sygnal na wejsciu IS obwodu testowania BTS ma wartosc logiczna "0" po rozladowaniu, a w wyniku detekcji na wyjsciu EA obwodu decyzyjnego S1 otrzymuje sie wartosc logiczna "0".Napiecie miedzyelektrodowe nie osiaga ponownie poziomu ustalonego przez komparator A z fig. 2 po uprzednio ustalonym czasie, co daje mozliwosc, ze licznik ND2 osiaga warunek kiedy zostaje wytworzona wartosc logiczna "0" na wyjsciu obwodu logicznego NIE-I CL10.Sygnal na wejsciu IS obwodu testowania zwarcia BTS zmienia sie na przeciwny pod wplywem obwodu logicznego NIE CL31, wyzwala sie przerzutnik monostabilny CBM2, który chwilowo blokuje tranzystor T2. Pakt ten pozwala na zwarcie zestyku przekaznika d, do¬ prowadzenie napiecia testujace U1 pomiedzy dwie elektrody. W tym samym czasie tranzys¬ tor mocy T1 jest zablokowany przez elektroniczny przelacznik 4 z fig. 1 sygnalem o war¬ tosci logicznej "1" wystepujacym na wyjsciu E bloku testujacego. Jesli w roboczej szcze¬ linie wystepuje zwarcie, to zablokowany jest tranzystor T3 polaczony równolegle z dru¬ gim tranzystorem T4, który z kolei jest blokowany w nastepnej kolejnosci przez zestyk przekaznika d. Wartosc logiczna "1" wystepujaca na kolektorach tranzystorów T3 i T4 utrzymuje tranzystor T2 jako zablokowany przez nasycenie kolejnego tranzystora T5« War¬ tosc logiczna "1" wystepujaca na wyjsciu Ea testujacego obwodu potwierdza wystepowanie zwarcia w szczelinie roboczej i determinuje nastepujace wyciagniecie elektrody drutowej z roboczej szczeliny, przez uklad sterujacy silniki nadazno-skokowe SCMpp zaznaczony linia przerywana na fig. 1• Po usunieciu zwarcia tranzystor T3 znajduje sie w stanie na¬ sycenia, Jak równiez tranzystor T2, przekaznik d otwiera swoje zestyki, oo powoduje usu¬ niecie napiecia U1, poprzez elektroniczny przelacznik z fig. 1.Inny wariant obwodu testowania BTS osiagania zwarcia w szczelinie roboczej, w któ¬ rym elektryczna rezystancja roboczej szczeliny jest badana przez pomocnicze napiecie doprowadzone pomiedzy elektrody za pomoca tranzystorów, jest przedstawiony na fig. 4« Sygnal o wartosci logicznej "0" na wejsciu IS obwodu testowania BTS, odwrócony przez obwód logiczny NIE CL31 powoduje wyzwolenie monostabilnego przerzutnika CBM2, któ¬ ry steruje dwustabilny przerzutnik CBB3. Jesli wystepujacy po rozladowaniu poziom usta¬ lony przez komparator A z fig. 2 nie jest przekroczony przez okreslony okres czasu, to134 358 7 na wyjsciu dwuetabilnego przerzutnika CBB3 wystepuje sygnal o wartosci logicznej "1 ", który przez obwód logiczny I CL32 nasyca tranzystor T6 lacznika optoelektronicznego, a na wyjsciu Ef obwodu testowania wystepuje sygnal o wartosci logicznej "1", który bloku¬ je tranzystor mocy T1 generatora, przez elektroniczny przelacznik z fig. 1. Jednoczes¬ nie w stan nasycenia wprowadzone sa tranzystory T7 i T8 przez obwód zmieniajacy polary¬ zacje impulsu 7« Jesli w roboczej szczelinie wystepuje zwarcie, tranzystor T9 pozostaje zablokowany, a tranzystor T6 przelacznika optoelektronicznego pozostaje nasycony przez obwód zmieniajacy polaryzacje impulsu 8. Na wyjsciu Ea obwodu testowania powstaje syg¬ nal sluzacy do wyciagnieoia elektrody drutowej z roboczej szczeliny* Po usunieciu zwarcia roboczej szczeliny tranzystor T9 wchodzi w stan nasycenia, a na wyjsciu obwodu logicznego I CL32 wystepuje sygnal o wartosci logicznej "O", który blokuje tranzystor T6 lacznika optoelektronicznego, tak wiec pomiedzy elektrode drutowa a obrabiany przedmiot przylozone jest napiecie pracy. Kiedy zostaje osiagniety poziom ustalony przez komparator A z fig. 2, przerzutnik CBB3 przechodzi do wartosci logicz¬ nej "0" na wyjsciu, odpowiednio do sygnalu o wartosci logicznej "1" uzyskanego na wyjs¬ ciu EA obwodu decyzyjnego SL, który zostaje zmieniony na przeciwny, przez obwód logicz¬ ny NIE CL33. Tak wiec obwód testowania zwarcia jest sprowadzony do stanu oczekiwania, z tranzystorami T7 i TB otrzymujacymi rozkaz blokowania bazy.Zaleta ukladu, w którym realizuje sie sposób wedlug wynalazku jest wysoka jakosc procesu obróbki, ponadto uklad ten zapewnia stala i kontrolowana szczeline robocza pod¬ czas calego procesu obróbki przez utrzymywanie stalego napiecia rozladowania, przy czym utrzymuje doskonala stabilnosc procesu bez wzgledu na zmiany powstale w miejscu pracy, bez koniecznosci interwencji ze strony operatora w czasie przeprowadzania procesu ob¬ róbki.Z as t r z ezenia patentowe 1• Sposób sterowania posuwu elektrody w urzadzeniu do obróbki elektroerozyjnej, w którym obróbka odbywa sie na drodze kolejnego ladowania i zozladowywania kondensatora poprzez szczeline robocza pomiedzy dwiema' elektrodami, a dla posuwu technologicznego wykorzystuje sie napieoie wystepujace w szczelinie roboczej, znamienny tym, ze okresla sie poziom napiecia na kondensatorze, od którego uzyskuje sie kazde wyladowa¬ nie i zmienia sie predkosc posuwu technologicznego, a poziom napiecia, z którego uzys¬ kuje sie wyladowanie utrzymuje "Bie w optymalnym, wstepnie ustalonym zakresie, przy czym po kazdym wyladowaniu zwieksza sie predkosc posuwu, utrzymuje sie te predkosc jako sta¬ la, ewentualnie zmniejsza sie ja w zaleznosci czy wyladowanie odbywa sie odpowiednio powyzej granicy górnej, pomiedzy granioa górna a granica dolna optymalnego zakresu, czy ponizej granicy dolnej zakresu, ale powyzej poziomu bezpieczenstwa, przy czym gradient zmiany predkosci stosowanej dla uzyskania optymalnej wartosci zapewniajacej poziom na¬ piecia na kondensatorze w optymalnym, wstepnie ustalonym zakresie, jest proporcjonalny do predkosci posuwu, kiedy warunki obróbki wymagaja decyzji zmiany. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze przy spadku napiecia na kondensatorze ponizej poziomu bezpieczenstwa gwaltownie zmniejsza sie predkosc posu¬ wu przy wartosci mozliwie najblizszej dolnej granicy jej zmian podczas obróbki i dazy sie do optymalnej predkosci dla nowych warunków pracy odpowiedniej dla uzyskania wyladowan z po¬ ziomu napiecia w optymalnym, wstepnie ustalonym zakresie, za pomoca malego gradientu wzrostu predkosci posuwu. 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zmiany predkosci po¬ suwu realizuje sie z wiekszym gradientem w kierunku zmniejszenia tej predkosci, niz w kierunku jej zwiekszenia.134 358 Fig.1 Fig2134 358 0V, .ET T3 Ea 11 __d CL31 ^d T25xS-Xh^TS Ef Fig.3 8 CL^ PL