Przedmiotem wynalazku jest sposób sprzezonego wytwarzania pary technolgicznej i suszenie suro¬ wego wegla brunatnego, zwlaszcza surowego wegla brunatnego zasolonego w kompleksowych instala¬ cjach do uszlachetniania surowego wegla brunat¬ nego na drodze cieplno-chemicznej zwlaszcza w in¬ stalacjach do wytwarzania gazu z surowego wegla brunatnego zasolonego- Jak wiadomo, miekki wegiel brunatny charak¬ teryzuje sie bezposrednio po wydobyciu niska za¬ wartoscia opalowa, duza zawartoscia wody i mala trwaloscia ksztaltu. Z tego wzgledu z reguly ko¬ nieczne j nik energii o duzej wartosci uzytkowej dla od¬ biorców. Typowym przykladem takiego uszlachet¬ niania wegla brunatnego jest proces przeksztalce¬ nia go w gaz dla potrzeb uzytecznosci publicznej lub w pólprodukt do syntez chemicznych, tak zwa¬ ny gaz syntezowy. Proces taki obejmuje zwykle: wstepne rozdrabnianie, suszenie w suszarniach ru¬ rowych para niskoprezna, swentualne formowa¬ nie lub dalsze rozdrabnianie albo klasyfikacje, zga- zowywanie, oczyszczanie gazu i wydzielanie pro¬ duktów ubocznych, jak np. smoly, rozprowadzanie oczyszczonego gazu jako gaz miejski lub gaz syn¬ tezowy.Wskutek znacznych rozmiarów urzadzen do do¬ starczania pary oraz duzej powierzchni potrzebnej do przenoszenia ciepla w suszarniach, specyficzne koszty inwestycyjne suszenia w szukarniach ruro¬ wych sa wysokie.Do suszenia surowego wegla brunatnego znane (jest równiez stasowanie suszarni konwekcyjnych pracujacych na goracym gazie spalinowym. 5 Do wytwarzania goracych gazów spalinowych o temperaturze 700—1000°C, sluza znane paleniska lub komory spalania, przy czym pozadana tempe¬ rature gazu osiaga sie przy wejsciu do suszarni przez domieszke powietrza lub gazu spalinowego 10 zawracanego na wyjsciu z suszarni.Specyficzne koszty inwestycyjne takich suszarni sa niskie, lecz nie uzyskuje sie gospodarczych ko¬ rzysci energetycznych suszenia para i mozliwego wskutek tego skojarzenia ciepla i sily. 15 Jezeli do dalszego uszlachetniania wytsuszonego wegla brunatnego potrzebna jest energia napedo¬ wa i para z procesu, nalezy wiec przy zastosowa¬ niu suszarni konwekcyjnych, zainstalowac dodat- ikowe generatory pary. 20 Do niektórych z tych operacji, takich jak susze¬ nie, zgazowanie, oczyszczenie gazu, jak równiez do operacji dodatkowych, obejmujacych przygotowa¬ nie mediów pomocniczych i przerób odpadów, po¬ trzebna jest para o róznych cisnieniach. Jezeli za- 25 potrzebowanie na pare nie da sie pokryc przez uzycie ciepla odpadowego, wówczas nalezy ja wy¬ twarzac w opalanej weglem kotlowni, która wraz z pozostalymi instalacjami uszlachetniajacymi, za¬ opatrzeniowymi i pomocniczymi tworzy jednostke 30 o skojarzonej gospodarce energetycznej. 127 060127 060 3 Znane sa poklady miekkiego wegla brunatnego nego eutektycznym stopem czesciowo stopionych chlorku sodowego i innych zwiazków alkalicznych w surowym weglu, tak zwane wegle zasolone. Na¬ zwe „surowy wegiel brunatny zasolony" nadaje sie zwykle gatunkowi wegla, w którym zawartosc so¬ du w stosunku do bezwodnej substancji, liczona jako Na20, jest wieksza od 0,5%. Typowa zawar¬ tosc Na20 w stosunku do bezwodnej substancji wy¬ nosi np. 2,5% Na20, przy czym sód jest zwiazany w postaci humini^nów i chlorków. Duza zawartosc zwiazków alkalicznych w weglu powduje duze klopoty podczas spalania go w urzadzeniach do wytwarzania pary z powodu tworzenia sie osadów mineralnych na powierzchniach grzejnych. Jest przy tym charakterystyczne, ze osady te, które czesciowo tworza sie wskutek sublimacji soli alka¬ licznych, ,vodparowujacych podczas spalania, a czesciowo powstaja przez oblepianie popiolu lot¬ nego eutewtycznych stopem czesciowo stopionych soli, wystepuja przewaznie na dalszych czesciach powierzchni grzejnych.Mimo intensywnych prac( nad rozwojem tej dzie¬ dziny, nie udalo sie dotychczas znalezc zadawala¬ jacego technicznie i ekonomicznie rozwiazania, umozliwiajacego stosowanie zasolonego surowego wegla brunatnego w postaci pylu do opalania urza¬ dzen do wytwarzania pary. Mimo stosowania spe¬ cjalnych konstrukcji i obnizenia co do wielkosci wspólczynnika sprawnosci oraz dlugosci okresu eksploatacji, osiagniety dotychczas stan ogranicza najwieksza dopuszczalna zawartosc metali alka¬ licznych w surowym weglu, uzywanym w oostaci pylu do opalania urzadzen do wytwarzania pary, do 0,1—0,3% NaJD, liczac w stosunku do'bezwod¬ nej substancji. Sstosowanie wegla o wyzszej za¬ wartosci soli, np. 2,5% Na20, liczac w stosunku do bezwodnej substancji, opanowano dotychczas tylko w przypadku urzadzen do wytwarzania pary z paleniskami rusztowymi o maksymalnej wydaj¬ nosci do 60 t pary na godzine.Stan ten oznacza,, ze do zasilania kotlowni w kombinacie uszlachetniania wegla brunatnego o spolecznie oplacalnej i ekonomicznie optymalnej wielkosci, pracujacego na zasolonym surowym weglu brunatnym, musi byc calkowicie lub przy¬ najmniej czesciowo stosowany wegiel nie zawiera¬ jacy soli, lub, ze kotlownie kombinatu nalezy wy¬ posazyc w duza ilosc malych kotlów rusztowych o niskiej wydajnosci i duzych kosztach inwesty¬ cyjnych. Obydwie alternatywy sa niezadawalajace.Celem wynalazku jest sposób wytwrzania pary technologicznej dla duzych instalacji uszlachetnia¬ nia wegla brunatnego, który takze przy stosowaniu wegla zasolonego bez dodatku wegla nie zawie¬ rajacego w ogóle lub zawierajacego malo soli umozliwia prace instalacji z zadawalajacym okre¬ sem eksploatacji oraz uzyskanie ekonomicznych mocy jednostkowych.Zadaniem wynalazku jest zaproponowanie sposo¬ bu wytwarzania pary technologicznej dla duzych kompleksowych instalacji do uszlachetniania wegla brunatnego, zwlaszcza instalacji do wytwarzania gazu, pozwalajacego na zrezygnowanie ze stosowa¬ nia szczególnie zagrozonych zanieczyszczniem po- 4 wierzchni grzejnych bez obawy wystepowania strat ciepla, wplywajacych na ekonomike pracy insta¬ lacji, 'który takze przy stosowaniu w?:gla zasolonego^ bez dodatku wegla nie zawierajacego w ogóle lub 5 zawierajacego malo soli do zasilania urzadzen do wytwarzania pary, umozliwia prace instalacji z zadawalajacym okresem eksploatacji oraz uzyska¬ nie ekonomicznych mocy jednostkowych.Sposobem wedlug wynalazku zadanie to rozwijj- io zano przez polaczenie wytwarzania pary z susze¬ niem wsadu weglowego, uzywanego nastepnie do przeróbki uszlachetniajacej, np. do prorcesu zga- zowania, polegajace na tym, ze: w chlodzonej komorze spalania wytwarza sie przez spalanie go- rece spaliny o temperaturze 600—1000°C, dopro¬ wadza sie do suszarni wyzej wymienione spaliny, schlodzone do temepartury wymaganej w procesie suszenia bez przepuszczania ich uprzednio przez urzadzenia do oddzielania niespalonych pozostalosci 20 i'popiolu lotnego, suszy sie w suszarni surowy we¬ giel cieplem zawartym w wyzej wymienionych spalinach, do zawartosci wody, zadanej przy uzy¬ ciu wegla do dalszego procesu uszlachetniania, a cieplo odbierane przez uklad chlodzenia komory 25 spalania wykorzystuje sie do wytwarzania pary, przy czym wydajnosc Cieplna chlodzonej komory spalania dostosowuje sie do zapotrzebowania ciepla dla suszarni, a pare wytwarzana w wyzej wymie¬ nionej komorze spalania stosuje sie do celów 30 technologicznych, napedowych i/lub grzewczych.W sposobie wedlug wynalazku, korzystnie, gora¬ ce spaliny wytworzone w komorze spalania ochla¬ dza sie do temperatury wymaganej w operacji su¬ szenia zasolonego wegla na drodze wymiany ciepla 35 w ukladzie chlodzenia komory spalania obejmuja¬ cym elementy wymiany ciepla, zwlaszcza promien¬ nikowe odebrane spalinom cieplo wykorzystuje sie do wytwarzania pary o zadanych parametrach.Korzystnie gorace spaliny wytwarza sie w ko- 40 morze spalania podzielonej na dwie lub kilka czes¬ ci, przy czym w pierwszej nie chlodzonej lub sla¬ bo chlodzonej czesci utrzymuje sie plomien, a w jednej albo kilku dalszych czesciach goracy gaz chlodzi sie przy uzyciu odpowiednich elementów 45 wymiany ciepla, zwlaszcza promiennikowych, przy normalnej pracy instalacji, co najmniej w przybli¬ zeniu do temperatury zadanej w operacji suszenia a cieplo odebrane w ukladzie chlodzenia wyko¬ rzystuje sie do wytwarzania pary o zadanych pa¬ so rametrach.Korzystnie korekty temperatury strumienia spa¬ lin na wylocie z komory spalania, zwlaszcza przy czesciowym obciazeniu instalacji oraz podczas uru¬ chamiania i zatrzymywania instalacji, wykonuje 55 sie przez regulacje ilosci doprowadzanego wegla i/lub powietrza albo zawracanych zimnych spalin lub przez regulowane doprowadzenie oddzielnego strumienia spalin o temperaturze wyzszej od tem¬ peratury spalin 0'dsplywa\jacyoh z komory spalania. 60 W sposobie wedlug wynalazku, korzystnie do strumienia spalin przed wlotem do suszarni do¬ prowadza sie regulowany oddzielny strumien spa¬ lin o temperaturze wyzszej od temperatury spalin 65 odplywajacych z komory spalania, przy czym re-127 960 guluje sie stosunek ilosci wytwarzanego wysuszo¬ nego wegla do ilosci wytwarzanej pary.Korzystnie oddzielny strumien spalin o tempe¬ raturze wyzszej od temperatury spalin odplywaja- jacych z komory spalania pobiera sie jako stru- 5 mien czesciowy z goretszego miejsca komory spa¬ lania -lub z czysci komory spalania ogrzewanej do wyzszej temperatury i po ominieciu powierzchni chlodzacych doprowadza go do miejsca zmieszania.Korzystnie oddzielny strumien spalin o tempera- 10 turze wyzszej od temperatury spalin odplywaja¬ cych z komory spalania wytwarza sie w dodatko¬ wej, slabo chlodzonej lub niechlodzonej komorze spalin, mniejszej od wyzej wymienionej komo¬ ry,spalania. 15 Korzystnie korekte temperatury strumienia spa¬ sie wielkosci z goracymi spalinami komory spa- pewnych granicach regulacje stosunku ilosci wy¬ twarzanego wysuszonego wegla do ilosci otrzymy¬ wanej pary, wykonuje sie, wykluczajac kontakto- 20 wanie sie czesci zainstalowanej w komorze spala¬ nia powierzchni grzejnej o stalej lub zmieniajacej sie wielkosci z gorac ymi spalinami komory spa¬ lania.Korzystnie sterowanie procesem, a zwlaszcza re- 25 gulacje stosunku ilosci Wytwarzanego wysuszone¬ go wegla do ilosci otrzymywanej pary, wykonuje sie przez zmiane wspólczynnika nadmiaru po¬ wietrza w komorze spalania.Korzystnie komore spalania zasdila sie surowym 30 weglem brunatnym jako paliwem, ewentualnie su¬ rowym weglem brunatnym z zawartoscia soli.Korzystnie komore spalania zasila sie jako pa¬ liwem czescia wegla wysuszonego w suszarni.Korzystnie jako czesc wytwarzanego w suszar- 3a ni wysuszonego wegla, uzytego jako paliwa do za¬ silania komory spalania, stosuje sie wegiel, skla¬ dajacy sie z czesciowo lub calkowicie z nienada- jacej sie do dalszego uzycia frakcji wysuszonego wegla, oddzielonej z wysuszonego wegla w zna¬ nym procesie suszenia do dalszego uzycia.Korzystnie jako paliwa do zasilania komory spa¬ lania stosuje sie czesciowo lub calkowicie palne pozostalosci, otrzymywane w innych fazach pro¬ cesu uszlachetniania, zwlaszcza palne pyly lotne, oddzielane od gazowych produktów uszlachetniania wegla.Wydajnosc cieplna chlodzonej komory spalania jest wedlug wynalazku okreslona przez zapotrze¬ bowanie ciepla procesu suszenia.Sposób wedlug wynalazku stwarza po raz pierwszy mozliwosc polaczenia konwekcyjnego su¬ szenia surowego wegla brunatnego przy zastoso¬ waniu goracych gazów spalinowych, z wytwarza- niem pary i wskutek tego dostarcza potrzebna dla gospodarki zakladów uszlachetniania wegla pare do tego procesu i pare napedowa przy stosowaniu zasolonego surowego wegla brunatnego.Rozwiazanie to nie stanowi zwyklej szczególnie 60 korzystnej kombinacji znanych elementów, wy¬ branej sposród mozliwych kombinacji, lecz stwa¬ rza calkowicie nowy energo-technologiczny proces.W celu zapewnienia uzyskania korzystnych wa¬ runków zaplonu i spalania paliwa w komorze ss 40 50 6 spalania, moze ona byc wedlug wynalazku podzie¬ lona na dwie lub wiecej czesci, przy czym pierw¬ sza czesc komory rozpatrywana w kierunku prze¬ plywu jest malo chlodzona lub nie chlodzona wcale. Mozna to osiagnac np. przez zastosowanie ogniotrwalej wymurówki zamiast elementu kon¬ strukcyjnego w którym zachodzi wymiana ciepla, do wytwarzania pary. albo umieszczenie wymu¬ rówki na elemencie konstrukcyjnym, w którym za¬ chodzi wymiana ciepla od strony plomienia. Wy¬ twarzanie pary ^w takim przypadku ma miejsce calkowioe lub glównie w nastepnych czesciach ko¬ mory spalania, zaopatrzonych w odpowiednie ele¬ menty konstrukcyjne, w których zachodzi wymia¬ na ciepla, zwlaszcza promiennikowe.Wedlug wynalazku elementy konstrukcyjne, w których zachodzi wymiana ciepla i ksztalty geo¬ metryczne wyzej wymienionej komory spalania dobiera sie tak, aby spaliny odplywajace z tej ko¬ mory posiadaly w normalnych warunkach tempe¬ rature potrzebna w suszarni.W celu umozliwienia dokonywania korekty zmie¬ niajacych sie warunków ruchowych, podczas uru¬ chamiania i zatrzymywania instalacji, jak równiez przy czesciowym jej obciazeniu, mozna wedlug wynalazku obnizac do zadanej wartosci tempera¬ ture spalin, odplywajacych z komory spalania przed wlotem do suszarni, przez domieszanie po¬ wietrza lub zawróconego gazu odlotowego z su¬ szarni, zimnego w porównaniu ze spalinami wpro¬ wadzanymi do suszarni, albo podwyzszac ja do zadanej wartosci przez odprowadzenie pobranego z komory spalania strumienia mniej ochlodzonych spalin. Zamiast pobranego z komory spalania stru¬ mienia mniej ochlodzonych spalin mozna stoso¬ wac wedlug wynalazku do korygowania tempera¬ tury takze dodatkowy strumien goracego gazu, wytwarzanego w malej niechlodzonej, pomocniczej komorze spalania.W celu osiagniecia tego samego celu mozliwe jest takze wedlug wynalazku wykluczenie kontak¬ tu calego strumienia goracych spalin z komory spalania z czescia zainstalowanej powierzchni grzejnej o ewentualnie zmieniajacej sie wielkosci, osiagniete za pomoca odpowiednich srodków tech¬ nicznych.Omijanie powierzchni chlodzacych lub ich czesci przez strumien spalin lub jego czesc albo uzycie dodatkowej, pomocniczej komory spalania umozli¬ wia wedlug wynalazku poprzez regulacje ilosci do¬ prowadzanego ciepla takze pewne dopasowanie wy¬ dajnosci suszarni do ilosci wytwarzanej pary. W jednym z wykonan wynalazku, korzystnym w wielu przypadkach, sterowania procesem, a zwlasz¬ cza dopasowywanie ilosci wytwarzanej pary do¬ ilosci otrzymywanego wysuszonego wegja, wyko¬ nuje sie przez zmiane stosunku ilosci powietrza do paliwa* a wiec wspólczynnika nadmiaru powietrza w komorze spalania. Mozna dokonywac tego za¬ równo przez regulacje ilosci, wegla, uzywanego do spalania, jak tez przez zmiane ilosci doprowadza¬ nego powietrza. Nalezy przy tym zwrócic uwage, ze ze wzrostem wartosci maleje ilosc wytwa¬ rzanej pary, przypadajaca na 1 kg otrzymanej7 suchego wegla. Zawartosc tlenu w spalinach nie moze jednak ze wzgledów bezpieczenstwa tech¬ nicznego takze przekroczyc górnej wartosci gra¬ nicznej, wynoszacej np. 13%.Jako miara wielkosci wspólczynnika nadmiaru powietrza lub jako impuls dla ukladu regulacji moze sluzyc w znany sposób zawartosci dwutlen¬ ku wegla lub tlenku w spalinach, na wylocie z komory spalania.Zawartosc wody w wysuszonym weglu mozna korygowac przez zmiane stosunku ilosciowego spa¬ lin do wsadu surowego wegla w suszarni przy zachowaniu innych niezmienionych warunków.Do zasilania wyzej wymienionej komory spala¬ nia mozna wedlug wynalazku nie stosowac lub stosowac nie tylko surowy wegiel jako paliwo, lecz takze czesc wysuszonego wegla otrzymanego w suszarni; Istnieje takze moizliwoisc uzycia do za¬ silania komory spalania nie zuzytych lub nie da¬ jacych sie zuzyc ilosci wysuszonego wegla lub py¬ lu weglowego. Taki nie nadajacy sie do- zuzycia wegiel stanowia np. frakcje gruboziarniste, które nie nadaja sie do transportu pneumatycznego lub pyly, które sa niepozadane w procesie fluidyzacji.Ponadto do zasilania komory spalania mozna wedlug wynalazku stosowac jako paliwo calkowi¬ cie lub czesciowo otrzymywane w róznych miej¬ scach procesu uszlachetniania palne odpadki lub pozostalosci. Jezeli dalszym procesem uszlachetnia¬ nia jest zgazowanie wegla, wówczas jako palny odpadek mozna uzywac przede wszystkim wydzie¬ lany z surowego gazu lotny pyl z zawartoscia wegla- Lotny popiól, powstajacy podczas spalania wegla w komorze spalania, mo,ze byc wedlug wynalazku wprowadzany wraz ze spalinami do suszarni. W tym przypadku rezygnuje sie ze zwykle stosowa¬ nego wydzielania ze spalin popiolu, który zostaje pobrany przez wegiel i poddany suszeniu. Jezeli nastepnym procesem jest zgazowanie wegla, wów¬ czas popiól ten laczy sie z popiolem lub zuzlem, powstajacymi podczas tego procesu. Do usuwania czesci popiolu, pozostajacej w komorze spalania (pozostalosci komory paleniskowej), stosuje sie zna¬ ne urzadzenia techniczne. Wedlug wynalazku mo¬ zliwe jest jednak takze wydzielanie sie spalin zna¬ nym sposobem co najmniej czesci popiolu lotnego niesionego przez spaliny.Sposób wedlug wynalazku jest przeznaczony przede wszystkim do wytwarzania pary "technolo¬ gicznej w koimpleksowyeh insfcalacjach do uszlachet¬ niania surowego wegla brunatnego zasolonego, a zwlaszcza do wytwarzania gazu z surowego wegla brunatnego zasolonego. Zastosowanie tego sposobu nie jest jednak ograniczone tylko do wegla zaso¬ lonego, lecz moze on byc stosowany wszedzie tam, gdzie oprócz zapotrzebowania na suszony surowy wegiel brunatny wystepuje takze zapotrzebowanie na pare technologiczna, pare do celów napedowych lub pare grzewcza.Porównanie wyników osiaganych dzieki stosowa¬ niu sposobu wedlug wynalazku ze znanymi sposo¬ bami, w których suszenie konwekcyjne wegla oraz Wytwarzanie pary stanowi odrebne etapy postepo- 060 8 wania, realizowane w odrebnych urzadzeniach prowadzi do wniosku, ze stosowanie sposobu we¬ dlug wynalazku jest korzystniejsze pod wzgledem ekonmicznym w porównaniu ze znanymi sposo- 5 bami.Sposób wedlug wynalazku jest mniej energo¬ chlonny albowiem a) wytwarzanie pary nie jest obciazone stratami ciepla unoszonego przez odpro¬ wadzane spaliny b) wyeliminowane zostaly wyste- 10 pujace w znanych suszarniach spalinowych straty spowodowane nadmiarem powietrza lub zawraca¬ niem spalin dla ustalenia temperatury spalin wcho¬ dzacych do suszarni c) dzieki bezposredniemu kon¬ taktowi spalin z powierzchniami grzejnymi sekcji 15 wytwarzania pary zapewniona jest wysoka wydaj¬ nosc parowania na m2 powierzchni grzejnej.Sposób wedlug wynalazku wymaga mniejszych^ nakladów inwestycyjnych poniewaz a) nie ma po¬ trzeby instalowania osobnych zespolów urzadzen do wytwarzania pary wodnej b) zbedne jest rów¬ niez wprowadzanie urzadzen do odpylania spalin c) eliminuje sie nadmierne linie przesylowe wy¬ tworzonych mediów, d) z uwagi na wysoka wydaj¬ nosc parowania mozliwe jest zmniejszenie po¬ wierzchni grzejnej sekcji wytwarzania pary.Stosowanie sposobu wedlug wynalazku zwiazane jest z wystapieniem szeregu korzysci eksploatacyj¬ nych a) unika sie niebezpieczenstwa pozaru w su¬ szarni, które w znanych sposobach zwiekszone jest na skutek regulowania temperatury spalin wyko¬ rzystywanych w suszarni przez domieszanie po¬ wietrza lub zawracanych spalin, które z reguly za¬ wieraja latwopalny przesuszony pyl weglowy b) mozliwe jest osiagniecie wysokich wydajnosci 35 procesu uszlachetniania wegla, zdolnosci przerobo¬ wej okolo 200 ton surowego wegla brunatnego na godzine oraz okolo 100 ton pary wodnej na godzine, c) mozliwe jest wykorzystanie wegla bru¬ natnego o duzym stopniu, zasolenia, d) mozliwy 40 jest stosunkowo szylbki rozruch i zatrzymywanie urzadzenia w przypadku wystapienia zaklócen ze wzgledu na stosunkowo 'niewielka zdolnosc chlo¬ dzonej komory spalania do gromiadizenia ciepla w porównaniu z izolowanymi paleniskiem lulb koimo- 45 ra spalania znane!j 'konstrukcji.Glówna zaleta sposobu wedlug wynalazku jest umozliwienie dostarczenia suchego wegla do dal¬ szego uszlachetniania i równiez pokrycie zapotrze¬ bowania na pare dla zintegrowanych zakladów 5o uszlachetniania wegla brunatnego zaopatrywanych wylacznie w zasolony wegiel.Wynalazek umozliwia efektywne zagospodarowa¬ nie pokladów wegla, który dotychczas wskutek wysokiej zawartosci soli nie mógl byc w pelni wy¬ korzystany.Wyniki osiagane w wyniku stosowania sposobu wedlug wynalazku sa w pelni nieoczekiwane dla specjalisty w dziedzinie uszlachetniania wegla brii- 60 natnego. Wyniki te nie odpowiadaja potencjalnemu efektowi polaczenia poszczególnych operacji lub etapów.Wynalazek objasnia ponizszy przyklad wykona¬ nia. Przyklad. W instalacji wytwarza sie gaz syn- 65 tezowy z surowego wegla brunatnego zasolonego.127 060 10 Surowy wegiel zawiera 54% wody i posiada war¬ tosc opalowa 10500 kJ/kg. Proces technologiczny, stosowany w instalacji, przedstawia rysunek fig. 1, na którym poszczególne elementy maja nastepuja¬ ce znaczenie: 1 — instalacja wstepnego przygoto¬ wania, Z — mlyn, 3 — komora ^spalania, 4 — su¬ szarnia ogrzewana spalinami, 5 — filtr, 6 — ge¬ nerator, 7 — oddzielacz, 8 — urzadzenie do wyko¬ rzystania ciepla odpadkowego, 9 — chlodzenie i skraplanie, 10 — odsiarczanie, 11 — instalacja tle¬ nowa. Glówna ilosc doprowadzanego surowego wegla brunatnego z zawartoscia soli rozdrabnia sie na ziarno o wymiarach 0—6 mm w instalacji wstepnego przygotowania 1, a nastepnie wprowa¬ dza do ogrzewanej spalinami suszarni 4* Nastepny strumien czesci surowego wegla roz¬ drabnia sie w mlynie 2 na pyl o wymiarach ziar¬ na ponizej 1 mm i stosu!je jako' paliwo dla komo¬ ry spalania 3, posiadajacej elementy grzejne. Z elementów grzejnych komory spalania otrzymuje sie pare o cisnieniu abs. 81 kp/cm» i temperaturze 460°C, przy czym spaliny ochladzaja sie do tem¬ peratury 700—800°C. Spaliny o tej temperaturze plyna do suszarni 4, gdzie zawartym w nich cie¬ plem suszy sie glówna ilosc rozdrobnionego suro¬ wego wegla do zawartosci 10% wody. Spaliny z oparami, powstajacymi z suszenia, opuszczaja su¬ szarnie, maja temperature 120°C i po odpyleniu w filtrze 5 kierowane sa do atmosfery. Pyl, oddzie¬ lony w filtrze, dodaje sie do wysuszonego wegla z suszarni 4. Wysuszony wegiel wprowadza sie do pracujacego metoda zgazowania w warstwie flui¬ dalnej generatora 6, tzw. „generatora Vinklera", i poddaje sie zgazowaniu mieszanina tlenu i pary w temperaturze okolo 900°C. Otrzymany surowy gaz kieruje sie, po oddzieleniu w - oddzielaczu 7, lotnego pylu z zawartoscia wegla, do zwyklych urzadzen do wykorzystania ciepla odpadkowego 8, w których czesc, nie pokazana na rysunku, sluzy do wstepnego ogrzewania wody pitnej, do urzadze¬ nia do chlodzenia i skraplania 9 i urzadzenia do odsiarczania 10, a nastepnie do dalszej przeróbki i zuzycia.Para o wysokim cisnieniu, otrzymana z komory spalania 3, stosowana jest jako para napedowa, jak pokazano na rysunku fig. 1, np. do napedu turbosprezarek instalacji tlenowej 11, oraz zuzy¬ wana do innych powszechnych celów, podczas gdy zapotrzebowanie generatora 6 na pare technolo¬ giczna pokrywa sie para otrzymana z urzadzenia do wykorzystania ciepla odpadikowego 8 procelsu zgazowania.Lotny pyl z zawartoscia wegla o wartosci opa¬ lowej okolo 12500 kJ/lkg, wydzielajacy sie w od¬ dzielaczu 7, dodaje sie do paliwa wprowadzanego do komory spalania 3, zmniejszajac równoczesnie odpowiednio wsad wegla surowego.Instalacja zuzywajaca do zgazowania 100 t na godzine suszonego wegla brunatnego, pracujaca przy temperaturze wlotowej spalin do suszarni 750°C wspólczynniku nadmiaru powietrza = 1,20, temperatura odgazów z suszarni 120°C i tem¬ peraturze wody zasilajacej na doprowadzeniu do elementu grzejnego komory spalania 115°C, posia¬ da nastepujaca charakterystyke: Ilosci t/godzine ( ) Zawracanie py^u lotnego tak 230 nie 258 5 Zuzycie surowego wegla ogólem w tym: do suszenia 195 195 do zasilania komór spalania 63 35 Zawracanie pylu lotnego — 20 10 Zuzycie suchego wegla do zgazowania 100 Produkcja pary w komorze spalania 104 illoisci Tn^gGdzlne)! ^ Zapotrzebowanie tlenu 28 000 Ilosc wytwarzanego gazu syntezowego 138 000 15 Uwzgledniajac kondensacje pary, ilosc otrzyma¬ nej pary odrjowiada mocy napedowej 25 MW przy zapotrzebowaniu do wytwarzania tlenu, wy¬ noszacym okolo 14 MW. Nadjmiar zuzywany jest przez innych odbiorców pary napedowej w zakla- 20 dzie.Sterowanie procesem, zwlaszcza zmiana stosun¬ ku ilosci wytwarzanej pary do ilosci otrzymywa¬ nego wysuszonego wegla, odbywa sie przez dopa¬ sowanie wspólczynnika nadmiaru powietrza, zu- 25 zywanego w komorze do spalania, przy czym w Warunkach niniejszego przykladu, ustala sie od¬ powiedni, przedstawiony na rysunku fig. 2 stosu¬ nek wspólczynnika nadmiaru powietrza do ilosci wytwarzanej pary na kazdy ikg wysuszonego wegla 80 brunatnego lub zapotrzebowanie wegla opalowego na kazdy kg wysuiszonego wegla itorunaitneigo.Zwiazek miedzy wspólczynnikiem nadmiaru po¬ wietrza a latwiejsza do zmierzenia znanym sposó- ibem zawartoscia O2 w spailina-ch na wylocie z ko^- M mory spalania przedstawiony jest na rysunku fig. 3. Na rysunku fig- 2 nie uwzgledniono mozli¬ wosci zawracania lotnego pylu z procesu zgazo¬ wania, jako dodatkowego paliwa dla komory spa¬ lania, lecz wplyw tego zawrotu na wytwarzanie 40 pary moze byc pominiety.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób sprzezonego wytwarzania pary techno- 45 logicznej i suszenia surowego wegla brunatnego w kompleksowych instalacjach do uszlachetniania wegla brunatnego, zwlaszcza surowego wegla bru¬ natnego zasolonego, znamienny tym, ze w chlodzo¬ nej komorze spalania wytwarza sie przez spalanie 50 gorace spaliny o temperaturze 600—1000°C, dopep- wadza sie do suszarni wyzej wymienione spaliny schlodzone do temperatury wymaganej w procesie suszenia bez przepuszczania ich uprzednio przez urzadzenia do oddzielania niespalonych pozostalos- 55 ci i lotnego popiolu, suszy sie w suszarni surowy wegiel cieplem wyzej wymienionych spalin do za¬ wartosci wody, zadanej przy uzyciu wegla do dal¬ szego procesu uszlachetniania, a cieplo odbierane przez uklad chlodzenia komory spalania wykorzy- 60 stuje sie do wytwarzania pary, przy czym wydaj¬ nosc cieplna chlodzonej komory spalania dostoso¬ wuje sie do zapotrzebowania ciepla dla suszarni, a pare wytwarzana w wyzej wymienionej komo¬ rze spalania stosuje sie do celów technologicznych, 6t napedowych i/lub grzewczych.127 060 11 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze gorace spaliny wytworzone w komorze spalania ochladza do temperatury wymaganej w operacji suszenia zasolonego wegla na drodze wymiany ciepla w ukladzie chlodzenia komory spalania obej¬ mujacym elementy wymiany ciepla, zwlaszcza promiennikowe i odebrane spalinom cieplo wyko¬ rzystuje sie do wytwarzania pary o zadanych pa¬ rametrach. 3. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze gorace spaliny wytwarza sie w komorze spalania podzielonej ,na dwie lulb kilka czysci, przy czym wx pierwszej nie chlodzonej/lub slabo chlo¬ dzonej czesci utrzymuje sie plomien, a w jednej albo kilku dalszych czesciach goracy gaz chlodli sie przy uzyciu odpowiednich elementów wymiany ciepla,, zwlaszcza promiennikowych, przy normal¬ nej pracy instalacji, co najmniej w przyblizeniu do temperatury zadanej w operacji suszenia a cieplo odebrane w ukladzie chlodzenia wykorzy¬ stuje sie do wytwarzania pary o zadanych para¬ metrach. 4. Sposób wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze korekty temperatury strumienia spalin na wylocie z komory spalania, zwlaszcza przy czesciowym obciazeniu instalacji oraz podczas uruchamiania i zatrzymywania instalacji, wykonuje sie przez re¬ gulacje ilosci doprowadzanego wegla i/lub po¬ wietrza albo zawracanych zimnych spalin lub przez regulowane doprowadzanie oddzielnego stru¬ mienia spalin o temperaturze wyzszej od tempera¬ tury spalin odplywajacych z komory spalania. 5. Sposób wedlug zastrz, 1 albo 4, znamienny tym, ze do strumienia spalin przed wlotem do su¬ szarni doprowadza sie regulowany oddzielny stru¬ mien spalin o temperaturze wyzszej od temperatu¬ ry spalin odplywajacych z komory spalania, przy czym reguluje sie stosunek ilosci wytwarzanego wysuszonego wegla do ilosci wytwarzanej pary. 6- Sposób wedlug zastrz. 5, znamienny tym, ze oddzielny strumien spalin o temperaturze wyzszej od temperatury spalin odplywajacych z komory spalania pobiera sie jako strumien czesciowy z go¬ retszego miejsca komory spalania lub z czesci ko¬ mory spalania ogrzewanej do wyzszej temperatury 12 i po ominieciu powierzchni chlodzacych doprowa¬ dza go do miejsca zmieszania. 7. Sposób wedlug zastrz. 5, znamienny tym, ze oddzielmy istrumien spalin ó temperaturze wyzszej 5 od temperatury spalin odplywajacych z komory spalania wytwarza sie w dodatkowej, slabo chlo¬ dzonej lub niechlodzonej komorze spalin, mniej¬ szej od wyzej wymienionej komory spalania. 8. Sposób wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze korekte temperatury strumienia spalin na wylocie z koimory sipalania, jak równiez w pewnych grani¬ cach regulacje stosunku ilosci wytwrzanego wysu¬ szonego wegla do ilosci otrzymywanej pary, wy¬ konuje sie, wykluczajac kontaktowanie sie czesci zainstalowanej w komorze spalania powierzchni grzejnej o stalej lub zmieniajacej sie wielkosci z goracymi spalinami komory spalania. 9. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 7 albo 8, zna¬ mienny tym, ze sterowanie procesem, a zwlaszcza regulacje stosunku ilosci wytwarzanego wysuszo¬ nego wegla do ilosci otrzymywanej pary, wyko¬ nuje sie przez zmiane wspólczynnika nadmiaru po¬ wietrza w komorze spalania. 10. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 7 albo 8, zna¬ mienny tym, ze komore spalania zasila sie suro¬ wym weglem brunatnym jako paliwem ewentual¬ nie surowym weglem brunatnym z zawartoscia soli. 11. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 7 albo 8, zna¬ mienny tym, ze komore spalania zasila sie jako paliwem czescia wegla wysuszonego w suszarni. 12. Sposób wedlug zas'trz. 11, znamienny tym, ze jako czesc wytwarzanego w suszarni wysuszonego wegla, uzytego jako paliwa do zasilania komory spalania, stosuje sie wegiel, skladajacy sie z czes¬ ciowo lub calkowicie z nienadajacej sie do dalsze¬ go uzycia frakcji wysuszonego wegla, oddzielo¬ nej z wysuszonego wegla w znanym procesie su¬ szenia do dalszego uzycia. 13- Sposób wedlug zastrz. 1 albo 7 albo 8, zna¬ mienny tym, ze jako paliwo do zasilania komory spalania stosuje sie czesciowo lub calkowicie pal¬ ne pozostalosci, otrzymywane w innych fazach procesu uszlachetniania, zwlaszcza palne pyly lot¬ ne, oddzielane od gazowych produktów uszlachet¬ niania wegla. 20 25 30 35 40 \127 060 Surowy wegceL Gazy wylotowe 5 PopCót \r Ll moda pdna para Konaensat Para jQ2_ 1 11 PonCdrze U_E Para iechnotogccwg £ Pyt zawierajaca Wfftel Para 9 X 10 Gaz syntezowy Fig. 1 2 3 4 Zawartosc 0o n spakncch Fig. 3127 060 %Q9- Q3- 0,7A S Ras 0,5- g 1S % ^ - .a ¦ $ UH as- Temperatura spaUn z komory spalania.W —r~ V 12 7T Wspólczynnik pojutrza A RSW Zakl. Graf. W-wa, Srebrna 16, z. 598-85/0.Cena 100 zl 85 + 20 egz. PL