Przedmiotem wynalazku jest srodek do regu¬ lowania Wzrostu roslin zawierajacy nowe 1,3-dio- ksan-5-ylo-alkenylotriazole jako substancje czyn¬ na.Wiadomo, ze do wplywania na wzrósl) roslin stosuje sie chlorek 2-chloroetylo-trójmetyloamo- niowy (chlorek chlorocholiny, CCC) (opis paten¬ towy Stanów Zjednoczonych, Ameryki nr 3 156 554).Za pomoca tego srodka mozna np* uzyskac zaha¬ mowanie wzrostu wzdluznego u niektórych ro¬ dzajów zbóz oraz zahamowanie wzrostu wegeta¬ tywnego niektórych innych roslin uprawnych.Dzialanie tej substancji, zwlaszcza w nizszych dawkach, nie zawsze jednak jest wystarczajace i nie odpowiada wymogom praktycznym.Wiadomo równiez, ze do wplywania na wzrost roslin stosuje sie 3,3-dwum2tylo-2-/l,2,4-triazolilo- -l/-l-/4-chlorobenzoUo/-butan (opis RFN DOS nr 27 39 352).Stwierdzono, ze nowe l,3-dioksan-5-ylo-alkenylo- triazole o wzorze 1, w którym R1 i R* sa jed¬ nakowe lub rózne i oznaczaja atomy wodoru lub rodniki alkilowe o 1—5 atomach wegla, Ar oz¬ nacza grupe furanylowa, tienylowa, dwufenylilo- wa, naftylowa lub fenylowa, przy czym grupa feny- lowa moze byc podstawiona grupami alkilowymi* alkoksylowymi lub alkenylowymi kazdorazowo o 1—5 atomach C, fluorem, chlorem, bromem, jodem, grupami nitrowymi, trójfluorometylowymi, a po¬ nadto tez fenoksylowymi, a X oznacza grupe C = 10 O, ^CH/OH/- lub -CH/O-CORty, przy czym R* oz¬ nacza ewentualnie podstawiony chlorowcem lub grupa alkoksylowa rodnik alkilowy o 1—5 ato¬ mach C lub rodnik alkenylowy o 2—5 atomach C albo rodnik aryIowy, oraz ich sole i kompleksy z metalami doskonale nadaja sie do wywierania wplywu ha wzrost roslin i sa bardzo dobrze to¬ lerowane przez rosliny.Nowe zwiazki moga wystepoWac w postaci dwóch izomerów geometrycznych (Z i E) w za¬ leznosci od polozenia podstawników przy pod¬ wójnym wiazaniu. Zwiazki o wzorze 1 moga po¬ nadto wystepowac jako mieszaniny enancjomerów lub jako racematy w przypadku, gdy X stanowi 15 centrum chiralnosci. Z mieszanin izomerów pow¬ stajacych zazwyczaj podczas syntezy mozna otrzy¬ mac jednolite izomery geometryczne lub jednoli¬ te ienancjomery za pomoca znanych metod. W srodkach Wedlug wynalazku mozna ' stosowac za¬ sp równo jednolite izomery geometryczne lub enan- cjomery, jak i ich mieszaniny powstajace podczas syntezy, korzystnie stosuje sie te ostatnie.Podstawniki R1 i R* oznaczaja na przyklad atomy wodoru, rodniki metylowe, etylowe, n-pro- *5 pylowe, -izopropylowe, n-butylowe, II-rzed. butylo¬ we, izobutylowe, III-rzed.butylowe, h-pentylowe i neopentylowe.Podstawnik Ar oznacza na przyklad grupe 2- -furanylowa, 2- i 3-tienylowa, 4-dwiifenylowa, 1- 30 i 2-naftylowa, fenylowa, 4^-fIuorofenylowa, 2-chlo- 125 149125 149 rofenylowa, 3-chlorofenylowa, 4-chlorofenylowa, 4- -bromoSenylowa, 2,4-dwuchlorofenylowa, 3,4-dwu- chlorofenylowa, 3,5-dwuchloro-2-metoksyfenylowa, 2,3,4-trójchlorofenylowa, 2-metoksyfenylowa, 2,4- -dwumetoksyfenylowa, 3-metoksyfenylowa, 4-meto- ksyfenylowa, 4-etoksyfenylowa, 4-III-rzed.butoksy- fenylowa, 4-metylofenylowa, 4-etylofenylowa, 4-izo- propylofenylowa, 4-III-rzed.butylofenylowa, 3-ni- trofenylowa, 4-nitrofenylowa, 3-trójfluorometylofe- nylowa, 4-trójfluorometylofenylowa i 4-fenoksyfe- nylowa.Podstawnik R3 oznacza na przyklad rodnik me- Irluw^- etylowy, n-propylowy, izopropylowy, chlo- rkift4tytowy, chlw»»ropylowy, metoksymetylowy, frinylowy i propei^Jbwy. "^iWL Przyklady nowych zwiazków wymienia sie jfsretepuja^e: l-/5-metyiO-Mtadl6Isan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3- -fenylo-propen-1-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-fenylo-propen-1 -ol, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazo- zolilo-1/-3-fenylo-propen-1-ol, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-yi,2,4-tria- lilo-l/-3-fenylo-propen-1-on, l-/2-n^propylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4r- -triazolilo-l/-3-fenylo-propen-l-on, l-/2-n-propylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4- triazolilo-l/-3-fenylo-propen-1-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-i/l,2,4-tria- zolilo-1-/-3-fenylo-propen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-propionyloksy-/l,2, 4-triazolilo-l/-3-fenylo-propen-2, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-propionylo- ksy-/l,2,4-triazolilo-l/-3-fenylo-propen-2, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-benzoiloksy- n/1,2,4-triazolilo-l/-3-fenylo-propen-2, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylb/-2-chloroaceto- ksy-/l,2,4-triazolilo-l/-3-fenylo-propen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2n/l,2,4-triazolilo-l/-3- -/2-furanylo/-propen-1-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3- -/2-furanylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-2n/l,2,4- -triazolilo-l/-3-/2-furanylo/-propen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3- -/l-naftylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-l,2,4-triazolilo-l/-3- -/l-naftylo/-propen-1-ol, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazo- lilo-l/-3-/l-naftylo/-propen-l-on, l-^-etylo-S-metylo-l^-dioksan-S-ylo/^-Zl^^-triazo- lilo-l/-3-/l-naftyIO/-propen-l-ol, l-/2,5-dwuetylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo- -1-/-3-/1-naftylo/-propen-l-on, l-/2,5-dwuetylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo- -1/-3-/1 -naftylo/-propen-1 -ol, W2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-/l, *2,4-triazolilo-l/-3-/l-naftylo/-propen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-dwufenylilo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3- -/4-dwufenylilo/-prOpen-l-ol, 10 20 25 30 50 55 60 65 l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-fluorofenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3- -/4-nuorofenylo/-propen-1-oj, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-propionyloksy-2-/l, 2,4-triazolilo-l/-3-/4-fluoro5enylo/-propen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/2-chlorofenylo/-pjopen-l-on, W5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/2-chlorofenylo/-propen-1-ol, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/2-chlorofenylo/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazo- lilo-l/-3-/2-chlorofenylo/-propen-l-ol, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-/l, 2,4-triazolilo-l/-3-/2-chlorofenylo/-propen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3 /3-chloro:cenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/3-chlorofenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-propionyloksy-2-/l, 2,4-triazolilo-l/-3-/3-chlorofenylo/-propen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2l4-triazolilo-l/- -3-/4-chlorofenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3- -/4-chlorofenylo/-propen-l-ol, l-/2,5-dwumetylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazo- lilo-l/-3-/4-chlorofenylo/-propen-l-on, l-/2,5-dwumetylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazoli- lo-l/-3-/4-chlorofenylo/-propen-l-ol, l_/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazo- lilo-l/-3-/4-chlorofenylo/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/4-chlorofenylo/-propen-l-ol, l-/2-n-propylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4- -triazolilo-l/-3-/4-chlorofenylo/-propen-l-on, l-/2-n-propylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4- -triazolilo-l/-3-/4-chlorofenylo/-propen-l-ol, l-/2,5-dwuetylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo- -lM-/4-chlorofenylo/-propen-l-ol, l-/2,5-dwuietylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo- -l/-3-/4-chlorofenylo/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-2- -/l,2,4-triazolilo-l/-3-/4-chlorofenylo/-propen-2, l-,/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-propionylo- ksy-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3-/4-chlorofenylo/-propen-2, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-dwuchloro- -acetoksy-2-,/l,2,4-triazolilo-l/-3-/4-chlorofenylo-pro- pen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-bromofenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2;4-triazolilo-l/- -3-/4-brqmofenylo/-propen-l-ol, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-./4-bromofenylo/-propen-l-on, 1 -/2-etylo-5-metylo-l ,3-dioksan-5-ylo/-2-/l ,2,4-triazo- lilo-l/-3-/4-bromofenylo/-propen-l-ol, 1-/2-n-propylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l ,2,4- -triazolilo-l/-3-/4-bromofenylo/-propen-l-on, l-/2-n-propylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4- -triazolilo-l/-3-/4-bromofenylo/-propen-l-ol, l-/2,5-dwuetylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo- -l/-3-./4-bromofenylo/-propen-l-ol,5 125 149 6 l-/2,5-dwuistylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo- -l./-3-/4-bromofenylo,/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-2- -/l,2,4-triazolilo-l/-3-/4-bromofenylo/-propen-2, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-propionylo- ksy-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3-/4-bromofenylo/-propen-2, l-/5-metylD-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/3,4-dwuchloro renylo/-propen-l -on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3- -/3,4-dwuchloro!enylo/-propen-l-ol, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazo- lilo-l/-3-/3,4-dwuchlorofi6nylo/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksah-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l-/-3-/3,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-2-/l,2,4- -triazolilo-l/-3-/3,4-dwuchlorofenylo/-propen-2, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-2- -/l,2,4-triazolilo-l/-3-/3,4-dwuchlorofenylo/-propen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3- -,'2,4-dwuchlororenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-ol, l-/2-ietylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-./l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazo- lilo-l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-ol, l-/2,5-dwuetylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo- -l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-on, l-/2,5-dwuetylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo- -l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-ol, l-/2-izopropylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4- -triazolilo-l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-on, 1 -/2-izopropylo-5-metylo-l ,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4- -triazolno-l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-ol, l-/2-n-butylo-5-metylo-l,3-dióksan-5-ylo/-2-/l,2,4- -triazolilo-l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-on, l-/2-n-butylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4- -triazolilo-l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-2-/l,2,4- -triazolilo-l-/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-butyryloksy-2-/l,2,4- -triazolilo-l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-2, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-2- -/l,2,4-triazolilo-l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-2, l-/2~-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-propionylo- ksy-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/- -propen-2, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/2,3,4-trójchlorofenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/2,3,4-trójchlorofenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-acetoksy-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/2,3,4-trójchlorofenylo/-propen-2, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/2,3,4-trójchlorofenylo/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazo- lilo-l/-3-/2,3,4-trójchlorofenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/3-trój fluorometylofienylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/3-trój fluorometylpfenylo/-propen-l-ol, l-/3-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-l-propionyloksy-2- -/l,2,4-triazolilo-l/-3-/3-trójfluorometylofenylo/-pro- pen-2, l-/5-metylo-l-,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-trój?luorometylofenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-trójfluorometylofenylo/-propen-l-ol, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/4-trójfluorometylofenylo/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/4-trójfluorometylofenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-metylofenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-metylofenylo/-propen-l-ol, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazo- lilo-l/-3-/4-metylofenylo/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/4-metylofenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4^triazolilo-l/-3- -/4-etylofcnylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-etylofenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-III-rzed.butylofenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-III-rzed.butylofenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-mstoksyfenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-metoksyfenylo/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/4-metoksyfenylo/-propen-l-on, l-/2-etylo-5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/4-metoksyfenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-etoksyfenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-i8toksyfenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3- -/4-n-butoksyfenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-n-butoksyfenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-III-rzed.butoksyfenylo/-propen-l-ol, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l-/- -3-,/4-III-rzed.butoksyfenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-nitrofenylo/-propen-l-on, l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/4-nitrofenylo/-propen-l-ol.Zwiazki o wzorze 1 mozna wytwarzac w ten sposób, ze aldehyd o wzorze 2, w którym Ar ma znaczenie wyzej podane, poddaje sie kon¬ densacji z pochodna 1-/1,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4- -triazolilo-l/-etan-l-onu o wzorze 3, w którym R1 i R2 maja znaczenie wyzej podane, i tak otrzy¬ mane zwiazki ewentualnie nastepnie redukuje sie do alkoholu, albo redukuje sie do alkoholu i na¬ stepnie estryfikuje za pomoca halogenku kwaso¬ wego o wzorze 4, w którym Ra ma znaczenie wyzej podane, a Y oznacza chlor lub brom, albo za pomoca bezwodnika kwasowego o wzorze 5, w którym R8 ma znaczenie wyzej podane, i otrzy¬ mane zwiazki ewentualnie przeprowadza sie w sole lub kompleksy z metalami.Zwiazki o wzorze 2 poddaje sie kondensacji ze 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 607 125 149 8 zwiazkami o wzorze 3 ewentualnie" w obecnosci rozpuszczalnika lub rozcienczalnika i ewentualnie z dodatkiem nieorganicznej lub organicznej zasady i/lub kwasu w temperaturze od —10°C do 150°C ewentualnie z azeotropowym usuwaniem wódy powstalej w reakcji. Do korzystnyyih rozpuszczal¬ ników i rozcienczalników naleza woda, alkohole, takie jak metanol, etanol, izopropanol i III-rzed. butanol, weglowodory, takie jak n-heksan, n-hep- tan, n- i izo-oktan, cykloheksan, czterowodoronaf- talen, dziesieciowodoronaftalen, toluen, ksylen, ku- men, amidy, takie jak dwumetyloformamid, dwu- metyloacetamid, N-metylopirolidon i etery, takie jak eter dwuetylowy, eter metylo-III-rzed.bu tylo¬ wy, dioksan, czterowodorofuran lub odpowiednie mieszaniny. » Odpowiednimi zasadami i kwasami, które mozna ewentualnie stosowac w ilosciach od katalitycz¬ nych do stechiometrycznych, sa na przyklad wo¬ dorotlenki metali alkalicznych i metali ziem al¬ kalicznych, takie jak wodorotlenek sodu, potasu, wapnia i baru, alkoholany, takie jak metanolan, etanolan, izopropanolan, i III-rzed.butanolan sodu i potasu, octany, takie jak octan sodu lub potasu, aminy, takie jak pirolidyna, piperydyna, trójetylo- amina, N,N-dwumetylocykloheksyloamina, ponadto kwasy nieorganiczne, takie jak kwas solny, kwas fosforowy i kwas siarkowy albo kwasy organicz¬ ne, takie jak kwas mrówkowy, kwas octowy, kwas p-toluenosulfonowy lub kwas' trójfluorometylosul- fonowy.Reakcje prowadzi sie na ogól w temperaturze 20—150°C, pod cisnieniem normalnym lub pod¬ wyzszonym, w sposób ciagly lub nieciagly.Pochodne l-/l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo- -l/-etan-l-onu o wzorze 3 sa nowe. Mozna je otrzymac na przyklad przez reakcje l-/l,3-dioksan- -5-ylo/-2-chlorowco-etan-l-onów o wzorze 6, w którym R1 i R2 maja znaczenie wyzej podane, a Y oznacza chlor lub brom, z sola sodowa 1,2,4- -triazolu.Zwiazki o wzorze 6 sa równiez nowe. Otrzy¬ muje sie je np. przez reakcje znanych /1,3-dio- ksan-5-ylo/-etan-l-onów o wzorze 7, w którym Ra i R2 maja znaczenie wyzej podane, z chlor¬ kiem sulfurylu wedlug D. P. Wyman i P. R.Kaufman, J. Org. Chem. 29, 1956 <1964) albo z bromem w formamidzie wedlug H. Bredereck i wspólpracowników, Chem. Ber. 2083 (1960).Redukcje ketonów o wzorze la, w którym Ar, R1 i R2 maja znaczenie wyzej podane, do alkoholi o wzorze Ib, w którym Ar, R1 i R2 maja zna¬ czenie * wyzej podane, mozna ewentualnie prowa¬ dzic w obecnosciarozpuszczalnika lub rozcienczal¬ nika, w temperaturze od —20°C do 150°C. Re¬ dukcje mozna prowadzic za pomoca wodoru w obecnosci katalizatora, za pomoca kompleksowych boro- lub glinowodorków, za pomoca izopropano- lanu glinu i izopropanolu, za pomoca podsiarczy- nu sodu albo na drodze elektrochemicznej.Jako odpowiednie rozpuszczalniki i rozcienczal¬ niki w tej reakcji stosuje sie na przyklad wode, metanol, etanol, propanol, izopropanol, kwas octo¬ wy, eter dwuetylowy, czterowodorofuran, dioksan, octan etylu, toluen, dwumetyloformamid lub od¬ powiednie mieszaniny.Do katalicznego uwodorniania stosuje sie kata¬ lizatory platynowe lub palladowe na obojetnych 5 nosnikach i uwodornia pod cisnieniem 20—80 ba¬ rów az do chwili, gdy nie zachodzi juz pobieranie wodoru. Jako wodorki stosowane w charakterze srodków redukujacych wymienia sie na przyklad borowodorek sodu lub glinowódorek litu.Estryfikacje alkoholi o wzorze 1, w którym X oznacza grupe CHOH, prowadzi sie ewentualnie w obecnosci rozpuszczalnika lub rozcienczalnika, ewentualnie z dodatkiem srodka wiazaoego kwas i ewentualnie z dodatkiem srodka przyspieszajace¬ go reakcje. Do reakcji tej nadaja sie nastepujace rozpuszczalniki: eter dwuetylowy, czterowodorofu¬ ran, dioksan, n-pentan, n-heksan, eter naftowy, cykloheksan, toluen, chlorek metylenu, chloroform, aceton, metyloetyloketon, acetonitryl, dwumetylo¬ formamid, bezwodnik octowy i bezwodnik propio- nowy.Jako srodki wiazace kwas wymienia sie zasady, takie jak weglany metali alkalicznych i metali ziem alkalicznych, na przyklad weglan sodu, we¬ glan potasu, wodoroweglan sodu, wodoroweglan potasu, weglan wapnia, weglan baru, aminy trze¬ ciorzedowe, na przyklad trójetyloamina, N,N-dwu- metylocykloheksyloamina, N,N-dwumetyloanilina, N-metylopiperydyna lub pirydyna.Odpowiednimi srodkami przyspieszajacymi reak¬ cje sa azole, takie jak 1,2,4-triazol i imidazol al¬ bo aminy trzeciorzedowe, takie jak 4-dwumetyio- aminopirydyna i 4-pirolidynopirydyna.Tak otrzymane zwiazki o wzorze 1 wyodrebnia sie znanymi metodami, ewentualnie oczyszcza i ewentualnie poddaje reakcji z kwasami lub sola¬ mi metali do soli lub kompleksów z metalami.Nastepujace przyklady blizej wyjasniaja wyna¬ lazek.Przyklad I. a) Wytwarzanie produktu wyj- . sciowego.Do roztworu 144 g (1 mol) 5racetylo-5-metylo- -1,3-dioksanu i 85,5 g (1 mol) pirolidonu w 500 ml czterowodorofuranu wkrapla sie w ciagu 2 go¬ dzin w temperaturze 50°C roztwór 498 g (1 mol) kompleksu pirolidonu z bromem w 1 litrze czte¬ rowodorofuranu. Miesza sie dalej w ciagu 8 go¬ dzin w temperaturze 50°C, po czym bialy osad bro- mowodorku pirolidonu odsysa sie,- przemywa 50 ml czterowodorofuranu, a przesacz zateza w próz¬ ni. Otrzymuje sie 220 g (99l0/o) surowego oleistego l-/5-metylo-l3-dioksan-5-ylo/-2-bromo-etan-l-onU.Do mieszanej w atmosferze czystego azotu za¬ wiesiny 100 g 1(1,1 mola) 1,2,4-triazolidku sodu w 300 ml suchego czterowodorofuranu wkrapla sie roztwór 223 g (1 mol) l-/5-metylo-l,3-dioksan-5- -ylo/-2-bromoetan-l-onu w 200 ml czterowodorofu¬ ranu w temperaturze 25°C w ciagu 2 godzin. Po 8-godzinnym ogrzewaniu pod chlodnica zwrotna nieorganiczny osad odsacza sie, a przesacz zateza do polowy objetosci. Mieszanine zaszczepia sie i pozostawia przez noc w temperaturze +3°C. Osad odsysa sie, przemywa 30 ml zimnego (+5°C) czte¬ rowodorofuranu, nastepnie 80 ml eteru i potem 100 15 20 25 30 33 40 45 50 55 60125 149 9 10 ml n-pentanu i suszy. Otrzymuje sie 184 g (87,2%) l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -etan-1-onu w postaci bialych krysztalów o tem¬ peraturze topnienia 95—97°C. b Wytwarzanie produktu koncowego.Oddzielajac wode pod chlodnica zwrotna miesza sie w ciagu 10 godzin mieszanine 12,7 g (0,06 mo¬ la) l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo- -l/-etan-l-onu, 10,8 g (0,06 mola) 2,4-dwuchloro- benzaldehydu, 1 g piperydyny, 0,5 g kwasu octo¬ wego i 150 ml toluenu. Mieszanine chlodzi sie, trzykrotnie przemywa sie porcjami po 80 ml wo¬ dy, suszy nad siarczanem sodu 4 zateza w prózni.Pozostalosc rozpuszcza sie w 250 ml acetonitrylu, w temperaturze 40°C odbarwia sie za pomoca 1 g wegla zwierzecego, zateza do 40 ml i chlodzi do temperatury 0°C. Bezbarwny osad odsysa sie, prze¬ mywa 40 ml eteru i suszy. Otrzymuje sie 18,4 g (83,3*/o) l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-tria- zolilo-l/-3-/2,4-dwuchlorofenylo/-propeft-l-onu (zwiazek nr 1) o temperaturze topnienia 133— 135°C.Przyklad II. Do roztworu 36,1 g (0,1 mola) 1- -/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3- -/2,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-onu w 250 ml" me¬ tanolu dodaje sie porcjami w temperaturze -r-5°C do 0PC 4,5 g i(0,118 mola) borowodorku sodowego.Po 14-godzinnym mieszaniu w temperaturze 22°C odsysa sie bialy osad, a przesacz zateza w prózni.Osad i pozostalosc laczy sie i miesza 0,5 godziny z 3 litrami chlorku metylenu i 500 ml IOW lugu potasowego w temperaturze 25°C. Warstwe orga* niczna oddziela sie, trzykrotnie przemywa porcja¬ mi po 100 ml wody, suszy nad siarczanem sodu i zateza. Pozostalosc krystalizuje po dodaniu 10 ml eteru. Otrzymuje sie 31,3 g (84,6f°/o) l-/5-metylo-l,3- -dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3-/2,4-dwuchlo- rofenylo/-propen-l-olu (zwiazek nr 2) w postaci bezbarwnych krysztalów o temperaturze topnienia 190—192°C.Przyklad III. Mieszanine 14 g (0,0378 mola) l-/5-metylo-l,3-dioksan-5-ylo/-2-/l,2,4-triazolilo-l/- -3-/3,4-dwuchlorofenylo/-propen-l-olu (zwiazek nr 25), 1 g imidazolu i 80 g bezwodnika octowego miesza sie w ciagu 8 godzin w temperaturze 70°C i nastepnie zateza w prózni. Pozostalosc "rozpusz¬ cza sie w 300 ml eteru i miesza 0,5 godziny z 100 ml 61% roztworu wodoroweglanu sodu. Faze or¬ ganiczna suszy sie nad siarczanem sodu i zateza w, prózni w temperaturze do 50°C i pod. cisnie¬ niem 0,1 mbar. Otrzymuje sie 10,8 g (69,3P/» wy¬ dajnosci teoretycznej) l-/5-metylo-l,3-dioksan-5- -ylo/-l-acetoksy-2-/l,2,4-triazolilo-l/-3-/3,4-dwuchlo- rofenylo/-propenu-2 (zwiazek nr 3) w postaci bla- dozóltej zywicy.Widmo magnetycznego rezonansu jadrowego XH— —NMR (80 MHz/CDCl3): 0,6 (s, 3H), 2,08, (s, 3H), 3,2—3,4 5,5 (s, 1H), 6,3—7,4 (m, 4H), 8,0 (s, 1H) i 8,2 ppm (s, 1H).W analogiczny sposób mozna otrzymywac zwiaz¬ ki zebrane w nastepujacej tablicy.N.owe substancje czynne wplywaja na metabo¬ lizm roslin i w zwiazku z tym mozna je stosowac jako regulatory wzrostu roslin. Moga one prak- 10 15 20 25 45 55 90 es tycznie wplywac na wszystkie stadia rozwojowe rosliny.Róznorodnosc dzialania regulatorów wzrostu ro¬ slin zalezy przede wszystkim: a) od gatunku i odmiany roslin, b) od pory stosowania odnosnie stadium rozwo¬ ju roslin oraz od pory roku, c) od miejsca i sposobu stosowania — zapra¬ wiania nasion, traktowanie gleby lub traktowanie lisci, d) od czynników geoklimatycznych, np. od trwa¬ nia naslonecznienia, przecietnej temperatury, ilo¬ sci opadów, e) od rodzaju gleby, wlaczajac nawozenia, f) od preparatu wzglednie od postaci uzytkowej substancji czynnej i wreszcie, g) od stosowanych stezen substancji czynnej.Z szeregu róznorodnych mozliwosci stosowania srodka wedlug wynalazku jako regulatora wzrostu roslin w uprawie roslin, w rolnictwie oraz w o- grodnictwie niektóre wymienione sa nizej.A. Przy uzyciu srodka wedlug wynalazku mozna silnie zahamowac wegetatywny wzrost roslin, co objawia sie szczególnie w zmniejszeniu przyrostu wysokosci. Przez to traktowane rosliny wykazuja masywna budowe i poza tym obserwuje sie ciem¬ niejsze zabarwienie lisci.Korzystne okazalo sie w praktyce np. zmniejsze¬ nie przyrostu trawy na brzegach ulic, stokach ka¬ nalów i na trawnikach jak w parkach, na sta¬ dionach, w sadach, na trawnikach ozdobnych oraz na lotniskach, gdyz w ten sposób redukuje sie pracochlonne i kosztowne obcinanie trawy.W rolnictwie wazne jest takze zwiekszenie sztywnosci sklonnych do wylegania upraw, jak zbóz, kukurydzy, slonecznika i soi. Osiagniete przy tym skrócenie i wzmocnienie zdzbel zmniejsza al¬ bo usuwa niebezpieczenstwo wylegania roslin w przypadku niekorzystnych warunków pogodowych przed zbiorem. ' Wazne jest równiez zastosowanie regulatorów wzrostu do hamowania przyrostu wysokosci oraz do czasowej zmiany okresu dojrzewania bawelny, przez co umozliwiony jest calkowicie zmechanizo¬ wany zbiór tej waznej rosliny uprawnej.Przez zastosowanie regulatorów wzrostu mozna tez pomnozyc albo zahamowac boczne rozgalezie¬ nia roslin. Ciekawe jest to np. w przypadku ro¬ slin tytoniu, gdzie powinno sie hamowac wyksztal¬ cenie bocznych pedów na korzysc wzrostu lisci.Przez zastosowanie regulatorów wzrostu mozna przykladowo w rzepaku ozimym znacznie podniesc odpornosc na mróz. Przy tym z jednej strony ha¬ muje sie przyrost wysokosci i rozwój zbyt wybu¬ jalej i przez to szczególnie nieodpornej na mrozy masy lisci wzglednie roslin, a z drugiej strgny mlode rosliny rzepaku po wysiewie, a przed na¬ staniem zimowych mrozów, pomimo korzystnych warunków wzrostu zostaja zatrzymane w wegeta¬ tywnym stadium rozwoju.W ten sposób usuwa sie tez zagrozenie mrozem takich roslin, które sklonne sa do przedwczesne¬ go kwitnienia i przechodzenia w faze generatyw- na. Równiez w innych uprawach, np. zbóz ozimych,125 149 11 12 Tablica Zwia¬ zek nr i 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 J Ar 2 1 C6H5- a-furyl a-furyl a-furyl a-naftyl a-naftyl p-C6H5-C6H4 p-C6H5-C6H4 2-Cl-C6H4 3-Cl-C6H4 3-Cl-C6H4 4-Cl-C6H4 4-Cl-C6H4 4-Br-C6H4 " R1 3 CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3 CH3- CH3- CH3- Y CH3 CH3- CH3- | R2 4 1 H H H 1 H C2H5- C2H5 H H H H H H C2H5 C2H5" H H | X 5 T —CO— —CO— OH l 1 —CH— —CO— —CO— OH 1 1 —CH— —CO— OH 1 1 —CH— —CO— —CO— OH 1 1 —CH— —CO— —CO— OH 1 1 —CH— -M^O— OH 1 1 —CH— Tempera¬ tura topnienia w °C 1 ** 1 zywica 108—110 99—102 118—125 zywica zywica zywica 122—124 86—88 zywica zywica zywica zywica zywica zywica zywica | Widmo w podczerwieni (Film) (cm-1) ^ 1 3100, 2965, 1660, 1585, 1485, 1195, 1150, 1065, 920, 750, 690, 668 3112, 2970, 2850, 1668, 1490, 1380, 1265, 1155, 1080, 918, 792, 770, 665 3300, 3060, 2965, 2850, 1508, 1468, 1275, 1160, 1090, 925, 880, 778, 675 3100, 3010, 2845, 1668, 1590, 1488, 1150, 1015, 920, 910, 830, . 755, 725, 690, 665 3118, 3060, 2980, 2850, 1680, 1600, 1592, 1270, 1155, 1070, 920, 780, 680, 665 3250, 3120, 2845, 1493, 1266, 1155, 1078, 1023, 918, 780, 668 3100, 2960, 2840, 1665, 1572, 1475, 1390, 1265, 1155, 1082, 1025, 1000, 920, 820, 752, 668 3108, 2960, 2845, 1685, 1578, 1490, 1262, 1150, 1080, 940, 915, 815, 752, 665, 640 3380, 3120, 2960, 2840, 1490, 1480, 1254, 1150, 1125, 1080, 915, 870, 810, 665 3100, 2970, 2840, 1665, 1567, 1485, 1470, 1265, 1155, 1060, 1025, 1000, 918, 815, 750, 670 3400, 2970, 2850, 1495, |125 149 13 14 c.d. tablicy 1 1 20 21 22 23 i 24 25 26 27 28 29 30 31 2 " " 3,4-dwu-Cl-C6H3- " 3,4-dwu-Cl-C6H3 4-Cl-C6H4 2,4-dwu-Cl-C6H3 " 3 CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- C2H5- C2H5" CH3- CH3- 4 H H C2H5" C2H5- H H C2H5- C2H5" C2H5- C2H5- C2H5 C2H5 | 5 O—COCH3 1 1 -CH- 0-CCCH2CH3 1 1 -CH- —CO— OH 1 1 —CH— —CO— OH 1 1 —CH— —CO— OH —CH— —CO— —co— —co— OH 1 1 —CH— | 6 zywica zywica zywica zywica zywica zywica zywica zywica zywica zywica zywica zywica | 7 1 1480, 1270, 1158, 1068, 1022, 1004, 810, 668 3110, 2960, 2840, 1490, 1475, 1360, 1150, 1020, 915, 662 3118, 2970, 2845, 1578, 1490, 1478, 1150, 1070, 1000, 810, 665 3115, 2970, 2850, 1580, 1492, 1268, 1085, 1065, 1002, 816, 752, 670 3300, 2960, 2845, 1476, 1390, 1265, 1082, 1060, 1000, 870, 810, 665 3110, 2975, 2855, 1600, 1475, 1462, 1200, 1155, 1070, 880, 760, 665 3400, 2958, 2840, 1460, 1152, 1125, 1020, 914, 884, 665 3105, 2970, 2850, 1450, 1430, 1380, 1150, 1080, 1022, 870, 810, 665 3300, 2970, 2855, 1470, 1400, 1275, 1090, 1030, 925, 3108, 2960, 2924, 1675, 1480, 1392, 1123, 1080, 916, 775, 664 3100, 2964, 2930, 1680, 1640, 1576, 1266, 1125, 1095, 876, 860, 826, 664 3100, 2970, 2850, 1575, 1490, 1460, 1155, 1125, 1090, 918, 880, 665 3300, 2D70, 2345, 1132, 819, 1730, 1218, 806, 1730, 1265, 918, 1690, 1128, 920, 1492, 1150, 915, 1630, 1270, 920, 1490, 1075, 810, 1690, 1265, 920, 1505, 1135, 880 2845, 1265, 815, 2850, 1375, 918, 812, 1630, 1265, 992, 1580, 1125 149 15 16 c.d. tablicy 1 1 32 33 34 35 36 37 38 - 39 40 41 42 43 44 45 46 1 2 " 1 " " 1 » 2,3,4-trój-Cl-C6H2 " u 3-CF3C8H4 3-CF3C0H4 4-CF3-CeH4 " 1 4-CH3-CflH4 V " 1 3 . CH3" CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- 1 CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- l 1 4 -CH/CH3/2 -CH/CH3/2 n-C4H9 11-C4H9 H H H H H H H H H H C2H5- 1 5 OH 1 1 —CH— OH 1 1 —CH— —CO— OH 1 1 —CH— 0—COCH3 1 1 —CH— —CO— OH 1 1 —CH— 0-C0-CHaCH3 -CH- —CO— osi ¦ ¦ 1 1 —CH— —CO— OH 1 1 —CH— —CO— 1 6 zywica zywica zywica zywica 110—140 156—159 138—140 zywica 95—98 zywica zywica 108—118 82—84 zywica zywica 1 7 1 1 1495, 1460, 1265, 1152, 1085, 1045, 918 3100, 2970, 2860, 1690, 1580, 1465, 1380, 1270, 1185, 1130, 1095, 995, 920, 860, 830, 670 3300, 2960, 2845, 1580, 1500, 1465, 1268, 1130, 1095, 995, 918, 860, 815, 670 3120, 2950, 2860, 1710, 1685, 1578, 1496, 1462, 1380, 1268, 1130, 1097, 945, 860, 770, 680 3200, 2945, 2850, 1498, 1467, 1365, 1268, 1125, 1098, 1018, 990, 925, 855, 815 • 3115, 2980, 2850, 1680, 1493, 1324, 1156, 1118, 1068, 1025, 918, 795, 1 695, 670, 655 1 3110, 2970, 2840, 1730, 1490, 1320, 1190, 1150, 1115, 1065, 915, 795, 690, 665, 650 3110, 2980, 2845, 1680, 1605, 1490, 1315, 1155, 1115, 1056, 915, 828, 665 3260, 3120, 2845, 1505, 1492, 1290, 1150, 1130, 1068, 1024, 930, 918, 880, 808, 668 3110, 2695, 2845, 16?5, 1595, 1490, 1380, 1^62, 1142, 1125, 1080, 818, 805, 666125 149 17 18 c.d. tablicy 1 1 47 48 49 50 51 52 53 ¦ 54 55 1 56 57 58 59 60 61 2 " 4-III-rz.butyl-C6H4 j 4-CH30-C6H4 t 4-CH30-C6H4 4-C2H3-0-C6H4 4-02N-C6H4 n „ 4-F3C-C6H4- C2H5-0-CeH4 3 CH3- CH3- CH8- CH3-' CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- * CH3- 4 C2H5- H H H C2H5 C2H5- H H H jH H C2H5- C2H5- C2H5 C2H5- 5 OH 1 1 —CH— —CO— OH 1 1 —CH— —CO— —CO— OH 1 1 —CH— —CO— OH i 1 —CH— —CO— OH 1 1 —CH— izomer I OH 1 1 —CH— mieszani¬ na izome¬ rów.—CO— OH 1 1 —CH— izomer I OH 1 1 —CH— mieszani¬ na izome¬ rów —CO— 6 zywica zywica zywica 132—134 zywica zywica 117—120 123—125 zywica 201—203 zywica zywica ' 180—182 zywica zywica 7 3300, 1455, 1128, 872, 3118, 1590, 1165, 915, 3300, 1450, 1072, 668 3115, 1590, 1165, 918, 3320, 1455, 1020, 668 3110, 1590, 1025, 668 3250, 1335, 1020, 690, 3110, 1312, 825, 3230, 1320, 1020, 672 3115, 1500, 2960, 1390, 1084, 805, 2960, 1490, 1065, 825, 2955, 1352, 1025, 2970, 1505, 1125, 826, 2840, 1385, 915, 2975, 1510, 915, 2850, 1152, 918, 665 2965, 1155, 660 2980, 1170, 925, 2980, 1383, 2840, 1265, 1022, 668 2860, 1355, 1025, 750, 2850, 1260, 918, 2840, 1250, 1080, 668 1595, 1240, 870, 2850, 1340, 840, 1590, 1130, 842, 1680, 1115, 1622, 1130, 883, 1670, 1250, 1500, 1154, 918, 1670, 1260, 995, 668 1492, 1155, 820, 1670, 1170, 1020, 1500, 1080, 820, 1680, 1155, 1 742, 1510, 1070, 749, 1488, 915, 1507, 1066, 825, 1590, 1174, |125 149 19 £0 c.d. tablicy 1 62 63 64 65 66 1 » 4-02N-C6H4 " C6H5 C6H5 3 CH3- CH3- CH3- CH3- CH3- 1 4 C2H5- C2H5- C2H5- C2H5- C2H5 ._, 5 OH 1 1 —CH— CO OH 1 1 —CH— —CO— OH 1 —CH— 6 zywica zywica zywica zywica zywica 1 7 1130, 1084, 1035, 830, 672 3300, 2970, 1600, 1240, 1182, 1085, 918, 875, 816, 3115, 2975, 1690, 1515, 1342, 1225, 1130, 1000, 922, 820, 745 3300, 2960, 1590, 1336, 1270, 1130, 918, 873, 845, 3120, 2975, 1698, 1445, 1382, 1268, 1130, 1086, 922, 695, 672 3280, 2960, 1492, 1268, 1155, 1130, 920, 874, 740, 668 920, 1500, 1038, 668 1595, 1160,. 856, 1510, 1083, 735 1495, 1158, 755, 1450, 1085, 692, korzystnie jest, gdy przez traktowanie srodkiem wedlug wynalazku rosliny jesienia wprawdzie do¬ brze rozkrzewia sie, ale nie wyrosna zbyt bujnie zima. Przez to mozna zapobiec zwiekszonej wraz¬ liwosci na mróz oraz, ze wzgledu na stosunkowo mala mase lisci wzglednie roslin, porazeniu rózny¬ mi chorobami, np. grzybica. Hamowanie wegeta¬ tywnego wzrostu umozliwia poza tym u wielu ro¬ slin uprawnych gesciejsze obsadzenie tak, ze z da¬ nej powierzchni gleby mozna osiagnac wiekszy plon.B. Za pomoca srodka wedlug wynalazku mozna uzyskac zwiekszone plony zarówno czesci roslin, jak tez substancji zawartych w roslinach. Mozna na przyklad spowodowac wzrost wiekszej liczby paków, kwiatów, lisci, owoców, nasion, korzeni o- raz bulw, podwyzszyc zawartosc cukru w burakach cukrowych, trzcinie cukrowej i w owocach cytru¬ sowych, zwiekszyc zawartosc protein w zbozu lub soi albo pobudzic drzewa gumodajne do zwiekszo¬ nego wyplywu lateksu.Srodek moze powodowac wzrost plonu przez wJeczenie sie w roslinna przemiane materii wzgled¬ nie przez przyspieszenie lub hamowanie wegeta¬ tywnego i/albo generatywnego wzrostu.C. Przy zastosowaniu regulatorów wzrostu ro¬ slin mozna wreszcie uzyskac zarówno skrócenie wzglednie wydluzenie stadiów wzrostu, jak tez przyspieszenie wzglednie opóznienie dojrzewania zebranych czesci roslin przed lub po zbiorze.Pod wzgledem ekonomicznym ciekawe jest przy¬ kladowo ulatwienie zbiorów, jakie uzyskuje sie 35 40 45 50 55 60 65 przez czasowa koncentracje opadania albo zmniej¬ szenia przyczepnosci do drzewa owoców cytruso¬ wych, oliwek lub innych gatunków i odmian owo¬ ców ziarnkowych, pestkowych i owoców typu 0- rzecha. Taki sam mechanizm, to znaczy przyczy¬ nienie sie do wyksztalcenia tkanki dzialowej mie¬ dzy owocem wzglednie lisciem i czescia lodygi ro¬ sliny, jest takze wazny dla dobrze kontrolowane¬ go odlisciania drzew.Dzialanie srodka wedlug wynalazku jest lepsze niz znanych regulatorów wzrostu. Wykazuje on dzialanie, zarówno w przypadku roslin jednoliscien- nych, np. zbóz, jak pszenicy, jeczmienia, zyta, 0- wsa i ryzu lub kukurydzy, albo traw, jak tez szczególnie w przypadku roslin dwulisciennych, np. slonecznika, pomidorów, orzechów ziemnych, wi¬ norosli, bawelny, rzepaku, a przede wszystkim soi, oraz róznych roslin ozdobnych, jak chryzantema, Poinsettia i Hibiskus.Srodek wedlug wynalazku mozna stosowac w roslinach uprawnych zarówno przez nasiona, jako srodek do zaprawiania nasion, jak tez przez glebe, to znaczy przez korzenie, a szczególnie korzystnie przez opryskiwanie lisci.Ze wzgledu na wysokie tolerowanie srodka przez rosliny stosowana jego ilosc moze ulegac znacz¬ nym zmianom.Przy traktowaniu ziarna stosuje sie na ogól 0,001—50 g substancji czynnej, a zwlaszcza 0,01— 10 g na kilogram ziarna.Przy traktowaniu lisci i gleby jako wystarcza-21 125 149 22 jace uwaza sie na ogól dawki 0,1—12 kg/hektar, korzystnie 0,25—3 kg/hektar.Srodek wedlug wynalazku stosuje sie w postaci zwyklych preparatów, jak roztworów, emulsji, za¬ wiesin, pylów, proszków, past i granulatów. Stoso¬ wana postac zalezy calkowicie od celu stosowania i w kazdym przypadku powinna zapewniac sub- stalne i równomierne rozprowadzenie substancji czynnej. Preparaty wytwarza sie w znany sposób, np. przez rozcienczenie substancji czynnej rozpusz¬ czalnikami i/lub nosnikami, ewentualnie przy za¬ stosowaniu emulgatorów oraz dyspergatorów, przy czym w przypadku uzycia wody jako rozcienczal¬ nika mozna dodawac takze inne rozpuszczalniki organiczne.Jako substancje pomocnicze do preparatów w rachube wchodza w zasadzie rozpuszczalniki, jak weglowodory aromatyczne, np. ksylen lub benzen, chlorowane weglowodory aromatyczne, np. chloro- benzeny, weglowodory parafinowe, np. frakcje ro¬ py naftowej, alkohole, np. metanol lub butanol, aminy, np. etanoloamina, dimetyloformamid i wo¬ da, stale nosniki, jak naturalne maczki skalne, np. kaolin, tlenek glinowy, talk lub kreda, oraz synte¬ tyczne maczki skalne^ np. wysokodyspersyjny kwas krzemowy lub krzemiany, emulgatory albo Inne srodki powierzchniowo czynne, jak nie jonotwór- cze i anionowe emulgatory, np. etery polioksyety- lenu i alkoholi tluszczowych lub alkanosulfoniany, oraz dyspergatory, jak lignina, lugi posiarczynowe i metyloceluloza. Korzystne jest stosowanie srodka wedlug wynalazku w postaci wodnego roztworu, ewentualnie z dodatkiem rozpuszczalników orga¬ nicznych mieszajacych sie z woda, jak metanolu albo innych nizszych alkoholi, acetonu, dimetylo¬ formamidu lub N-metylopirolidonu. Preparaty za¬ wieraja na ogól 0,1 — 95, zwlaszcza 0,5 — 901% wagowych substancji czynnej.Preparaty wzglednie wytworzone z nich gotowe postacie uzytkowe, jak roztwory, emulsje, zawie¬ siny, proszki, pyly, pasty albo granulaty, stosuje sie w znany sposób, na przyklad przed wzejsciem, po wzejsciu albo do zaprawiania nasion.Nizej podane sa przyklada preparatów: Przyklad IV. 20 czesci wagowych substancji czynnej nr 7 miesza sie dokladnie i miele w mlyn¬ ku mlotkowym z 3 czesciami wagowymi soli sodo¬ wej kwasu diizobutylonaftalenosulfonowego, 17 cze¬ sciami wagowymi soli sodowej kwasu ligninosul- fonowego z lugu posiarczynowego i 60 czesciami wagowymi sproszkowanego zelu krzemionkowego.Przez dokladne rozprowadzenie mieszaniny w 20 00 czesci wagowych wody otrzymuje sie ciecz do opryskiwania zawierajaca 0,l!0/o wagowy sub¬ stancji czynnej.Przyklad V. 3 czesci wagowe substancji czyn¬ nej nr 2 miesza sie dokladnie z 97 czesciami wa¬ gowymi sproszkowanego kaolinu. Tak otrzymuje sie srodek do opylania, zawierajacy 3% wagcwe substancji czynnej.Przyklad VI. 30 czesci wagowych substancji czynnej nr 1 miesza sie dokladnie z mieszanina zlozen] z 92 czesci wagowych sproszkowanego ze¬ lu krzemionkowego i 8 czesci wagowych oleju pa¬ rafinowego , który rozpryskano na powierzchni te¬ go zelu. Tak otrzymuje sie preparat substancji czynnej o dobrej przyczepnosci.Przyklad VII. 40 czesci wagowych substancji 5 czynnej nr 3 miesza sie dokladnie z 10 czesciami soli sodowej kondensatu kwas fenosulfonowy-mocz- nik-formaldehyd, 2 czesciami zelu krzemionkowe¬ go i 43 czesciami wody. Otrzymuje sie trwala dys¬ persje wodna, przez rozcienczenie której 100 000 io czesci wagowych wody otrzymuje sie dyspersje wodna, zawierajaca 0,04°/o wagowe substancji czyn¬ nej.Przyklad VIII. 20 czesci substancji czynnej nr 4 miesza sie dokladnie z 2 czesciami soli wa- 15 pniowej kwasu dodecylobenzenosulfonowego, 8 cze¬ sciami eteru alkoholu tluszczowego i poliglikolu, 2 czesciami soli sodowej kondensatu kwas fenolo- sulfonowy-mocznik-formaldehyd i 68 czesciami pa¬ rafinowanego oleju mineralnego. Otrzymuje sie 20 trwala dyspersje olejowa.Przyklad IX. Miesza sie 90 czesci wagowych substancji czynnej nr 1 z 10 czesciami wagowymi N-metylo-«-pirolidonu i tak otrzymuje roztwór odpowiedni do stosowania w postaci bardzo drob- 25 nych kropel.Przyklad X. 20 czesci wagowych substancji czynnej nr 2 rozpuszcza sie w mieszaninie zlozo¬ nej z 80 czesci wagowych ksylenu, 10 czesci wa¬ gowych produktu przylaczenia 8—10 moli tlenku etylenu do 1 mola N-monoetanoloamidu kwasu o- leinowego, 5 czesci wagowych soli wapniowej kwa¬ su dodecylobenzenosulfonowego i 5 czesci wago¬ wych produktu przylaczenia 40 moli tlenku etyle¬ nu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie i dokladne wymieszanie roztworu w 100 000 czesci wagowych wody otrzymuje sie wodna dyspersje, zawierajaca 0,02% wagowe substancji czynnej.Przyklad XI. 20 czesci wagowych substancji czynnej nr 3 rozpuszcza sie w mieszaninie zlozonej z 40 czesci wagowych cykloheksanonu, 30 czesci wagowych izobutanolu, 20 czesci wagowych pro¬ duktu przylaczenia 7 moli tlenku etylenu do 1 mola izooktylofenolu oraz 10 czesci wagowych pro- 4g duktu przylaczenia 40 moli tlenku etylenu do 1 mola oleju rycynowego. Przez wylanie i dokladne wymieszanie roztworu w 100 000 czesciach wago¬ wych wody otrzymuje sie wodna dyspersje, za¬ wierajaca 0,02% wagowe substancji czynnej. 50 Przyklad XII. 10 czesci wagowych, substancji czynnej nr 10, 20 czesci wagowych monoiaurynia- nu polioksyetylenosorbitanu sci wagowych metanolu i 50 czesci wagowych wo¬ dy miesza sie do uzyskania roztworu zawierajace- 55 go 10% wagowych substancji czynnej. Przez doda¬ nie dalszych ilasci wody mozni otrzymac roztwo¬ ry o wiekszym rozcienczeniu. 4 Srodek wedlug wynalazku w tych postaciach u- zytkowych moze wystepowac tez razem z innymi 60 substancjami. czynnymi, jak na przyklad ze srod¬ kami chwastobójczymi lub owadobójczymi, z regu¬ latorami wzrostu i srodkami grzybobójczymi albo tez mozna go mieszac i nanosic z nawozami. Przy mieszaniu z regulatorami wzrostu uzyskuje sie w 65 wielu przypadkach rozszerzenie zakresu dzialania.125 149 23 24 Przy pewnej liczbie takich mieszanek regulatorów wzrostu wystepuja równiez elekty synergetyczne, to znaczy skutecznosc produktu kombinowanego jest wieksza od sumy skutecznosci poszczególnych skladników.Srodkami grzybobójczymi, którS mozna mieszac z* substancjami czynnymi srodka wedlug wynalaz¬ ku sa przykladowo: dvfeutiokarbaminiany oraz ich pochodne, jak dwumetylodwutiokarbaminian zela¬ zowy, dwumetylodwutiokarbaminian cynkowy, ety- lfcnó-bto-tiokarbaminian manganawy, etylenodwtia- mino-bis-dwutiokarbaminian manganowo-cynkowy, dtyleno-bis-tlokarbaminian cynkowy, dwusiarczek tjzterometylotiuramu, N,N-etyleno-bis-dwutiokarba- minian cynkbwo-amoniowy i dwusiarczek N^-po- lietyleno-bis-tiokarbamoilu, N,N'-propyleno-bis- -dwutiokarbammian cynkowy, NjN^prófcyifeno-bis- -dwutiók&rbamihiari cynkowo-amonowy i dwusiar¬ czek N,N'-polipropyleno-bis-tiokarbamóilu, pocho¬ dne nitrofenolu, jak dwunitro-/l-metyloheptylo/- -fenylokrotonian, 2-II-rz.butylo-4,6-dwunitrófenylo- -3,3-dwuffietyloakrylan, 2-It-rz.butylo-4,6-dwunitrO- fehyioizopropylokarboksylan, zwiazki o budowie heterocyklicznej, jak N-trójchlorometylotiocztero- wodoroftalimid, N-trójchlorometylotioftalimid, 2- -*heptadecylo-2-imidazolooctan, 2,4-dwuchloro-6-/o- -Chlproahilino/-s-triazyna, 0,0-dwuetyloftalimidotio- fosfonian* 8-amino-l-[bis-/dwumetyloamino/-fosfi- n#o]-3-fenylo-l,2,4-triazol, 5-etoksy-3-trójchloro- metylo-l,2,4-tiadiazol, 2,3-dwucyjano-l,4-dwutiaan- tracftinon, 2-tio^l,3-ditio-/4,5-b/-chinoksalma, 1-bu- tylokarbamoilo-2-behzimidazolokarbaminian mety¬ lu, 2-metokSykarbonyloaminobenzimidazol, 2-roda- hometylotiobenzotiazol, 4-/2-chlorofenylohydrazo- noA*3-m^tylo-5-izoksazolon, 1-tlenek pirydyno-2-tio- Iti," 8-hydroksychinolina wzglednie jej sole z mie¬ dzia, 4,4-dwutlenek 2,3-dwuwodoro-5-karboksyani- Udo-6-metylo-l,4-oksatiinv, 2,3-dwuwodoro-5-kar- b3ksyanilid0-6-metylo-l,4-oksatiina, 2-/2-furylo/- -bensimidazol, l,4-piperazyndiylo-bis-[l-/2,2,2-trój- chloroetylo/-formamid], 2-/4-tiazolilo/-benzimidazól, 5-l^tylo-2-dwumetyloamino-4-hydroksy-6-metylopi- rymidyna, bis-/p-chlorofenylo/-<-3-pirydynometanol, 1,2-bis-/3-etoksykarbonylo-2-tioureido/-benzen, 1,2- -biB-/3-metoksykarbonylo-2-tioureido/-benzen, oraz rózne srodki grzybobójcze, jak octan dodecylogua- nidyny, 3-[2-/3,5*dwumetylo-2-oksycykloheksylo/-2- -hydroksyetylo]-glutarimid, heksachlorobenzen, N- -dwuchlorofluorometylotio-N,N'-dwumetylo-N-feny- lodwuamid kwasu siarkowego, D,L-N-/2,6-dwume- tylofenylo/-N-/2-furylo/-alaninian metylu, D,L-N- -/2^-dwumetylofenylo/-NV2'-metoksyacetylo/-alani- nian metylu, 5-nitroizoftalan dwuizopropylowy, a- nilid kwasu 2,5-dwumetylo-3-furanokarboksylowe- go, cykloheksyloamid kwasu 2,5-dwumetylo-3-fu- ranokarboksylowego, anilid kwasu 2-metyló-benzo- esowego, l-/3,4-dwuchloroanilino/-l-formyloamina- -2,2,2-trójchlorooctan, 2,6-dwumetylo-N-tridecylo- morfolina wzglednie jej sole, 2,6-dwumetylo-N-cy- klodecylomorfolina wzglednie jej sole, 2,3-dwuchlo- ro-l,4-naftochihon, l,4-dwuchloro-2,5-dwumetoksy- benzen, sodosulfonian p-dwumetyloaminobenzeno- diazyny, 1-chloro-2-nitropropan, polichloronitroben- zeny, jak pentachloronitrobenzen, izocyjanian me¬ tylu, grzybobójcze antybiotyki, jak Griseofulvin lub 5 Kasugamycin, czterofluorodwuchloroaceton, 1-feriy- lotiosemikarbazyd, mieszanka bordoska, zwiazki za¬ wierajace nikiel oraz siarka.Ponizsze przyklady przedstawiaja dzialanie srod¬ ka wedlug wynalazku jako regulatora wzrostu ro¬ lo slin,, nie ograniczajac mozliwosci dalszych zasto¬ sowan jego jako regulatorów wzrostu.Doswiadczenie w cieplarni. W celu oznaczenia Wlasciwosci regulujacych Wzrost wykazywanych przcz badane substancje, rosliny testowe uprawia¬ li no na podlozu torfowym, zawierajacym wystar¬ czajaca ilosc substancji odzywczych, umieszczonym w doniczkach z tworzywa sztucznego o srednicy okolo 12,5 cm.Przy traktowaniu po wzejsciu opryskiwano ro- w sliny wodnymi preparatami badanych substancji.Dzialanie regulujace wzrost oceniono pod koniec doswiadczenia droga pomiaru wysokosci wzrostu roslin. Tak uzyskane wartosci pomiarowe porów¬ nywano z wysokoscia wzrostu roslin nie traktowa- 15 nych.W doswiadczeniach tych, które przeprowadzono na jeczmieniu jarym, na trawie i na rzepaku ja¬ rym, zwlaszcza substancje czynne o numerach 1, 2, 4, 5, 7, 12, 15, 18, 19, 25, 33, 35 i 50 wykazaly *° lepsza aktywnosc niz stosowane jako substancje porównawcze chlopek chlorocholiny -dwumetylo-2-/l,2,4-triazolilo-l/-l-/4-chlorobenzoi- lo/-butan Równoczesnie ze zredukowaniem wzro¬ stu wzdluznego zaobserwowano wzrost intensyw- 15 nosci zabarwienia lisci. Podwyzszona zawartosc chlorofilu pozwala oczekiwac na wzmozona; foto¬ synteze, a co za tym idzie — wzrost plonów. 40 Zastrzezenie patentowe Srodek do regulowania wzrostu roslin zawiera¬ jacy staly-albo ciekly nosnik oraz substancje czyn- na, znamienny tym, ze jako substancje czynna za¬ wiera l,3-dioksan-5-ylo-alkenylotriazole o wzorze 1, w którym R1 i R* sa jednakowe lub rózne i ozna¬ czaja atomy wodoru lub rodniki alkilowe o 1—5 atomach wegla, Ar oznacza grupe furanylowa, tie- nylowa, dwufenylilowa, naftylowa lub fenylowa, przy czym rodnik fenylowy moze byc "podstawio¬ ny grupami alkilowymi, alkoksylowymi lub alke^ nylowymi kazdorazowo o 1—5 atomach wegla, atomami fluoru, chloru, bromu, jodu, grupami ni- trowymi, trójfluorometylowymi, a ponadto grupa fenoksylowa, a X oznacza grupe C=0, —CH/OH/ lub —CH/jO—COR8/, przy czym R8 oznacza ewen¬ tualnie podstawiony chlorowcem lub grupa alko- ksylowa rodnik alkilowy o 1—5 atomach wegla m albo rodnik alkenylowy o 2—5 atomach wegla al¬ bo rodnik arylowy, oraz ich sole i kompleksy z metalami.125 149 Ar-CH = C-X _o 2 WZ0R.1 O ii R''\-0 O 2 Ar ' "T 5X )rR N WZÓR OH N; Ar - CH = O -N WZÓR 1 b WZÓR 2 NLr - CH2- CO^O_r2 p1Cr N R.^ v_0 WZÓR 3 Y- CO-R3 WZÓR U125 149 (R3~CO)20 WZÓR 5 Y-CH.-m r-0 0 K /—u WZÓR 6 R1 ^0 WZÓR 7 DN-3, zam. 95/84 Cena 100 zl PL PL