Przedmiotem wynalazku jest przekladnia okre¬ towa z walem zdawczym pomocniczym. Za pomo¬ ca walów zdawczych pomocniczych tego rodzaju sa zwykle napedzane pradnice, pompy wodne lub sprezarki.W zaleznosci od celu zastosowania walu zdaw¬ czego pomocniczego, do spelniania tej funkcji kon¬ struowane sa pierwotne waly zdawcze pomocni¬ cze, albo wtórne waly zdawcze pomocnicze. Pier¬ wotny wal zdawczy pomocniczy mozna napedzac niezaleznie od sruby okretowej, natomiast wtórny wal zdawczy pomocniczy mozna napedzac tylko w przypadku jednoczesnego napedzania sruby okretowej. Wtórny wal zdawczy pomocniczy jest zdany na stany eksploatacji walu napedowego glównego, a jego predkosc obrotowa jest uzalez¬ niona od predkosci obrotowej silnika napedu glównego.Wiele statków jest jednak wyposazonych w sru¬ be nastawna, która umozliwia eksploatowanie sil¬ nika lub silników napedu glównego z jednakowa predkoscia obrotowa w róznych warunkach zeglu¬ gi. W tym celu, aby móc stworzyc optymalne wa¬ runki eksploatacji silnika napedu glównego, ma¬ jacego postac silnika wysokopreznego, równiez w okresie znacznie zmniejszonego poboru mocy przez srube okretowa, np. podczas plywania w okreslonym rewirze lub wykonywania mane¬ wrów, w tych stanach eksploatacyjnych czesto stosuje sie ustalona zmniejszona predkosc obro¬ towa.W tym przypadku, gdy 'tego rodzaju uklad na¬ pedowy wykorzystuje sie do napedzania takze 5 pradnicy, która zasila siec pokladowa w energie elektryczna, trzeba zapewnic mozliwosc napedza¬ nia pradnicy ze stala predkoscia obrotowa. W tym celu zwykle stosuje sie oddzielna przekladnie przelaczeniowa, która zapewnia stala predkosc 10 obrotowa napedzania pradnicy w obu tych róz¬ niacych sie predkosciach obrotowych napedzania sruby* a to poprzez przylaczanie odpowiednich par kól czolowych.Celem wynalazku jest skonstruowanie prze¬ kladni okretowej, która spelnia te warunki wyko¬ rzystujac proste rozwiazanie konstrukcyjne i która umozliwia eksploatacje walu zdawczego pomocni¬ czego niezaleznie od tego, czy sruba okretowa jest wlaczona, czy nie. Przy wylaczonej srubie okretowej, zgodnie z zalozeniem, silnik ma byc eksploatowany ze stala lecz zmiejszona predkoscia obrotowa.Cel ten zostal wedlug wynalazku osiagniety 25 przez to, ze wal zdawczy pomocniczy stanowi czesc przekladni dwudrogowej o dwóch kolach wejsciowych, przy czym kola wejsciowe sa zaze¬ bione z dwoma kolami napedowymi, a ponadto pomiedzy pierwszym a drugim kolem napedowym 30 znajduje sie sprzeglo glówne wlaczalne, umiesz- 15 20 121 498121498 3 4 czone w lancuchu kinematycznym, laczacym wal napedowy glówny z walem zdawczym glównym, a przy tym kolo napedowe, usytuowane za sprze¬ glem wlaczalnym glównym, patrzac od strony wa¬ lu napedowego glównego, jest zazebione z jednym z kól zebatych, znajdujacych sie w lancuchu kine¬ matycznym, laczacym wal napedowy glówny z wa¬ lem zdawczym glównym, a poza tym w lancuchu kinematycznym pierwszej i drugiej galezi przekla¬ dni, laczacych wal napedowy z walem zdawczym pomocniczym jest umieszczone po jednym dal¬ szym, a mianowicie pierwsze i drugie sprzeglo wlaczalne.Czesci pierwotne sprzegiel wlaczalnych sa osa¬ dzone z obu stron, na zewnatrz obudowy prze¬ kladni, na przechodzacym przez nia wale zdaw¬ czym pomocniczym, zas czesci wtórne sprzegiel wlaczalnych sa osadzone na dwóch wydrazonych walach pomocniczych, otaczajacych wal zdawczy pomocniczy.Ponadto na kazdym z walów pomocniczych znajduje sie jedno z kól wejsciowych, przy czym pierwsze kolo wejsciowe jest zazebione z pierw¬ szym kolem napedowym, osadzonym na wale na¬ pedowym glównym, drugie kolo wejsciowe jest zazebione z zebnikiem napedzajacym duze kolo osadzone na wale zdawczym glównym i stano¬ wiacym drugie kolo napedowe, a zebnik napedo¬ wy jest osadzony na wydrazonym wale, który jest polaczony z walem napedowym .glównym za po¬ moca sprzegla wlaczalnego glównego na zewnatrz obudowy przekladni.Czesci pierwotne pierwszego sprzegla wlaczal¬ nego i sprzegla wlaczalnego glównego sa osadzane z obu stron, na zewnatrz obudowy przekladni na przechodzacym przez nia wale napedowym glów¬ nym, zas czesc wtórna pierwszego sprzegla wla¬ czalnego jest polaczona z wydrazonym walem po¬ mocniczym, otaczajacym wal napedowy glówny, • przy czym wal pomocniczy ma pierwsze kolo na¬ pedowe, a ponadto czesc pierwotna drugiego sprzegla wlaczalnego jest osadzona po stronie zdawania napedu i na zewnatrz obudowy prze¬ kladni na wale zdawczym pomocniczym.Wal zdawczy pomocniczy ma pierwsze kolo wejsciowe, zazebione z pierwszym kolem napedo¬ wym, a przy tym czesc wtórna drugiego sprzegla wlaczalnego jest polaczona z dalszym wydrazo¬ nym walem pomocniczym, otaczajacym wal zdaw¬ czy pomocniczy, przy czym ten wal pomocniczy ma drugie kolo wejsciowe, które jest zazebione z duzym kolem osadzonym na wale zdawczym glównym i stanowiacym drugie kolo napedowe.Wedlug wynalazku proponuje sie zatem scale¬ nie znanej przekladni przelaczeniowej z przeklad¬ nia glówna w celu uproszczenia konstrukcji. Dwie drogi przekladni przelaczeniowej, której nadana zostala postac przekladni dwudrogowej, sa bardzo krótkie, i korzystnie w kazdym przypadku maja postac prostych par kól czolowych.Przedmiot wynalazku zostanie blizej opisany na podstawie przykladów jego wykonania ukazanych na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia prze¬ kladnie okretowa, z pomocniczym walem zdaw¬ czym w pierwszym wykonaniu, zas fig. 2 — prze¬ kladnie okretowa z pomocniczym walem zdaw¬ czym w drugim wykonaniu.Uklad napedowy statku, przedstawiony na fig. 1, 5. zawiera silnik wysokoprezny 1, który jest pola-- czony z walem napedowym glównym 3 przekladni okretowej za pomoca sprzegla sprezystego 2. Prze¬ kladnia okretowa znajduje sie w obudowie 11.Obudowa przekladniowa 11 zostala swiadomie za¬ znaczona na rysunku jako otwarta w zakresie du¬ zego kola 7, aby zwrócic uwage na mozliwosc do¬ laczenia drugiego silnika wysokopreznego oraz drugiego ukladu wedlug wynalazku do duzego ko¬ la 7 w tym jej miejscu.Wal napedowy glówny 3 przechodzi przez obu¬ dowe przekladniowa 11, i jest wyposazony na swej wolnej koncówce w sprzeglo wlaczalne glów¬ ne 4, którego czesc pierwotna 4a jest polaczona z walem napedowym glównym 3, a którego czesc wtórna 4b jest polaczona z wydrazonym walem 5.Wydrazony wal 5 ma zebnik 6 napedzajacy duze kolo 7. Duze kolo 7 jest osadzone na wale zdaw¬ czym glównym 8, który jest wyposazony w lozy¬ sko oporowe 9 w celu przejmowania sily poosio¬ wej, pochodzacej od walu srubowego 10.Kinematyczne polaczenie walu napedowego glównego 3 z walem zdawczym glównym 8 naste¬ puje poprzez sprzeglo wlaczalne glówne 4, zebnik napedzajacy 6 oraz duze kolo 7.Na wale napedowym glównym 3 jest osadzone ponadto pierwsze kolo napedowe 21, które jest zazebione z pierwszym kolem wejsciowym 20.Pierwsze kolo wejsciowe 20 jest osadzone na wy¬ drazonym wale pomocniczym 18, który jest pola¬ czony z wtórna czescia 16b drugiego sprzegla wla¬ czalnego 16 na zewnatrz obudowy przekladniowej 11. Czesc pierwotna 16a drugiego sprzegla wla¬ czalnego 16 jest osadzona na wale zdawczym po¬ mocniczym 12, podobnie jak po drugiej stronie przekladni jest osadzona czesc pierwotna 15a pierwszego sprzegla wlaczalnego 15, którego czesc wtórna 15b jest polaczona z pierwszym wydrazo¬ nym walem pomocniczym 17. Pierwszy wydrazony wal pomocniczy 17 ma pierwsze kolo wejsciowe 19, które zazebia sie z zebnikiem napedowym 6.Wal pomocniczy 12 jest polaczony z pradnica 14 za pomoca dalszego sprzegla sprezystego 13.Sprzegla wlaczalne 15, 16 oraz sprzeglo wlaczal- na glówne 4 maja postac sprzegiel ciernych dwu- stozkowych.Przy predkosci podróznej silnik wysokoprezny 1 napedza wal srubowy 10 z duza predkoscia obro¬ towa za pomoca wlaczonego sprzegla glównego 4.Pierwsze sprzeglo wlaczalne 15 jest wlaczone, a drugie sprzeglo wlaczalne 16 jest wylaczone.Kinematyczne polaczenie z pradnica 14 naste¬ puje wiec poprzez zebnik napedowy 6, pierwsze kolo wejsciowe 19, pierwsze sprzeglo wlaczalne 15 i wal zdawczy pomocniczy 12.Przy predkosci manewrowej, to jest przy wla¬ czonym sprzegle glównym 4, lecz zmniejszonej predkosci obrotowej silnika wysokopreznego 1, podobnie jak w stanie postoju statku, to jest przy wlaczonym sprzegle glównym 4 i dzialajacym na- 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 dal silniku wysokopreznym 1, polaczenie kinema¬ tyczne walu napedowego glównego 3 z walem zdawczym pomocniczym 12 jest realizowane po¬ przez kolo wejsciowe 20 i wlaczone drugie sprze¬ glo wlaczalne 16, gdy pierwsze sprzeglo wlaczal- ne 15 jest przy tym wylaczone.W wariancie wedlug fig. 2 zarówno sprzeglo wlaczalne glówne 4 jak i pierwsze sprzeglo wla¬ czalne 15 sa osadzone na wale napedowym glów¬ nym 3. Kinematyczne polaczenie walu napedo¬ wego glównego 3 z walem zdawczym glównym 8 jest realizowane poprzez sprzeglo wlaczalne glów¬ ne 4, zebnik napedowy 6 i duze kolo 7. W tym przypadku jednak. duze kolo 7 spelnia samo fun¬ kcje kola napedowego w jednej z dróg przekladni dwudrogowej, gdyz bezposrednio napedza drugie kolo wejsciowe 26, pozostajace w zazebieniu z nim.Drugie kolo wejsciowe 26 jest osadzone na wydra¬ zonym wale pomocniczym 25, które jest polaczone z czescia wtórna 16b drugiego sprzegla wlaczal- nego 16. Czesc pierwotna 16a drugiego sprzegla wlaczalnego 16 jest osadzona na wale zdawczym pomocniczym 12.Pierwsze sprzeglo wlaczalne 15 jest polaczone swa czescia wtórna 15b z dalszym wydrazonym walem pomocniczym 32, który ma pierwsze kolo napedowe 23. Pierwsze kolo napedowe 23 pozo¬ staje w zazebieniu z pierwszym kolem wejscio¬ wym 24, które jest osadzone bezposrednio na wale zdawczym pomocniczym 12.W przypadku wlaczenia pierwszego sprzegla wlaczalnego 15 przelozenie pomiedzy pierwszym kolem napedowym 23 a pierwszym kolem wejs¬ ciowym 24 przekazujace predkosc obrotowa sil¬ nika wysokopreznego 1 jest wieksze, podczas gdy przy wylaczonym drugim sprzegle wlaczalnym 16 i wylaczonym pierwszym sprzegle wlaczalnym 15 przelozenie jest mniejsze, i tym samym jest prze¬ kazywana wieksza predkosc obrotowa z silnika wysokopreznego 1.Zastrzezenia patentowe 1. Przekladnia okretowa z walem zdawczym po¬ mocniczym, którego naped pochodzi z rozgalezie¬ nia kinematycznego polaczenia walu napedowego glównego z walem zdawczym glównym, znamien¬ na tym, ze wal zdawczy pomocniczy (12) stanowi czesc przekladni dwudrogowej o dwóch kolach wejsciowych (19, 20 lub 24, 26), przy czym kola wejsciowe (19, 20 lub 24, 26) sa zazebione z dwór ma kolami napedowymi, a ponadto pomiedzy pierwszym a drugim kolem napedowym znajduje sie sprzeglo glówne wlaczalne (4), umieszczone w lancuchu kinematycznym, laczacym wal nape¬ dowy glówny (3) z walem zdawczym glównym (8), 498 6 a przy tym kolo napedowe, usytuowane za sprze¬ glem wlaczalnym glównym (4), patrzac od strony walu napedowego glównego (3), jest zazebione z jednym z kól zebatych, znajdujacych sie w lan- 5 cuchu kinematycznym, laczacym wal napedowy glówny (3) z walem zdawczym glównym (8), a poza tym w lancuchu kinematycznym pierw¬ szej i drugiej galezi przekladni, laczacych wal napedowy glówny (3) z walem zdawczym pomo- io cniczym (12) jest umieszczone po jednym dalszym, a mianowicie pierwsze i drugie sprzeglo wlaczalne (15, 16). 2. Przekladnia wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze czesci pierwotne (15a, 16b) sprzegiel wlaczal- 15 nych (15, 16) sa osadzone z obu stron, na zewnatrz obudowy (11) przekladni, na przechodzacym przez nia wale zdawczym pomocniczym (12), zas czesci wtórne (15b, 16b) sprzegiel wlaczalnych (15, 16) sa osadzone na dwóch wydrazonych walach pomoc- 20 niczych (17, 18), otaczajacych wal zdawczy po¬ mocniczy (12), a ponadto na kazdym z walów po- moniczych (17, 18) znajduje sie jedno z kól wejs¬ ciowych (19, 20), przy czym pierwsze kolo wejs¬ ciowe (20) jest zazebione z pierwszym kolem na- 25 pedowym (21), osadzonym na wale napedowym glównym (3), drugie kolo wejsciowe (19) jest za¬ zebione z zebnikiem (6) napedzajacym duze kolo (7) osadzone na wale zdawczym glównym (8) i sta¬ nowiacym drugie kolo napedowe, a zebnik nape- 30 dowy (6) jest osadzony na wydrazonym wale (5), który jest polaczony z walem napedowym glów¬ nym (3) za pomoca sprzegla wlaczalnego glównego (4) na zewnatrz obudowy (11) przekladni. 3. Przekladnia wedlug zastrz. 1, znamienna tym, 35 ze czesci pierwotne (15a, 4a) pierwszego sprzegla wlaczalnego (15) i sprzegla wlaczalnego glównego (4) sa osadzone z obu stron, na zewnatrz obudowy (11) przekladni, na przechodzacym przez nia wale napedowym glównym (3), zas czesc wtórna (15b) 40 pierwszego sprzegla wlaczalnego (15) jest polaczo¬ na z wydrazonym walem pomocniczym (22), ota¬ czajacym wal napedowy glówny (3), przy czym wal pomocniczy (22) ma pierwsze kolo napedowe (23), a ponadto czesc pierwotna (16a) drugiego l5 sprzegla wlaczalnego (16) jest osadzona po stronie zdawania napedu i na zewnatrz obudowy (11) przekladni na wale zdawczym pomocniczym (12), przy czym wal zdawczy pomocniczy (12) ma pier¬ wsze kolo wejsciowe (24), zazebione z pierwszym 0 kolem napedowym (23), zas czesc wtórna (16b) Tlrugiego sprzegla wlaczalnego (16) jest polaczona z dalszym wydrazonym walem pomocniczym (25), otaczajacym wal zdawczy pomocniczy (12) i ma¬ jacym drugie kolo wejsciowe (26), które jest za- ' zebione z duzym kolem (7) osadzonym na wale zdawczym glównym (8), stanowiacym drugie kolo napedowe.121 498 Fig.1 jl 13 15?| /B 20 La- 16 i8^r15b H-16a v r 6 Ib HI T 10 HI IH H ^ 2 1 Fig.2 Lb Lo- 23 15b 15 =lLI U.L /-j U 13 16v 25 SM JJI TO H!H H W 2 1 24 hn ZGK, Oddz. 2 Chorzów, zam. 6697-83 — 95 egz.Cena zl 100,— PL