Przedmiotem wynalazku jest material dwuazotypowy z nowego rodzaju zwiazkami swiatloczulymi, który moze stanowic material jedno- albo dwuskladnikowy.Jak wiadomo dwuazotypia polega na zdolnosci aromatycznych zwiazków dwuazoniowych do tworze¬ nia barwników azowych z barnikowymi substancjami sprzegajacymi i do utraty zdolnosci sprzegania fotochemicznie przez dzialanie swiatla.Obraz utajony, otrzymany przez naswietlanie, wywoluje sie nastepnie przez dzialanie gazowego amo¬ niaku, za pomoca kapieli alkalicznych albo termicznie za pomoca dodatków odszczepiajacych zasady.Glównie stosuje sie sole benzenodwuazoniowe z trzeciorzedowa grupa aminowa w polozeniu 4 do grupy dwuazoniowej i dalszymi podstawnikami przy pierscieniu benzenowym, korzystnie w polozeniu 2 i 5.Wlasciwosci wazne dla dwuazotypii, takie jak wysoka swiatloczulosc, wystarczajaca trwalosc termiczna i zdolnosc sprzegania zwiazków dwuazoniowych okreslone sa glównie przez te podstawniki.Absorpcja takich soli benzenodwuazoniowych, podstawionych trzeciorzedowa grupa aminowa w polo¬ zeniu 4 do grupy dwuazoniowej, jest ograniczona dla maksimów absorpcji do zakresu 350-450nm, trzeba naswietlac swiatlem o dlugosci fal w tym zakresie. Trzeciorzedowegrupy aminowe podstawione w polozeniu 2 do grupy dwuazoniowej w solach dwuazoniowych poszerzaja zakres do 450 nm w maksimum absorpcji (H.Bóttcher i inni, J. prakt.Chem. 315, 725, 1973). Maksima absorpcji soli dwuazoniowych wyzej skondensowa¬ nych zwiazków aromatycznych jak np. piren lub cyklicznie rozgalezionych jak np. fluoren siegaja do 480 nm (T. Tsunoda i inni; Nippon shashin Gakkai Kaishi 29, 27, 1966).W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 2 660 526 opisano dla procesów odbiciowych monodwuazowane 4,4'-dwuaminy dwufenylu i stylbenu, które absorbuja jeszcze bardziej dlugofalowo.Opijane dotychczas sole dwuazoniowe, które znajduja zastosowanie w dwuazotypii, absorbuja zatem swiatlo do maksymalnie 500 nm. Te materialy dwuazotypowe sa czule tylko na naswietlanie swiatlem nadfioletowym lub niebieskim.Celem wynalazku jest stworzenie materialu dwuazotypowego, który jest wystarczajaco fotoczuly dla zakresu swiatla widzialnego i pozwala na reprodukcje informacji, które sa zbudowane w postaci obrazu z materialów, które absorbuja w zakresie swiatla widzialnego korzystnie 500-600 nm.Zadaniem wynalazku jest znalezienie zwiazków dwuazoniowych, które moga zostac rozlozone przez swiatlo o dlugosciach fal 500-600 nm i w miejscach nienaswietlonych moga tworz)^c barwne obrazy przez zasadowe wywolywanie z jednym albo kilkoma skladnikami sprzegania.2 120437 Zadanie rozwiazano wedlug wynalazku w ten sposób, ze jako fazoczule i zdolne do sprzegania zwiazki w materiale dwuazoiypowym zawarte sa pochodne kwasu a-(fenylodwuazoniowo-4)-4-dwualkiloaminocyna- monowego o ogólnym wzorze, przedstawionym na zalaczonym rysunku, w którym R i oznacza wodór, grupe alkilowa o 1-6 atomach wegla, grupe alkoksylowa o 1-6 atomach wegla, chlorowiec, korzystnie fluor albo chlor, fluorowana grup^ alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupe cyjanoalkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupe trójfluorometylowa, R2 oznacza wodór, grupe alkilowa o 1-6 atomach wegla, chlorowiec, korzystnie fluor i chlor, fluorowana grupe alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupe cyjanoalkoksylowa o 1-4atomach wegla, grupe trójfluorometylowa, R3oznacza wodór albo chlorowiec, korzystnie fluoralbo chlor, R4oznacza grupe alkilowa o 1-5 atomach wegla, grupe aralkilowa o 1-5 atomach wegla w rodniku alkilowym, R$ oznacza grupe alkilowa o 1-5 atomach wegla, grupe aralkilowa o 1-5 atomach wegla w rodniku alkilowym albo R4 i Rstworza razem 5 albo 6 czlonowy nasycony pierscien heterocykliczny, który sklada sie z atomów azotu, wegla i tlenu, Y oznacza grupe karboksylowa, grupe estrowa —COOR6, Re oznacza grupe alkilowa o 1-4 atomach wegla, grupe amidu kwsowego —CONR4R5, grupe nitrylowa i X oznacza anion zwiazku dwuazoniowego.Obok znanych w dwuazotypii kwasów stabilizatora jak np. kwas sulfosalicylowy, kwas szczawiowy i inne mozna stosowac skladniki sprzegania jak np. naftole, fenole, zwiazki z kwasowymi atomami wegla i inne.Jako polimer blonotwórczy, do którego wkomponowuje sie albo sól dwuazoniowa, kwasstabilizatora i skladnik sprzegania albo tylko sól dwuazoniowa i kwas stabilizatora, mozna stosowac srodki wiazace znane w dwuazotypii jak np.estry celulozy, polialkohol winylowy i inne.Jako materialy nosnikowe mozna stosowac jak zwykle folie z tworzywa sztucznego, papier, papier przezroczysty, papier pergaminowany, szklo i inne.Zwiazki wedlug wynalazku wykazuja maksymalna ekstynkcje w zakresie 550-590 nm. Po raz pierwszy mozliwe jest takie naswietlanie za pomoca swiatla zielonego i sporzadzanie duplikatów czerwonych oryginalów.Przyklady wykonania.Przyklad 1. Do 1000 cm3 7,5% roztworu octanu celulozy w chlorku metylenu/metanolu, który zostaje rozlany na 10-15 m2 powierzchni i tworzy przezroczysta blone, wprowadza sie nastepujacy uklad dwuazowy: 10g nitrylu kwasu ah(fenylodwuazoniowo-4)-4-dwumetyloaminocynamonowego, 10g 2,3-dwuhydro- ksynaftalenu, 2g kwasu sulfosalicylowego. Przez naswietlanie czarnego albo czerwonego oryginalu i wywo¬ lanie za pomoca amoniaku otrzymuje sie z fioletowego materialu dwuazotypowego czerwonobrunatny obraz. Widmo nadfioletu tego ukladu dwuazowego wykazuje maksimum absorpcji przy 556 nm (por. rysunek).Przyklad II. Do 1000 cm3 7,5% roztworu octanu celulozy w chlorku metylenu/metanolu, który zostaje rozlany na powierzchni 10-15 m2 i tworzy przezroczysta blone, wprowadza sie nastepujacy uklad dwuazowy: lOg kwasu oh(fenylodwuazoniowo-4)-4-morfolinocynamonowego, 7g 0-naftoIu, 2g kwasu toluenosul- fonowego.Przez naswietlenie czarnego albo czerwonego oryginalu i wywolanie za pomoca amoniaku otrzymuje sie z fioletowego materialu dwuazotypowego czerwony obraz.Przyklad III. Do 1000 cm3 7,5% roztworu propionianu celulozy w chlorku metylenu/metanolu, który zostaje rozlany na powierzchnie 10-15 m2 i tworzy przezroczysta blone, wprowadza sie nastepujacy uklad dwuazowy: 10g estru 4-metylowego kwasu cr-(fenylodwuazoniowo-4)-4-pirolidyno-3-metylocynamonowego, 7g acetoacetanilidu, 2g kwasu szczawiowego.Przez naswietlenie czarnego albo czerwonego oryginalu i wywolanie za pomoca amoniaku otrzymuje sie z fioletowego materialu dwuazowego zóltyobraz. A Przyklad IV. Do 1000cm3 7,5% roztworu octanu celulozy w chlorku metylenu/metanolu, który zostaje rozlany na powierzchnie 10-15 m2 i tworzy przezroczysta blone, wprowadza sie nastepujacy uklad dwuazowy: lOg dwumetyloamidu kwasu o-(fenylodwuazoniowo-4)-4-piperydynocynamonowego, 4g naftolu AS-OL, w 2g ^-naftolu, 2g acetacetanilidu, 2g kwasu szczawiowego.Przez naswietlenie czarnego albo czerwonego oryginalu i wywolanie za pomoca amoniaku otrzymuje sie z fioletowego materialu dwuazowego brunatny obraz.Przyklad V. Do 1000 cm3 6% roztworu polialkoholu winylowego w wodzie, który zostaje rozlany na powierzchni 10-15 m2 i tworzy przezroczysta blone, wprowadza sie nastepujacy uklad dwuazowy: lOg nitrylu kwasu a-(fenylodwuazoniowo-4)-4-dwumetyloamino-cynamonowego, 8gsoli R, 2g kwasu sulfosalicylowego.Przez naswietlanie czarnego albo czerwonego oryginalu i wywolanie za pomocaamoniaku otrzymuje sie z fioletowego materialu dwuazowego czerwono-brunatny obraz.120437 3 Przyklad VI. Do lOOOcrn3 7,5% roztworu octanu celulozy w chlorku metylenu/metanolu, który zostaje rozlany na powierzchni 10-15 m2 i tworzy przezroczysta blone, wprowadza sie nastepujacy uklad dwuazowy: lOg nitrylu kwasu cr-(fenylodwuazoniowo-4)-4-dwumetyloaminocynamonowego, 2g kwasu sulfosali- cylowego.Przez naswietlenie czarnego albo czerwonego oryginalu i wywolanie metoda mokra przy stalej wartosci pH 8 za pomoca floroglucyny i etanoloamidu kwasu 2-hydroksy-3-naftoesowego otrzymuje sie brunatny obraz.Zastrzezenie patentowe Material dwuazotypowy, znamienny tym, ze jako zwiazek swiatloczuly zawiera pochodne kwasu o- (fenylodwuazonio-4)-4-dwuaIkiloamino-cynamonowego o ogólnym wzorze, przedstawionym na zalaczo¬ nym rysunku, w którym Ri oznacza wodór, grupa alkilowa o 1-6 atomach wegla, grupe alkoksylowa o 1-6 atomach wegla, chlorowiec, korzystnie fluor albo chlor, fluorowana grupe alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupe cyjanoalkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupe trójfluorometylowa; R2 oznacza wodór, grupe alkilowa o 1-6 atomach wegla, grupe alkoksylowa o 1-6 atomach wegla, chlorowiec, korzystnie fluor i chlor, fluorowana grupe alkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupe cyjanoalkoksylowa o 1-4 atomach wegla, grupe trójflurometylowa; R3 oznacza wodór albo chlorowiec, korzystnie fluor albo chlor; R4 oznacza grupe alkilowa o 1-5 atomach wegla, grupe aralkilowa o 1-5 atomach wegla w rodniku alkilowym; Rs oznacza grupe alkilowa o 1-5 atomach wegla, grupe aralkilowa o 1-5 atomach wegla w rodniku alkilowym albo R4i Rs tworza razem 5- albo 6-czlonowy nasycony pierscien heterocykliczny, który sklada sie z atomów azotu, wegla i tlenu; Y oznacza grupe karboksylowa, grupe estrowa —COOR6, przy czym R6, moze oznaczac grupa alkilowa o 1-4 atomach wegla, grupe amidu kwasowego —CONR4R3, grupe nitrylowa i X oznacza anion zwiazku dwuazoniowego. ?3 /=\ © 0 *2R1120 437 10 3 cm"1 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 1 20 cgz.Cena 100 zl PL