Przedmiotem wynalazku jest sposób wykrawania otworów oraz wykrojnik do wykrawania otworów w plas¬ kich elementach metalowych, a zwlaszcza w zewnetrznych plytach i obudowach przyrzadów i urzadzen radiofo¬ nicznych i elektrotechnicznych.Z opisu francuskiego patentu Nr 2.006.097 znany jest sposób wykrawania otworów oraz wykrojnik do wykrawania otworów. Sposób wykrawania otworów wedlug tego patentu polega na jednorazowym zgniataniu czesci wykrawanego materialu i cieciuwzdluz obwodu otworu. Wykrojnik do wykrawania wedlug tego patentu sklada sie z plyty tnacej, dociskacza oraz z górnego i dolnego stempla, przy czym górny stempel ma pierscienio¬ we ostrze do zgniatania wykrawanej czesci materialu, natomiast dolny stempel jest plaski.Z opisu zachodnioniemieckiego patentu Nr 1.752.239 znany jest inny sposób wykrawania otworów oraz inny wykrojnik do wykrawania otworów. Sposób wykrawania otworów wedlug tego patentu polega na uprzed¬ nim wykonaniu pierscieniowego zagniecenia materialu dookola otworu w pewnej od niego odleglosci, w wyniku czego uzyskuje sie dodatkowe uszytwnienie materialu, a nastepnie wykrawa sie otwór.Wykrojnik do wykrawa¬ nia wedlug tego patentu sklada sie z plyty tnacej oraz z dociskacza z pierscieniowym ostrzem, które zaglebiane jest w materiale plaskiego elemeatu.Zasadnicza niedogodnoscia techniczno-uzytkowa dotychczas znanych sposobów wykrawania otworów oraz wykrojników do wykrawania otworów jest koniecznosc zdjecia naddatku na calej powierzchni plaskiego elemen¬ tu przez szlifowanie zgrubne o wartosci odpowiadajacej co najmniej glebokosci zapadniecia obszaru okalajacego otwór, a nastepnie dopiero szlifowanie wykanczajace dla zapewnienia wlasciwej struktury stereometrycznej po¬ wierzchni.Istota wynalazku w zakresie sposobu polega na tym, ze przed wykrawaniem otworów w miejscach ich wykonywania wytlacza sie w plaskim elemencie w kierunku przeciwnym do kierunku wykrawania otworów wytloczenia o srednicy wiekszej od srednicy wykrawanych otworów oraz o wysokosci wiekszej od glebokosci plastycznej deformacji krawedzi otworów po wykrawaniu.Istota wynalazku w zakresie wykrojnika do wykrawania otworów polega na tym, ze tnaca plyta zaopatrzo¬ na jest w pierscieniowy wystep z krawedzia tnaca usytuowany dookola otworu w plycie tnacej, natomiast doci-2 119652 skacz zaopatrzonyjest w pierscieniowe wglebienie usytuowane dookola otworu w dociskaczu, w którym umiesz¬ czony jest stempel, przy czym pierscieniowy wystep tnacej plyty i pierscieniowe wglebienie dociskacza odpowia¬ daja sobie ksztaltem i wymiarami.Zasadnicza zaleta wynikajaca ze stosowania sposobu wykrawania i wykrojnika wedlug wynalazku to wyeli¬ minowanie koniecznosci zdjecia naddatku na calej powierzchni na drodze szlifowania zgrubnego, a wystarczajaca operacja wykanczajaca jest szlifowanie drobnoziarnista tasma scierna dla nadania odpowiedniej struktury stereo: metrycznej.Przedmiot wynalazku przedstawiony jest w przykladzie wykonania na rysunku, który przedstawia wykroj- nik do wykrawania otworów w pionowym przekroju poprzecznym.Wykrojnik do wykrawania otworów o srednicy 10 mm w plycie czolowej o grubosci 6 mm sklada sie z tnacej plyty 1, dociskacza 2 i stempla 3. Tnaca plyta 1 zaopatrzona jest w pierscieniowy wystep 4 z tnaca krawedzia 5, usytuowany dookola otworu 6, przy czym srednica pierscieniowego wystepu 4 wynosi 12 mm, zas wysokosc pierscieniowego wystepu 4 wzgledem dociskowej powierzchni tnacej plyty 1 wynosi 0,2 mm. Doci- skacz 2 wyposazony jest w pierscieniowe wglebienie 7 odpowiadajace ksztaltem i wymiarami pierscieniowemu wystepowi 4 tnacej plyty 1, przy czym pierscieniowe wglebienie 7 usytuowane jest dookola prowadzacego otworu 8 dociskacza 2. W prowadzacym otworze 8 dociskacza umieszczonyjest stempel 3.Sposób wykrawania otworów ma nastepujacy przebieg. Pomiedzy tnaca plyta 1 i dociskaczem 2 wykrojni¬ ka umieszczonego na hydraulicznej prasie wklada sie plyte czolowa o grubosci 6 mm. Za pomoca hydraulicznej prasy wywiera sie nacisk na dociskacz 2, a w wyniku docisniecia dociskacza 2 do tnacej plyty 1 nastepuje . wytloczenie w plycie wytloczenia o srednicy 12 mm i wysokosci 0,2 mm. Nastepnie za pomoca hydraulicznej *' pffcsy wywiera sie nacisk na stempel 3, w wyniku czego nastepuje wykrawanie otworu. Podczas wykrawania krawedzie otworów zaokraglaja sie ku dolowi na glebokosc okolo 0,18 mm, wskutek czego na powierzchni czolowej plyty pozostaja pólokragle pierscieniowe wystepy o szerokosci 1 mm i wysokosci okolo 0,1 mm, otaczajace kazdy z wykonanych otworów. Te pólokragle pierscieniowe wystepy sa usuwane na drodze szlifowa¬ nia wykanczajacego za pomoca tasrhowej szlifierki do plaszczyzn.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wykrawania otworów w plaskich elementach metalowych, znamienny tym, ze przed wykrawaniem otworów w miejscach ich wykonywania wytlacza sie w plaskim elemencie w kierunku przeciw¬ nym do kierunku wykrawania otworów wytloczenia o srednicy wiekszej od srednicy wykrawanych otworów oraz o wysokosci wiekszej od gleuokosci plastycznej deformacji krawedzi otworów po wykrawaniu. 2. Wykrojnik do wykrawania otworów, skladajacy sie z tnacej plyty, dociskacza i stempla, znamien¬ ny tym, ze tnaca plyta (1) zaopatrzona jest w pierscieniowy wystep (4) z krawedzia tnaca (5) usytuowany dookola otworu (6) tnacej plyty (1), natomiast dociskacz (2) zaopatrzony jest w pierscieniowe wglebienie (7) usytuowane dookola prowadzacego otworu (8) dociskacza (2), w którym umieszczony jest stempel (3), przy czym pierscieniowy wystep (4) tnacej plyty (1) i pierscieniowe wglebienie (7) dociskacza (2) odpowiadaja sobie ksztaltem i wymiarami.Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 120 egz.Cena 100 zl PL