Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do sterowania hamulca pneumatycznego w zaleznosci od obciazenia pojazdu, posiadajace zawór poziomowy umieszczony pomiedzy dwoma czesciami pojazdu, mianowicie pomiedzy skrzynia pojazdu i podwoziem, który kulista powierzchnia wsporcza jest wsparty na jednej z dwóch czesci pojazdu.W znanych urzadzeniach tego rodzaju ze szwajcarskiego opisu patentowego PS-567 954 zawór pozio¬ mowy jest umocowany na skrzyni pojazdu i wspiera sie kulista powierzchnia wsporcza na resorze pojazdu, polaczonym z podwoziem. Poniewaz skrzynia pojazdu i podwozie sa zbudowane wspólnie z okreslonym luzem miedzy nimi, podczas jazdy powstaja sily poprzeczne, które oddzialywuja niekorzystnie na zawór poziomowy zamocowany na jednej z dwóch czesci pojazdu. Sily tarcia, powstajace z powodu sil poprze¬ cznych na powierzchni wsporczej zaworu poziomowego, zmniejszaja znacznie dokladnosc sterowania hamulca pneumatycznego.Zadaniem wynalazku jest skonstruowanie urzadzenia do sterowania hamulca pneumatycznego w zaleznosci od obciazenia pojazdu w którym zostanie zniwelowane negatywne dzialanie sil poprzecznych na zawór poziomy, a tym samym zostanie zwiekszona dokladnosc sterowania. Zadanie to zgodnie z wynalaz¬ kiem rozwiazano dzieki temu, ze czesc zaworu poziomowego jest wsparta na kulistej powierzchni wsporczej na drugiej czesci pojazdu, przy czym promienie kulistych powierzchni wsporczych majajednakowy wymiar i w polaczeniu zamkniecia zaworu poziomego maja wspólny srodkowy punkt. Zgodnie z wynalazkiem kuliste powierzchnie wsporcze sa umieszczone w nasadkach przy czym zawór poziomowy z nasadkami wchodzi do podpór, z których jedna podpora zamocowana jest na czesci pojazdu a druga podpora zamocowana jest na drugiej czesci pojazdu.Przyklad wykonania urzadzenia wedlug wynalazku jest przedstawiony na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia urzadzenie do sterowania hamulca pneumatycznego w zaleznosci od obciazenia pojazdu, w widoku z przodu, fig. 2 — urzadzenie przedstawione na fig. 1, w widoku z boku, a fig. 3 — szczegól z fig. 1, w przekroju czesciowym.Zgodnie z fig. 1 i 2 pojazd, przykladowo pojazd szynowy posiada wózek skretny 1, na którym jest umieszczona w znany sposób skrzynia pojazdu, nie pokazana na rysunku. Wózek skretn^ 1 posiada dwie czesci jarzmowe la, w których obszarze umieszczone sa osie 2. W celu uproszczenia na fig. 1 jest przedsta¬ wiony i opisany jedynie uklad jednej strony osi kola, natomiast dla drugiej strony osi kola jest utworzony drugi odzwierciedlony uklad. Os 2 jest ulozyskowana obrotowo w tulei osiowej, w sposób blizej nie przedstawiony. Na tulei osiowej 3, ponad nie narysowanym kamieniem slizgowym, lezy belka bujakowa 4.1 118 665 Czesc 4a belki bujakowej 4 przechodzi przez czesc jarzmowa la wózka skretnego 1. Na wewnetrznej scianie 5 czesci jarzmowej la sa umieszczone plaszczyzny ograniczajace 6, 7. Pomiedzy czescia 4a belki bujakowej 4 i plaszczyznami ograniczajacymi 6, 7, w kierunku wzdluznym wózka skretnego 1 jest luz. Belka bujakowa 4, zgodnie z fig. I i 2 podpiera sie na dwóch kalotach 8, umocowanych w wózku skretnym 1. Jak widac z fig. 2 czescjarzma la wózka skretnego 1 posiada wyzlobienia 10, przebiegajace w kierunku poprzecznym. Czesc 4b belki bujakowej 4 wystaje przez wyzlobienia 10 z czesci jarzmowej la. W wózku skretnym 1 znajduja sie zaglebienia 11,12 z plaszczyznami ograniczajacymi 13,14. Czesc 4a belki bujakowej zaopatrzona jest w dwie nasadki 4c, 4d. Pomiedzy nasadkami 4c, 4d belki bujakowej 4 i plaszczyznami ograniczajacymi 13, 14 w kierunku poprzecznym wózka skretnego 1 istnieje luz. Pomiedzy czescia 4b belki bujakowej 4, wystajaca z czesci jarzmowej la wózka skretnego 1, a czescia podporowa Ib wózka skretnego 1 jest umieszczony zawór poziomowy 15. Konstrukcja takiego zaworu poziomowego do sterowania doprowadzanego sprezonego powietrza urzadzenia hamujacego w zaleznosci od obciazenia pojazdu jest jako taka znana i nie bedzie w dalszej czesci blizej przedstawiana ani opisywana.Korzystnie przewidziana jest czesc 4b belki bujakowej 4 jak równiez czesc podporowa Ib wózka skretnego z podporami 17,18, których udoskonalenie przedstawia fig. 3. Podpory 17,18 posiadaja nieprzelo¬ towe otwory 19, 20 z plaskimi plaszczyznami podstawy 21, 22. Zawór poziomowy 15, ewentualnie odnosnie do niego pasujace ruchome czesci 15a, 15b posiadaja po jednej nasadce 23 lub 24. Kazda nasadka 23 lub 24 posiada kulista powierzchnie wsporcza 25 lub 26. Promien obu kulistych powierzchni wsporczych 23,26jest korzystnie tak dobrany, ze w stanie równowagi zaworu poziomowego 15 (tzn. w punktach zamykajacych — zakonczeniowych pneumatycznych zaworu, znajdujacego sie w zaworze poziomowym 15, a nie pokazanego na rysunku, przez który sterowane jest doprowadzane w kierunku hamulca sprezone powietrze), srodek obu kulistych powierzchni wsporczych 25, 26, uformowanych w ksztalcie kuli przypada w tym samym miejscu.Obie powierzchnie wsporcze 25, 26 tworza wspólnie czesc witrualnego plaszcza kuli 32 (fig. 3).Nasadki 23, 24 siegaja do otworów 19, 20, przy czym kuliste powierzchnie wsporcze 25,26, uformowane w ksztalcie kuli opieraja sie na plaskich plaszczyznach podstawy 21, 22. Pomiedzy nasadkami 23, 24 a podporami 17, 18 sa nastepnie umieszczone w otworach 19, 20 elastyczne pierscienie centrujace 28, 29, wykonane przykladowo z gumy.Zawór poziomowy 15 posiada wedlug fig. 3 dwa otwory 30, 31. Przez jeden otwór doprowadzane jest sprezone powietrze do zaworu poziomowego 15, przez pomocniczy zbiornik powietrza, a przez drugi otwór sterowane sprezone powietrze jest wyprowadzone z nie przedstawionego urzadzenia hamujacego, równiez przez zawór poziomowy 15.Z opisanej powyzej konstrukcji wynika nastepujacy sposób dzialania urzadzenia. Podczas jazdy pojazdu, znajdujacego sie pod okreslonym obciazeniem, belka bujakowa 4, nalezaca do podwozia moze byc poruszana do znajdujacego sie naprzeciwko wózka skretnego 1, polczonego ze skrzynia pojazdu zarówno w kierunku wzdluznym wózka skretnego 1, jak równiez w kierunku poprzecznym zluzem. Innymi slowy, belka bujakowa 4 moze wykonywac maly ruch w plaszczyznie poziomej we wszystkich kierunkach, przeciwnie do wózka skretnego 1. Gdyby teraz zawór poziomowy 15 zamocowany byl na jednej z obu czesci 4a, 4b belki bujakowej 4, jak to bylo zwykle stosowane, wystepowalyby sily tarcia na plaszczyznach podporowych zaworu poziomowego, spowodowane w sposób wymuszony przez ruchy poprzeczne belki bujakowej 4. Przez to, ze zawór poziomowy 15, zgodnie z wynalazkiem wsparty jest o belke bujakowa 4, jak równiez o wózek skretny 1, w danym przypadku kuliste powierzchnie wsporcze 25 lub 26w ksztalcie kuli, w punktach wsparcia wystepuje jedynie tarcie walkowe.Caly zawór poziomowy 15 posiada boczny luz w stosunku do obu czesci pojazdu 1, 4 i przez sily poprzeczne latwo dochodzi do zmiany jego pionowego polozenia, poodczas gdy obie kuliste powierzchnie wsporcze 25, 26 moga sie przetaczac na plaskich plaszczyznach podstawy 21, 22. Dzieki temu, ze obie kuliste powierzchnie wsporcze 25,26maja swój wspólny srodek w punktach zamykajacych zaworu poziomowego 15 i tworza wspólnie czesc wirtualnego plaszcza kuli 32, zostaje zabezpieczone to, ze obtaczanie kulistych powierzchni wsporczych 25, 26 nie wywoluje niepozadanej zmiany odstepu czesci 15a, 15b, takze nieko¬ rzystne uruchamianie zaklócenia w funkcjonowaniu zaworu poziomego 15.Konstrukcja zaworu poziomowego wedlug wynalazku nie jest ograniczona tylko do zastosowania zgodnego z opisanym przykladem. Zawór poziomowy tego rodzaju, moze byc w ten sposób wbudowany równiez pomiedzy sprezyna pojazdu a skrzynia pojazdu lub pomiedzy podwoziem a skrzynia pojazdu.Równiez przedstawione podpory 17,18jak równiez pierscienie centrujace 28, 29 sa w zasadzie niezbedne i poprawiaja stabilnosc systemu (ukladu). Moga onejednak byc zastapione przez inne elementy prowadzace.118665 3 Zastrzezenia patentowe 1. Urzadzenie do sterowania hamulca pneumatycznego w zaleznosci od obciazenia pojazdu, posiada¬ jace zawór poziomowy umieszczony pomiedzy dwoma czesciami pojazdu a mianowicie pomiedzy skr/\nia pojazdu i podwoziem, który kulista powierzchnia wsporcza jest wsparty na jednej z dwóch czesci pojazdu, znamienne tym, ze czesc (15b lub 15a) zaworu poziomowego (15) jest wsparta na kulistej powierzchni wsporczej (26 lub 25) na drugiej czesci pojazdu (1 lub 4), przy czym promienie kulistych powierzchni wsporczych (26, 25) maja jednakowy wymiar i w polozeniu zamkniecia zaworu poziomowego (15) maja wspólny srodkowy punkt. 2. Urzadzenie wedlug zatrz. 1, znamienne tym, ze kulista powierzchnia wsporcza (25)jest umieszczona w nasadce (23) a kulista powierzchnia wsporcza (26) jest umieszczona w nasadce (24), przy czym zawór poziomowy (15) z nasadkami (23, 24) wchodzi do podpór (17,18), z których wspora (17) zamocowanajest na czesci pojazdu (4), a wspora (18) zamocowana jest na czesci pojazdu (1). 8 4c 11 4a FIG. 1 8 1a 6 1b 18 FIG. 2 FIG. 3 25 21 23 17 i9ZTbNr^3 l _....i &D -j-n »-© s. 01* K PL PL PL