Przedmiotem wynalazku jest zawór dlawiacy z elastycznym organem zamykajacym, który pod ci¬ snieniem cieczy przyciskany jest do scianki obu¬ dowy zaworu, w której w odstepie znajduje sie doplyw i odplyw srodka wywierajacego cisnienie.Znany zawór tego rodzaju ma te wade, ze juz przy niewielkiej zmianie scisliwosci cieczy zacho¬ dza duze odchylenia w charakterystyce wylacza¬ nia zaworu. Na skutek malej sprezystosci cieczy, która oddzialywuje na organ zamykajacy, zakres zastosowania takiego zaworu jest bardzo ograni¬ czony.Znane jest równiez oddzialywanie przy podobnie uksztaltowanych zaworach na elastyczny organ za¬ mykajacy za pomoca cisnienia gazu. Tego rodzaju zawór jest znacznie elastyczniejszy w zastosowa¬ niu, ma jednak te wade, ze gaz z biegiem czasu moze dyfundowac przaz elastyczny organ zamy¬ kajacy, przez co zmienia sie równiez charaktery¬ styka zaworu.Celem wynalazku jest wykonanie zaworu dla¬ wiacego wymienionego na wstepie tego rodzaju, którego zakres zastosowania jest wieloraki i któ¬ ry przez bardzo dlugi okres zapewni równomier¬ na charakterystyke zaworu. Cel ten zostal osiag¬ niety dzieki zaworowi wedlug wynalazku, w któ¬ rym organ zamykajacy ma ksztalt zblizony do czarki, swoja strona zewnetrzna przylegajacej do otworu ,który jest wykonany w obudowie zaworu, przy czym ciecz dziala na strone wewnetrzna or- 2 ganu zamykajacego, a ponadto posiada organ roz¬ dzielczy przylegajacy do otworu. W górnej czesci otworu odwróconej od organu zamykajacego wy¬ konana jest komora gazowa, a komora gazowa i 5 pomieszczenie na ciecz sa od siebie szczelnie od¬ dzielone przez tlok. Wedlug innego przykladu wy¬ konania w górnej czesci zaworu odwróconej od organu zamykajacego wykonana jest komora ga¬ zowa, a komora gazowa i pomieszczenie na ciecz 10 sa od siebie szczelnie oddzielone przez elastyczny korpus uszczelniajacy.W otworze obudowy zaworu umieszczony jest rurowy korpus, a czlon rozdzielczy rozgraniczaja¬ cy komore gazowa od komory na ciecz osadzony 15 jest szczelnie miedzy otworem a korpusem. W sciance rurowego korpusu wykonany jest przelo¬ towy otwór, przez co jego wewnetrzna komora znajduje sie równiez pod cisnieniem gazu. Mie¬ dzy górnym elementem obudowy i dolnym ele- 20 mentem obudowy utworzona jest szczelina piers¬ cieniowa, prowadzaca do górnej czesci organu za¬ mykajacego. Dolny element obudowy posiada kil¬ ka promieniowych otworów prowadzacych do or¬ ganu zamykajacego oraz ma gwint zewnetrzny.Te- 25 go rodzaju zawór ma te zalete, ze przez elastycz¬ ny organ zamykajacy nie moze dyfundowac sro¬ dek podtrzymujacy cisnienie — w tym przypad¬ ku cieczy — i ze przez zastosowanie sprezonego gazu zapewniona jest gietkosc i latwa nastawnosc 30 cisnienia zamykajacego. 117 3053 117 305 4 Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia przekrój wzdluzny zaworu dlawiace¬ go, fig. 2 — inny przyklad wykonania zaworu we¬ dlug fig. 1.Obudowa zaworu sklada sie z górnego elementu obudowy 10 i dolnego elementu obudowy 11, któ¬ re sa ze soba polaczone gwintowo. W obudowie wykonany jest nieprzelotowy wzdluzny otwór 12, który w górnej czesci jest rozszerzony tworzac ko¬ more gazowa 13. W dolnej czesci wzdluznego otwo¬ ru 12 jest osadzony elastyczny organ zamykajacy 14 w ksztalcie czarki, którego górna czesc zacho¬ dzi troche na górny element obudowy 10. Organ zamykajacy moze byc z gumy lub gumowo-elasty- cznego tworzywa sztucznego.Miedzy górnym elementem obudowy 10 i dol¬ nym elementem obudowy 11 jest utworzona szcze¬ lina pierscieniowa 15 siegajaca az do organu za¬ mykajacego, która przez otwory promieniowe 16 jest polaczona z bezcisnieniowa komora. Ponizej szczeliny 15 jeszcze kilka promieniowych otworów 17 prowadzi z zewnatrz do cylindrycznej czesci organu zamykajacego. Te otwory maja poprzez kanal 18 uksztaltowany w dolnym elemencie obu¬ dowy 11 polaczenie z urzadzeniem zabezpieczaja¬ cym na przyklad stemplem górniczym.W dolnej czesci dolnego elementu obudowy 11 jest gwint 19, za pomoca którego obudowa zawo¬ ru zostaje wkrecona w zabezpieczany agregat, az do oparcia sie na obsadzeniu 20.Przez caly otwór 12 i komore gazowa 13 roz¬ ciaga sie metalowy rurowy korpus 21, zamkniety w swym dolnym koncu. Jego srednica zewnetrz¬ na jest znacznie mniejsza od srednicy wewnetrz¬ nej otworu 12. Miedzy tym otworem i rurowym korpusem 21 jest umieszczony slizgajacy sie cias¬ no tlok 22. Uszczelnienie z otworem 12 tworzy pierscien uszczelniajacy 23, a z rurowym korpu¬ sem 21 — pierscien uszczelniajacy 24. Tlok 22 znajduje sie zwykle w niewielkiej stosunkowo od¬ leglosci od górnej krawedzi organu zamykajacego 14. Pomieszczenie miedzy tlokiem i organem za¬ mykajacym jest wypelnione ciecza, na przyklad olejem lub woda.Aby uzyskac okreslone cisnienie wylaczajace, ciecz musi zostac poddana cisnieniu. Odbywa sie to za pomoca sprezonego gazu, który wypelnia ko¬ more gazowa 15 i pozostala jeszcze czesc wzdluz¬ nego otworu 12, jak równiez wewnetrzna czesc korpusu 21. Dostaje sie on tam przez poprzeczny otwór 26. Gaz sprezony zostaje wyprowadzony do wymienionych komór przez otwór 28 zamkniety szczelnie sruba 27. Cisnienie wprowadzanego gazu okresla cisnienie wylaczajace i otwierajace za¬ woru. Jak nietrudno sie zorientowac, cisnienie ga¬ zu dziala poprzez tlok 22 na ciecz znajdujaca sie w dolnej komorze 25, tak ze gaz i ciecz posiadaja to samo cisnienie.Cisnienie panujace w zabezpieczanym urzadze¬ niu dziala poprzez kanal 18 i otwory promienio¬ we 17 na organ zamykajacy 14. Jesli cisnienie to przekroczy cisnienie cieczy w komorze 25, to or¬ gan zamykajacy unosi sie nieco we wzdluznym otworze 12 i ciecz moze pelznac wzdluz organu zamykajacego az do szczeliny 15, skad przez pro¬ mieniowe otwory 16 plynie do zbiornika. Gdy cis¬ nienie w urzadzeniu osiagnie z powrotem swoja wartosc zadana, to ciecz znowu przycisnie mocno organ zamykajacy do wzdluznego otworu 12.Tlok 22 oddziela szczelnie gaz od cieczy, tak ze gaz niemoze przedostac sie do komory 25, skad móglby przez organ zamykajacy dyfundowac i zmieniac charakterystyke zamykania zaworu.Dzieki temu ta wada tradycyjnych zaworów jest calkowicie usunieta.Przyklad - wykonania wedlug fig. 2 odpowiada we wszystkich szczególach wykonaniu wedlug fig. 1, z ta tylko róznica, ze zamiast tloka 22, doklad¬ nie w tym samym miejscu, jest umieszczony ela¬ styczny korpus uszczelniajacy 30. Korpus uszczel¬ niajacy posiada na stronach czolowych wargi usz¬ czelniajace 31 do 34, które tworza szczególnie do¬ bre uszczelnienie pomiedzy gazem i komora na ciecz. Dzialanie zaworu jest takie same jak opi¬ sano wyzej.Zastrzezenia patentowe 1. Zawór dlawiacy z elastycznym organem za¬ mykajacym, który pod cisnieniem cieczy przycis¬ kany jest do scianki obudowy zaworu, w której w odstepie znajduje sie doplyw i odplyw srodka cisnieniowego, znamienny tym, ze organ zamyka¬ jacy (14) ma ksztalt zblizony do czarki, swoja strona zewnetrzna przylegajacej do otworu (12), który jest wykonany w obudowie zaworu (10, 11), przy czym ciecz dziala na strone wewnetrzna or¬ ganu zamykajacego, a ponadto posiada organ roz¬ dzielczy (22, 30) przylegajacy do otworu (12). 2. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w górnej czesci otworu (12) odwróconej od orga¬ nu zamykajacego (14) wykonana jest komora ga¬ zowa (13), a komora gazowa i pomieszczenie na ciecz sa od siebie szczelnie oddzielone przez tlok (22). 3. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w górnej czesci otworu (12) odwróconej od orga¬ nu zamykajacego (14) wykonana jest komora ga¬ zowa (13), a komora gazowa i pomieszczenie na ciecz sa od siebie szczelnie oddzielone przez ela¬ styczny korpus uszczelniajacy (30). 4. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w otworze (12) obudowy zaworu umieszczony jest rurowy korpus (21), a czlon rozdzielczy (22, 30) rozgraniczajacy komore gazowa (13), od komory na ciecz osadzony jest szczelnie miedzy otworem (12) a korpusem (21). 5. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w sciance korpusu (21), wykonany jest przelotowy otwór (26) przez co jego wewnetrzna komora znaj¬ duje sie równiez pod cisnieniem gazu. 6. Zawór wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze miedzy górnym elementem obudowy (10) i dol¬ nym elementem obudowy (11) utworzona jestszcze- 10 15 20 as 30 35 40 45 50 95 605 117 305 6 lina pierscieniowa (15), prowadzaca do górnej cze¬ sci organu zamykajacego (14). 7. Zawór wedlug za&trz. 1, znamienny tym, ze dolny element obudowy (11) posiada kilka pro¬ mieniowych otworów (17) prowadzacych do orga¬ nu zamykajacego (14) oraz ma gwint zewnetrzny (19).Figi 28 27 10 13 23 Fig. 2 PL