Przedmiotem wynalazku jest lozysko slizgowe o panwi dwumetalowej z podpora stalowa uno¬ szaca warstwe brazu lub metalu lekkiego i war¬ stwa toczna z bialego metalu na baraie cyny i z jedna warstwe posrednia, sluzaca jako przegroda dyfuzyjna lub tym podobna.Dotychczas na lozyska slizgowe dwumetalowe sa stosowane biaile metale, które skladaja sie z 3 do 9% wagowych miedzi, 6 do 14% antymonu z dodatkiem kadmu, chromu, niklu d arsenu w ilosci mniejszej od 0,5% wagowych i z ilosci resztkowej cyny. Nanoszenie warstwy tocz¬ nej moze nastapic w tak zwanym odlewaniu kon¬ wencjonalnym, odlewaniu tasmowym lub odlewa¬ niu odsrodkowym, w przypadku reperacja lub t.p., niekiedy równiez przez lutowanie. Struktura takiego bogatego w cyne i mozliwlie wolnego od olowiu bialego metalu charakteryzuje sie w isto¬ cie przez wtracanie krysztalów pierwotnych SnsCue d SnSb w matrycy SnSbCu. Przy polacze¬ niu bialego metalu z pozostalymi warstwami lozy- sika slizgowego wynika z jednej strony skrysta¬ lizowanie krysztalów pierwoitoych SrisCue na war¬ stwie granicznej, z drugiej strony tworzy sie strefa dyfuzyjna pomiedzy warstwa graniczna i polanym bialym metalem. Gdy wytworzony ma¬ terial zlozony dozna obróbki cieplnej, na przy¬ klad na zasadzie temperatury roboczej w silniku wzglednie na zasadzie warunków roboczych po¬ zorujacych nagrzewanie dla celów doswiadczal^ *: 10 1S 20 nych, to dochodzi do wzrostu strefy dyfuzyjnej a przy tym do zespolenia z skrystalizowanymi krysztalkami pierwotnymi. Powstala strefa dyfu¬ zyjna sklada sie w 'istocie z fazy Sn5/Cu, Nd/6, gdy warstwa posrednia sluzaca jako przegroda- dyfu¬ zyjna jest nikiel.W zakresie temperatur od 20 do 180°C, który zawiera obszar tem-perajtur roboczych lozysk o panwi dwumetalowej, takze fazy Sns/Cu, Ni/6 tworza tak zwane fazy z uporzadkowanym podzialem atomów, które w stosunku do fazy o statystycznym podziale ato¬ mów wykazuja mniejsza odksztalcalnosc, wyzsza trwalosc i odpowiednio wyzsza 'kruchosc. Na pod¬ stawie tych kruchych faz z których w zasadzie sklada sie w istocie strefa wiazania pomiedzy bialym metalem i pozostalymi warstwami korpu¬ su lozyska, wraz ze zwiekszajacym sie wplywem czasu nagrzewania, wynika ciagle zmniejszajace sie w stosunku do stanu wytwarzania naprezanie niszczace strefy wiazania, tak ze okres uzytko¬ wania lozyska slizgowego o panwi dwumetalowej spada ponizej owej wartosci, która jest wymaga¬ na dla obecndle stosowanych lozysk slizgowych silnikowych.Zadaniem wynalazku jest zatem wyeliminowa¬ nie wyzej wymienionych wad i wykonanie lozy¬ ska slizgowego o panwi dwumetalowej przedsta¬ wionego na wstepie rodzaju, przy którym utrzy¬ ma sie wystarczajace naprezenie niszczace stre- 112 955112 955 fy wiazania pomiedzy bialym metalem i pozo stalymi warstwamii lozyska pomimo dlugotrwale¬ go wplywu nagrzewanliia przez caly wymagany okres uzytkowania lozyska.Wynalazek rozwiazuje postawione zadanie przez to, ze bialy metal warstwy tocznej lozyska sliz¬ gowego przy zawartosci miedzi co najwyzej 2% wagowych zawiera od 1 do 9% wagowych niklu.W korzystnej postaci wykonania bialy metal warstwy tocznej zawiera 1,5 do 2% wagowych niklu.Stwierdzano, ze za powstanie faz z uporzadko¬ wanym podzialem aitomów odpowiedzialny jest stosunkowo wysoki udzlial miledzai, istniejacy w zwyklych bialych metalach. Stad zgodnie z wy¬ nalazkiem — zmniejsza sie istotnie udzial mie¬ dzi di jest om zastepowany przez odpowiednio wy¬ soka zawartosc niklu, tak ze tworzy sie przy uprzedmiio opisanych przebiegach faza Mfc/Sn, Sb/4, którai w przeciwienstwie do Sn5Cu6 wzglednie S115/CU, Ni/6 nie jest zadna fa¬ za porzadkowa i stad nie powoduje wzrostu kruchliwosci strefy wiazania. Lozyska slizgowe o panwie dwurnetalowej z wanstwa nosna zostaly wylane nie tylko powloka lekkiego metalu lecz takze powloka brazowo-olowiana i przegroda dy¬ fuzyjna z niklu w warunkach równowaznych z jednej stromy ze zwyklym spotykanym w han- 10 15 dlu bialym metalem o skladzie 3,5% wagowych miedzi, 7,5% wagowych antymonu reszta cyna, a z drugiej strony ze zgodnym z wynalazkiem bialym metalem o skladzie 1-^9% wagowych — nikiel, 7,5% wagowych antymonu, reszta cyna i w koncu zostaly poddawane dzialaniu dlugotrwalego ogrzewania przy temperaturze 170°C.Zwykle próby ciaglosci i przyczepnosci (próba wg Cholmera, test na skrawanlie itd.) wykazuja dla zgodnego1 z wynalazkiem stopu bialego meta¬ lu jeszcze po 500 godzinach dzialania ogrzewania równie wysokie wartosci jak dla zwyklego spo¬ tykanego w handlu sftopu bialego metalu po mniej niz 24 godzinach.Zastrzezenia patentowi 1. Lozysko slizgowe o panwi dwumetalowej z podlozem stalowym unoszacym warstwe brazu lub metalu lekkiego< i z warstwa toczna z bialego 20 metalu na bazie cyny i zwlaszcza z jedna war¬ stwa posrednia sluzaca jako przegroda dyfuzyjna, znamienne tym, ze bialy metal warstwy tocznej przy zawartosci miedzi co najwyzej 2% wago- 15 wych zawiera od 1 do 9% wagowych niklu. 2. Lozysko wedlug zas.trz. 1, znamienne tym, ze bialy metal warstwy tocznej zawiera korzystnie 1,5 do 2,5% wagowych niklu.PZGraf. Koszalin D-1167 105 egz. A-4 Cena 45 zl PL