Przedmiotem wynalazku jest sposób przeksztal¬ cania modulowanego kwadraturowo sygnalu tele¬ wizji kolorowej w systemie PAL lub NTSC w od¬ biornikach telewizji kolorowej.Znany jest z opisu patentowego RFN nr 1 762 217 5 sposób przeksztalcania sygnalu telewizji kolorowej, który jest jednak mozliwy do zastosowania jedynie do przeksztalcania sygnalu telewizji kolorowej w sy¬ stemie SECAM na taki sygnal w systemie PAL i od¬ wrotnie. Sposób ten polega na tym, ze modulowany io kwadraturowo sygnal rozklada sie na dwie sklado¬ we, które doprowadza sie do ukladu sumujacego, przy czym do ukladu sumujacego doprowadza sie jedna modulowana kwadraturowo skladowa jednej linii i druga nastepnej linii, zatem niejednoczesnie. 15 W systemach telewizji kolorowej PAL i NTSC, w celu odbioru informacji o kolorach stosuje sie tzw. modulacje kwadraturowa. Przy demodulacji stosuje sie modulatory synchroniczne (pradowe u- klady mnozace), które demoduluja wylacznie skla- 20 dowe sygnalów, w których usuniety sygnal nosny posiada faze równa lub nierówna fazie sygnalów odniesienia (sygnalów mnozacych).W systemie PAL istnieje mozliwosc rozdzielania od siebie obydwu skladowych modulacji kwadra- 25 turowej jeszcze przed demodulacja za pomoca linii opózniajacych, przy czym wartosc srednia uzyska¬ na dzieki okresowemu (z czestotliwoscia linii) opóz¬ nieniu znacznie obniza wplyw znieksztalcen fazo¬ wych toru przenoszenia. 30 Znany jest z opisu patentowego Stanów Zjed¬ noczonych nr 3 761 606 sposób przeksztalcania sy¬ gnalu w odbiorniku telewizji kolorowej do odbioru sygnalu telewizyjnego zawierajacego sygnal chro¬ minancji utworzony przez kwadraturowa modula¬ cje amplitudowa sygnalu nosnego z dwoma sygna¬ lami koloru. Jedna z osi modulacji jest zmieniana o 180° dla zmieniajacych sie okresów trwania linii sygnalu wizyjnego. W sposobie tym wykrywa sie faze sygnalu chrominancji za pomoca pierwszego sygnalu wyjsciowego generatora sygnalów odnie¬ sienia w celu wytworzenia pierwszego sygnalu ko¬ loru. Nastepnie steruje sie drugim sygnalem wyj¬ sciowym generatora sygnalów odniesienia za po¬ moca pierwszego sygnalu koloru dla wytworzenia drugiego sygnalu koloru. Wykrywa sie faze sygnalu chrominancji za pomoca sterowanych oscylacji uzy¬ skanych z elementów sterujacych, przetwarza sie sygnal wyjsciowy elementów wykrywajacych faze w odpowiedni sygnal stalopradowy i steruje sie faza sygnalu generatora sygnalów odniesienia wzgledem sygnalu chrominancji za pomoca sygnalu wyjscio¬ wego elementów przetwarzajacych. Sygnal wyjscio¬ wy elementów przetwarzajacych reprezentuje róz¬ nice amplitudy pomiedzy demodulowanym sygna¬ lem chrominancji przy zmianie fazy sygnalu chro¬ minancji o 180° a demodulowanym sygnalem chro¬ minancji przy braku zmiany fazy sygnalu chromi¬ nancji o 180°.Znany jest z opisu patentowego Stanów Zjedno- 112 4543 112 454 4 czonych nr 3 786 178 sposób wytwarzania sekwen¬ cyjnego sygnalu telewizyjnego kolorowego trzech linii w dolnym zakresie czestotliwosci calej szero¬ kosci pasma wizyjnego sygnalu telewizyjnego dla zapisu i ewentualnego odtwarzania, w którym kaz¬ dy z sygnalów chrominancji, które byly l olejno zapisywane, powtarza sie podczas wlasciwych okre¬ sów czasu za pomoca dwóch linii opózniajacych, z których kazda ma opóznienie równe jednemu okre¬ sowi wybierania linii obrazu. Sygnal luminancji wy¬ twarza sie przez dodanie aktualnie otrzymywanego sygnalu, sygnalu opóznionego o jeden okres linii obrazu i sygnalu opóznionego o dwa okresy linii obrazu w ukladzie macierzowym. Trzy sygnaly ko¬ lorów czerwonego, zielonego i niebieskiego sygnalu telewizyjnego odbiera sie na zaciskach wejscio¬ wych, nastepnie laczy sie je w* ukladzie macierzo¬ wym w ten sam sposób, w jaki przeprowadza sie to podczas odtwarzania dla wytwarzania sygnalu lu¬ minancji, odwraca sie odpowiednie sygnaly we wzmacniaczu odwracajacym i odfiltrowuje sie sy¬ gnaly w filtrze dolnoprzepustowym dla ogranicze¬ nia szerokosci pasma sygnalu wyjsciowego z ukladu sumujacego do zakresu mniejszych czestotliwosci.Znany jest z opisu patentowego Stanów Zjedno¬ czonych nr 2 798 353 sposób przeksztalcania sygna¬ lu telewizji kolorowej dla zwiekszenia rozdzielczo¬ sci w kierunku pionowym obrazu telewizji kolo¬ rowej przez zapobieganie stratom rozdzielczosci, spowodowanym przez laczenie liniowe sygnalu ko¬ loru, który opóznia sie o jeden lub wiecej okre¬ sów linii oraz opóznianego sygnalu koloru, podczas którego rozdziela sie sygnal koloru na skladowa sy¬ gnalu luminancji i skladowa sygnalu chrominancji, przy czym skladowa sygnalu chrominancji zawiera skladowa luminancji o malej czestotliwosci odpo¬ wiadajacej czestotliwosci sygnalu odchylania pio¬ nowego, gdy kolejne linie obrazu maja rózna za¬ wartosc sygnalu. Nastepnie odzyskuje sie sklado¬ wa sygnalu luminancji o malej czestotliwosci ze skladowej sygnalu chrominancji oraz dodaje sie od¬ zyskana skladowa sygnalu luminancji o malej cze¬ stotliwosci jako sygnal korekcji do oddzielonej skladowej sygnalu luminancji.W innym sposobie kodowania, na przyklad w sy¬ stemie SECAM, jeden z dwóch sygnalów telewizji kolorowej przenosi sie stale w sposób przemienny od linii do linii, przy czym do przenoszenia stosuje sie modulacje czestotliwosci. Demodulacje po za¬ stosowaniu ograniczenia amplitudowego przepro¬ wadza sie za pomoca detektora FM (sygnalów z mo¬ dulacja czestotliwosci). Brakujacy sygnal telewizji kolorowej zastepuje sie .przy tym stale sygnalem poprzedniej linii telewizyjnej za pomoca opóznienia o wartosci okresu linii. W odbiornikach telewizji kolorowej dla kilku systemów (na przyklad PAL- -SECAM lub NTSC-PAL-SECAM) wspomniana róz¬ nica znacznie komplikuje uklady dekodowania.Wedlug wynalazku sposób przeksztalcania modu¬ lowanego kwadraturowo sygnalu telewizji koloro¬ wej w systemie PAL lub NTSC w odbiornikach telewizji kolorowej polega na tym, ze wykorzystuje sie oba sygnaly róznicowe koloru, w danym przy¬ padku sumuje sie za pomoca ukladów sumujacych zmodulowany kwadraturowo sygnal chrominancji, który uprzednio wybiera sie ze zlozonego sygnalu telewizyjnego za pomoca wzmacniacza pasmowego, i odtworzona podnosna chrominancji o fazie prze¬ sunietej o 90° wzgledem fazy skladowej zmodulo¬ wanego kwadraturowo sygnalu chrominancji o am¬ plitudzie wiekszej niz maksymalna amplituda zmo¬ dulowanego kwadraturowo sygnalu chrominancji, przez co zmodulowany kwadraturowo sygnal chro¬ minancji przeksztalca sie w sygnal powstajacy je¬ dnoczesnie, modulowany fazowo i amplitudowo oraz przez stlumienie modulowanej amplitudowo skla¬ dowej, za pomoca ogranicznika amplitudy, uzysku¬ je sie sygnal chrominancji modulowany czysto fa¬ zowo.Wedlug wynalazku w miejsce sygnalów róznico¬ wych koloru, przeksztalconych w sygnaly modulo¬ wane fazowo w sposób ciagly, wytwarza sie jeden sygnal kolejno linia po linii w ten sposób, ze po¬ zostaly drugi sygnal modulowany fazowo powta¬ rza sie podczas opóznienia równego okresowi linii, które to opóznienie stosuje sie w modulatorze fazy.Wedlug wynalazku dla nastepujacej po sobie w czasie demodulacji obu modulowanych sygnalów róznicowych koloru, zmieniajacych sie linia po li¬ nii, przeprowadza sie tylko jedno sumowanie w ta¬ ki sposób, ze pozostaly drugi sygnal róznicowy ko¬ loru powtarza sie w przeciagu opóznienia o cze¬ stotliwosci wizyjnej z okresem linii i przelacza sie odtwarzana podnosna chrominancji o kacie fazo¬ wym 0° i 90° przed sumowaniem i demodulacja fazowa.Wedlug wynalazku sposób polega na tym, ze wy¬ korzystuje sie drugi sygnal róznicowy koloru mo¬ dulowany fazowo, przy czym do modulowanego kwadraturowo sygnalu koloru o kacie fazowym 0° i 180° od linii do linii dodaje sie odtwarzana pod¬ nosna chrominancji której faza odpowiada fazie stlumionej podnosnej chrominancji pierwszego róz¬ nicowego sygnalu koloru, tak ze wytwarza sie sy¬ gnal powstajacy wraz z drugim modulowanym w fazie sygnalem róznicowym koloru.Wedlug wynalazku niepozadana modulacje ampli¬ tudowa sygnalu uzyskanego przez sumowanie eli¬ minuje sie przez ograniczenie amplitudy.Wedlug wynalazku modulowany kwadraturowo sygnal chrominancji z jednej strony dodaje sie do odtworzonej podnosnej chrominancji jednoczesnie z jedna ze skladowych modulowanego kwadratu¬ rowo sygnalu chrominancji o kacie fazowym 90° i 180° i równej amplitudzie tak, ze przesuniecie fa¬ zowe obu powstajacych sygnalów ma przeciwny znak.Wedlug wynalazku sygnaly chrominancji o cze¬ stotliwosci nosnej, majace przesuniecia fazowe o przeciwnym znaku po kazdorazowym przesunie¬ ciu fazy o +45° lub —45° i po kazdorazowym ogra¬ niczeniu amplitudy, demoduluje sie fazowo.Zaleta sposobu wedlug wynalazku jest to, ze u- mozliwia on przeksztalcanie sygnalu telewizji ko¬ lorowej w systemie PAL lub NTSC tak, aby byl on wlasciwy do przetwarzania w ukladzie demodula¬ cji systemu SECAM a ponadto, aby uklad do de¬ modulacji sygnalów w systemie SECAM mógl slu¬ zyc do demodulacji sygnalów w systemach PAL i/lub NTSC. 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60112 454 s ^6 Sposób wedlug wynalazku nadaje sie do stoso¬ wania zwlaszcza w odbiornikach telewizji koloro¬ wej, przystosowanych do odbioru jednoczesnego sy¬ gnalu telewizji kolorowej, w którym stosuje sie mo¬ dulacje kwadraturowa. W przypadku modulacji kwadraturowej podnosna chrominancji jest bezpo¬ srednio modulowana jednym sygnalem chrominan¬ cji z przesunieciem fazowym +90° i —90° co linia, a w przypadku systemu NTSC z przesunieciem fa¬ zowym +90° co linia i drugim sygnalem chromi¬ nancji jest modulowana amplitudowo, podczas gdy nastepuje transmisja tlumionej podnosnej chromi¬ nancji, przy czym podnosna chrominancji jest od¬ twarzana w odbiorniku przetwarzajacym sygnal.Zaleta wynalazku jest takze to, ze sposób prze¬ ksztalcania sygnalu telewizji kolorowej w systemie PAL lub NTSC zapewnia to, ze sygnal chrominan¬ cji poddany modulacji kwadraturowej bez demo- dulacji sygnalu telewizji kolorowej jest przeksztal¬ cany w waskopasmowy sygnal modulowany fazowo i równoczesnie zostaja rozdzielone obie skladowe modulacji kwadraturowej.Przeksztalcenie modulacja amplitudowa/modula¬ cja fazowa realizuje sie przez dodanie podnosnej chrominancji i rozdzielenie poprzez ograniczenie amplitudy. W celu demodulacji sygnalu chrominan¬ cji przeksztalconego w sygnal modulowany fazowo mozna zastosowac kazdy uklad porównujacy faze, mozna dysponowac faza odniesienia ze zródla kohe¬ rentnego, wzglednie demodulacje mozna takze rea¬ lizowac za pomoca sygnalu modulowanego fazowo z przesunieciem fazy o przeciwnym znaku. Uklad odbiornika telewizji kolorowej moze byc korzyst¬ nie zastosowany w przypadku wykorzystania ukla¬ dów opóznienia sygnalu wizyjnego pasma podsta¬ wowego, przy czym liczba koniecznych elementów ukladowych moze byc zmniejszona o polowe.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia wykres geometryczny reprezentujacy sygnaly stosowane w sposobie wedlug wynalazku, fig. 2 — schemat blokowy fragmentu pierwszej wer¬ sji odbiornika kolorowej telewizji, w którym znaj¬ duje zastosowanie sposób wedlug wynalazku, fig. 3 — schemat blokowy fragmentu drugiej wersji od¬ biornika telewizji kolorowej, w którym znajduje za¬ stosowanie sposób wedlug wynalazku, fig. 4 — sche¬ mat blokowy fragmentu trzeciej wersji odbiornika telewizji kolorowej, w którym znajduje zastoso¬ wanie sposób wedlug wynalazku oraz fig. 5 — sche¬ mat blokowy fragmentu czwartej wersji odbiorni¬ ka telewizji kolorowej, w którym znajduje zastoso¬ wanie sposób wedlug wynalazku.W sposobie wedlug wynalazku do sygnalu chromi¬ nancji a o czestotliwosci podnosnej chrominancji, oddzielonego przez filtr pasmowoprzepustowy, do¬ daje sie podnosna chrominancji b o odpowiednio duzej amplitudzie i fazie np. przesunietej o 90° wzgledem fazy pierwszej skladowej kwadraturowej.W wyniku tego powstaje sygnal, który jest modu¬ lowany równoczesnie fazowo i amplitudowo.Figura 1 uwidacznia poszczególne skladowe mo¬ dulowanego kwadraturowo sygnalu chrominancji a w systemie wspólrzednych sygnalów róznicowych koloru (B-Y) i (R-Y). Podnosna chrominancji b jest modulowana sygnalami' róznicowymi koloru. Wpro¬ wadza sie kolory podstawowe: czerwony R, zielony G i niebieski B, jak równiez kolory dopelniajace niebiesko-zielony[ Cy, fttóputfowy Mg i zólty Ye.Drugi wykres reprezentuje wektor niemodulówa- nej podnosnej chrominancji b przed sumowaniem.Amplituda i faza wektora sa charakterystyczne dla przeksztalcania modulacja amplitudy/modulacja fa¬ zy, którego wynikiem jest sygnal modulowany fa¬ zowo przez sygnal róznicowy koloru (B-Y).Trzeci wykres przedstawia reprezentacje wekto¬ rowa powstajacego sygnalu c.Czwarty wykres przedstawia sygnal chrominan¬ cji d. Sygnal chrominancji d jest wytwarzany przez ograniczenie amplitudowe powstajacego sygnalu c.Wektory wskazujace punkty Ye i B przedstawiaja sygnal chrominancji w momencie, kiedy chwilowe przesuniecie fazy jest najwieksze. Srodkowy wek¬ tor odpowiada przypadkowi braku modulacji (prze¬ noszenie achromatycznych elementów obrazu).Modulowany kwadraturowo sygnal a jest oddzie¬ lany przez filtr pasmoprzepustowy. Podnosna chro¬ minancji b jest dodawana do modulowanego kwa¬ draturowo sygnalu chrominancji a. Amplituda pod¬ nosnej chrominancji b jest przynajmniej dziesiecio¬ krotnie wieksza niz najwieksza amplituda sygnalu modulowanego kwadraturowo. Faza podnosnej chro¬ minancji jest przesunieta np. o 90° wzgledem fazy pierwszej skladowej kwadraturowej sygnalu rózni¬ cowego koloru B-Y.W wyniku tego powstaje sygnal c, który jest modulowany jednoczesnie fazowo i am¬ plitudowo.Wówczas, gdy amplituda odtworzonej podnosnej chrominancji b jest przynajmniej dziesieciokrotnie wieksza niz najwieksza amplituda sygnalu chromi¬ nancji a modulowanego kwadraturowo, wtedy uzy¬ skuje sie, z praktycznym uzytecznym przyblizeniem, ze modulacja fazowa powstajacego sygnalu c jest proporcjonalna do pierwszego sygnalu róznicowego koloru (B-Y) i modulacja amplitudowa jest propor¬ cjonalna do drugiego sygnalu róznicowego koloru (R-Y). Zatem, gdy powstajacy sygnal c zostaje prze¬ puszczony przez ogranicznik amplitudy, wtedy mo¬ dulacja amplitudy zostaje uwydatniona, przez co powstaje sygnal d modulowany czysto fazowo, któ¬ rego sygnal modulacji przedstawia z dosc dobrym przyblizeniem pierwszy sygnal róznicowy koloru (B-Y): W podobny sposób mozna uzyskac sygnal modulo¬ wany drugim sygnalem róznicowym koloru (R-Y), róznica polega jedynie na tym, ze faza podnosnej chrominancji stosowanej do sumowania jest prze¬ sunieta o 90° wzgledem fazy drugiej skladowej kwa¬ draturowej.Oba sygnaly chrominancji ó czestotliwosci pod¬ nosnej rozdzielone w ten sposób i przeksztalcone na sygnaly modulowane' fazowo moga byc latwo de- modulowane przy zastosowaniu detektora fazy. Ze wzgledu na to, ze w ukladzie dekodera systemu SECAM istnieja tak ogranicznik amplitudy jak i de¬ tektor fazy wzglednie czestotliwosci, uklady te mo¬ ga byc celowo stosowane do obróbki tego zmienio¬ nego sygnalu systemu PAL i/lub NTSC.Istotne jest to, ze przeksztalcenie modulacji am¬ plitudowej na modulacje fazowa zachodzi bez mo- 10 15 20 25 30 35 40 45 53 55 60112 454 7 8 dulacji posredniej. Jednoczesnie modulowany kwa- draturowo sygnal chrominancji jest rozkladany na dwie skladowe.Figury 2, 3, 4 i 5 przedstawiaja srodki wykorzy¬ stywane do realizowania sposobu wedlug wyna¬ lazku. Fig. 2 przedstawia, w jaki sposób przetwarza sie sygnal modulowany kwadraturowo zgodnie z po¬ wyzszymi zasadami. Za pomoca wzmacniacza pas¬ mowego 12 wybiera sie ze zlozonego sygnalu uzys¬ kanego w systemie PAL modulowany kwadraturo¬ wo sygnal chrominancji a o czestotliwosci podnos- nej chrominancji, który jest dostarczany do ukladu sumujacego 15. Do drugiego wejscia ukladu sumu¬ jacego 15 jest dolaczony generator 20 sygnalów od¬ niesienia, dostarczajacy podnosna chrominancji b, której faza jest przesunieta o 90° wzgledem fazy pierwszej skladowej sygnalu modulowanego kwa¬ draturowo. Amplituda .podnosnej chrominancji b musi byc co najmniej dziesieciokrotnie wieksza niz maksymalna amplituda sygnalu modulowanego kwadraturowo. W tym przypadku w wyniku su¬ mowania uzyskuje sie nowy zlozony sygnal c, któ¬ rego chwilowa faza jest okreslona z dobrym przy¬ blizeniem przez pierwszy sygnal róznicowy kolo¬ ru (B-Y), a chwilowa amplituda przez drugi sygnal róznicowy koloru (R-Y).Po usunieciu wyniku niepozadanej modulacji am¬ plitudy sygnalu c w ograniczniku 16 amplitudy o- trzymany sygnal d jest waskopasmowy sygnalem modulowanych fazowo, którego sygnalem modula- cyjnym jest pierwszy sygnal róznicowy koloru (B-Y), przy czym dewiacja fazy wynosi okolo ±5° lub mniej. Sygnal ten dochodzi do pierwszego de¬ tektora 18 fazy, który ponadto otrzymuje z gene¬ ratora 20 sygnalu odniesienia sygnal podnosnej chro¬ minancji b o fazie równej fazie pierwszej sklado¬ wej modulowanej kwadraturowo. Wskutek tego sy¬ gnal wyjsciowy pierwszego detektora 18 fazy jest równy pierwszemu zdemodulowanemu sygnalowi koloru.Odzyskiwanie drugiego sygnalu koloru rózni sie tym, ze zmodulowany kwadraturowo sygnal dopro¬ wadzany jest do ukladu sumujacego 14 poprzez ste¬ rowany przesuwnik 18 fazy, a przesuniecie fazowe w linii telewizyjnej, w której faza drugiej skla¬ dowej modulowanej kwadraturowo jest dodatnia, przyjmuje wartosc 0°. Uklad sumujacy 14 odbiera podnosna chrominancji b, której faza jest przesu¬ nieta o 90° wzgledem drugiej skladowej modulo¬ wanej kwadraturowo. Amplituda podnosnej chro¬ minancji b musi byc i tym razem co najmniej dzie¬ siec razy wieksza niz maksymalna amplituda sy¬ gnalów a, modulowanych kwadraturowo. Wynikowy sygnal c jest obecnie nowym zlozonym sygnalem, którego chwilowa faza okreslana jest z dobrym przy¬ blizeniem przez drugi sygnal róznicowy koloru (R-Y), a chwilowa amplituda przez pierwszy sygnal róznicowy koloru Po usunieciu wyniku niepozadanej modulacji am¬ plitudy sygnalu c w ograniczniku 17 amplitudy, o- trzymany, sygnal d jest waskopasmowym sygnalem modulowanym fazowo, którego sygnalem modula- cyjnym jest drugi sygnal róznicowy koloru (R-Y).Maksymalna dewiacja fazy wynosi okolo ±5° lub mniej. Sygnal ten dochodzi do drugiego detektora 19 fazy, który otrzymuje takze z generatora 20 sy¬ gnalu odniesienia sygnal podnosnej chrominancji b o fazie równej drugiej skladowej modulowanej kwadraturowo. W wyniku tego sygnal na wyjsciu detektora 19 fazy jest równy drugiemu zdemodu¬ lowanemu sygnalowi koloru.Urzadzenie z fig. 2 moze z pewnymi zmianami sluzyc takze do dekodowania sygnalów koloru te¬ lewizji systemu NTSC. W tym przypadku sterowa¬ ny przesuwnik 13 fazy powinien byc zwarty, przy czym sygnal modulowany kwadraturowo, dochodza¬ cy do drugiego ukladu sumujacego, powinien byc równy sygnalowi wyjsciowemu wzmacniacza pas¬ mowego 12.Urzadzenie z fig. 3 rozszerza sposób przeksztal¬ cania modulacja amplitudy/modulacja fazy oraz o- ograniczania, które stanowia podstawe wynalazku.Z obydwu jednoczesnych sygnalów tworzy sie po¬ jedynczy sygnal sekwencyjny, który przetwarza sie nastepnie w konwencjonalny, sekwencyjny sposób przeksztalcania sygnalów w systemie SECAM.Uklady 14, 15 i 16 z fig. 3 sa identyczne z ukla¬ dami 12, 15 i 14 z fig. 1 i sygnaly wyjsciowe obydwu ukladów sumujacych sa równe. Od wykonania z fig. 2 rózni sie to wykonanie przelacznikiem 17. Prze¬ lacznik 17 przepuszcza kolejno linia po linii raz sy¬ gnal z ukladu sumujacego 16 a raz sygnal z ukladu sumujacego 15 tak, ze maksymalna dewiacja syg¬ nalu wyjsciowego w linii n jest okreslana przez pierwszy sygnal koloru a w linii n + 1 — przez dru¬ gi sygnal koloru. Sygnal przeksztalcony w sygnal sekwencyjny jest doprowadzany do ogranicznika 18 amplitudy, na którego wyjsciu dokonywana jest je¬ dynie modulacja fazowa sygnalu sekwencyjnego.Uklad opózniajacy 19 o opóznieniu odpowiadajacym czestotliwosci linii sluzy lacznie z komutatorem 20 do tego, aby obydwa sygnaly modulowane fazowo docieraly równoczesnie do detektorów 23 i 24 fazy.W tym przypadku demodulacja odbywa sie w spo¬ sób calkowicie podobny do tego, w jakim zachodzi ona na fig. 2. Z jednej strony generator 25 sygnalu odniesienia dostarcza obydwu podnosnych chromi¬ nancji b dla ukladu przetwarzajacego AM/PM, z drugiej zas strony generator zasila detektory fazy sygnalem z faza odniesienia. Obydwa sygnaly wyj¬ sciowe odpowiadaja obydwu odzyskanym sygnalom koloru. Fig. 3 przedstawia wlasnosc sposobu wedlug wynalazku polegajaca na tym, ze przeksztalcony w systemie PAL sygnal przystosowuje sie do prze¬ twarzania w ukladzie dekodowania systemu SECAM.Urzadzenie z fig. 4 wykorzystuje uklad opóznia¬ jacy o opóznieniu odpowiadajacym czestotliwosci linii. Zlozony sygnal systemu PAL jest uzyskiwa¬ ny we wzmacniaczu pasmowym 13, który oddziela sygnal chrominancji o czestotliwosci podnosnej chrominancji od sygnalu luminancji i umozliwia ró¬ wnoczesnie automatyczne sterowanie sygnalem chro¬ minancji.Sygnal dochodzi do ukladu sumujacego 14, w któ¬ rym dodawany jest do podnosnej chrominancji. Fa¬ za sygnalu zmienia sie kolejno od linii do linii po¬ miedzy wartosciami 0° i 90p, jest on dostarczany z generatora 20 sygnalów odniesienia i posiada od¬ powiednio duza amplitude. Wynikowy sygnal do¬ prowadza sie do ogranicznika 15 amplitudy, skad 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60( 9 112 454 10 dalej do detektora 18 fazy, którym" demoduluje sie sygnal modulowany fazowo. W tym celu generator 17 sygnalów odniesienia dostarcza poprzez przelacz¬ nik komutatorowy 16 podnosna chrominancji, któ¬ rej faza zmienia sie od linii do linii pomiedzy war¬ tosciami 90° i 0°. Nastepnie zdemodulowany sygnal doprowadza sie do ukladu opózniajacego 19. Na je¬ go wyjsciu uzyskuje sie sekwencyjny sygnal o prze¬ ciwnej sekwencji niz na wejsciu. Drugi przelacznik komutatorowy 20 sterowany sygnalem o czestotli¬ wosci dwukrotnie mniejszej od czestotliwosci linii dostarcza sygnal bezposredni i opózniony, to zna¬ czy pierwszy i drugi sygnaly koloru. W ukladzie z fig. 4 przeprowadza sie takze dekodowanie syg¬ nalów systemu NTSC.Na figurze 5 jest przedstawiony uklad, który za¬ sadniczo odpowiada ukladowi z fig. 2. Róznica mie¬ dzy nimi polega na tym, ze do detektorów fazy nie dostarcza sie jako sygnalu odniesienia niemodulo- wanej podnosnej chrominancji, lecz sygnal modulo¬ wany fazowo.Jak z powyzszych rozwazan wynika, amplituda podawanej na przyklad do ukladu sumujacego pod¬ nosnej chrominancji b musi byó- wieksza niz ampli¬ tuda sygnalu a modulowanego kwadraturowo (fig. 1), poniewaz tylko wtedy zapewnia sie, ze niepo¬ zadane zmiany skladowych kwadraturowyeh moga wprowadzic pomijalne modulacje fazowe; Stan ten mozna zmienic korzystnie, jesli wytwarza sie drugi sygnal modulowany fazowo, którego maksymalne przesuniecie fazowe jest przeciwne maksymalnemu przesunieciu fazowemu sygnalów, które maja byc demodulowane, a ponadto jesli wystepuje dewia¬ cja fazy spowodowana niepozadanymi skladowymi modulowanymi kwadraturowo, to posiada ona dla drugiego sygnalu modulowanego fazowo takze znak przeciwny.Obydwa ostatnie wymagania moga byc równo¬ czesnie spelnione, jesli zgodnie z fig. 5 do sygnalu modulowanego kwadraturowo w ukladach sumuja¬ cych 21 i 29 dodaje sie podnosna chrominancji o o- kreslonej fazie odpowiednio 90° i 270°. Sygnaly na wyjsciach ukladów sumujacych 20 i 21 w przypadku, gdy nie sa one modulowane, maja przeciwne fazy.Maksymalna dewiacja fazy spowodowana modulacja t kwadraturowa z modulacja fazowa ma rózne zna¬ ki. Jesli wiec obydwa sygnaly zostana wprowadzo¬ ne do ukladu porównywania fazy, to mozna zawsze uzyskac napiecie proporcjonalne do chwilowej róz¬ nicy kata fazowego, tzn. proporcjonalne do pierw¬ szego sygnalu róznicowego koloru. Amplituda zde- modulowanego sygnalu posiada wskutek przeciw¬ nych, maksymalnych przesuniec fazowych podwój¬ na wartosc amplitudy, która bylaby wytworzona w tym samym ukladzie porównywania fazy przez prosty, sinusoidalny sygnal odniesienia. W podob¬ ny sposób powstaje sygnal wyjsciowy ukladów su¬ mujacych 28 i 29 i uklad 35 porównywania fazy dostarcza napiecia proporcjonalnego do drugiego sygnalu róznicowego koloru.Dalsza zaleta ukladu z fig. 5 jest znaczne obni¬ zenie przesluchów w kanale uzytecznym, wywoly¬ wanych przez niepozadane skladowe modulowane kwadraturowo. Dla sygnalu modulowanego kwa¬ draturowo, odpowiadajacego dowolnemu kolorowi, blad maksymalnego przesuniecia fazy w ukladach sumujacych 20 i 28 sygnalów modulowanych fazo¬ wo jest równy bledowi maksymalnego przesuniecia fazy sygnalów w Ukladach sumujacych 21 i 29, jed¬ nakze posiada przeciwny znak. Dzieki temu obydwa bledy fazy na wyjsciu ukladu porównania fazy kompensuja sie wzajemnie tak, ze sygnal wyjscio¬ wy nie posiada praktycznie niepozadanych sklado¬ wych. Ponadto jest oczywiste, ze uklad mozna z po¬ wodzeniem przystosowac do odbioru sygnalów w sy¬ stemie NTSC. W tym przypadku przesuwnik 19 fazy powinien byc zwarty lub usuniety z ukladu.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób przeksztalcania modulowanego kwadra¬ turowo sygnalu telewizji kolorowej w systemie PAL lub NTSC w odbiornikach telewizji kolorowej do odbioru sygnalu telewizyjnego zawierajacego sy¬ gnal chrominancji utworzony przez kwadraturowa modulacje amplitudowa sygnalu nosnego z dwoma sygnalami koloru, przy czym stosuje sie generator sygnalów odniesienia dostarczajacy podnosna chro¬ minancji, znamienny tym, ze wykorzystuje sie oba sygnaly róznicujace koloru, w danym przypadku sumuje sie za pomoca ukladów sumujacych zmodu¬ lowany kwadraturowo sygnal chrominancji, który uprzeclliio wybiera sie ze zlozonego sygnalu telewi¬ zyjnego za pomoca wzmacniacza ,pasmowego i od¬ tworzona podnosna chrominancji o fazie przesunie¬ tej o 90° przez przesuwnik fazy wzgledem fazy skla¬ dowej zmodulowanego kwadraturowo sygnalu chro¬ minancji o amplitudzie wiekszej niz maksymalna amplituda zmodulowanego kwadraturowo sygnalu chrominancji, przez co zmodulowany kwadraturowo sygnal chrominancji przeksztalca sie w sygnal po¬ wstajacy jednoczesnie, modulowany fazowo i am¬ plitudowo orazs przez stlumienie modulowanej am¬ plitudowo skladowej za pomoca ogranicznika am¬ plitudy uzyskuje sie sygnal chrominancji modulo¬ wany czysto fazowo. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze w miejsce sygnalów róznicowych koloru, prze¬ ksztalconych w sygnaly modulowane fazowo w spo¬ sób ciagly, wytwarza sie jeden sygnal kolejno li¬ nia po linii w ten sposób, ze pozostaly drugi sygnal modulowany fazowo powtarza sie podczas opóznie¬ nia równego okresowi linii, które to opóznienie sto¬ suje sie w modulatorze fazy. 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze dla nastepujacej po sobie w czasie demodulacji obu modulowanych sygnalów róznicowych koloru, zmieniajacych sie linia po linii, przeprowadza sie tylko jedno sumowanie w taki sposób, ze pozostaly sygnal róznicowy koloru powtarza sie w przeciagu opóznienia o czestotliwosci wizyjnej z okresem li¬ nii i przelacza sie odtwarzana podnosna chromi¬ nancji o kacie fazowym 0° i 90° przed sumowaniem i demodulacja fazowa. 4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze wykorzystuje sie drugi sygnal róznicowy koloru modulowany fazowo, przy czym do modulowanego kwadraturowo sygnalu koloru o kacie fazowym 0° i 180° od linii dodaje sie odtwarzana podnosna chrominancji, której faza odpowiada fazie stlumio¬ nej podnosnej chrominancji pierwszego róznicowe- 10 15 ( 20 25 30 35 40 45 50 55 60112 454 11 12 go sygnalu koloru, tak ze wytwarza sie sygnal po¬ wstajacy wraz z drugim modulowanym w fazie sy¬ gnalem róznicowym koloru. 5. Sposób wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze niepozadana modulacje amplitudowa sygnalu uzy¬ skanego przez sumowanie eliminuje sie przez ogra¬ niczenie amplitudy. 6. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 4 albo 5, zna¬ mienny tym, ze modulowany kwadraturowo sygnal chrominancji z jednej strony dodaje sie do odtwo- 10 rzonej podnosnej chrominancji jednoczesnie z jedna ze skladowych modulowanego kwadraturowo sy¬ gnalu chrominancji o kacie fazowym 90° i 180° i równej amplitudzie tak, ze przesuniecie fazowe obu powstajacych sygnalów ma przeciwny znak. 7. Sposób wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze sygnaly chrominancji o czestotliwosci nosnej, ma¬ jace przesuniecie fazy o +45° lub —45° i po kaz¬ dorazowym ograniczeniu amplitudy, demoduluje sie fazowo.Fig3 ZGK 1105/1110/81 — 115 szt.Cena zl 45,— PL