Przedmiotem wynalazku jest uklad automatyzacji procesów sterowania statkami, nawigacji i eksplo¬ atacji statku, przeznaczony do zapobiegania zderze¬ niom, do okreslania polozenia statku i do zapobie¬ gania osiadaniom statków na mieliznie.Znany jest uklad automatyzacji procesów stero¬ wania statkami, do nawigacji i eksploatacji statku, zawierajacy elektroniczna maszyne cyfrowa, pola¬ czona elektrycznie poprzez urzadzenie wejscia-wyjs¬ cia informacji dotyczacej procesów zwiazanych ze sterowaniem statkiem, nawigacja i eksploatacja statku z monitorem alfa-numerycznym, stacjami ra¬ diolokacyjnymi, pracujacymi w pierwszym i dru¬ gim zakresie czestotliwosciowym, czujnikami (u- rzadzeniami zadajacymi) kursu i predkosci statku, których poszczególne wyjscia sa dolaczone do od¬ powiednich wejsc wymienionych stacji radioloka¬ cyjnych, i z blokiem, przeznaczonym do wytwarza¬ nia sygnalu korekcji wspólrzednych polozenia stat¬ ku, do wejsc którego sa dolaczone wyjscia pelen- gatora optycznego i wskaznikowych urzadzen od¬ biorczych, przeznaczonych do odbioru sygnalów stacji radionawigacyjnej.Znany uklad zawiera poza tym wskaznik sytuacji, do poszczególnych wejsc którego sa dolaczone wyjs¬ cia wymienionych stacji radiolokacyjnych, pracu¬ jacych w pierwszym i drugim zakresie czestotliwos¬ ciowym, przy tym ten wskaznik sytuacji równiez jest polaczony elektrycznie z elektroniczna maszyna 10 15 25 30 cyfrowa poprzez urzadzenie wejscia-wyjscia infor¬ macji.Przy rozwiazywaniu zadan, dotyczacych sterowa¬ nia statkiem, w czasie rzeczywistym (zapobieganie zderzeniom, okreslanie polozenia statku) wprowa¬ dzanie informacji jest realizowane przez nawigato¬ ra z pulpitu sterowniczego wskaznika sytuacji lub z klawiatury alfanumerycznej monitora alfanume¬ rycznego.Taki sposób wprowadzania informacji zmniejsza operatywnosc, szybkosc dzialania i niezawodnosc dzialania ukladu z powodu ograniczonosci mozli¬ wosci psychofizycznych czlowieka.W celu rozwiazania najprostszych zadan, doty¬ czacych kierowania statkiem, nalezy wprowadzic ciag cech, zawierajacy co najmniej 40—60 cyfr i zna¬ ków, przy czym prawdopodobienstwo niezachowa¬ nia prawidlowej kolejnosci szeregu dzialan wyno¬ si 18°/o, a niezamierzonych dzialan — 6% na kaz¬ dy element wprowadzania informacji.Czas, w którym dokonywana jest ocena sytuacji, przedstawionej na ekranie wskaznika sytuacji, w warunkacn obserwowania czterdziestu celów, jest 3—4 razy wiekszy, niz wtedy, gdy obserwuje sie dziesiec celów, co znacznie komplikuje prace ope¬ ratora i zwieksza prawdopodobienstwo pomylek.Wzajemne oddalenie urzadzen odwzorowywania informacji (ekran monitora, wskaznik sytuacji, ta¬ blica informacyjna) równiez zmniejsza operatywnosc dzialania ukladu. 109 7743 Dokladnosc rozwiazywania zadan, dotyczacych prowadzenia statku, jest niewielka, poniewaz te roz¬ wiazania sa oparte tylko na informacji o celach, przemieszczajacych sie naprzeciwko, za którymi po¬ daza cyfrowa maszyna elektroniczna, podczas gdy wybór prawdziwie optymalnego i dokladnego roz¬ wiazania moze byc dokonany jedynie na podstawie pelnej informacji o sytuacji w otaczajacej przestrze¬ ni, obejmujacej konfiguracje linii brzegowej, cha¬ rakter uksztaltowania dna morskiego oraz nawiga¬ cyjne punkty orientacyjne i niebezpieczenstwa.Poniewaz w znanym ukladzie nie sa przewidzia¬ ne srodki, zapewniajace mozliwosc uwzglednienia danej informacji, uklad taki nie zapewnia równiez i rozwiazania takiego waznego problemu, zwiazane¬ go z prowadzeniem statku, jak zapobieganie osa¬ dzeniu sie na mieliznie. Zadaniem wynalazku jest zaprojektowanie ukladu automatyzacji procesów kierowania statkami, nawigacji i eksploatacji stat¬ ku, w którym to ukladzie nowe rozwiazanie ukla¬ dowe urzadzenia do odwzorowania informacji i ukladów sterowania zapewniloby duza szybkosc dzialania i duza dokladnosc przy rozwiazywaniu problemów, dotyczacych prowadzenia statku i na¬ wigacji w czasie rzeczywistym.Zadanie zostalo rozwiazane w wyniku zaprojek¬ towania ukladu automatyzacji procesów kierowa¬ nia statkami, nawigacji i eksploatacji statku, w któ¬ rym to ukladzie elektroniczna maszyna cyfrowa jest polaczona elektrycznie poprzez urzadzenie wejscia- -wyjscia informacji o procesach, zwiazanych ze ste¬ rowaniem statkiem, nawigacja i eksploatacja stat¬ ku, z monitorem, stacjami radiolokacyjnymi, pra¬ cujacymi w pierwszym i drugim zakresach cze¬ stotliwosciowych, zadajnikami kursu i predkosci statku, których poszczególne wyjscia sa dolaczone do odpowiednich wejsc wymienionych stacji radiolo¬ kacyjnych oraz z bokiem, przeznaczonym do wy¬ twarzania sygnalu korekcji wspólrzednych poloze¬ nia statku, do wejsc którego sa dolaczone wyjscia pelengatora optycznego i wskaznikowych urzadzen odbiorczych, przeznaczonych do odbioru sygnalów stacji radionawigacyjnej. Zgodnie z wynalazkiem monitor zrealizowany jest w ukladzie tak zwanego monitora graficznego. Wyposazony jest on w ekran podzielony na pole robocze, strefe meldunków i strefe informacji cyfrowej oraz strefe funk¬ cjonalnych1 klawdszy swietlnych. Poza tym uklad wedlug wynalazku zawiera urzadzenie sterujace, przeznaczone do sterowania warunkami pracy ukladu. Jedno z wyjsc urzadzenia sterujace¬ go poprzez urzadzenie wejscia-wyjscia informacji jest polaczone elektrycznie z elektroniczna maszy¬ na cyfrowa, a drugie wyjscie jest dolaczone do je¬ dnego z wejsc monitora, którego nastepne wejscie jest polaczone elektrycznie z odpowiednim wyjs¬ ciem urzadzenia wejscia-wyjscia informacji. Uklad zawiera pióro swietlne, którego wejscie jest przy¬ stosowane do dolaczania tego pióra do stref ekra¬ nu monitora^ oraz blok selekcji sygnalu strefy funkcjonalnych klawiszy swietlnych ekranu moni¬ tora od sygnalów pozostalych stref ekranu tego mo¬ nitora. Przy tym wyjscie pióra swietlnego jest dola¬ czone do wejscia bloku selekcji sygnalów, do je¬ dnego z wyjsc bloku selekcji sygnalów dolaczone 774 4 jest wejscie urzadzenia sterujacego, przeznaczonego do sterowania warunkami pracy ukladu, a do dru¬ giego wyjscia bloku selekcji sygnalów dolaczone jest odpowiednie wejscie urzadzenia wejscia-wyjscia in- 5 formacji.Korzystnym jest, gdy uklad wedlug wynalazku zawiera blok pamieci, przeznaczony do przechowy¬ wania informacji o znanej mapie geograficznej ob¬ szarów zeglugowych, którego wyjscie jest dolaczone io do odpowiedniego wejscia urzadzenia wejscia-wyjs¬ cia informacji, a urzadzenie steruj ace przeznaczo¬ ne do sterowania warunkami pracy ukladu ma do¬ datkowe wyjscie, dolaczone do wejscia bloku pa¬ mieci, oraz blok nakladania znanej mapy geogra- 15 ficznej i rzeczywistego obrazu sytuacji w przestrze¬ ni otaczajacej, zapewniajacy polaczenie elektrycz¬ ne miedzy odpowiednimi wyjsciami urzadzenia wejscia-wyjscia informacji, do których sa dolaczo¬ ne wejscia bloku nakladania, a wejsciem monitora, 20 do którego dolaczone jest wyjscie bloku naklada¬ nia (bloku koincydencji).Korzystnym jest równiez, gdy uklad zawiera blok podlaczenia stacji radiolokacyjnych do elektronicz¬ nej maszyny cyfrowej i do bloku pamieci, prze- 25 znaczonego do przechowywania informacji, realizu¬ jacy polaczenie elektryczne wyjsc stacji radioloka¬ cyjnych z odpowiednimi wejsciami urzadzenia wejs¬ cia-wyjscia informacji. Przy tym korzystnym jest, gdy blok pamieci ma dodatkowe wyjscie, do które- 30 go dolaczone jest jedno z wejsc bloku podlaczenia, oraz dodatkowe wejscie, z którym jest polaczone jedno z wyjsc bloku podlaczenia, którego drugie wyjscia sa polaczone z odpowiednimi wejsciami urzadzenia wejscia-wyjscia informacji. Przy tym 23 drugie wejscie bloku (podlaczenia celowym jest po¬ laczyc z wyjsciem dodatkowym urzadzenia steruja¬ cego, przeznaczonego do sterowania warunkami pracy ukladu, trzecie i czwarte wejscia bloku pod¬ laczenia polaczyc odpowiednio z wyjsciami stacji *o radiolokacyjnych, a piate wejscie bloku podlaczenia dolaczyc do odpowiedniego wyjscia urzadzenia wejscia-wyjscia informacji.Istota rozwiazania technicznego wedlug wynalaz¬ ku jest wyjasniona w przykladach realizacji wy- 45 nalazku w oparciu o zalaczony rysunek, na któ¬ rym fig. 1 przedstawia schemat blokowy ukladu automatyzacji procesów sterowania statkami, na¬ wigacji i eksploatacji statku wedlug wynalazku; fig. 2 — uklad z blokiem nakladania mapy i z blokiem 50 pamieci, przeznaczonym do przechowywania infor¬ macji o znanej mapie geograficznej obszarów ze¬ glugowych; fig. 3 — schemat blokowy ukladu z blo¬ kiem podlaczania stacji radiolokacyjnych do elek¬ tronicznej maszyny cyfrowej i do bloku pamieci; 55 fig. 4 — schemat urzadzenia sterujacego, przezna¬ czonego do sterowania warunkami pracy ukladu; fig. 5 — schemat bokowy bloku selekcji; fig. 6 — schemat blokowy bloku nakladania mapy, a fig. 7 przedstawia schemat blokowy bloku podlaczania. 60 Uklad automatyzacji procesów sterowania stat¬ kami, nawigacji i eksploatacji statku zawiera elek¬ troniczna maszyne cyfrowa 1 (fig. 1), polaczona po¬ przez urzadzenie wejscia-wyjscia 2 informacji o pro¬ cesach, zwiazanych z prowadzeniem statku, nawiw •» gacji i eksploatacji statku, ze stacjami radioloka-109 774 5 6 cyjnymi 3 i 4, pracujacymi odpowiednio w pierw¬ szym i drugim zakresach czestotliwosciowych, oraz z blokiem 7, przeznaczonym do wytwarzania sy¬ gnalu korekcji wspólrzednych polozenia statku, za¬ dajnikami kursu 5 i predkosci 6 statku, których poszczególne wyjscia sa dolaczone do odpowiednich wejsc stacji radiolokacyjnych 3 i 4. Przy tym wejs¬ cia bloku 7, przeznaczonego do wytwarzania sygna¬ lu korekcji wspólrzednych sa dolaczone do wyjsc wskaznikowych urzadzen odbiorczych pelengatora .optycznego 9 i stacji radionawigacyjnej 8. Uklad zawiera równiez monitor graficzny 10 z ekranem 11, podzielonym na pole robocze 12, strefe meldunków 13, strefe 14 informacji cyfrowej i strefe 15 funkcjonalnych klawiszy swietlnych. O- prócz tego uklad zawiera urzadzenie steru¬ jace 16, przeznaczone do sterowania warunkami pracy ukladu, którego wyjscie 17 poprzez urzadze¬ nie wejscia-wyjscia 2 jest polaczone elektrycznie z wejsciem elektronicznej maszyny cyfrowej 1, a wyjscie 18 — z wejsciem 19 monitora 10, którego wejscie 20 jest dolaczone do odpowiedniego wyjscia urzadzenia wejscia-wyjscia 2.Uklad zawiera blok 21 selekcji sygnalu strefy 15 funkcjonalnych klawiszy swietlnych ekranu 11 mo¬ nitora 10 od sygnalów pozostalych stref ekranu mo¬ nitora, przy czym wyjscie 22 bloku selekcji 21 jest polaczone z odpowiednim wejsciem urzadzenia wejscia-wyjscia 2, a wyjscie 23 jest dolaczone do wejscia urzadzenia 16 sterujacego, przeznaczonego do sterowania warunkami pracy ukladu.Wyjscie pióra swietlnego 24 jest dolaczone do wejscia bloku selekcji 21, a wejscie pióra swietl¬ nego 24 jest przeznaczone do dolaczenia go do jed¬ nej ze stref ekranu 11 monitora 10.Na fig. 2 przedstawiono schemat blokowy ukla¬ du, zawierajacego blok 25 pamieci, przeznaczony do przechowywania informacji o znanej mapie ge¬ ograficznej obszarów zeglugowych. Wyjscie 26 blo¬ ku pamieci 25 jest dolaczone do odpowiedniego wejscia urzadzenia wejscia-wyjscia 2. Urzadzenie sterujace 16, przeznaczone do sterowania warunka¬ mi pracy ukladu, jest wyposazone przy tym w do¬ datkowe wyjscia 27, dolaczone do wejscia 28 bloku pamieci 25.Uklad zawiera równiez blok 29 nakladania zna¬ nej mapy geograficznej na rzeczywisty obraz sy¬ tuacji w przestrzeni otaczajacej, zalaczony miedzy wejsciem 20 monitora 10 a odpowiednimi wyjscia¬ mi urzadzenia wejscia-wyjscia 2.Na fig. 3 przedstawiano schemat blokowy ukladu, zawierajacego blok 30, realizujacy podlaczenie stacji radiolokacyjnych 3 i 4 do elektronicznej maszyny cyfrowej 1 i do bloku pamieci 25, przeznaczonego do przechowywania informacji. Przy tym wejscia 31 i 32 bloku 30 sa polaczone odpowiednio z wyjs¬ ciami stacji radiolokacyjnych 3 i 4, wejscie 33 blo¬ ku 30 jest polaczone z dodatkowym wyjsciem 27 urzadzenia sterujacego 16, przeznaczonego do ste¬ rowania warunkami pracy ukladu, a wejscie 34 blo¬ ku 30 jest dolaczone do odpowiedniego wyjscia u- rzadzenia 2 wejscia-wyjscia informacji, do którego odpowiednich wejsc sa dolaczone wyjscia 35 bloku 30.Blok 25 pamieci ma dodatkowe wyjscie 36, dola¬ czone do wejscia 37 bloku 30, oraz dodatkowe, wejs¬ cia 38, do którego dolaczone jest wyjscie 39 bloku 30.Urzadzenie sterujace 16, przeznaczone do stero- 3 wania warunkami pracy ukladu, zawiera zalaczone szeregowo blok 40 (fig. 4) sterujacy wprowadzeniem i wyprowadzeniem informacji, blok 41 sterujacy obliczeniami i blok 42 przetwarzania przerwan, oraz blok logiczny 43, do którego wejscia dolaczone jest wyjscie 44 bloku 41 sterujacego obliczeniami, a wyjscie którego jest dolaczone do wejscia 45 blo¬ ku 40 sterujacego wprowadzaniem i wyprowadza¬ niem informacji, a takze blok 46 pamieci, którego wyjscie jest polaczone z wejsciem 47 bloku ste¬ rujacego wprowadzaniem i wyprowadzaniem infor¬ macji, a którego wejscie jest dolaczone do wyjscia 48 bloku 40 sterujacego.Wyjscie bloku 42 przetwarzania przerwan jest dolaczone do wejscia 49 bloku sterujacego 40, któ¬ rego wyjscia sa dolaczone odpowiednio do wejscia urzadzenia 2 (fig. 3) wejscia-wyjscia informacji, do wejscia 19 monitora 10 i do wejsc 28 i 33 bloków 25 i 30, a wejscie 50 (fig. 4) bloku 42 przetwarzania przerwan jest dolaczone do wyjscia 23 (fig. 3) bloku selekcji 21.Blok selekcji 21 sygnalu strefy 15 funkcjonalnych klawiszy swietlnych ekranu 11 monitora 10 od syg¬ nalów pozostalych stref zawiera dekoder 51 (fig. 5) oraz element logiczny LUB 52, których wejscia sa dolaczone do wyjscia pióra swietlnego 24 (fig. 3), i element logiczny NIE 53, do którego wejsc jest dolaczone wyjscie elementu logicznego LUB 52 i wyjscie dekodera 51, dolaczone równiez do odpo¬ wiedniego wejscia urzadzenia 2 wejscia-wyjscia in¬ formacji. Wyjscie elementu logicznego NIE 53 jest polaczone z wejsciem 50 bloku 42 przetwarzania przerwan.Blok 29 nakladania znanej mapy geograficznej obszarów zeglugowych na rzeczywisty obraz sy¬ tuacji w przestrzeni otaczajacej zawiera zespoly 54, 55 ksztaltujace sygnaly wizyjne, których wejscia sa dolaczone do odpowiednich wyjsc urzadzenia 2 wejscia-wyjscia informacji, zespól 56 przetwarzania sygnalów wizyjnych, którego wejscie dolaczone jest do wyjsc zespolów ksztaltujacych 54, 55, oraz su¬ mator 57, którego jedno z wejsc jest polaczone z wyjsciem zespolu 56, drugie wejscie jest polaczo¬ ne z wejsciem zespolu ksztaltujacego 54, a wyjscie sumatora 57 jest dolaczone do wejscia 20 monitora 10.Blok 30 podlaczania stacji radiolokacyjnych 3 i 4 do elektronicznej maszyny cyfrowej 1 i do bloku pamieci 25, przeznaczonego do przechowywania in¬ formacji o znanej mapie geograficznej obszarów ze*- glugowych, zawiera rejestr buforowy 58 (fig. 7), którego pierwsze wejscia sa dolaczone do wyjsc stacji radiolokacyjnych 3 i 4, wyjscia sa polaczone odpowiednio z wejsciem urzadzenia 2 wejscia-wyjs¬ cia informacji, a drugie wejscia sa dolaczone do wyjscia 36 bloku pamieci 25 i do wyjscia urzadze¬ nia 2 wejscia-wyjscia odpowiednio. Blok 30 (fig. 7) zawiera takze element logiczny NIE 59, którego jed¬ no z wejsc jest polaczone z pierwszymi wejsciami rejestru buforowego 58, przerzutnik 60, którego wyjscie jest polaczone z drugim wejsciem elemen- 15 *n 25 30 35 40 45 50 55 607 109 774 8 tu logicznego NIE 59, a wejscie dolaczone do wyjs¬ cia 27 urzadzenia 16 sterujacego, przeznaczonego do sterowania warunkami pracy ukladu, oraz licznik 61, do którego wejscia jest dolaczone wyjscie ele¬ mentu logicznego NIE 59, a wyjscie licznika 61 jest dolaczone do odpowiedniego wejscia urzadzenia 2 wejscia-wyjscia informacji. Wyjscie elementu lo¬ gicznego NIE 59 jest dolaczone do drugiego odpo¬ wiedniego wejscia urzadzenia 2 wejscia-wyjscia in¬ formacji.Dzialanie ukladu automatyzacji procesów stero¬ wania statkami, nawigacji, i eksploatacji statku przedstawia sie nastepujaco.Informacja, doprowadzana ze stacji radiolokacyj¬ nych 3, 4, zadajnika 5 kursu statku, zadajnika 5 predkosci statku, pelengatora optycznego 9, odbior¬ ników wskaznikowych 8 odbierajacych sygnaly stacji radionawigacyjnej, poprzez urzadzenie 2 wejs¬ cia-wyjscia informacji przesyla sie do elektronicz¬ nej maszyny cyfrowej 1, pracujacej w trybie po¬ dzialu czasu z wymienionymi zadajnikami infor¬ macji.Informacja, przetworzona przez elektroniczna ma¬ szyne cyfrowa 1, przesylana jest poprzez urzadzenie 2 wejscia-wyjscia informacji do wejscia 20 monito¬ ra graficznego 10, który zapewnia odtworzenie ode¬ branej informacji na ekranie 11 w obszarze pola ro¬ boczego 12 i w strefie 14 informacji cyfrowej. Po wskazaniu piórem swietlnym 24, bedacym srodkiem lacznosci nawigatora statku z elektroniczna maszy¬ na cyfrowa, jakiejkolwiek strefy ekranu 11 moni¬ tora 10, wytwarza sie sygnal przerwania, doprowa¬ dzany do wejscia bloku selekcji 21.Kod sygnalu przerwania w bloku selekcji 21 zo¬ staje doprowadzony do wejsc dekodera 51 i elemen¬ tu logicznego LUB 52. Jesli kod sygnalu odpowiada kodowi dekodera 51, wówczas element logiczny NIE 53 przestaje przewodzic i kod sygnalu z wyjscia dekodera 51 doprowadza sie do odpowiedniego wejs¬ cia urzadzenia 2 wejscia-wyjscia informacji. Jesli kod sygnalu nie odpowiada kodowi dekodera 51, wówczas kod sygnalu poprzez element logiczny LUB 52 i element logiczny NIE 53 zostaje przeslany do wejscia urzadzenia sterujacego 16, przeznaczonego do sterowania warunkami pracy ukladu.W urzadzeniu sterujacym 16, przeznaczonym do sterowania warunkami pracy ukladu, sygnal przer¬ wania doprowadza sie do wejscia 50 bloku 42 prze¬ twarzania przerwan. Z wyjscia tego bloku 42 do wejscia 49 bloku sterujacego wprowadzaniem i wy¬ prowadzaniem informacji wydaje sie informacje o numerze programu, odpowiadajacego rozkazowi, jaki byl wskazany piórem swietlnym 24 na ekranie 11 monitora 10. Przy tym z bloku 46 pamieci, prze¬ chowujacego informacje o procesach, zwiazanych z prowadzeniem statku i z nawigacja, jak rów¬ niez graficzne równowazniki rozkazów,, odczytuje sie odpowiednia informacja graficzna, która prze¬ syla sie nastepnie z wyjscia bloku 40 sterowania wprowadzeniem i wyprowadzeniem informacji do wejscia 19 monitora 10. Jednoczesnie elektroniczna maszyna cyfrowa 1 realizuje program, odpowiada¬ jacy odczytanemu numerowi.Jesli piórem swietlnym wskazano funkcjonalny klawisz swietlny, odpowiadajacy pracy maszyny w trybie zapisu, oznacza to, iz wymagane jest podla¬ czenie stacji radiolokacyjnych 3 i 4 do bloku 25 pa¬ mieci, przeznaczonego do przechowywania infor¬ macji o znanej mapie geograficznej obszarów zeglu- 5 gowych. Przy tym z wyjscia 27 urzadzenia steru¬ jacego 16, przeznaczonego do sterowania warunka¬ mi pracy ukladu, do wejscia 28 bloku 25 pamieci doprowadza sie sygnal zezwolenia zapisu, do wejscia 33 bloku 30 doprowadza sie sygnal zezwolenia dla przerzutnika, a do drugiego wejscia rejestru bufo¬ rowego 58 doprowadza sie sygnal odczytujacy.Z wyjscia przerzutnika 60 do wejsc.a elementu logicznego NIE 59 doprowadza sie sygnal zakazu.Przy tym kod, wpisany w rejestrze buforowym 58, doprowadza sie do wejscia 38 bloku pamieci 25 i wpisuje sie w bloku pamieci 25.Na ekranie 11 monitora 10 w polu roboczym 12 zostaje odwzorowana mapa geograficzna, nalozona na rzeczywisty obraz sytuacji w otaczajacej prze¬ strzeni, przy czym takie nalozenie realizowane jest przez blok nakladania 29.Do bloku 29 informacja zostaje doprowadzona ze stacji radiolokacyjnych 3 i 4 poprzez blok 30 i urza¬ dzenie 2 wejscia-wyjscia informacji w postaci ko¬ du sygnalu wizyjnego sytuacji rzeczywistej w prze¬ strzeni otaczajacej statek (wspólrzedne jakiegokol¬ wiek punktu orientacyjnego), a z wyjscia 26 bloku 25 pamieci poprzez urzadzenie 2 wejscia-wyjscia do¬ prowadza sie kod sygnalu wizyjnego (wspólrzedne tego samego punktu orientacyjnego) znanej mapy ge¬ ograficznej, uprzednio wpisany w bloku pamieci 25.Kazdy z tych .kodów doprowadza sie do wejsc zes¬ polów 54 i 55, ksztaltujacych sygnaly wizyjne, a na¬ stepnie do zespolu 56 przetwarzania sygnalów wi¬ zyjnych, realizujacego ich porównywanie i ksztal¬ towanie sygnalu uchybu, doprowadzanego nastepnie do jednago z wejsc sumatora 57, do drugiego wejs¬ cia którego jednoczesnie doprowadza sie kod syg¬ nalu wizyjnego sytuacji rzeczywistej.Skorygowany sygnal sytuacji rzeczywistej (do¬ pasowany do mapy geograficznej) z wyjscia suma¬ tora 57 doprowadza sie do monitora graficznego 10 celem zobrazowania informacji na ekranie 11.Taka realizacja ukladu wedlug wynalazku zapew¬ nia mozliwosc prowadzenia dialogu miedzy czlo¬ wiekiem a elektroniczna maszyna cyfrowa w za¬ kresie calego kompleksu problemów, zwiazanych z zagadnieniami kierowania statkiem, w tym rów¬ niez zadan zapobiegania zderzeniom i nawigacji. Za¬ pewnia sie w ten sposób w trybie bezposredniej lacznosci wygodna, dostepna i niezawodna wspól¬ prace nawigatora z elektroniczna maszyna cyfro¬ wa.Zapewnienie odwzorowania calej informacji o pro¬ cesach prowadzenia statku i nawigacji na jednym pulpicie ekranowym (na ekranie 11 monitora gra¬ ficznego 10) sprzyja koncentracji uwagi nawigatora, zwieksza operatywnosc i efektywnosc jego pracy.Istniendie jednego organu sterowania pdóra swietl¬ nego 24) znacznie zmniejsza prawdopodobienstwo dzialan blednych i zwieksza szybkosc wykonywania dzialan, podejmowanych przez nawigatora.Odwzorowanie rozkazów na ekranie 11 monitora 10 w postaci funkcjonalnych klawiszy swietlnych (za pomoca bloku selekcji 21 i urzadzenia steruja- 15 20 25 30 35 40 45 50 55 00\ 109 774 9 10 cego 16, przeznaczonego do sterowania warunkami pracy ukladu) zwalnia nawigatora od obowiazku zapamietywania kolejnosci postepowania przy roz¬ wiazywaniu jakiegokolwiek problemu.Poza tym taka realizacja ukladu zmniejsza obje¬ tosc aparatury, instalowanej na statku.Odwzorowanie na ekranie 11 monitora 10 mapy ge¬ ograficznej obszarów zeglugowych nalozonej za po¬ moca bloku pamieci 25 i bloku 29 na rzeczywista sytuacje pozwala znacznie zwiekszyc dokladnosc i wiarygodnosc rozwiazan problemów, dotyczacych prowadzenia statku, poniewaz realizowany jest sca¬ lony model informacyjny sytuacji w przestrzeni ota¬ czajacej z uwzglednieniem calej dodatkowej infor¬ macji. Oprócz tego powstaje mozliwosc rozwiazy¬ wania takiego waznego problemu, jak zapobiegania osadzeniu sie na mieliznie.Nawigator ma mozliwosc, bez przeprowadzania obliczen, natychmiastowego ustalenia, czy statek znajduje sie w granicach zadanego toru wodnego, czy tez nie, poniewaz na ekranie 11 monitora 10 odwzorowane jest rzeczywiste przemieszczanie sie statku. Pozwala to zapewnic automatyczne utrzy¬ manie statku na zadanym torze.Eksperymentalne badania rozwiazywania proble¬ mów prowadzenia statków i nawigacji udowodnily, ze statek utrzymywany jest na zadanym torze z dokladnoscia do- 0,1 kabli. Wytworzenie danych dotyczacych zalecanego kursu i predkosci statku nastepuje co 3 minuty.Czas przetworzenia informacji, dotyczacej jed¬ nego celu przy 10 obserwowanych jest 1,5 razy mniejszy, niz w przypadku zastosowania znanego ukladu, a czas korygowania blednego wprowadzenia informacji jest 5—6 razy mniejszy, niz w tymze przypadku.Zastrzezenia patentowe 1. Uklad automatyzacji procesów sterowania stat¬ kami, nawigacji i eksploatacji statku, zawierajacy elektroniczna maszyne cyfrowa, polaczona elektry¬ cznie poprzez urzadzenie wejscia-wyjscia informacji o procesach prowadzenia statków, nawigacji i eks¬ ploatacji statku z monitorem, stacjami radioloka¬ cyjnymi pracujacymi w pierwszym i drugim zakre¬ sach czestotliwosciowych, zadajnikami kursu i pred¬ kosci statku, których poszczególne wyjscia sa dola¬ czone do odpowiednich wejsc wskazanych stacji ra¬ diolokacyjnych i blokiem wytwarzania sygnalu korekcji wspólrzednych polozenia statku, do które¬ go wejsc sa dolaczone wejscia pelengatora optycz¬ nego i odbiorników wskaznikowych sygnalów stacji radionawigacyjnej, znamienne tym, ze motnitor (10) jest wykonany w ukladzie monitora graficznego z ekranem (11), podzielonym na pole robocze (12), stre¬ fa (13) meldunków, strefe (14) informacji liczbowej, strefa (15) funkcjonalnych klawiszy swietlnych, oraz zawiera urzadzenie sterujace (16), przeznaczone do sterowania warunkami pracy ukladu, przy czym jedno z wyjsc (17) urzadzenia sterujacego (16) po¬ przez urzadzenie (2) wejscia-wyjscia informacji po¬ laczone jest elektrycznie z elektroniczna maszyna cyfrowa (1), a drugie wyjscie (18) jest dolaczone do 5 jednego z wejsc (19) monitora (10), którego nastep¬ ne wejscie (20) jest polaczone elektrycznie z odpo¬ wiednim wyjsciem urzadzenia (2) wejscia-wyjscia informacji, oraz zawiera pióro swietlne (24) z wejs¬ ciem do dolaczania do jednej ze stref ekranu (11) io monitora (10) i blok selekcji (21) sygnalu strefy (15) funkcjonalnych klawiszy swietlnych ekranu (li) monitora (10) od sygnalów pozostalych stref tego ekranu, do którego wejscia dolaczone jest wyjscie pióra swietlnego (24), nastepnie do wyjscia (23) blo- 15 ku selekcji (21) dolaczone jest wyjscie urzadzenia (16) sterujacego przeznaczonego do sterowania wa¬ runkami pracy ukladu, a do drugiego wejscia (22) bloku selekcji (21) dolaczone jest odpowiednie wejs¬ cie urzadzenia (2) wejscia-wyjscia informacji. 20 2. Uklad wedlug zastrz. 1, znamiennym tym, ze do odpowiedniego wejscia urzadzenia (2) wejseia- -wyjscia informacji dolaczone jest wyjscie (28) blo¬ ku pamieci (25), przeznaczonego do przeefaewywa- nia informacji o znanej mapie geograficznej obsza¬ rów zeglugowych a do odpowiednich wyjsc urza¬ dzenia (2) wejscia-wyjscia informacji dolaczone sa wejscia bloku (29) nakladanie znanej mapy geogra¬ ficznej na rzeczywisty obraz sytuacji w przestrze- M ni otaczajacej, realizujacego polaczenie elektryczne urzadzenia (2) wejscia — wyjscia informacji z wejs¬ ciem (20) monitora (10), do którego dolaczone jest wyjscie bloku (29) nakladania mapy, a urzadzenie sterujace (16), przeznaczone do sterowania warun- kami pracy ukladu jest wyposazone w wyjscia do¬ datkowe (27) dolaczone do wejscia (28) bloku pamie¬ ci (25). 3. Uklad wedlug zastrz. 2, znamiennym tym, ze zawiera blok (30) podlaczenia stacji radiolokacyj- 40 nych (3, 4) do elektronicznej maszyny cyfrowej (1) i do bloku pamieci (25), przeznaczonego do przecho¬ wywania informacji, realizujacy polaczenie elektry¬ czne wyjsc stacji radiolokacyjnych (3, 4) z odpowied¬ nimi wejsciami urzadzenia (2) wejscia — wyjscia 45 informacji a blok pamieci <25) przeznaczony do przechowywania. informacji jest wyposazony w do¬ datkowe wyjscie (36), do którego dolaczone jest jedno wejscie (37) bloku (30) podlaczenia oraz wejs¬ cie dodatkowe (38) z którym jest polaczone jedno 50 wyjscie (39) bloku (30) podlaczenia, którego drugie wyjscia (35) sa polaczone z odpowiednimi wejsciami urzadzenia (2) wejscia — wyjscia informacji, przy tym drugie wejscie (33) bloku (30) podlaczenia po¬ laczone jest z dodatkowym wyjsciem (27) urzadze- 55 nia sterujacego (16), przeznaczonego do sterowania warunkami pracy ukladu, trzecie (31) i czwarte (32) wejscia bloku (30) podlaczenia sa polaczone odpo¬ wiednio z wyjsciami stacji radiolokacyjnych (3, 4), a piate wejscie (34) bloku (30) podlaczenia jest do- w laczone do odpowiedniego wyjscia urzadzenia (2) wejscia — wyjscia informacji. (109 774 FIB.1 F/D. 2109 774 H TV 50 m—u/ u •r 4? V±L JZ- j7vUrT-", -^ »JP!g52ff Ar 2 F/B.J w F/B.4 40^. n W TL 27 51 ¦m 53 F/E.5 -U 55 T ]n--{5T\ FIB.E 60 59 56 61 F/B. 7 PL