NL8104543A - Werkwijze en inrichting voor het vervaardigen van tandwielen door afwikkel-vonkverspanen. - Google Patents

Description

i i ♦ 3ST.0. 30.415

Werkwijze en inrichting voor het vervaardigen van tandwielen . door afwikkel-vonkverspanen.

De uitvinding heeft betrekking op een werkwijze voor het door vohkverspanen vervaardigen van tandwielen, waarbij een tandwiel als ene elektrode gebruikt wordt tegenover het werkstuk als andere elektrode en met zi^n vertanding in het 5 werkstuk een corresponderende contra-vertanding ingevohkt wordt, waarbig het elektrodetandwiel gesynchroniseerd afge-wikkeld wordt over het te bewerken oppervlak van het werkstuk en bij elke volgende passage door een aanzetinrichting het elektrodewiel dieper in het werkstuk wordt gebracht, en 10 waarbij de grootte van de continu verlopende of per omwente-ling getrapte aanzet bestuurd wordt als functie van het ge-wenste vonkvermogen en waarbij de vonkverspaning - over de tijd gezien - over de gehele tandbreedte plaatsvindt.

De Nederlandse octrooiaanvrage 284120 beschrijft een 15 dergelijke werkwijze voor het afwerken van tandwielen door middel van vonkverspaning. Gedurende het gesynchroniseerd afwikkelen van het elektrodetandwiel over de vertanding van het werkstuk wordt voortdurend of intermitterend door een afzonderlijke inrichting de tandvorm van het elektrodetand-20 wiel gecorrigeerd. Aangezien het elektrodetandwiel eveneens aan slijtage onderhevig is, zi^ het in mindere mate dan het werkstuk, ontstaat door het toegepaste corrigeren volgens genoemde Nederlandse octrooiaanvrage een verandering van de steekcirkeldiameter van het elektrodetandwiel. De vertanding 25 ervan wordt dus letterlijke een "gecorrigeerde" vertanding.

Uit genoemde publikatie, welke op het afwerken betrekking heeft, kan geconcludeerd worden dat het werkstuk reeds van een voorbewerkte vertanding is voorzien, al dan niet gehard.

De toegepaste werkwi^ze heeft derhalve in het bijzonder be-30 trekking op een poging, de nauwkeurigheid van de vertanding op het werkstuk op te voeren. In genoemde publikatie worden geen aanwijzingen gegeven betreffende het soort vertanding en de vorm van de tandwielen, terwijl de figuur slechts rechte tandwielen met evenwijdige assen toont.

35 De uitvinding heeft in hoofdzaak betrekking op het vol- ledig door vonkverspaning vervaardigen van vertandingen, waarbij in het bijzonder aan die tandvormen gedacht wordt, 8104543

κ ' I

- 2 - welke met de bekende snijdende bewerkingen niet te vervaar-digen zijn.. Daarbij inbegrepen zijn door voorsmeden ver-vaardigde vertandingen waarvan de nabewerking of afwerking niet met de gebruikelijke werkwijzen zoals slijpen of scha-5 ven plaats kunnen vinden.

In de eerste plaats wordt de werkwijze volgens de uit-vinding daardoor gekenmerkt, dat voor het elektrodetandwiel een recht tandwiel met genormaliseerde rechte of schuine (enkel- of V-vormige) evolvente vertanding gebruikt wordt.

10 Volgens een verder kenmerk lopen daarbij de rotatie-assen . van het elektrodetandwiel en het werkstuk evenwijdig aan elkaar, zodat het werkstuk een overeenkomstig recht- of schuinvertand evolvent tandwiel wordt. De werkwijze omvat echter ook de situatie waarbi^ de rotatie-assen van het 15 elektrodetandwiel en het werkstuk elkaar loodrecht snijden of kruisen, zodat in een zijflank van het werkstuk een over-eenkomstige kroonwiel-achtige evolvente vertanding gevormd wordt ("gekromde heugel”)» of dat de rotatie-assen van het elektrodetandwiel en het werkstuk elkaar onder een wille-20 keurige hoek tussen 0° en 90° snijden of kruisen. -

Ten einde de bewerkingssnelheid op te voeren, kunnen gelijktijdig op de omtrek en/of op έέη of beide zijflanken van het werkstuk ten minste twee elektrodetandwielen aan de verspaning deelnemen. Ten slotte is het met de voorgaande 25 werkwijze mogelijk, de vertanding als binnenvertanding in een hoi uitgevoerd werkstuk door middel van afwikkel-vonk-verspanen aan te brengen.

Volgens alle bovenbeschreven werkwijzen kan de volle-dige vertanding, zonder enige vertandingsvoorbewerking, door 30 vonkverspanen vervaardigd worden. Dit is in het bijzonder zinvol bio toepassing van materialen welke met de bekende snijdende bewerkingen niet of slechts moeizaam bewerkbaar zijn, zoals gehard staal, keramisch materiaal en dergelijke. Meer in het bijzonder echter zijn de werkwijzen volgens de 35 uitvinding zinvol toepasbaar voor tandwielen met tandvormen welke niet door steken of de bekende afwikkelbewerkingen op snijdende basis vervaardigd kunnen worden.

De Nederlandse octrooiaanvrage 6618198 beschrijft een discontinue afwikkel-vonkverspaningsbewerking van een rote-40 rend pons- of snijstempelwiel met ermee samenwerkend achter- 8104543 1 '· ί - 3 - gesneden matrijswiel. Omdat voor de in deze publikatie be-schreven werkwijze een rechte heugel gebruikt wordt, is de beschreven werkwijze weliswaar een af wikkelbewerking, doch een intermitterende. Uit deze publikatie is bet op zichzelf 5 bekend om een volledige "vertanding" door middel van vonk-verspaning te vervaardigen. De verkregen tandvormen zijn echter achtersneden, terwijl. de bewerking discontinu is en beperkt tot wielen met evenwijdige assen.

In tegenstelling Mermee wordt volgens de uitvinding 10 de gehele grondvorm gegenereerd door continu afwikkelen via vonkverspanen uit het voile materiaal. Met de werkwijze volgens de uitvinding kan een zeer hoge nauwkeurigheid bereikt worden, vooral indien op bekende wijze het tandaantal van het elektrodetandwiel tegenover het tandaantal van het werk-15 stuk niet met een geheel getal op elkaar deelbaar is. Het afwerkvonken volgens de eerstgenoemde Nederlandse octrooi-aanvrage 248120 kan in zekere zin vergeleken worden met een gewi^zigde vorm van inlopen.

- Van de inrichtingen voor het uitvoeren van de bovenbe-20 schreven werkwi^zen zal in de eerste plaats die beschreven worden met zijn kenmerken, welke bestemd is voor het vervaardigen van inwendige of uitwendige kroonwiel-achtige ver-tandingen ("gekromde heugel") in £4n of meer inwendige of uitwendige zijflanken van het werkstuk. Daarbij behoeven de 25 assen van het tandwiel en het werkstuk elkaar niet nauwkeu-rig onder 90° te snijden of te kruisen. Daarbij wordt uitge-gaan van bekende en gerenommeerde bewerkingsmachines voor vonkverspaning, waarbi^ de aanzetinrichting voor het bestu-ren van de elektrode ten opzichte van het werkstuk als func-30 tie van het ingestelde ten opzichte van het telkens momentaan optredende vonkvermogen plaatsvindt. Een dergeli jke inrich-ting bestaat in hoofdzaak uit een regelbare vonkgenerator, een frame met lineaire aanzetinrichting voor het besturen van de elektrode en het werkstuk ten opzichte van elkaar als 35 functie van het ingestelde ten opzichte van het momentane vonkvermogen, een ten opzichte van het frame beweegbare drager voor het werkstuk, een ten minste het vonk-verspa-ningsgebied omgevende houder met isolerend diglektricum (inclusief circulatie-filtersysteem) en isoleermiddelen 40 tussen de elektrode en het werkstuk met inbegrip van hun 8104543 Ί * - 4 - respectievelijke dragers.

Inrichtingen van deze soort worden door diverse fabri-kanten vervaardigd, waaronder Agie te Locarno, Zwitserland. Voor de toepassing van de bovenbeschreven werkwi^zen 5 wordt nu de bovenbeschreven standaard vonkverspaningsinrich-ting daardoor gekenmerkt, dat het werkstuk coaxiaal met de bewegingsrichting van de aanzetinrichting vast aan deze be-vestigd is, zodanig dat het werkstuk slechts als functie van het vonkvermogen de diepte-aanzet van de vonkverspa-10 ningsbewerking uitvoert, dat het elektrodetandwiel vast op een as in hoofdzaak lood-recht ten opzichte van de hartlijn van het werkstuk beves-tigd is, welke as spelingsvrij draaibaar gelagerd is op een draaitafel, welke op zi^n beurt coaxiaal met de aanzetbe-15 weging ten opzichte van het frame spelingsvrij draaibaar gelagerd en aandrijfbaar is, doch in aanzetrichting ge-fixeerd is, dat concentrisch met de werkstukhartlijn, respectievelijk aanzetbewegingsrichting, een rondlopende besturingstandbus 20 met steekcirkel in een vlak loodrecht op de rotatieas van de draaitafel vast aan het frame is aangebracht, waarin spelingsvrij een volgtandwiel ingrijpt, welk volgtandwiel op dezelfde as welke ook het elektrodewiel draagt, vast be-vestigd is en als drijfwiel dienst doet, 25 en dat de overbrengingsverhouding tussen de besturingsbus en het volgtandwiel dezelfde is als die tussen het elektrodewiel en de te vervaardigen vertanding in het werkstuk. Met deze inrichting wordt de gehele tanddiepte of tand-hoogte in het werkstuk door middel van vonkverspaning aan-30 gebracht. De aanzetinrichting zorgt hiervoor, waarbij hij zich voortdurend zelf corrigeert, ten einde steeds de ge-wenste vonkbrug te handhaven op elk willekeurig moment.

Met de beschreven inrichting wordt het beoogde doel bereikt, en wel het gebruik van een standaard vonkerosie-35 machine met een toevoeging van een aantal eenvoudige hulp-middelen, waardoor zonder ingrijpende en dure wijzigingen of onderdelen, willekeurige overbrengingsverhoudingen ge-makkelijk vervaardigd kunnen worden, Hiertoe zijn de besturingstandbus, het volgtandwiel en het elektrodetandwiel 40 ale gemakkelijk vervangbaar, gemakkelijk te vervaardigen en 8104543 »« Μ - 5 - zelfs in zeer nauwkeurige uitvoeringen uit de normale han-del verkrijgbaar.

De roterende beweging van de draaitafel legt via de ten opzichte van de draaitafel vast gelagerde rondselas aan 5 het volgtandwiel zijn rondloopbeweging om het werkstuk op. Aldus ontstaat de gevraagde afwikkelbeweging van het elek-trodetandwiel over het werkstuk.

Volgens een verder kenmerk van de inrichting, waarbij het volgtandwiel en het elektrodetandwiel een evolvente ver-10 tanding hebben, bestaat de besturingstandbus uit 44n in 44n vlak vervaardigde en nadien nauwkeurig tot cirkel gebogen tandheugel met geringe tandbreedte en evolvente standaard vertanding. De eerdergenoemde willekeurig te kiezen over-brengingsverhouding kan hierdoor op eenvoudige wijze ver-15 wezenlijkt worden.

Verder is het van voordeel wanneer de evolvente besturingstandbus en het ermee in ingrijping zijnde volgtandwiel een andere moduul hebben dan het elektrodetandwiel, in het bijzonder een fijnere moduul. Door beide maatregelen 20 wordt een hogere nauwkeurigheid mogelijk, omdat een groter aantal flanken van de volgtandwiel-besturingstandbuscombi-natie vormgeven aan de omhullende van de te vonkverspanen flank-van het werkstuk.

Vervolgens kan de draagas van het elektrodetandwiel 25 met het volgtandwiel in de richting van de hartlijn van het werkstuk en van de rotatieas van de draaitafel axiaal ge-fixeerd zijn, waarbig het volgtandwiel met zijn tanden bij zijn rotatie spelingsvrij flank op flank in de besturingstandbus rust, bijvoorbeeld onder veerdruk of onder eigen 30 gewicht. Ondanks het feit dat de besturingstandbus met het oog op zijn evolvente vertanding slechts een geringe tandbreedte kan hebben, is de belasting van die vertanding en derhalve de slijtage ervan slechts gering. Praktisch de enige belasting erop is die, welke door elektromagnetische 35 krachten uitgeoefend wordt, welke werken tussen de tanden van het elektrodetandwiel en die van het werkstuk. Aangezien bovendien de effectieve straal van de besturing groter is dan die waarop de bewerking plaatsvindt, wordt enerzijds de belasting met het quotient van die waarden verlaagd, terwijl 40 anderzijds de nauwkeurigheid omgekeerd evenredig vergroot 8104543 \ » - 6 - wordt.

Ten slotte kan de rotatie-aandri jving van de draai-tafel onafhankelijk en niet-gesynchroniseerd. plaatsvinden ten opzichte van de aanzetbeweging van het werkstuk. Dit 5 vereenvoudigt in aanzienlijke mate de constructieve uit-voeringsvorm hiervan. Door deze ontkoppeling is een moge-lijke bron van bewerkingsonnauwkeurigheden vermeden.

Samenvattend blijkt de inrichting eenvoudig te zijn, omdat het werkstuk stilstaat tijdens de afwikkelbeweging en 10 slechts bestuurd wordt in de richting van de aanzet. Het elektrodetandwiel voert de gehele relatieve beweging in absolute zin uit, doch roteert daarbij voortdurend over έέη en dezelfde vaste baan, loodrecht op en concentrisch met de aanzetbeweging.

15 Met de beschreven werkwijze en inrichting kunnen onder meer vertandingen zonder uitloop in het voile materiaal ver-vaardigd worden,· eveneens in harde materialen. Dergelijke vertandingen hebben tanden van grote sterkte en stijfheid, omdat zij aan 66n of beide einden door het moedermateriaal 20 gesteund blijven, · Om de bekende voordelen van evolvente vertandingen volledig tot hun recht te laten komen, is het gewenst om in een dergelijke kroonwlelvertanding evolvente rondsels te laten lopen met geringere tandbreedte dan de tandbreedte van het elektrodetandwiel, ten einde geen pro-25 blemen met de axiale uitlijning van de rondsels te krijgen.

Aan de hand van de navolgende figuurbe schri jving van een voorkeursuitvoeringsvorm van een afwikkel-vonkverspa-ningsmachine voor tandwielen zal de uitvinding nader worden toegelicht.

30 Met 1 is de bovenkant van een stabiel frame van een niet verder in detail weergegeven vonkverspaningsmachine aangeduid. Op evenmin aangegeven wijze is een stabiele be-werkingskop 2 aan het frame verbonden. Uit de bewerkingskop 2 treedt naar onderen een stabiele en spelingsvrij gelager-35 de as 3 uit, welke de aanzetbeweging tijdens de verspaning uitvoert. De as 3 is rotatievast opgesloten en kan slechts bewegingen in de richting van de hartlijn 2a uitvoeren. De besturing van deze bewegingen vindt uiterst nauwkeurig en snel plaats, bijvoorbeeld met behulp van een niet-weergege-40 ven stappenmotor, welke een voorgespannen schroefspil be- 8104543 <> / - 7 - dient. Aan de aanzetas 3 is het werkstuk 4 spelingsvrij doch losneemhaar bevestigd. Schematisch is met de pi jl A de rechtlijnige beweging aangeduid, welke de aanzetinrichting aan het werkstuk 4 kan geven. Met 5 is het elektrodetand-5 wiel aangeduid dat via de vonkverspaning zijn tandvorm re-produceert in het werkstuk. Tussen de tanden van het elek-trodewiel 5 en het materiaal van het werkstuk 4 vindt bij 25 de vonkverspaning plaats doordat vanaf een schematisch weergegeven spanningsbron β de ene pool via een schematisch 10 weergegeven sleepcontact 6a met het werkstuk 4 is verbonden en de andere pool via het schematisch weergegeven sleepcontact 6b met het elektrodewiel 5. Het zal duidelijk zijn dat via niet weergegeven isolerende verbindingen de bewerkings-kop 2 met het frame 1 is verbonden. De vonkverspaning ter 15 plaatse van 25 vindt plaats in een di§lektrische vloeistof 7, welke zich in een houder 8 bevindt.

Het werkstuk 4 is spelingsvrij doch losneemhaar op de aanzetas 3 bevestigd. Daarvoor worden uit de metaalbewer- kingstechniek bekende tapse spantangen 10 toegepast, welke 20 met behulp van schematisch weergegeven spanbouten 11 het werkstuk concentrisch, spelingsvrij en stevig op de as vast- klemmen. Met hetzelfde soort spantang 10, 11 is het elek- trodetandwiel 10 concentrisch, spelingsvrij en vast doch losneemhaar en instelbaar vastgeklemd op de rondselas 12, 25 welke in het afgebeelde voorbeeld loodrecht ten opzichte zrch van de aanzetrichting 2a en deze snijdend/uitstrekt. De rondselas 12 is via lagers 30 en 31 en lagerstoelen 32 en 33 spelingsvrij doch draaibaar gelagerd op een draaitafel 13.

De draaitafel 13 bestaat uit een stabiele, in hoofdzaak 30 vlakke plaat, welke vast bevestigd is aan het einde van een holle draaitafelas 14. Yia een bovenste en een onderste lager 15» respectieveligk 16 is de draaitafelas 14 draaibaar en spelingsvrij bevestigd op een draagpen 17, welke spe-lingsvrij en vast in een naaf 18 van het frame 1 is bevestigd.

35 De hartlijn 1a van de draagpen 17 en aldus van de draaitafelas 14 en van de rotatie van de draaitafel 13 is coaxiaal met de hartlijn 2a van de aanzetinrichting en de aanzetbeweging A. Om de buitenzi^de van de draaitafelas 14 is een tandwiel 19 draaivast bevestigd ten behoeve van de roterende aan-40 drijving van de draaitafel. Over dit tandwiel 19 loopt -een 8104543 s '*· - 8 - tandriem 20 welke aangedreven wordt door een schematisch weergegeven motor 21 welke met zijn voet 22 bevestigd is op een verlenging 24 van het frame 1. De verlenging 24 heeft de vorm van een stabiele holle cilinder welke eveneens con-5 centrisch geplaatst is met de hartli jnen 1a en 2a. In de cilindrische verlenging 24 is een doorlaatpoort 23 aange-bracht voor de tandriem 20. Met de pijl B is schematiseh aangegeven dat de draaitafel met de draaitafelas om de lagers 15 en 16 spelingsvrij roterend kan worden aangedreven. 10 De houder 8 voor het diglektricum draait bij de weergegeven uitvoeringsvorm mee met de draaitafel en is ten opzichte van de draaitafelas 14 afgedicht met een schematisch weergegeven 0-ring 37. Om de rondselas 12 is een afstandsbus 34 aangebracht. Het linker rondselaslager 31 rust met zijn 15 linkerzijde tegen een borst van de lagerstoel 33. Het rechter rondselaslager 30 wordt door een flens 35 met een zekere voorspanning naar links gedrukt, zodat de lagers 30 en 31 via de bus 34 een spelingsvrije axiale en radiale op-sluiting van de rondselas 12 verzorgen. Met de -rotatie van 20 de draaitafel door de aandrijfmotor 21 roteert eveneens de op de draaitafel gelagerde rondselas 12 mee, zodat eveneens het elektrodetandwiel 5 de rondloopbeweging van de draaitafel meemaakt.

Aan het rechtereinde van de rondselas 12, buiten de 25 doorvoer via een schematisch weergegeven afdichting 36 door de diglektricumhouder 8, is een volgtandwiel 40 bevestigd op overeenkomstig spelingsvrije concentrische stabiele doch losneembare wijze met behulp van spantangen 10, 11. Dit volgtandwiel 40 voert bij rotatie. van de draaitafel even-30 eens een omloopbeweging uit in een horizontaal vlak lood-recht op de hartlijnen 1a en 2a. Tegelijkertijd is de ver-tanding van het volgtandwiel in ingrijping met een bestu-ringstandbus 44, welke ingelaten is in een concentrisch rondlopende groef 42 in de bovenkant van de cilindervormige 35 verlenging 24. De besturingstandbus 44 kan als rechte heu-gel vervaardigd zijn en is voorzien van een genormaliseerde nawkeurige evolvente vertanding. De relatief smalle tand-heugel kan vervolgens in de groef 42 gedrukt worden en vormt aldus een nauwkeurige cirkelvormige vertanding 41 waarin 40 het volgtandwiel 40 bij zijn omloop voortdurend ingrijpt.

8104543 ·% ± - 9 -

De overbrengingsverhouding tussen de besturingstandbus 44 en bet volgtandwiel 40 is dezelfde als die tussen het elek-trodewiel 5 en de te vervaardigen vertanding 25 in bet werkstuk. Het zal daarbij duidelijk zijn, dat de verbin-5 dingslijn tussen de te vervaardigen vertanding 25 en de plaats van ingrijping van bet volgtandwiel 40 in de besturingstandbus 44 de hartlijn 1a, 2a snijdt in een punt 43 dat tevens bet snijpunt is tussen genoemde hartlijnen en de bartlijn van de rondselas 12. Ter vergroting van de nauw-10 keurigbeid kan de vertanding van bet volgtandwiel 40 en de besturingstandbus 44 eventueel een kleinere moduul hebben dan de te vervaardigen vertanding 25. Verder is de diameter van de besturingstandbus 44 groter dan de diameter van de in bet werkstuk 4 te vervaardigen vertanding 25. Mede daar-15 door worden onnauwkeurigbeden in de vertanding van bet volgtandwiel 40 en de besturingsbus 44 nog verder geredu-ceerd.

Het is van voordeel om bet volgtandwiel 40 flank op ' flank, en dus spelingsvrij, over de besturingstandbus 44 te 20 laten lopen. Daartoe is bet steunlager 45 aan de onderzijde van de draaitafelas 14 zodanig aangebracht, dat een ertus-sen geplaatst axiaal lager 46 onbelast is of slecbts een deel van bet eigen gewicbt van de draaitafel met toebehoren draagt. Daartoe kan de ring 45 door niet-weergegeven midde-25 len zoals een veer of met hydraulische middelen belast worden, zodat bet tandwiel 40 altijd spelingsvrij in de besturingstandbus 44 rondloopt.

Met 9 is scbematiscb aangegeven, dat de bewerkingskop 2 de aanzetas 3 bestuurt vanuit niet-weergegeven externe 30 besturingsmiddelen, welke als functie van de vonkgegevens, de diepte-aanzet A van moment tot moment besturen. Niet alleen wordt daardoor een aanzet tot de volledige tanddiepte in bet werkstuk bereikt, doch voortdurend wordt de gewenste vonkkarakteristiek gecorrigeerd.

35 Dank zij de bevestiging met spantangen 10, 11 kan een werkstuk 4 snel op de aanzetas 3 geplaatst worden en na voltooide bewerking verwijderd worden. Evenzo kunnen bet elektrodewiel 5 en bet volgtandwiel 40 snel en nauwkeurig geplaatst en/of vervangen worden door andere tandwielen.

40 Ook de losse besturingstandbus 44 is gemakkelijk vervangbaar.

8104543 , **> - 10 -

De met 25 schematise!! aangegeven vertanding welke in het werkstuk 4 wordt aangebracht, is aan de linkerkant van het werkstuk aangegeven aan de rand van het werkstuk. Het is echter ook mogelijk, de vertanding in het voile materi-5 aal van de zijflank aan te hrengen zoals rechts met 26 schematisch is aangegeven. Een uiterst sterke vertanding is aldus te vervaardigen, omdat elke tand met zijn einden met het moedermateriaal verbonden blijft.

Het zal duidelijk zijn dat ook schuine evolvente ver-10 tandingen met de beschreven inrichting vervaardigd kunnen worden en dat het niet strikt noodzakelijk is dat de assen elkaar onder 90° snijden. Ook kruisen is mogelijk, terwijl van 90° afwijkende hoeken van de rondselas ten opzichte van de hartlijnen 1a en 2a eveneens mogelijk zijn.

8104543

Claims (11)

1. Werkwijze voor het door vonkverspanen vervaardigen van tandwielen, waarbij een tandwiel als ene elektrode ge-bruikt wordt tegenover het werkstuk als andere elektrode en met zign vertanding in het werkstuk een corresponderende 5 contravertanding ingevonkt wordt, waarbij het elektrode-tandwiel gesynchroniseerd afgewikkeld wordt over het te be-werken oppervlak van het werkstuk en bij elke volgende passage door een aanzetinrichting het elektrodewiel dieper in het werkstuk wordt gebracht, en waarbij de grootte van 10 de continu verlopende of per omwenteling getrapte aanzet bestuurd wordt als functie van het gewenste vonkvermogen, en waarbi^ de vonkverspaning (over de tijd gezien) over de gehele tandbreedte plaatsvindt, met het k e n -m e r k, dat voor het elektrodetandwiel een recht tandwiel 15 met genormaliseerde rechte of schuine (enkel- of V-vormige) evolvente vertanding gebruikt wordt.

2. Werkwi^ze volgens conclusie 1, met het k e n m e r k, dat de rotatieassen van het elektrodetandwiel en het werkstuk evenwijdig aan elkaar lopen, zodat het 20 werkstuk een overeenkomstig recht- of schuinvertand evolvent tandwiel wordt.

3. Werkwi^ze volgens conclusie 1, met het k e n m e r k, dat de rotatieassen van het elektrodetandwiel en het werkstuk elkaar loodrecht snijden of kruisen, 25 zodat in een zijflank van het werkstuk een overeenkomstige kroonwiel-achtige evolvente vertanding gevormd wordt ("gekromde heugel").

4. Werkwi;5ze volgens conclusie 1, m e t het kenmerk, dat de rotatieassen van het elektrodetand- 30 wiel en het werkstuk elkaar onder een willekeurige hoek tussen 0 en 90° snijden of kruisen.

5. Werkwijze volgens £dn of meer der voorgaande con-clusies, met het kenmerk, dat gelijkti;jdig op de omtrek en/of op 46n of beide zijflanken van het werk- 35 stuk ten minste twee elektrodetandwielen aan de vonkverspaning deelnemen.

6. Werkwijze volgens of meer der voorgaande con-clusies, met het kenmerk, dat de vertanding 8104543 - 12 - N4*. als binnenvertanding in het hoi uitgevoerde werkstuk door afwikkel-vonkverspanen aangebracht wordt.

7. Inrichting voor toepassing van de werkwijze volgens έέη of meer der voorgaande conclusies, bestaande uit een 5 regelbare vonkgenerator, een frame met lineaire aanzetin-richting voor het besturen van de elektrode en het werkstuk ten opzichte van elkaar als functie van het ingestelde ten opzichte van het momentane vonkvermogen, een ten opzichte van het frame beweegbare drager voor het werkstuk, een ten 10 minste het vonk-verspaningsgebied omgevende houder met iso- lerende vloeistof (inclusief circulatie-filtersysteem) en isoleermiddelen tussen de elektrode(n) en het werkstuk met inbegrip van hun respectievelijke dragers, met het k e n m e r k, dat het werkstuk coaxiaal met de bewegings-15 richting van de aanzetinrichting vast aan deze bevestigd is, zodanig dat het werkstuk slechts als functie van het vonkvermogen de diepte-aanzet van de vonkverspaningsbewerking uitvoert, dat het elektrodetandwiel vast op een as (rondselas) in 20 hoofdzaak loodrecht ten opzichte van de hartlijn van het werkstuk bevestigd is, welke as spelingsvrij draa-ibaar ge-lagerd is op een draaitafel, welke op zijn beurt coaxiaal met de aanzetbeweging ten opzichte van het frame spelings-vrij draaibaar gelagerd en aandrijfbaar is, doch in aanzet-25 richting gefixeerd is, dat concentrisch met de werkstukhartlijn, respectievelijk aanzetbewegingsrichting, een rondlopende besturingstandbus met steekcirkel in een vlak loodrecht op de rotatieas van de draaitafel vast aan het frame is aangebracht, waarin 30 spelingsvrij een volgtandwiel ingrijpt, welk volgtandwiel op dezelfde as welke ook het elektrodewiel draagt, vast bevestigd is en als drijfwiel dienst doet, en dat de overbrengingsverhouding tussen de besturingsbus en het volgtandwiel dezelfde is als die tussen het elektrode-35 wiel en de te vervaardigen vertanding in het werkstuk.

8. Inrichting volgens conclusie 7, waarbij het volgtandwiel en het elektrodetandwiel een evolvente vertanding hebben, met het kenmerk, dat de besturingstandbus uit een in 4έη vlak vervaardigde en nadien nauwkeu- 40 rig tot cirkel gebogen tandheugel met geringe tandbreedte 8104543 -5 . - 13 - *». en evolvente standaardvertanding bestaat.

9. Inrichting volgens conclusies 7 en 8, met het kenmerk, dat de evolvente besturingstandbus en het ermee In ingrijping zijnde volgtandwiel een andere moduul 5 hebben dan het elektrodetandwiel, in het bijzonder een fijnere moduul.

10. Inrichting volgens conclusie 7 en volgende, met het kenmerk, dat de draagas van het elektrode-tandwiel met het volgtandwiel in de richting van de hart- 10 lijn van het werkstuk en van de rotatieas van de draaitafel axiaal gefixeerd zijn, doordat het volgtandwiel met zijn tanden bij zijn rotatie spelingsvrij flank op flank in de besturingstandbus rust, bijvoorbeeld onder veerdruk of onder eigen gewicht. 15

11. Inrichting volgens conclusie 7. en volgende, met het kenmerk, dat de rotatie-aandrijving van de draaitafel onafhankelijk en niet-gesynchroniseerd is ten opzichte van de aanzetbeweging van het werkstuk. 8104543