NL1036127C - Kunststof put met holwandige omtrekswand, alsmede matrijssamenstel voor het vervaardigen daarvan. - Google Patents

Description

Titel: Kunststof put met holwandige omtrekswand, alsmede matrijssamenstel voor het vervaardigen daarvan.

De uitvinding heeft betrekking op een uit kunststof vervaardigde put.

Dergelijke putten zijn bekend. Zij worden onder andere toegepast als straatkolk of inspectiekamer in bijvoorbeeld een riool- of afwatersysteem. De bekende putten omvatten gebruikelijk een bodem en een deze bodem omringende omtrekswand, 5 voorzien van openingen voor aansluiting van de put op één of meerdere buizen van het betreffende riool- of afwatersysteem. De put kan met zijn open bovenzijde worden aangesloten op een afsluitend putdeksel of een verlengende schacht of een overgangsdeel.

Dergelijke putten kunnen bijvoorbeeld worden vervaardigd door 10 rotatiegieten. Rotatiegieten biedt het voordeel dat met een relatief licht en daardoor goedkoop matrijssamenstel kan worden gewerkt omdat de optredende procesdrukken relatief laag zijn, althans in vergelijking tot andere gietmethoden. Hierdoor is rotatiegieten reeds rendabel bij relatief kleine productseries. Een verder voordeel is dat met rotatiegieten putten kunnen worden gevormd die althans gedeeltelijk holwandig 15 zijn. Hierdoor kan materiaal worden bespaard.

Een nadeel van dergelijke putten is dat de holwandige delen gemakkelijk kunnen vervormen onder invloed van in gebruik daarop werkende krachten. Dit is met name nadelig wanneer die delen in gebruik dienen aan te sluiten op externe componenten zoals bijvoorbeeld eerdergenoemde schacht, een putdeksel of een buis.

20 Door de vervorming kan geen goede aansluiting worden gemaakt en/of kan een gemaakte aansluiting lekken.

Het is een doel van de uitvinding een put te verschaffen voorzien van een omtrekswand met een holwandige sectie, waarbij de problemen van de bekende putten zijn opgeheven of althans verminderd.

25 Daartoe wordt een put volgens de uitvinding gekenmerkt doordat een binnenwand en een buitenwand van de holwandige sectie plaatselijk tegen elkaar liggen of met elkaar zijn verbonden ter vorming van verstevigingen. Deze verstevigingen zijn zodanig gerangschikt dat zij tezamen de gehele holwandige sectie in omtreksrichting overbruggen, doch zonder daarbij een aaneengesloten aanligging of verbinding tussen 30 de binnenwand en de buitenwand te vormen.

1036127 2

Door de individuele verstevigingen zodanig te rangschikken dat deze tezamen de holwandige sectie geheel of nagenoeg geheel overbruggen in omtreksrichting gezien, wordt voor optimale versteviging gezorgd, als ware een enkele aaneengesloten versteviging voorzien. Hierdoor kan een zeer effectieve versteviging worden 5 gerealiseerd waarbij de holwandige sectie, in het bijzonder de binnen- en buitenwand daarvan, niet of nauwelijks zullen vervormen onder invloed van in gebruik daarop werkende krachten. Tegelijkertijd zorgt de niet aaneengesloten rangschikking van de verstevigingen ervoor dat de put in een matrijsholte kan worden vervaardigd, doordat alle delen van de matrijsholte goed bereikbaar blijven om gevuld te worden met 10 kunststof, ook die delen die in vulrichting gezien achter of stroomafwaarts ten opzichte van de verstevigingen zijn gelegen.

De verstevigingen kunnen op diverse manieren zijn vormgegeven. Zij kunnen bijvoorbeeld een langgerekte vorm hebben waarbij een lengteas zich bijvoorkeur uitstrekt in omtreksrichting van de put. Ook kunnen de verstevigingen onderling 15 verschillende vormen en/of afmetingen hebben waarbij bijvoorbeeld langgerekte verstevigingen worden afgewisseld door relatief korte verstevigingen. Dit kan bijvoorbeeld voordeel bieden met het oog op de lossendheid van de matrijsdelen waarmee de betreffende verstevigingen worden gerealiseerd.

Volgens een aspect van de uitvinding kunnen de verstevigingen gerangschikt 20 zijn in twee of meer zich in omtreksrichting langs de put uitstrekkende rijen. De verstevigingen in de ene rij kunnen versprongen liggen ten opzichte van de verstevigingen in een naastgelegen rij. De verstevigingen in naastgelegen rijen kunnen elkaar gedeeltelijk overlappen, in omtreksrichting gezien, doch dit is niet noodzakelijk. Door de verstevigingen over een aantal rijen te verspreiden kan de omtrekswand over 25 een zekere axiale lengte worden verstevigd. Dit is bijvoorbeeld gunstig wanneer niet bij voorbaat exact vastligt welk deel van de omtrekswand voor aansluiting met een externe component gaat zorgdragen. Wanneer bijvoorbeeld gebruik wordt gemaakt van een afdichtelement tussen de omtrekswand van de put en genoemd extern component, kan de positie van dit afdichtelement over een zekere axiale afstand worden verschoven.

30 Volgens een aspect van de uitvinding kan de holwandige sectie zich langs een deel van de putomtrek uitstrekken, bijvoorbeeld rond één of meerdere openingen in de omtrekswand. Daarnaast of alternatief kan de holwandige sectie zich uitstrekken rond 3 de gehele putomtrek. Alsdan zullen ook de verstevigingen -gezien in omtreksrichting-tezamen de gehele putomtrek omsluiten, hetgeen voordelig is voor de vervormingsweerstand van de holwandige sectie en daarmee van de put in zijn geheel, met name ten aanzien van radiale belastingen. Uiteraard kan de put meerder holwandige 5 secties omvatten.

De of elke holwandige sectie strekt zich bij voorkeur uit rond een koppeldeel van de put, zoals een spie-eind of een mofeind, waarmee de put in gebruik aan een externe component kan worden gekoppeld, zoals bijvoorbeeld een schacht of een buis. Hierdoor zullen de koppeldelen niet of nauwelijks vervormen onder invloed van externe 10 krachten, waardoor zij goed kunnen aansluiten op de externe componenten.

Volgens een voordelig aspect van de uitvinding kan een holwandig koppeldeel zijn uitgevoerd als mofeinde. Voor het goed functioneren van een dergelijk mofeinde is het van belang dat deze een nauwkeurig vervaardigde binnenmaat heeft. De buitenmaat is van minder belang. Bij het gieten, bijvoorbeeld rotatiegieten van een put 15 kan juist de binnenmaat van het mofeinde nauwkeurig worden beheerst. Dit komt doordat de gegoten put tijdens het afkoelen onvermijdelijk zal krimpen. Daarbij zal het buitenoppervlak van het mofeinde wegkrimpen van de matrijswand doch zal het binnenoppervlak juist richting de matrijswand krimpen. Het buitenoppervlak kan dus tot op zekere hoogte ongestoord krimpen, waardoor de uiteindelijke buitenmaat over een 20 zekere range kan variëren. Het binnenoppervlak daarentegen wordt in zijn krimp belemmerd door de matrijswand en zal exact de contouren van deze matrijswand aannemen. Aangezien deze contouren uiterst nauwkeurig kunnen worden vervaardigd kan hierdoor ook de binnenmaat van het mofeinde nauwkeurig worden beheerst. Hierdoor zal het mofeinde nauwsluitend kunnen aanliggen tegen een daarin gestoken 25 spie-einde.

De uitvinding heeft voorts betrekking op een matrijssamenstel voor het vervaardigen van een put volgens de uitvinding. Het matrijssamenstel omvat een buitenmatrijs en een binnenmatrijs die in samengestelde toestand een vormholte bepalen voor het daarin vormen van de put. Deze vormholte is ter plaatse van de te vormen 30 holwandige sectie voorzien van lokale vernauwingen alwaar de afstand tussen de buitenmatrijs en de binnenmatrijs zo klein is dat een tegen de buitenmatrijs gevormde buitenwand en een tegen de binnenmatrijs gevormde binnenwand elkaar ter plaatse 4 raken en met elkaar versmelten ter vorming van een versteviging. Daarbij zijn de vernauwingen zodanig gerangschikt dat zij tezamen de gehele te vormen holwandige sectie overbruggen, in omtreksrichting, doch zonder daarbij een aaneengesloten vernauwing te vormen tussen de buitenmatrijs en de binnenmatrijs. Aldus kan de 5 holwandige sectie op effectieve wijze worden verstevigd terwijl toch de vormholte steeds goed vulbaar blijft, althans niet voortijdig wordt afgesloten door zich in de vernauwingen verzamelend gietmateriaal. De vernauwingen kunnen bijvoorbeeld worden gerealiseerd door de binnenmatrijs en/of de buitenmatrijs plaatselijk naar binnen te vervormen of van plaatselijke verdikkingen of uitstulpingen te voorzien.

10 In de verdere volgconclusies zijn nadere voordelige uitvoeringsvormen van een put volgens de uitvinding beschreven alsmede een matrijssamenstel voor het vervaardigen daarvan.

Ter verduidelijking zullen uitvoeringsvoorbeelden van een put en een matrijssamenstel volgens de uitvinding nader worden toegelicht aan de hand van de 15 tekening. Daarin toont: FIG. 1 in uiteengenomen, perspectivisch aanzicht een inspectiekamer, voorzien van een put volgens de uitvinding; FIG. 2 in doorgesneden perspectivisch aanzicht de put uit Figuur 1; FIG. 3 in nader detail de holwandige sectie van de put uit Figuur 1 en 2; 20 FIG. 4 schematisch, in dwarsdoorsneden, een matrijssamenstel volgens de uitvinding, voor het maken van de put uit Figuur 1 en 2; FIG. 5 schematisch, in perspectivisch aanzicht een deel van een mogelijke uitvoeringsvorm van een buitenmatrijs; en FIG. 6 schematisch, in bovenaanzicht een alternatieve uitvoeringsvorm van 25 een buitenmatrijs volgens de uitvinding.

Figuren 1-3 tonen een uitvoeringsvoorbeeld van een put 1 volgens de uitvinding, welke deel kan uitmaken van een inspectiekamer 10 als getoond in Figuur 1. De inspectiekamer 10 omvat voorts een schacht 12 en een overgangsdeel 14.

De schacht 12 is bedoeld om de hoogte van de inspectiekamer 10 aan te 30 passen aan een beoogde inbouwdiepte. De schacht 12 omvat een in hoofdzaak cilindervormig lichaam dat op de put 1 kan worden aangesloten via geschikte koppelmiddelen, zoals bijvoorbeeld een mof-spie verbinding. In het getoonde 5 uitvoeringsvoorbeeld is de put 1 voorzien van een mofeinde 7 en de schacht 12 voorzien van een spie-einde 8. In een alternatieve uitvoeringsvorm kan de put 1 zijn voorzien van een spie-einde en de schacht van een bijpassend mofeinde. Tussen het mofeinde 7 en het spie-einde 8 kunnen afdichtelementen zijn voorzien, zoals bijvoorbeeld één of 5 meerdere elastische afdichtringen 9 voor het tot stand brengen van een waterdichte verbinding. De schacht 12 heeft in het getoonde uitvoeringsvoorbeeld een gegolfde omtrekswand. Uiteraard zijn andere uitvoeringsvormen mogelijk. Zo kan de omtrekswand bijvoorbeeld zijn voorzien van ribben. Ook kunnen de golven een ander profiel hebben dan getoond.

10 Het overgangsgedeelte 14 is ingericht om eventuele diameterverschillen tussen de schacht 12 en een toegangsvoorziening te overbruggen. Het overgangsgedeelte 14 omvat daartoe een eerste einde 16 dat passend op de schacht 12 aansluitbaar is en een tweede einde 18 met een kleinere diameter, dat passend op genoemde toegangsvoorziening aansluitbaar is. Voor het aansluiten kan wederom 15 gebruik worden gemaakt van een mof-spie verbinding (als getoond) of andere, op zichzelf bekende koppelmiddelen. Het overgangsdeel 14 kan tussen genoemd eerste en tweede einde 16,18 een conisch, gekromd, getrapt of anderszins toelopend verloop hebben.

De put 1 omvat een omtrekswand 2 met openingen 5 voor aansluiting op één 20 of meerdere buizen van bijvoorbeeld een rioolsysteem of een afwateringsysteem (niet getoond). De openingen 5 kunnen daartoe zijn voorzien van aansluitmoffen (niet getoond) die integraal kunnen zijn meegevormd of als losse onderdelen zijn vervaardigd. Het aantal openingen 5 kan per toepassing verschillen, evenals de onderlinge ligging van deze openingen 5 en/of hun respectieve diameters. De put 1 25 omvat voorts een bodem 3, welke kan zijn voorzien van een op de openingen 5 aansluitend stroomprofiel 4, dat bijvoorbeeld de vorm kan hebben van een kanaal. Ook de bodem 3 kan integraal zijn meegevormd of als afzonderlijk onderdeel zijn vervaardigd. De put 1 kan voorts zijn voorzien van verstevigingsribben 6, welke zich langs althans een deel van de buitenomtrek van de omtrekswand 2 kunnen uitstrekken, 30 als getoond. De omtrekswand 2 is aan een van de bodem 3 afgekeerde zijde voorzien van een mofeinde 7, voor opname van eerdergenoemde schacht 12.

6

Zoals het best te zien in Figuur 2 en 3 omvat de omtrekswand 2 ter plaatse van het mofeinde 7 een holwandige sectie 20 welke zich in het getoonde geval uitstrekt rond de gehele putomtrek. De holwandige sectie 20 heeft een buitenwand 21 en een binnenwand 22, die plaatselijk met elkaar zijn versmolten ter vorming van lokale 5 verstevigingen 25. Deze verstevigingen 25 helpen in het getoonde uitvoeringsvoorbeeld met name om vervorming van de binnenwand 22 te verhinderen zodat deze binnenwand 22 over de gehele omtrek afdichtend kan aanliggen tegen een in het mofeinde 7 gestoken spie-einde 8 van de schacht 12 en/of een rond het spie-einde 8 voorzien afdichtelement 9.

10 Zoals te zien in Figuur 1 omvatten de verstevigingen 25 in het getoonde uitvoeringsvoorbeeld twee types: relatief langgerekte verstevigingen 25 A, welke zich met een lengte-as uitstrekken in omtreksrichting van de put, en relatief korte verstevigingen 25B welke afwisselend tussen de langgerekte verstevigingen 25A zijn geplaatst. De verstevigingen 25A,B zijn gerangschikt in twee boven elkaar gelegen rijen 15 26, waarbij de korte verstevigingen 25B versprongen liggen ten opzichte van elkaar, en de langgerekte verstevigingen 25 A elkaar overlappen, in omtreksrichting gezien. Door de verstevigingen 25 over ten minste twee rijen 26 te rangschikken wordt het gebied waarover de omtrekswand 2, in het bijzonder het mofeinde 7 wordt verstevigd vergroot, in axiale richting gezien. Hierdoor kan de afdichting tussen het mofeinde 7 en de 20 schacht 12 over een relatief groot gebied tot stand worden gebracht, hetgeen met name gunstig is als op voorhand niet precies duidelijk is waar bedoelde afdichting komt te liggen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij schachten 12 met een gegolfde wand als getoond in Figuur 1. Afhankelijk van waar deze schacht wordt afgezaagd (in een dal of in een top van de golf) zal het schachteinde 8 dieper of minder diep in het mofeinde 7 25 reiken. Uiteraard kunnen de versteviging 25 in meer dan twee rijen 26 zijn gerangschikt.

De hiervoor beschreven put 1 kan bijvoorbeeld worden vervaardigd met behulp van een matrijssamenstel 30 als getoond in Figuur 4, bijvoorbeeld door rotatiegieten. Het getoonde matrijssamenstel 30 omvat een buitenmatrijs 31 en een binnenmatrijs 32 waartussen in samengestelde toestand een vorm- of matrijsholte 33 is 30 bepaald, corresponderend met de te vormen put 1. De vormholte 33 omvat ten minste een plug 35 voor het vormen van een opening 5 in de omtrekswand 2 van de put 1. De vormholte 33 omvat voorts, in het gedeelte waar de holwandige sectie 20 van de put 1 7 wordt gevormd, een aantal vernauwingen 36 ter vorming van de verstevigingen 25.

Deze vernauwingen zijn in het getoonde uitvoeringsvoorbeeld gevormd door de buitenmatrijs 31 te voorzien van uitstulpingen 40 welke tot op korte afstand S van de binnenmatrijs 32 reiken. Deze afstand S is kleiner dan twee maal de wanddikte van de 5 buiten- en binnenwand 21,22 van de te vormen holwandige sectie 20. Hierdoor zullen genoemde wanden 21 ter plaatse met elkaar versmelten tijdens het gieten.

De uitstulpingen 40 kunnen bijvoorbeeld zijn vormgegeven als getoond in Figuur 5, waarin slechts een deel van de buitenmatrijs 31 is getoond. In deze uitvoeringsvariant hebben de uitstulpingen 40 alle in hoofdzaak eenzelfde langgerekte 10 vorm. Zij zijn versprongen ten opzichte van elkaar gerangschikt in twee boven elkaar gelegen rijen (schematisch aangeduid met onderbroken lijnen) en wel zodanig dat zij tezamen de gehele omtrek van de buitenmatrijs 31 beslaan doch geen aaneengesloten, in zichzelf gesloten uitstulping vormen. In plaats daarvan zijn tussen de uitstulpingen 40 doorgangen 42 gevormd. Hierlangs kan tijdens het vullen van de vormholte 33 kunststof 15 vloeien waardoor de gehele holte 33 kan worden gevuld, ook delen daarvan die in vulrichting gezien achter de uitstulpingen 40 zijn gelegen.

Figuur 6 toont schematisch in bovenaanzicht een alternatieve uitvoeringsvorm van een buitenmatrijs 131 en een binnenmatrijs 132 volgens de uitvinding, voor het vervaardigen van de in de Figuren 1-3 getoonde put 1. In deze 20 uitvoeringsvorm is de buitenmatrijs 131 voorzien van relatief langgerekte uitstulpingen 140 A voor het vormen van de langgerekte verstevigingen 25 A en relatief korte uitstulpingen 140B voor het vormen van de korte verstevigingen 25B. Deze uitstulpingen 140A,B kunnen wederom versprongen ten opzichte van elkaar zijn gerangschikt in twee of meerdere boven elkaar gelegen rijen, corresponderend met het 25 gewenste verstevigingspatroon.

De getoonde buitenmatrijs 131 is samengesteld uit twee helften 131A,B, welke uiteen kunnen worden bewogen in de richting van pijlen A, dat wil zeggen in hoofdzaak haaks op hun deelvlak D. De vormgeving en ligging van de uitstulpingen 140A,B is zodanig dat deze lossend zijn in genoemde beweegrichting A.

30 Vanzelfsprekend zijn andere uitvoeringsvormen mogelijk, waarbij de uitstulpingen 40,140 een andere vorm hebben en/of anders zijn gerangschikt. Van belang is steeds dat tussen de uitstulpingen 40,140 doorgangen 42 zijn gevormd via 8 welke de gehele matrijsholte 33 kan worden gevuld. Van belang is voorts dat de uitstulpingen 40 tezamen althans nagenoeg de gehele lengte van de holwandige sectie 20 overbruggen, in omtreksrichting gezien, zodat bedoelde sectie 20 over zijn hele lengte is verstevigd.

5 Volgens een alternatieve uitvoeringsvorm kunnen de uitstulpingen zijn aangebracht op de binnenmatrijs (niet getoond). In een dergelijk geval kunnen de uitstulpingen bijvoorbeeld als klapkemen zijn uitgevoerd teneinde de lossendheid van de binnenmatrijs te waarborgen. Een dergelijke uitvoeringsvorm kan bijvoorbeeld voordeel bieden wanneer de holwandige sectie 20 een spie-einde betreft. De buitenwand 10 21 van de sectie 20 kan dan een in hoofdzaak glad verloop hebben en aldus afdichtend aanliggen tegen een op het spie-einde geplaatst mofeinde.

Het hiervoor beschreven en getoonde principe is toepasbaar in elk matrijssamenstel waarin holwandige producten worden gevormd die plaatselijke versteviging behoeven.

15 De uitvinding is geenszins beperkt tot de in de beschrijving en de tekening getoonde uitvoeringsvoorbeelden. Alle combinaties van (delen van) beschreven en/of getoonde uitvoeringsvormen worden geacht onder de uitvindingsgedachte te vallen. Bovendien zijn vele variaties daarop mogelijk binnen het door de conclusies geschetste raam van de uitvinding.

20 1036127

Claims (13)

1. Put omvattende een kunststof omtrekswand voorzien van openingen voor aansluiting van de put op één of meerdere buizen, waarbij de omtrekswand een holwandige sectie omvat voorzien van een binnenwand en een buitenwand, waarbij de binnenwand en de buitenwand plaatselijk tegen elkaar liggen ter vorming van 5 verstevigingen, waarbij de verstevigingen zodanig zijn gerangschikt dat zij tezamen de gehele holwandige sectie in omtreksrichting overbruggen, doch zonder daarbij één aaneengesloten aanligging tussen de binnenwand en de buitenwand te vormen.

2. Put volgens conclusie 1, waarbij de holwandige sectie zich uitstrekt rondom de gehele putomtrek.

3. Put volgens conclusie 1 of 2, waarbij de omtrekswand een koppeldeel omvat, voor koppeling van de put aan een externe component, bijvoorbeeld een schacht, waarbij de holwandige sectie zich uitstrekt nabij of ter plaatse van dat koppeldeel.

4. Put volgens conclusie 3 waarbij het koppeldeel een mofeinde is.

5. Put volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij althans de 15 omtrekswand is vervaardigd door rotatiegieten.

6. Put volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de verstevigingen onderling verschillende vormen en/of aftnetingen hebben.

7. Put volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij ten minste een van de verstevigingen een langgerekte vorm heeft, waarbij een lengteas van de betreffende 20 versteviging zich uitstrekt in omtreksrichting van de put.

8. Put volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de verstevigingen zijn gerangschikt in zich langs de putomtrek uitstrekkende rijen.

9. Put volgens conclusie 8, waarbij de verstevigingen in naast elkaar gelegen rijen versprongen liggen ten opzichte van elkaar.

10. Put volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de verstevigingen zodanig versprongen ten opzichte van elkaar zijn gerangschikt dat zij elkaar in omtreksrichting gezien althans gedeeltelijk overlappen.

11. Matrijssamenstel voor het vervaardigen van een put volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij het matrijssamenstel een buitenmatrijs en een 30 binnenmatrijs omvat die in samengestelde toestand een vormholte bepalen voor het 1036127 daarin vormen van de put, waarbij de vormholte ter plaatse van de te vormen holwandige sectie is voorzien van plaatselijke vernauwingen alwaar de afstand tussen de buitenmatrijs en de binnenmatrijs plaatselijk zo klein is dat een ter plaatse tegen de buitenmatrijs gevormde buitenwand, respectievelijk een tegen de binnenmatrijs 5 gevormde binnenwand van de te vormen holwandige sectie met elkaar versmelten ter vorming van een versteviging, waarbij de vernauwingen zodanig in de vormholte zijn gerangschikt dat zij tezamen de gehele te vormen holwandige sectie overbruggen, in omtreksrichting, doch zonder daarbij een aaneengesloten vernauwing te vormen tussen de buitenmatrijs en de binnenmatrijs.

12. Matrijssamenstel volgens conclusie 11, waarbij de vernauwingen zijn gevormd door de buitenmatrijs en/of de binnenmatrijs aan een naar elkaar gekeerde zijde te voorzien van uitstulpingen.

13. Matrijssamenstel volgens conclusie 12, waarbij de buitenmatrijs twee helften omvat, elk voorzien van uitstulpingen, waarbij de helften uiteen beweegbaar zijn in een 15 richting in hoofdzaak haaks op hun deel vlak en waarbij vormgeving en ligging van de uitstulpingen zodanig is dat deze lossend zijn in genoemde beweegrichting van de matrijshelften. 20 1036127