NL1014777C2

NL1014777C2 - Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting en werkwijze voor luidsprekergeluidsreproductie onder gebruikmaking van positie-aanpasbare virtuele geluidsbeelden.

Info

Publication number: NL1014777C2
Application number: NL1014777A
Authority: NL
Inventors: Kim Sang-Wook; Kim Doh-Hyung; Seo Yang-Seock
Original assignee: Samsung Electronics Co Ltd
Priority date: 1999-06-10
Filing date: 2000-03-28
Publication date: 2002-10-22
Also published as: KR100416757B1; US7382885B1; JP2001028800A; KR20010001993A; CN1235443C; NL1014777A1; CN1277532A; JP4584416B2

Description

Korte aanduiding: Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting en werk wijze voor luidsprekergeluidsreproductie onder gebruikmaking van positie-aanpasbare virtuele geluidsbeelden .

De uitvinding heeft betrekking op een driedimensionele geluids-reproductie-inrichting en meer in het bijzonder op een geluidsre-productie-inrichting en een werkwijze voor een luidspreker onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen 5 worden aangepast, waarbij de inrichting en de werkwijze worden gebruikt in draagbare/persoonlijke meerkanaalsgeluidsafspeelinrichtin-gen, draagbare/persoonlijke digitale geluidsuitzendingontvangers, multimediacomputers, HD-televisie, geluid/beeld-huistheatersystemen en bij beeldvergaderen.

10 Wanneer een luisteraar van plan is om de posities van luidspre kers of de ruimte tussen de luidsprekers volgens zijn voorkeur aan te passen, dient de luisteraar de luidsprekereenheden rechtstreeks te bewegen om hun posities en hoeken te veranderen. Aangezien de technologie zich ontwikkelt, kan echter een zodanig proces worden uitge-15 voerd, dat geluidsbeelden worden geproduceerd op de posities van in een virtuele ruimte aanwezige virtuele luidsprekers.

Wanneer de positie van een virtueel geluidsbeeld onder gebruikmaking van een gangbare driedimensionele geluidsreproductiewerkwijze wordt veranderd, dienen alle met de positie corresponderende coëf-20 ficiënten van een overdrachtsfunctie te worden verschaft, zodat een complexiteitsprobleem in de omvang van een geheugen en een bij een coëfficiëntsverandering optredend probleem van reactiesnelheidsver-traging kunnen optreden.

Om het complexiteitsprobleem in de omvang van een geheugen te 25 verminderen kunnen coëfficiënten bij voorafbepaalde hoeken worden gebruikt. Aangezien de coëfficiënten worden verkregen onder gebruikmaking van een benaderingsuitdrukking voor de overdrachtsfunctie, is echter een operationele prestatie voor het oplossen van de benaderingsuitdrukking voor de overdrachtsfunctie vereist, en treedt bij 30 het verkrijgen van de coëfficiënten een tijdsvertraging op. Aangezien het moeilijk is om de uitdrukking met een eenvoudige bestu-ringsinrichting op te lossen, is bovendien de hulp van een centrale verwerkingseenheid vereist.

1 0 1 4 7 7 7.

- 2 -

Met de opkomst van DVD, digitale TV- en HDTV-uitzendingen, worden tegenwoordig meerkanaalsgeluidsdiensten verschaft. Om op effectieve wijze te kunnen genieten van het meerkanaalsgeluid, zijn er evenveel luidsprekers en versterkers als het aantal kanalen noodzake-5 lijk. Dientengevolge treedt er een probleem op, dat een meerkanaals-geluidseffect niet kan worden verkregen met bestaande uitgangssyste-men met twee kanalen. Om dit probleem op te lossen is een werkwijze voor het verschaffen van eenzelfde effect als in het geval van het toepassen van vele luidsprekers gewenst bij het reproduceren van 10 meerkanaalsgeluid via twee kanalen.

De werkwijze kan worden bewerkstelligd door het verschaffen van vele virtuele geluidsbeelden in een driedimensionele ruimte onder gebruikmaking van uitgangspoorten. Volgens een gangbare werkwijze voor het vormen van virtuele geluidsbeelden wordt bij het vormen van een 15 enkel virtueel geluidsbeeld een stel van met de linker- en rechteroren corresponderende overdrachtsfuncties gebruikt. Bij het vormen van N virtuele geluidsbeelden worden N met het rechteroor corresponderende overdrachtsfuncties en N met het linkeroor corresponderende overdrachtsfuncties gebruikt. Met andere woorden, neemt de werkings-20 complexiteit in evenredigheid met het aantal te vormen virtuele geluidsbeelden toe, en de overdrachtsfuncties voor de op voorafbepaalde posities te verschaffen virtuele geluidsbeelden dienen in een geheugen te worden opgeslagen, zodat een probleem, dat de capaciteit van het geheugen vergroot dient te worden, zich voor kan doen.

25 Om de bovenstaande problemen op te lossen, is het een doel van de uitvinding een meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting en werkwijze voor luidsprekergeluidsreproductie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden te verschaffen, waarbij de posities van de virtuele geluidsbeelden veranderd kunnen worden zonder een filtercoëffi-30 ciënt te veranderen.

Om het bovenstaande doel te bereiken, verschaft de uitvinding dienovereenkomstig een meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting voor luidsprekerreproductie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities aangepast kunnen worden. De inrichting bevat 35 een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid voor het compenseren van het optreden van overspraak in ten minste een ingangsgeluidssignaal volgens de opstelling van luidsprekers, het verkrijgen van overdrachtsfuncties, die optreden wanneer geluid van een positie in een driedimensionele ruimte aan beide oren van een luisteraar wordt overgedra-40 gen, en het vormen van een aantal eerste virtuele geluidsbeelden in 1014777 - 3 - een driedimensionele ruimte onder gebruikmaking van de overdrachtsfuncties; een besturingsorgaan voor het opwekken van aanpassingsfac-toren voor het aanpassen van de posities van ten minste een tweede virtueel geluidsbeeld; een uitgangspositieaanpasorgaan voor het be-5 sturen van het ten minste ene geluidssignaal, met betrekking tot welk signaal het aantal eerste virtuele geluidsbeelden wordt gevormd door de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid, met de door het besturingsorgaan opgewekte aanpassingsfactoren en aanpassingsposities van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld; en een optelorgaan voor 10 het optellen van aan de linkeruitgang gerelateerde signalen van het ten minste ene geluidssignaal met betrekking tot welk signaal de positie van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld wordt aangepast, en voor het optellen van aan de rechteruitgang gerelateerde signalen van het ten minste ene geluidssignaal met betrekking tot 15 welk signaal de positie van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld wordt aangepast, om linker en rechter geluidssignalen op te wekken voor het vormen van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld.

Volgens een ander aspect verschaft de uitvinding een meerka-20 naalsgeluidsreproductie-inrichting voor luidsprekerreproductie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities aangepast kunnen worden. De inrichting bevat een besturingsorgaan voor het opwekken van aanpassingsfactoren voor het aanpassen van de positie van ten minste een tweede virtueel geluidsbeeld; een uitgangs-25 positieaanpasorgaan voor het besturen van ten minste een ingangs-geluidssignaal met de door het besturingsorgaan opgewekte aanpassingsfactoren en het aanpassen van de positie van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld; een virtueel-geluidsbeeldvormingseen-heid voor het compenseren van het optreden van overspraak in het ten 30 minste ene geluidssignaal volgens de opstelling van luidsprekers, waarbij het geluidssignaal de positieaanpassing voor het tweede virtuele geluidsbeeld in het uitgangspositieaanpasorgaan heeft ondergaan, het verkrijgen van overdrachtsfuncties, die optreden wanneer geluid vanaf een positie in een driedimensionele ruimte aan beide 35 oren van een luisteraar wordt overgedragen, en het vormen van een aantal eerste virtuele geluidsbeelden in een driedimensionele ruimte onder gebruikmaking van de overdrachtsfuncties; en een optelorgaan voor het optellen van aan de linkeruitgang gerelateerde signalen van het ten minste ene geluidssignaal, dat door het uitgangspositieaan-40 pasorgaan en de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid is bewerkt, en 1014777 - 4 - voor het optellen van aan de rechteruitgang gerelateerde signalen van het ten minste ene geluidssignaal, dat door het uitgangspositieaan-pasorgaan en de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid is bewerkt, om linker en rechter geluidssignalen op te wekken voor het vormen van 5 het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld.

Volgens nog een ander aspect verschaft de uitvinding een meer-kanaalsgeluidsreproductie-inrichting voor luidsprekerreproductie onder gebruikmaking van een virtueel geluidsbeeld, waarvan de posities aangepast kunnen worden met betrekking tot een mono-ingangsge-10 luidssignaal. De meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting bevat een besturingsorgaan voor het opwekken van gewogen waarden en fasevertra-gingswaarden voor het aanpassen van een positie, waarin een tweede virtueel geluidsbeeld zal worden gevormd op basis van een voorafbepaalde positie A waarin een eerste virtueel geluidsbeeld zal worden 15 gevormd en een voorafbepaalde positie B waarin een eerste virtueel geluidsbeeld zal worden gevormd, met betrekking tot het mono-ingangs-geluidssignaal; een uitgangspositieaanpasorgaan voor het verdelen van het mono-ingangsgeluidssignaal in twee signalen en het toepassen van de gewogen waarde en de fasevertragingswaarde op elk corresponderende 20 verdeelde monogeluidssignaal om de positie waarin het tweede virtuele geluidsbeeld zal worden gevormd, aan te passen; een virtueel-geluids-beeldvormingseenheid, die een A-overdrachtsfunctieverwerkingsinrich-ting voor het vermenigvuldigen van een door de toepassing van de gewogen waarde en de fasevertragingswaarde voor de positie A op een van 25 de verdeelde monogeluidssignalen verkregen monogeluidssignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, en een B-overdrachtsfunctiever-werkingsinrichting voor het vermenigvuldigen van een door de toepassing van de gewogen waarde en de fasevertragingswaarde voor de posi-30 tie B op het andere verdeelde monogeluidssignaal verkregen monogeluidssignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B, omvat; en een optelorgaan voor het optellen van met het rechteroor van een luisteraar corresponderende signalen en het optellen van met het linkeroor 35 van de luisteraar corresponderende signalen, onder de door middel van de vermenigvuldigingen met de overdrachtsfuncties voor het vormen van de eerste virtuele geluidsbeelden in de voorafbepaalde posities A en B verkregen geluidssignalen, om linker- en rechtersignalen voor het vormen van het tweede virtuele geluidsbeeld op te wekken.

1014777 - 5 -

Volgens nog een ander aspect verschaft de uitvinding een meer-kanaalsgeluidsreproductie-inrichting voor luidsprekerreproductie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot linker en rechter ingangs-5 stereogeluidssignalen L en R. De meerkanaalsgeluidsreproductie-in-richting bevat een besturingsorgaan voor het opwekken van gewogen waarden en fasevertragingswaarden voor het aanpassen van posities C-links en C-rechts, waarin tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd op basis van een voorafbepaalde positie A, waarin een 10 eerste virtueel geluidsbeeld zal worden gevormd, en een voorafbepaalde positie B, waarin een eerste virtueel geluidsbeeld zal worden gevormd, met betrekking tot de linker en rechter ingangsstereogeluids-signalen L en R; een uitgangspositieaanpasorgaan voor het tot stand brengen van een A-positiereferentiesignaal door het optellen van een 15 signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragings-waarde op het linkersignaal L, bij een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, 20 en voor het tot stand brengen van een B-positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, bij een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie 25 B corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, teneinde de posities waarin de tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd, aan te passen; een virtueel-ge-luidsbeeldvormingseenheid, die een A-overdrachtsfunctieverwerkingsin-richting voor het vermenigvuldigen van het A-positiereferentiesignaal 30 met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, en een B-overdrachtsfunc-tieverwerkingsinrichting voor het vermenigvuldigen van het B-positie-referentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B, omvat; 35 en een optelorgaan voor het optellen van de met het rechteroor van een luisteraar corresponderende signalen en het optellen van met het linkeroor van de luisteraar corresponderende signalen, onder de re-sultaatsignalen van de door de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid uitgevoerde vermenigvuldiging met de overdrachtsfuncties, om linker- 1014777 - 6 - en rechtersignalen voor het vormen van de tweede virtuele geluidsbeelden in de posities C-links en C-rechts op te wekken.

Volgens een ander aspect verschaft de uitvinding een meerka-naalsgeluidsreproductie-inrichting voor luidsprekerreproductie onder 5 gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot vijfkanaalsingangsgeluidssigna-len, een linkersignaal L, een rechtersignaal R, een achterlinkersig-naal SL, een achterrechtersignaal SR, en een centraal signaal C. De meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting bevat een besturingsorgaan 10 voor het opwekken van gewogen waarden en fasevertragingswaarden voor het aanpassen van posities C-links en C-rechts, waarin tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd op basis van een voorafbepaalde positie A, waarin een eerste virtueel geluidsbeeld zal worden gevormd, en een voorafbepaalde positie B, waarin een eerste virtueel 15 geluidsbeeld zal worden gevormd, met betrekking tot de vijfkanaals-ingangsgeluidssignalen L, R, SL, SR en C; een uitgangspositieaanpas-orgaan voor het tot stand brengen van een A-positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen 20 waarde en fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, het achterlinkersignaal SL, en het centrale signaal C, en voor het tot stand brengen van een B-positiereferen-25 tiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde een fasevertragings-30 waarde op het linkersignaal L, het achterrechtersignaal SR, en het centrale signaal C, teneinde de posities, waarin de tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd, aan te passen; een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid, die een A-overdrachtsfunctieverwerkings-inrichting voor het vermenigvuldigen van het A-positiereferentiesig-35 naai met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, en een B-overdrachts-functieverwerkingsinrichting voor het vermenigvuldigen van het B-positiereferentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B, 40 omvat; en een optelorgaan voor het optellen van met het rechteroor 1014777 - 7 - van een luisteraar corresponderende signalen en het optellen van met het linkeroor van de luisteraar corresponderende signalen, onder de resultaatsignalen van de door de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid uitgevoerde vermenigvuldiging met de overdrachtsfuncties, om linker-5 en rechtersignalen voor het vormen van tweede virtuele geluidsbeelden in de posities C-links, C-rechts, centraal, achterlinks en achter-rechts op te wekken.

Om het bovengenoemde doel te bereiken, verschaft de uitvinding een meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze onder gebruikmaking van 10 virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast. De werkwijze bevat de stappen van het vormen van een aantal eerste virtuele geluidsbeelden in een gebied, waarin een positie kan worden aangepast in een driedimensionele ruimte met betrekking tot ingangs-geluidssignalen, en het aanpassen van de positie van een tweede vir-15 tueel geluidsbeeld door het aanpassen van de belangrijkheid van het aantal eerste virtuele geluidsbeelden met betrekking tot de geluidssignalen, die zijn bewerkt voor het vormen van het aantal eerste virtuele geluidsbeelden.

Volgens een ander aspect verschaft de uitvinding een meerka-20 naalsgeluidsreproductiewerkwijze voor luidsprekerreproductie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot een mono-ingangsgeluidssignaal.

De meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze bevat de stappen van (a) het opwekken van signalen voor het vormen van een eerste virtueel 25 geluidsbeeld in een voorafbepaalde positie A in een driedimensionele ruimte en signalen voor het vormen van een eerste virtueel geluidsbeeld in een voorafbepaalde positie B in de driedimensionele ruimte, met betrekking tot de ingangsgeluidssignalen, (b) het toepassen van gewogen waarden en tijdsvertragingen op de signalen voor het vormen 30 van de eerste virtuele geluidsbeelden in de positie A respectievelijk B, om ruimtelijke posities van de eerste virtuele geluidsbeelden en de faseverschillen tussen de signalen voor het vormen van de eerste virtuele geluidsbeelden aan te passen, en (c) het optellen van met het rechteroor van een luisteraar corresponderende signalen en het 35 optellen van met het linkeroor van de luisteraar corresponderende signalen, onder de door de toepassing van de gewogen waarden en de tijdsvertragingen aangepaste signalen, om linker- en rechtersignalen voor het vormen van een tweede virtueel geluidsbeeld op te wekken.

Volgens een ander aspect verschaft de uitvinding een meerka-40 naalsgeluidsreproductiewerkwijze voor luidsprekerreproductie onder 1014777 - 8 - gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot een mono-ingangsgeluidssignaal.

De meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze omvat de stappen van (a) het toepassen van met voorafbepaalde posities A en B corresponderende 5 gewogen waarden en tijdsvertragingen op het mono-ingangsgeluidssig-nscil oir» 6ΘΠ positie, weerin een tweede virtueel geluidsbeeld gevormd zal worden, aan te passen, (b) het vermenigvuldigen van een geluidssignaal, dat is verkregen door de toepassing van de gewogen waarde en de tijdsvertraging voor de positie A op het raono-ingangsgeluidssig-10 naai, met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, en het vermenigvuldigen van een geluidssignaal, dat is verkregen door de toepassing van de gewogen waarde en de tijdsvertraging voor de positie B op het mono-ingangsgeluidssignaal, met overdrachtsfuncties voor het vormen van 15 het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B, en (c) het optellen van met het rechteroor van een luisteraar corresponderende signalen en het optellen van met het linkeroor van de luisteraar corresponderende signalen, onder de geluidssignalen, die zijn verkregen door de vermenigvuldigingen met de overdrachtsfuncties 20 voor het vormen van de eerste virtuele geluidsbeelden in de voorafbepaalde posities A en B, om linker- en rechtersignalen voor het vormen van het tweede virtueel geluidsbeeld op te wekken.

Volgens nog een ander aspect verschaft de uitvinding een meer-kanaalsgeluidsreproductiewerkwijze voor luidsprekerreproductie onder 25 gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot linker en rechter ingangsstereo-geluidssignalen L en R. De meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze bevat de stappen van (a) het met betrekking tot de linker en rechter ingangsstereogeluidssignalen L en R tot stand brengen van een A-30 positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het lin-kersignaal L, bij een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen 35 waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, en het tot stand brengen van een B-positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, bij een signaal, dat is ver-40 kregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie B cor- 1014777 - 9 - responderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het linker-signaal L, om posities C-links en C-rechts, waarin tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd, aan te passen, (b) het vermenigvuldigen van het A-positiereferentiesignaal met overdrachtsfunc-5 ties voor het vormen van een eerste virtueel geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, en het vermenigvuldigen van het B-positierefe-rentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van een eerste virtueel geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B, en (c) het optellen van de met het rechteroor van een luisteraar corresponderende 10 signalen onder de in de stap (b) verkregen resultaatsignalen, en het optellen van met het linkeroor van de luisteraar corresponderende signalen onder de in de stap (b) verkregen resultaatsignalen, om linker- en rechtersignalen voor het vormen van de tweede virtuele geluidsbeelden in de posities C-links en C-rechts op te wekken.

15 Volgens een ander aspect verschaft de uitvinding een meerka- naalsgeluidsreproductiewerkwijze voor luidsprekerreproductie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot vijfkanaalsingangsgeluidssigna-len, een linkersignaal L, een rechtersignaal R, een achterlinkersig-20 naai SL, een achterrechtersignaal SR en een centraal signaal C. De meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze bevat de stappen van (a) het met betrekking tot de vijfkanaalsingangsgeluidssignalen L, R, SL, SR en C tot stand brengen van een A-positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een 25 met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, het achterlinkersignaal SL, en het centrale signaal C, 30 en tot stand brengen van een B-positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie B 35 corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, het achterrechtersignaal SR, en het centrale signaal C, teneinde posities C-links en C-rechts, waarin tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd, aan te passen, (b) het vermenigvuldigen van het A-positiereferentiesignaal met overdrachtsfuncties 40 voor het vormen van een eerste virtueel geluidsbeeld in de voorafbe- 1014777 - 10 - paalde positie A, en het vermenigvuldigen van het B-positiereferen-tiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van een eerste virtueel geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B, en (c) het optellen van roet het rechteroor van een luisteraar corresponderende 5 signalen onder de in de stap (b) verkregen resultaatsignalen en het optellen van met het linkeroor van de luisteraar corresponderende signalen onder de in de stap (b) verkregen resultaatsignalen, om linker- en rechtersignalen voor het vormen van tweede virtuele geluidsbeelden in de posities C-links, C-rechts, centraal, achterlinks en 10 achterrechts op te wekken.

De bovenstaande doelen en voordelen van de uitvinding zullen duidelijker worden door het in detail beschrijven van een voorkeursuitvoeringsvorm daarvan onder verwijzing naar de bijgevoegde tekening, waarin: 15 fig. IA tot en met 1C gangbare werkwijzen voor het vormen van virtuele geluidsbeelden in een driedimensionele ruimte tonen: fig. IA voor koptelefoons, fig. 1B voor luidsprekers en fig. 1C voor veralgemenisering van fig. 1B; fig. 2 een werkwijze toont, die wordt gebruikt voor het ontwer-20 pen van een filter voor het verwijderen van overspraak, die tijdens luidsprekergeluidsreproductie kan optreden; fig. 3A en 3B blokschema's zijn voor het weergeven van uitvoeringsvormen van een werkwijze volgens de uitvinding voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities via luidsprekers 25 kunnen worden aangepast in een driedimensionele ruimte; fig. 4A en 4B blokschema's zijn voor het weergeven van de gedetailleerde uitvoeringsvorm van een werkwijze volgens de uitvinding voor het vormen van een nieuw enkel virtueel geluidsbeeld, waarvan de positie kan worden aangepast door middel van uitvoeringsvormen van de 30 werkwijzen voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities via luidsprekers kunnen worden aangepast in een driedimensionele ruimte; fig. 5A en 5B uitvoeringsvormen zijn, elk bestemd voor het met twee luidsprekers vormen van een enkel virtueel geluidsbeeld, waarvan 35 de positie kan worden aangepast; fig. 6A en 6B uitvoeringsvormen zijn, die elk de positie van het als gevolg van een faseverschil gevormde tweede virtueel geluidsbeeld tonen; 1014777 - 11 - fig. 7 een uitvoeringsvorm is voor het vormen van twee virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities met twee luidsprekers kunnen worden aangepast door het aanpassen van een gewogen waarde; fig. 8 een blokschema is voor het weergeven van een werkwijze 5 voor het vormen van twee virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast door middel van een uitvoeringsvorm van een werkwijze voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities met een luidspreker kunnen worden aangepast in een driedimen-sionele ruimte, volgens de uitvinding; 10 fig. 9 een blokschema is voor het weergeven van een werkwijze voor het vormen van twee virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities eenvoudig kunnen worden aangepast door het positioneren van een van eerste virtuele geluidsbeelden in het centrum van twee luidsprekers, door een uitvoeringsvorm van een werkwijze voor het vormen van vir-15 tuele geluidsbeelden, waarvan de posities met een luidspreker kunnen worden aangepast in een driedimensionele ruimte, volgens de uitvinding; fig. 10 een blokschema is voor het weergeven van een werkwijze voor het vormen van twee virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities 20 eenvoudig kunnen worden aangepast door middel van het symmetrisch positioneren van eerste virtuele geluidsbeelden aan de linker en rechter voorzijde van een luisteraar, door middel van een uitvoeringsvorm van een werkwijze voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities met een luidspreker kunnen worden aangepast in een 25 driedimensionele ruimte, volgens de uitvinding; fig. 11 een blokschema is voor het weergeven van een werkwijze voor het vormen van vijf virtuele geluidsbeelden onder gebruikmaking van twee luidsprekers, door middel van een uitvoeringsvorm van een werkwijze voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de po-30 sities met een luidspreker kunnen worden aangepast in een driedimensionele ruimte, volgens de uitvinding; fig. 12 een blokschema is, dat een werkwijze voor het positioneren van een van eerste virtuele geluidsbeelden in het midden tussen twee luidsprekers, door middel van een uitvoeringsvorm van een werk-35 wijze voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities via luidsprekers kunnen worden aangepast in een driedimensionele ruimte, toont; en fig. 13 een blokschema is, dat een werkwijze voor het symmetrisch positioneren van eerste virtuele geluidsbeelden aan de linker 40 en rechter voorzijde van een luisteraar, als een uitvoeringsvorm van 1014777 - 12 - een werkwijze voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities via luidsprekers aanpasbaar zijn in een driedimensionele ruimte, toont.

Een werkwijze voor het vormen van een virtueel geluidsbeeld, 5 waarvan de positie kan worden aangepast onder gebruikmaking van een hoofd-gerelateerde overdrachtsfunctie, een tijdens virtuele geluids-beeldreproductie via een luidspreker optredend overspraakprobleem, en een werkwijze voor het oplossen van het probleem zullen worden beschreven. Vervolgens zal een werkwijze voor het aanpassen van de po-10 sitie van een virtueel geluidsbeeld onder gebruikmaking van twee luidsprekers worden beschreven.

Een virtueel-geluidsbeeldvormingswerkwijze gebruikt een hoofd-gerelateerde overdrachtsfunctie (HRTF). De HRTF is een overdrachtsfunctie, waarin een weg van een geluidsbron naar het trommelvlies van 15 een persoon mathematisch wordt gemodelleerd. De functiekarakteristiek van de HRTF varieert volgens de relatieve positierelatie tussen de geluidsbron en het hoofd. Meer in het bijzonder is de HRTF, welke een overdrachtsfunctie in een frequentiestelsel is, voor het weergeven van de voortplanting van geluid van een geluidsbron naar het oor van 20 een persoon in een vrij veld, een karakteristieke functie, die in het hoofd, de oorschelp en de romp van een persoon optredende frequentie-vervorming reflecteert.

De procedure door middel waarvan een persoon geluid hoort, zal op eenvoudige wijze worden besproken. Het oor van een persoon is 25 grofweg onderverdeeld in een uitwendig oor, een middenoor en een inwendig oor. Het uitwendige oor, dat gebruikelijk een oorschelp wordt genoemd, vangt geluid op en is essentieel voor de waarneming van richtingen. Het uitwendige gehoorkanaal, dat ongeveer '0,7 cm in diameter en 2,5 cm in lengte is, leidt het geluid naar een trommelvlies. 30 Aangezien het uitwendige gehoorkanaal ruwweg de vorm van een pijp met één gesloten einde heeft, veroorzaakt het kanaal resonantie in een bepaalde frequentieband. Om deze reden bestaat er een frequentieband, waarvoor het oor van een persoon gevoeliger is.

Het via het uitwendige gehoorkanaal naar het trommelvlies ge-35 zonden geluid wordt aan het middenoor overgedragen. Het geluid doet het trommelvlies trillen en dit geluid wordt derhalve aan het onmiddellijk achter het trommelvlies gelegen gehoorbeentje overgedragen. Aangezien het gehoorbeentje een functie van het versterken van een geluidsdruk heeft, wordt het geluid aan een slakkenhuis overgedragen.

1 0 1 4 777 - 13 -

Het geluid wordt waargenomen door de gehoorzenuwen, die verdeeld op het basilaire membraan aan de binnenzijde van het slakkenhuis liggen.

Uit het oogpunt van oorstructuur, wordt als gevolg van de onregelmatige vorm van de oorschelp het frequentiespectrum van een door 5 de gehoorzenuwen waargenomen geluidssignaal vervormd voordat het geluid het externe gehoorkanaal binnentreedt. Deze vervorming varieert volgens de richting of afstand van de geluidsbron. Dienovereenkomstig is de verandering in frequentiecomponenten zeer belangrijk voor een persoon om de richting van het geluid waar te nemen. Het is de HRTF 10 die de mate van de frequentievervorming weergeeft.

De HRTF is sterk afhankelijk van de positie van een geluidsbron. Met betrekking tot een enkele geluidsbron, kan de HRTF in het linkeroor van een luisteraar verschillend zijn van de HRTF in het rechteroor van de luisteraar. Aangezien individuen verschillende vor-15 men van oorschelpen en gezichten ten opzichte van elkaar hebben, kan zich een verschil tussen de waarden van de HRTF's voor individuen voordoen. Dientengevolge zijn de karakteristieken van de HRTF's voor vele verschillende individuen gemeten en de gemiddelde waarde daarvan wordt gebruikt als een gemodelleerde waarde.

20 HRTF's worden gemeten door in hoofdzaak dezelfde methode te ge bruiken als die van het meten van een impulsresponsie van een systeem. Met andere woorden, is het resultaat van het meten van een uitgangssignaal van het systeem in reactie op een ingangsimpuls een impulsresponsie. Het resultaat van het omzetten van de impulsresponsie 25 naar het frequentiedomein is een HRTF.

Een HRTF kan op vele verschillende manieren worden gemeten. Gewoonlijk varieert de waarde van een HRTF met de richting van een geluidsbron en de positie in een uitwendig gehoorkanaal, waarin de meting van de HRTF wordt uitgevoerd. HRTF' worden gemeten op verschil-30 lende posities in een uitwendig gehoorkanaal tijdens een test. Het is bekend, dat het meten van de HRTF aan het begin van een uitwendig gehoorkanaal zeer gunstig is, zodat de meeste testen zijn uitgevoerd met dit in gedachten. In 1960 hebben Robinson en Whittle een HRTF gemeten op een positie 6-9 mm buitenwaarts van het begin van een uit-35 wendig gehoorkanaal. Een HRTF werd gemeten aan het begin van een extern gehoorkanaal door Wiener in 1947, Shaw in 1966, Burkhard en Sachs in 1975, Morimoto en Ando in 1980, en Lkabe en Miura in 1990. Een HRTF werd gemeten op een positie 2 mm binnenwaarts vanaf het begin van een uitwendig gehoorkanaal door Mehrgardt en Mellert in 1977. 40 Een HRTF werd gemeten op een positie 4 mm en een positie 4-5 mm bin- il 01 4 7 7 7 - 14 - nenwaarts vanaf het begin van een uitwendig gehoorkanaal door Platt en Laws in 1978, Platte in 1979 en Genuit in 1984. Een HRTF werd gemeten op een positie 5 mm binnenwaarts vanaf het begin van een uitwendig gehoorkanaal door Blauert in 1974. In alle bovengenoemde ge-5 vallen werd de HRTF gemeten in een toestand, waarin een uitwendig ge-niet afgesloten was. In enkele andene gevallen weird de HRTF gemeten bij een afgesloten uitwendig gehoorkanaal. Binnen een uitwendig gehoorkanaal verandert de informatie omtrent de richting van het geluid niet doch varieert de geluidsdruk met de positie.

10 Voor een in een HRTF-meettest gebruikt dummyhoofd wordt gewoon lijk KEMAR gebruikt. KEMAR is een door Knowles Electronics vervaardigde etalagepop. De meting wordt uitgevoerd in een anachroïsche kamer, waarin reflecterend geluid niet volledig optreedt. KEMAR is gemonteerd op een draailichaam, dat in een 360° boog naar rechts en 15 links draait. Een aantal luidsprekers is in een boog aangebracht teneinde op en neer beweegbaar te zijn. Een impulsresponsie wordt gemeten onder gebruikmaking van de waarden van signalen, die zich verzamelen op een microfoon, uit de spanning op de ingangsaansluiting van een vermogensversterker.

20 Een op een zodanige wijze gemeten HRTF geeft een frequentiever- vorming aan, die optreedt, wanneer een signaal vanaf één ruimtelijk punt (bijvoorbeeld de positie van een luidspreker) naar het oor van een persoon wordt verzonden. Wanneer de vervorming wordt toegepast op een geluidssignaal, heeft een luisteraar het gevoel alsof het geluid 25 afkomstig is van een ruimtelijke positie anders dan de posities van de luidsprekers.

De werkwijze, die gebruikmaakt van de HRTF, wordt een stereofonische werkwijze genoemd. Het stereofonische systeem geeft de luisteraars het gevoel van een driedimensioneel geluidsveld alsof zij 30 zich op een registratielocatie bevinden door het reproduceren van geluid, dat in beide oren van een het hoofd van een mens nabootsend dummyhoofd via een stel koptelefoons of oortelefoons wordt geregistreerd .

Bij het via twee luidsprekers reproduceren van geluid, dat is 35 geregistreerd onder gebruikmaking van een dummyhoofdmodel in een stereofonisch systeem, wordt geluid, dat verondersteld wordt slechts door het linkeroor te worden waargenomen, ook door het rechteroor gehoord, en wordt geluid, dat verondersteld wordt slechts door het rechteroor te worden waargenomen, ook door het linkeroor gehoord, dit 40 wil zeggen dat er overspraak optreedt. De overspraak kan worden ver- 10 1 4 777 - 15 - wijderd door het uitvoeren van een geïnverteerde filtering op in de luidsprekers ingevoerde signalen om overspraakcomponenten te compenseren, zodat de reproductie van een geluidsveld nauwkeuriger kan worden bewerkstelligd. De werkwijze voor het uitvoeren van een geïnver-5 teerde filtering voor het compenseren van overspraakcomponenten wordt een transaurale werkwijze genoemd. De transaurale werkwijze wordt uitgevoerd voorafgaande aan een luidspreker voor het reproduceren van het signaal, dat invers gefilterd is voor het compenseren van de HRTF, die een overdrachtskarakteristiek van een reproductiesysteem 10 naar een trommelvlies vormt. Fig. 2 toont de bij het via luidsprekers reproduceren van ideale driedimensionele geluidsbeeldreproductiesig-nalen, die door middel van de stereofonische werkwijze zijn behandeld, optredende overspraak, en een werkwijze voor het meten van een overdrachtsfunctie, die wordt gebruikt voor het compenseren van de 15 overspraak in de transaurale werkwijze.

De tijdens luidsprekerreproductie optredende overspraak wordt weergegeven door Hll, H12, H21 en H22. Hll is een van een linker luidspreker naar een linkeroor gezonden signaal. H12 is een van de linker luidspreker naar een rechteroor gezonden signaal. H21 is een 20 van een rechter luidspreker naar het linkeroor gezonden signaal. H22 is een van de rechter luidspreker naar het rechteroor gezonden signaal. Een verwerkingsinriching voor het compenseren van de overspraak wordt weergegeven door "C". Wanneer een signaal H een 2x2 matrix is, voert de verwerkingsinrichting C een berekening met de structuur 2x2 25 uit. Aangezien het uitgangssignaal van de linker luidspreker slechts naar het linkeroor dient te worden verzonden en het uitgangssignaal van de rechter luidspreker slechts naar het rechteroor dient te worden verzonden, zijn voor het resultaat D van de berekening, Dll en D22 gelijk aan 1 en D12 en D21 zijn in het ideale geval 0.

30 Optimale oplossingen Cll, C12, C21 en C22 worden zodanig bere kend, dat de waarden van Dll en D22 de waarde 1 benaderen, de waarden van D12 en D21 de waarde 2 benaderen en de som van de absolute waarden van Dll, D12, D21 en D22 de waarde 2 benadert, uit: 35 Qi Q2 Hn Hn ^ Dn Dn C2i C22 H2i H22 D2ï D22

Indien de waarden van Cll, C12, C21 en C22 voor het bewerken van overspraak worden berekend en gebruikt voor geluid voordat het geluid aan een luidspreker wordt verschaft, kan een resultaat, dat het ge-40 wenste driedimensionele geluid benadert, worden verkregen.

1014777 - 16 -

Fig. 1Ά tot en met 1C tonen werkwijzen voor het vormen van driedimensionele geluidsbeelden onder gebruikmaking van de stereofonische en transaurale werkwijzen. Fig. IA toont een werkwijze, die een stereofonische werkwijze toepast onder gebruikmaking van een lin-5 keroor-overdrachtsfunctie HRTF_L en een rechteroor-overdrachtsfunctie KRTF_R. Fig. 1B toont een werkwijze voor het compenseren van de tijdens luidsprekerreproductie optredende overspraak onder gebruikmaking van Cll, C12, C21 en C22. Fig. 1C toont een gangbare werkwijze, waarin de structuur van fig. 1B vereenvoudigd is, waarbij L_Trl een waar-10 de is, die voldoet aan "C11*HRTF_L + C21*HRTF_R" en R_Trl is een waarde, die voldoet aan ”C12*HRTF_L + C22*HRTF_R”.

Daar de markten van beeldvergaderen en beeldspellen zich uitbreiden, is aan beeldvoorwerpen gerelateerd driedimensioneel geluid gewenst. In de techniek is een geluidsbeeld van driedimensioneel ge-15 luid niet gebonden aan een voorafbepaalde positie, doch beweegt voortdurend. Met andere woorden, is de mogelijkheid om een geluidsbeeld aan te passen vereist. In het geval van het gebruiken van de HRTF, zoals in gangbare werkwijzen, dient de HRTF voor bewerking te worden veranderd in een met een doelpositie corresponderende HRTF, 20 wanneer de positie van een geluidsbeeld, dat op een virtuele positie is gevormd, wordt gewijzigd. Dit is zo omdat een proces wordt uitgevoerd onder gebruikmaking van een bijzondere overdrachtsfunctie, die eerder werd verkregen voor het vormen van een virtueel geluidsbeeld in een voorafbepaalde positie in een driedimensionele ruimte, wanneer 25 de positie van het virtuele geluidsbeeld in de driedimensionele ruimte wordt veranderd. Wanneer de positie van een virtueel geluidsbeeld wordt veranderd, wordt dientengevolge een met een doelpositie corresponderende overdrachtsfunctie uit een overdrachtsfunctiegegevensbe-stand voor bewerking gelezen. Wanneer er vele virtuele geluidsbeelden 30 verplaatst dienen te worden, neemt de complexiteit van een geheugen voor het opslaan van overdrachtsfuncties toe, en een responsie wordt vertraagd vanaf een tijdstip, waarop een verandering in een overdrachtsfunctie wordt verzocht voor de beweging van een virtueel geluidsbeeld, tot een tijdstip, waarop een op basis van een veranderde 35 overdrachtsfunctie verkregen resultaat wordt afgegeven.

Deze problemen kunnen worden opgelost door een werkwijze volgens de uitvinding, waarbij, nadat eerste virtuele geluidsbeelden A en B in twee ruimtelijke punten zijn gepositioneerd, gewogen waarden, die worden toegepast op de eerste virtuele geluidsbeelden A en B vol-40 gens hun posities, worden aangepast om een beweegbaar virtueel ge- 1014777 - 17 - luidsbeeld tussen de eerste virtuele geluidsbeelden A en B te vormen. Volgens de werkwijze van de uitvinding kan de positie van een virtueel geluidsbeeld in een driedimensionele ruimte worden veranderd zonder het veranderen van de HRTF, elke keer dat de positie wordt 5 veranderd.

Zelfs wanneer twee virtuele geluidsbronnen in een ruimte zijn gevormd, worden deze gehoord alsof zij één zijn. Een eenvoudig voorbeeld van dit geval is als volgt.

Wanneer een monosignaal gelijkelijk naar beide rechter en lin-10 ker luidsprekers wordt gezonden, dit wil zeggen, wanneer geluid wordt gereproduceerd in een dubbele modus, geeft een geluidsbeeld van het signaal de illusie, dat het geluid afkomstig is vanaf het midden van de twee luidsprekers. Wanneer hetzelfde geluid wordt gereproduceerd in een omgeving, waarin één luidspreker voor een luisteraar is ge-15 plaatst en de andere luidspreker aan de rechterzijde van de luisteraar is geplaatst en loodrecht op de luidspreker aan de voorzijde, heeft de luisteraar het gevoel alsof het geluid afkomstig is van een positie rechts van hem tussen de twee luidsprekers. Deze illusie in rekening brengend, kan een derde virtueel geluidsbeeld, dat tussen 20 twee virtuele geluidsbeelden van een monosignaal, die in voorafbepaalde ruimtelijke posities zijn gevormd, wordt bewogen, worden gevormd door het aanpassen van gewogen waarden van signalen, die werkzaam zijn bij het vormen van de twee virtuele geluidsbeelden, en het faseverschil tussen de twee signalen.

25 Onder verwijzing naar fig. 3A en 3B bevat een inrichting voor het vormen van een in positie aanpasbaar virtueel geluidsbeeld volgens de uitvinding een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 310, een uitgangspositieaanpasorgaan 320, een besturingsorgaan 330 en een op-telorgaan 340.

30 Er wordt nu verwezen naar fig. 3A, waarbij, zodra door de in richting ingangssignalen zijn ontvangen, deze ingangssignalen door de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 310 en het door het besturingsorgaan 330 bestuurde uitgangspositieaanpasorgaan 320 worden geleid en aan het optelorgaan 340 overgedragen. Het optelorgaan 340 wekt uit-35 gangssignalen L en R voor luidsprekers op.

De virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 310 vormt op basis van de ingangssignalen eerste virtuele geluidsbeelden in een positie A en een positie B in een driedimensionele ruimte. Het uitgangspositieaanpasorgaan 320 vormt een tweede virtueel geluidsbeeld in een positie C 40 door het aanpassen van het faseverschil tussen signalen, die zijn ge- 1014777 - 18 - relateerd aan de twee eerste virtuele geluidsbeelden A en B, onder gebruikmaking van gewogen waarden en tijdsvertragingen, die van het besturingsorgaan 330 worden ontvangen en op de aan het eerste virtuele geluidsbeeld gerelateerde signalen worden toegepast.

5 De inrichting voor het vormen van een in positie aanpasbaar virtueel geluidsbeeld volgens de uitvinding kan zodanig worden uitge— voerd, dat ingangssignalen door de virtueel-geluidsbeeldvormingseen-heid 310 worden geleid, voordat deze signalen door het uitgangsposi-tieaanpasorgaan 320 worden geleid, zoals is weergegeven in fig. 3A, 10 of ingangssignalen worden door het uitgangspositieaanpasorgaan 320 geleid voordat deze signalen door de virtueel-geluidsbeeldvormings-eenheid 310 worden geleid, zoals is weergegeven in fig. 3B.

Fig. 3B toont een geval, waarin ingangssignalen door het uitgangspositieaanpasorgaan 320 worden geleid voordat deze signalen door 15 de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 310 worden geleid. Zodra de ingangssignalen in het uitgangspositieaanpasorgaan 320 zijn ingevoerd, vermenigvuldigt het uitgangspositieaanpasorgaan 320 de ingangssignalen met met eerste virtuele geluidsbeelden A en B corresponderende gewogen waarden voor het vormen van een tweede virtueel 20 geluidsbeeld C. De gewogen waarden worden door het besturingsorgaan 330 verzonden. Vervolgens past het uitgangspositieaanpasorgaan 320 het faseverschil tussen de uit de vermenigvuldigingsbewerking resulterende signalen aan. De virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 310 vermenigvuldigt enkele van de uitgangssignalen van het uitgangsposi-25 tieaanpasorgaan 320 met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld A teneinde een aan het eerste virtuele geluidsbeeld gerelateerd signaal te verkrijgen, en vermenigvuldigt de andere uitgangssignalen van het uitgangspositieaanpasorgaan 320 met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluids-30 beeld B teneinde een aan het eerste virtuele geluidsbeeld B gerelateerd signaal te verkrijgen. Het optelorgaan 340 telt de van de vir-tueel-geluidsbeeldvormingseenheid 310 ontvangen, aan het eerste virtuele geluidsbeeld A en aan het eerste virtuele geluidsbeeld B gerelateerde signalen op om een aan het tweede virtuele geluidsbeeld C 35 gerelateerd signaal, dat een luisteraar in de praktijk hoort, op te wekken.

Met andere woorden worden meerkanaalsgeluidsingangssignalen opeenvolgend door het door het besturingsorgaan 330 bestuurde uitgangspositieaanpasorgaan 320, de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 310 40 voor luidsprekers en het optelorgaan 340 geleid, en worden als signa- 1014777 - 19 - len L en R opgewekt om het effect van een meerkanaalsgeluidsreproduc-tie via twee luidsprekers te verkrijgen. Meer in het bijzonder past het uitgangspositieaanpasorgaan 320 de grootten van de meerkanaalsin-gangsgeluidssignalen en de faseverschillen tussen de meerkanaalsge-5 luidssignalen aan om signalen elkaar te doen overlappen en geeft de uit de aanpassing resulterende signalen af aan de virtueel-geluids-beeldvormingseenheid 310 voor luidsprekers. De virtueel-geluidsbeeld-vormingseenheid 310 voor luidsprekers ontvangt de aangepaste signalen en wekt driedimensionele signalen op. De driedimensionele signalen 10 worden door het optelorgaan 340 als signalen L en R afgegeven.

Fig. 4A en 4B tonen de gedetailleerde uitvoeringsvormen van een werkwijze voor het vormen van een virtueel geluidsbeeld, waarvan de positie via luidsprekers kan worden aangepast in een driedimensionele ruimte. Onder verwijzing naar fig. 4A en 4B, bevat elke 15 inrichting voor het vormen van een nieuw enkelvoudig in positie aanpasbaar virtueel geluidsbeeld door het toepassen van een werkwijze voor het vormen van twee virtuele geluidsbeelden, een virtueel-ge-luidsbeeldvormingseenheid 410, een uitgangspositieaanpasorgaan 420, een besturingsorgaan 430 en een optelorgaan 440.

20 Fig. 4A toont de opbouw van de inrichting van de uitvinding in detail, waarbij de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 410 voor het uitgangspositieaanpasorgaan 420 is geplaatst. Fig. 4B toont de opbouw van de inrichting van de uitvinding in detail, waarbij het uitgangspositieaanpasorgaan 420 voor de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 25 410 is geplaatst.

Er wordt nu verwezen naar fig. 4B, waarin, zodra mono-ingangs-signalen door het uitgangspositieaanpasorgaan 420 zijn ontvangen, het uitgangspositieaanpasorgaan 420 een bewerking met betrekking tot de ontvangen signalen en gewogen waarden en fasevertragingswaarden, die 30 door het besturingsorgaan 430 worden verzonden en met eerste virtuele geluidsbeelden A en B corresponderen, uitvoert.

De virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 410 vermenigvuldigt enkele van de uitgangssignalen van het uitgangspositieaanpasorgaan 420 met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele ge-35 luidsbeeld A teneinde aan het eerste virtuele geluidsbeeld A gerelateerde signalen op te wekken en vermenigvuldigt de andere uitgangssignalen van het uitgangspositieaanpasorgaan 420 met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerst virtuele geluidsbeeld B teneinde aan het eerste virtuele geluidsbeeld B gerelateerde signalen op te 40 wekken.

1014777 - 20 -

Het optelorgaan 440 telt de aan links gerelateerde signalen onder de uitgangssignalen van de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 410 op om een uitgang L op te wekken en telt de aan rechts gerelateerde signalen onder de uitgangssignalen van de virtueel-geluids-5 beeldvormingseenheid 410 op om een uitgang R op te wekken voor het vormen van een tweede virtueel geluidsbeeld C.

Voor het monosignaal kan in een geval, waarin een van de eerste virtuele geluidsbeelden in het midden tussen twee luidsprekers gepositioneerd dient te worden, een van de bewerkingen op L__Trl en R_Tr 1 10 en de bewerkingen op L_Tr2 en R_Tr2 worden uitgevoerd onder aanname, dat een overdrachtsfunctie gelijk aan 1 is. In dit geval kan het aantal bewerkingen worden verminderd.

De ingang en uitgang van elke overdrachtsfunctieaansluiting van de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 410 worden verondersteld de-15 zelfde waarde te hebben. Om faseverschillen, die zich voordoen bij het vormen van een tweede virtueel geluidsbeeld, te compenseren, wordt een fasevertraging, die zich voordoet bij het uitvoeren van bewerkingen, geëlimineerd door het aanpassen van de waarden Dl en D2.

De gewogen waarden W1 en W2 worden door het besturingsorgaan 430 aan-20 gepast, om het daardoor mogelijk te maken, dat de positie van een tweede virtueel geluidsbeeld, dat volgens een overdrachtsfunctie in een virtuele ruimte is gevormd, aan te passen tussen de eerste virtuele geluidsbeelden A en B. De gewogen waarden W1 en W2, die worden gebruikt voor het vormen van een enkelvoudig tweede virtueel geluids-25 beeld en ook voor het aanpassen van de positie van het tweede virtuele geluidsbeeld, worden gekenmerkt, doordat Wl + W2 = 1.

In een geval, waarin de eerste virtuele geluidsbeelden A en B worden gevormd, zoals is weergegeven in fig. 5A, wordt, wanneer de gewogen waarde W1 wordt toegepast op het virtuele geluidsbeeld A en 30 de gewogen waarde W2 wordt toegepast op het virtuele geluidsbeeld B, het tweede virtuele geluidsbeeld C gevormd op een positie, die op een afstand van (1-W1)/(W1+W2) vanaf het eerste virtuele geluidsbeeld A is gelegen, zoals is weergegeven in fig. 5B. Wanneer bijvoorbeeld W1 = 0,5, dan W1 = W2 = 0,5, zodat het virtuele geluidsbeeld C in het 35 midden tussen de eerste virtuele geluidsbeelden A en B is gelegen. Indien Wl = 0,25 en W2 = 0,75, dan ligt het virtuele geluidsbeeld C dichter bij het eerste virtuele geluidsbeeld B dan bij het eerste virtuele geluidsbeeld A. Indien Wl = 0,75 en W2 = 0,25, dan ligt het virtuele geluidsbeeld C dichter bij het eerste virtuele geluidsbeeld 40 A dan bij het eerste virtuele geluidsbeeld B.

1014777 - 21 -

Compensatie van een als gevolg van bewerking optredend faseverschil wordt als volgt uitgevoerd. Onder verwijzing naar fig. 6A zijn eerste virtuele geluidsbeelden A en B afzonderlijk gevormd op posities, die op dezelfde afstand vanaf een referentiepunt zijn gelegen.

5 Wanneer een vertraging wordt uitgevoerd door het aanpassen van de waarde D, die wordt toegepast om het virtuele geluidsbeeld A als een grotere waarde te vormen, wordt geluid gevormd alsof dit aanwezig is op een positie van een eerste virtueel geluidsbeeld A' in fig. 6B.

Een uiteindelijk tweede virtueel geluidsbeeld is aanwezig op een 10 rechte lijn, die het eerste virtuele geluidsbeeld A' met het eerste virtuele geluidsbeeld B verbindt.

Indien verondersteld wordt, dat het geluid zich voortplant met 340 m per seconde en het aantal bemonsteringen per seconde (een be-monsteringsfrequentie) door fs wordt weergegeven, dan wordt het aan-15 tal binnen 1 m aanwezige bemonsteringen uitgedrukt door middel van: 340:fs = 1:x x = fs/340 (bemonsteringen/meter).

Met andere woorden is de waarde D, die wordt gebruikt voor het vormen van het virtuele geluidsbeeld A' door middel van het uitvoeren 20 van een vertraging, het met de afstand tussen het virtuele geluidsbeeld A' en het virtuele geluidsbeeld A corresponderende aantal bemonsteringen. Wanneer de afstanden vanaf het referentiepunt tot de respectieve virtuele geluidsbeelden A en B gelijk zijn en de afstand tussen het virtuele geluidsbeeld A' en het virtuele geluidsbeeld A 25 (La2-Lal) is, dan wordt de afstand (La2-Lal) berekend in termen van meters en een berekende waarde in meters wordt vermenigvuldigd met de waarde x om het aantal te vertragen bemonsteringen te berekenen. De waarde D wordt uitgedrukt door: D = (fs/340)*(La2-Lal) (bemonsteringen) 30 Indien de virtuele geluidsbeelden A' en A zich op dezelfde positie bevinden, dan geldt (La2-Lal) = 0, zodat de waarde D 0 is. Door het aanpassen van de waarden W en D zoals hierboven beschreven is, kan de positie van het op basis van de eerste virtuele geluidsbeelden A en B gevormde tweede virtuele geluidsbeeld C worden aangepast.

35 De op een monosignaal toegepaste uitvoeringsvorm is hierboven beschreven. Wanneer de uitvoeringsvorm wordt toegepast op een stereo-signaal of twee monosignalen, dient voor elk signaal een virtueel geluidsbeeld te worden gevormd. Dit kan worden bewerkstelligd onder gebruikmaking van een overlapkarakteristiek.

!10 1 4 7 7 7 - 22 -

Onder verwijzing naar fig. 7 zijn een virtueel-geluidsbeeld-Cl-vormingseenheid en een virtueel geluidsbeeld-C2-vormingseenheid verschaft om twee virtuele geluidsbeelden te vormen. De virtueel ge-luidsbeeld-Cl-vormingseenheid vormt eerste virtuele geluidsbeelden Al 5 en Bl onder gebruikmaking van overdrachtsfuncties en vormt een tweede virtueel geluidsbeeld Cl onder gebruikmaking van gewogen waarden Wil en W12, die op de eerste virtuele geluidsbeelden Al respectievelijk Bl worden toegepast. De virtueel-geluidsbeeld-C2-vormingseenheid vormt eerste virtuele geluidsbeelden A2 en B2 onder gebruikmaking van 10 overdrachtsfuncties en vormt een tweede virtueel geluidsbeeld C2 onder gebruikmaking van gewogen waarden W21 en W22, die op de eerste virtuele geluidsbeelden A2 respectievelijk B2 worden toegepast. De door de twee virtueel-geluidsbeeldvormingseenheden gevormde virtuele geluidsbeelden Cl en C2 worden opgeteld en een luisteraar kan derhal-15 ve de twee virtuele geluidsbeelden Cl en C2 waarnemen, wanneer geluid wordt gereproduceerd via twee luidsprekers.

Een werkwijze voor het vormen van twee virtuele geluidsbeelden, zoals deze zijn weergegeven in fig. 7, is weergegeven in fig. 8. Fig. 1 toont een inrichting voor het vormen van twee in positie aanpasbare 20 virtuele geluidsbeelden, welke inrichting een uitvoeringsvorm is van een inrichting voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities via luidsprekers kunnen worden aangepast in een driedi-mensionele ruimte. De inrichting van fig. 8 is geconfigureerd alsof deze twee virtueel-geluidsbeeldvormingseenheden bevat. Een bestu-25 ringsorgaan 840 wekt waarden D en W op en geeft deze af, welke waarden worden gebruikt voor het vormen van een tweede virtueel geluidsbeeld, waarbij de positie van eerste virtuele geluidsbeelden in rekening worden gebracht. Eerste virtuele geluidsbeelden Al en Bl voor een eerste ingangssignaal worden door een uitgangspositieaanpasorgaan 30 810 en de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 820 gevormd. Een tweede virtueel geluidsbeeld Cl wordt door het optelorgaan 830 gevormd op basis van de eerste virtuele geluidsbeelden Al en Bl. Eerste virtuele geluidsbeelden A2 en B2 voor een tweede ingangssignaal worden gevormd door het uitgangspositieaanpasorgaan 810 en de virtueel-35 geluidsbeeldvormingseenheid 820. Een tweede virtueel geluidsbeeld C2 wordt door het optelorgaan 830 gevormd op basis van de eerste virtuele geluidsbeelden A2 en B2. De tweede virtuele geluidsbeelden Cl en C2 worden ten slotte opgeteld. De twee virtuele geluidsbeelden Cl en C2 worden derhalve door twee luidsprekers gevormd. Wanneer een van 40 de eerste virtuele geluidsbeelden direct voor een luisteraar wordt 1014777 - 23 - gepositioneerd, kunnen enkele van de in fig. 8 gebruikte overdrachtsfuncties worden veranderd in 1. Wanneer bijvoorbeeld de eerste virtuele geluidsbeelden BI en A2 in het midden tussen een luidspreker L en een luidspreker R worden gepositioneerd, zijn L_Trl2 en R_Trl2 in 5 een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 821 voor het vormen van een virtueel geluidsbeeld voor het eerst ingangssignaal identiek aan L_Tr21 en R_Tr21 in een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 823 voor het vormen van een virtueel geluidsbeeld voor het tweede ingangssignaal. Het eenvoudigste geval is een geval, waarin alle overdrachts-10 functies 1 zijn. Indien de overdrachtsfuncties L_Trl2, R_Trl2, L_Tr21 en R_Tr21 alle 1 zijn, kan fig. 8 worden gemodificeerd tot fig. 9.

Er wordt nu verwezen naar fig. 9, waarin, zodra eerste en tweede ingangssignalen zijn ontvangen, een uitgangspositieaanpasor-gaan 910 waarden W en D van een besturingsorgaan 920 ontvangt, welke 15 waarden worden gebruikt voor het bepalen van de posities van virtuele geluidsbeelden, en bewerkt de eerste en tweede ingangssignalen met de waarden W en D. Een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 930 ontvangt bewerkte resultaten en voert bewerkingen uit om eerste virtuele geluidsbeelden te vormen. Een optelorgaan 940 telt de bewerkte resulta-20 ten en daaraan toegevoerde, aan links en rechts gerelateerde signalen op om geluidssignaaluitgangswaarden L en R, die worden gebruikt voor het vormen van virtuele geluidsbeelden Cl en C2, te verkrijgen. De in de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 930 gebruikte waarden L__Trl en R_Trl zijn waarden, die worden verkregen door het inverteren van 25 overdrachtsfuncties om de overspraak tussen luidsprekers, zoals is weergegeven in fig. 2, te compenseren.

Fig. 10 is een blokschema, dat een werkwijze voor het vormen van twee in positie aanpasbare virtuele geluidsbeelden door het symmetrisch vormen van eerste virtuele geluidsbeelden voor een luiste-30 raar toont als een uitvoeringsvorm van een werkwijze voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de positie door luidsprekers kan worden aangepast in een driedimensionele ruimte. In fig. 10 is te zien dat, wanneer gewogen waarden voor twee in positie aanpasbare virtuele geluidsbeelden gelijk zijn en de fasevertragingen voor de 35 tweede in positie aanpasbare virtuele geluidsbeelden gelijk zijn, dit wil zeggen, wanneer twee virtuele geluidsbeelden symmetrisch zijn gevormd rechts voor en links voor een luisteraar, W1 en Dl van fig. 9 gelijk worden aan W4 respectievelijk D2 van fig. 9, en symmetrische overdrachtsfuncties worden gebruikt, waardoor een eenvoudiger uitvoe-40 ringsvorm mogelijk is.

1014777 - 24 -

Fig. 11 toont een geval, waarin de uitvinding wordt toegepast om DVD of HDTV meerkanaalsgeluid via twee luidsprekers te reproduceren. In fig. 11 is een werkwijze voor het vormen van vijf virtuele geluidsbeelden onder gebruikmaking van twee luidsprekers L en R weer-5 gegeven als een uitvoeringsvorm van een werkwijze voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities via luidsprekers aanpasbaar zijn in een driedimensionele ruimte.

Een virtueel geluidsbeeld C00 is gepositioneerd in het midden tussen de twee luidsprekers L en R. Virtuele geluidsbeelden C33 en 10 C44 zijn aan de linker- respectievelijk rechterzijden gepositioneerd.

Een virtueel geluidsbeeld Cll is tussen het midden tussen de twee luidsprekers en de linkerzijde gepositioneerd, en een virtueel geluidsbeeld C22 is tussen het midden tussen de twee luidsprekers en de rechterzijde gepositioneerd. De posities van de virtuele geluidsbeel-15 den worden aangepast door het besturen van gewogen waarden W, die worden gebruikt voor het vormen van de virtuele geluidsbeelden.

Dienovereenkomstig kunnen vijf virtuele geluidsbeelden worden gevormd onder gebruikmaking van slechts twee luidsprekers door middel van overlap. Structuren, zoals deze zijn weergegeven in fig. 12 en 20 13, zijn vereist om fig. 11 uit te voeren.

Fig. 12 is een blokschema, dat een werkwijze voor het positio- . neren van een van eerste virtuele geluidsbeelden in het midden tussen twee luidsprekers als een uitvoeringsvorm van een werkwijze voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities via luidspre-25 kers aanpasbaar zijn in een driedimensionele ruimte, toont.

Een meerkanaalsgeluidssignaal is opgebouwd uit een centraal signaal C, een voorlinkersignaal L, een voorrechtersignaal R, een achterlinkersignaal SL en een achterrechtersignaal SR. Een uitgangs-positieaanpasorgaan 1210 ontvangt de ingangssignalen van vijf kanalen 30 en past de ingangssignalen van de vijf kanalen aan onder gebruikmaking van van een besturingsorgaan 1220 ontvangen gewogen waarden en vertragingsinformatie. Het uitgangspositieaanpasorgaan 1210 zendt de aangepaste resultaten naar een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 1230. De virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 1230 verkrijgt waarden 35 voor het positioneren van virtuele geluidsbeelden onder gebruikmaking van overdrachtsfuncties voor het compenseren van overspraak tussen luidsprekers, zoals is weergegeven in fig. 2. Een optelorgaan 1240 voert optelbewerkingen met betrekking tot de van de virtueel-geluids-beeldvormingseenheid 1230 verkregen waarden uit om vijf virtueel-ge-40 luidsbeeldsignalen op te wekken. De vijf virtueel-geluidsbeeldsigna- 1014777 - 25 - len worden selectief opgeteld om signalen L en R af te geven. De signalen L en R worden gereproduceerd via twee luidsprekers en een luisteraar kan derhalve het effect van de reproductie van vijf kanalen ervaren, zelfs in een geval van tweekanaalsreproductie.

5 Fig. 13 is een blokschema, dat een werkwijze voor het symme trisch positioneren van eerste virtuele geluidsbeelden aan de linker en rechter voorzijde van een luisteraar als een uitvoeringsvorm van een werkwijze voor het vormen van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities via luidsprekers aanpasbaar zijn in een driedimensionele 10 ruimte, toont.

Bij het bewerken van meerkanaalsgeluid met nadruk op de front-signalen, verkrijgt een uitgangspositieaanpasorgaan 1310 componenten voor frontsignalen en linker en rechter geluidsbeeldcomponenten. Een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid 1330 bewerkt de van het uit-15 gangspositieaanpasorgaan 1310 ontvangen componenten om virtuele geluidsbeelden op posities in een driedimensionele ruimte te vormen.

Een optelorgaan 1340 telt de bewerkte virtuele geluidsbeelden op.

Volgens de hierboven beschreven uitvinding kunnen allereerst de posities van virtuele geluidsbeelden worden aangepast. Ten tweede kan 20 een virtueel geluidsbeeld worden gevormd op verschillende posities met slechts een stel overdrachtsfuncties. Ten derde kan de uitvinding worden uitgevoerd zonder een complexe operationele eenheid. Ten vierde kan een meerkanaalsgeluidseffect worden bewerkstelligd met een klein aantal luidsprekers. Ten slotte neemt de complexiteit slechts 25 in een geringe mate toe bij toenemend aantal virtuele geluidsbeelden.

1014777

Claims

1. Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting voor luidsprekerre-productie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast, waarbij de inrichting omvat: een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid voor het compenseren 5 van het optreden van overspraak in ten minste een ingangsgeluidssig-naal volgens de opstelling van luidsprekers, het verkrijgen van overdrachtsfuncties, die optreden wanneer geluid van een positie in een driedimensionele ruimte aan beide oren van een luisteraar wordt overgedragen, en het vormen van een aantal eerste virtuele geluidsbeelden 10 in een driedimensionele ruimte onder gebruikmaking van de overdrachtsfuncties ; een besturingsorgaan voor het opwekken van aanpassingsfactoren voor het aanpassen van de posities van ten minste een tweede virtuele geluidsbeeld; 15 een uitgangspositieaanpasorgaan voor het besturen van het ten minste ene geluidssignaal, met betrekking tot welk signaal het aantal eerste virtuele geluidsbeelden wordt gevormd door de virtueel-ge-luidsbeeldvormingseenheid, met de door het besturingsorgaan opgewekte aanpassingsfactoren en aanpassingsposities van het ten minste ene 20 tweede virtuele geluidsbeeld; en een optelorgaan voor het optellen van aan de linkeruitgang gerelateerde signalen van het ten minste ene geluidssignaal met betrekking tot welk signaal de positie van het ten minste epe tweede virtuele geluidsbeeld wordt aangepast, en voor het optellen van aan de 25 rechteruitgang gerelateerde signalen van het ten minste ene geluidssignaal met betrekking tot welk signaal de positie van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld wordt aangepast, om linker- en rech-tergeluidssignalen op te wekken voor het vormen van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld.

2. Inrichting volgens conclusie 1, waarbij, indien veronder steld wordt, dat een matrix H, die de in het geval van luidsprekerre-productie optredende overspraak representeert, wordt weergegeven door: \HU Hn

35. Ha waarin de eerste index van elk element van de matrix, dat door een subscript is gemarkeerd, de positie van een luidspreker aangeeft, de 1014777 - 27 - tweede index van elk element van de matrix de positie van een oor van een luisteraar aangeeft, "1" links aangeeft, en "2" rechts aangeeft, en indien wordt verondersteld, dat een matrix C voor het compenseren van de in het geval van luidsprekerreproductie optredende overspraak 5 wordt weergegeven door: ÏC Cl _ ^12 ^ ~ c c L ^21 ^22 J waarin de eerste index van elk element van de matrix, dat door een 10 subscript wordt gemarkeerd, de positie van een luidspreker aangeeft, de tweede index van elk element van de matrix de positie van een oor aangeeft, "1" links aangeeft en "2" rechts aangeeft, elke door middel van de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid verkregen overdrachtsfunctie een overdrachtsfunctie D is, die de weg van vanaf twee luid-15 sprekers aan de oren van de luisteraar overgedragen geluid modelleert, waarbij de overdrachtsfunctie D wordt weergegeven door: D\°n n,2l rc,, c,J[X Hu LA. AzJ'Lq. ejtf21 Hn 20 waarin de eerste index van elk element van de matrix, dat door een subscript wordt gemarkeerd, de positie van een luidspreker aangeeft, de tweede index van elk element van de matrix de positie van een oor aangeeft, "1" links aangeeft, en "2" rechts aangeeft.

3. Inrichting volgens conclusie 2, waarbij in de overdrachts-25 functie D optimale oplossingen van de matrix C zodanig worden verkregen dat Dn en D22 gelijk aan 1 zijn, D12 en D2i gelijk aan 0 zijn, en de som van de absolute waarden van Dn, D22, O12 en D2i gelijk aan 2 is.

4. Inrichting volgens conclusie 1, waarbij de door het bestu-30 ringsorgaan opgewekte aanpassingsfactoren ten minste een gewogen waarde en ten minste een factor voor tijdsvertraging bevatten.

5. Inrichting volgens conclusie 1, waarbij het uitgangspositie-aanpasorgaan de positie van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld aanpast tussen de posities van de door de virtueel-ge- 35 luidsbeeldvormingseenheid gevormde eerste virtuele geluidsbeelden door middel van het toepassen van de door het besturingsorgaan opgewekte aanpassingsfactoren.

6. Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting voor luidsprekerreproductie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de 40 posities kunnen worden aangepast, waarbij de inrichting omvat: (101 4 7 7 7 - 28 - een besturingsorgaan voor het opwekken van aanpassingsfactoren voor het aanpassen van de positie van ten minste een tweede virtueel geluidsbeeld; een uitgangspositieaanpasorgaan voor het besturen van ten min-5 ste een ingangsgeluidssignaal met de door het besturingsorgaan opgewekte aanpassingsfactoren en het aanpassen van de positie van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld; een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid voor het compenseren van het optreden van overspraak in het ten minste ene geluidssignaal 10 volgens de opstelling van luidsprekers, waarbij het geluidssignaal de positieaanpassing voor het tweede virtuele geluidsbeeld in het uitgangspositieaanpasorgaan heeft ondergaan, het verkrijgen van overdrachtsfuncties, die optreden wanneer geluid vanaf een positie in een driedimensionele ruimte aan beide oren van een luisteraar wordt over-15 gedragen, en het vormen van een aantal eerste virtuele geluidsbeelden in een driedimensionele ruimte onder gebruikmaking van de overdrachtsfuncties; en een optelorgaan voor het optellen van aan de linkeruitgang gerelateerde signalen van het ten minste ene geluidssignaal, dat door 20 het uitgangspositieaanpasorgaan en de virtueel-geluidsbeeldvormings-eenheid is bewerkt, en voor het optellen van aan de rechteruitgang gerelateerde signalen van het ten minste ene geluidssignaal, dat door het uitgangspositieaanpasorgaan en de virtueel-geluidsbeeldvormings-eenheid is bewerkt, om linker- en rechtergeluidssignalen op te wekken 25 voor het vormen van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld.

7. Inrichting volgens conclusie 6, waarbij de door het besturingsorgaan opgewekte aanpassingsfactoren ten minste een gewogen waarde en ten minste een factor voor tijdsvertraging bevatten.

8. Inrichting volgens conclusie 6, waarbij het uitgangspositie-30 aanpasorgaan de positie van het ten minste ene tweede virtuele geluidsbeeld aanpast tussen de posities van de door de virtueel-ge-luidsbeeldvormingseenheid gevormde eerste virtuele geluidsbeelden door middel van het toepassen van de door het besturingsorgaan opgewekte aanpassingsfactoren.

9. Inrichting volgens conclusie 6, waarbij, indien veronder steld wordt, dat een matrix H, die de in het geval van luidsprekerre-productie optredende overspraak weergeeft, wordt weergegeven door: /ƒ=[*" H» 40 [.¾ 1014777 - 29 - waarin de eerste index van elk element van de matrix, dat door een subscript is gemarkeerd, de positie van een luidspreker aangeeft, de tweede index van elk element van de matrix de positie van een oor van een luisteraar aangeeft, "1" links aangeeft, en "2" rechts aangeeft, 5 en indien wordt verondersteld, dat een matrix C voor het compenseren van de in het geval van luidsprekerreproductie optredende overspraak wordt weergegeven door: \C Cl Mi M2 C “ c c Mi 22

10. Inrichting volgens conclusie 9, waarbij in de overdrachtsfunctie D optimale oplossingen van de matrix C zodanig worden verkregen dat Dn en D22 gelijk aan 1 zijn, D12 en D21 gelijk aan 0 zijn, en de som van de absolute waarden van Dn, D22, D12 en D2i gelijk aan 2 is.

10. J waarin de eerste index van elk element van de matrix, dat door een subscript wordt gemarkeerd, de positie van een luidspreker aangeeft, de tweede index van elk element van de matrix de positie van een oor aangeeft, "1" links aangeeft en "2" rechts aangeeft, elke door middel 15 van de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid verkregen overdrachtsfunctie een overdrachtsfunctie D is, die de weg van vanaf twee luidsprekers aan de oren van de luisteraar overgedragen geluid modelleert, waarbij de overdrachtsfunctie D wordt weergegeven door: 20 £>= ^11 ^12 _ ^11 ^2 ^11 ^12 L)2X 1^22 (-21 ^22. .-^21 ^*22 _ waarin de eerste index van elk element van de matrix, dat door een subscript wordt gemarkeerd, de positie van een luidspreker aangeeft, de tweede index van elk element van de matrix de positie van een oor 25 aangeeft, "1" links aangeeft, en "2" rechts aangeeft.

11. Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting voor luidsprekerreproductie onder gebruikmaking van een virtueel geluidsbeeld, waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot een mono-ingangsgeluidssignaal, waarbij de meerkanaalsgeluidsrepro-ductie-inrichting omvat: 35 een besturingsorgaan voor het opwekken van gewogen waarden en fasevertragingswaarden voor het aanpassen van een positie, waarin een tweede virtueel geluidsbeeld zal worden gevormd op basis van een voorafbepaalde positie A waarin een eerste virtueel geluidsbeeld zal worden gevormd en een voorafbepaalde positie B waarin een eerste vir- 1014771 - 30 - tueel geluidsbeeld zal worden gevormd, met betrekking tot het mono-ingangsgeluidssignaal ; een uitgangspositieaanpasorgaan voor het verdelen van het mono-ingangsgeluidssignaal in twee signalen en het toepassen van de gewo-5 gen waarde en de fasevertragingswaarde op elk corresponderende verdeelds monogeluidssignaal om de positie waarin het tweede virtuele geluidsbeeld zal worden gevormd, aan te passen; een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid, die een A-over-drachtsfunctieverwerkingsinrichting voor het vermenigvuldigen van een 10 door de toepassing van de gewogen waarde en de fasevertragingswaarde voor de positie A op een van de verdeelde monogeluidssignalen verkregen monogeluidssignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, en een B-overdrachtsfunctieverwerkingsinrichting voor het vermenigvuldi-15 gen van een door de toepassing van de gewogen waarde en de fasevertragingswaarde voor de positie B op het andere verdeelde monogeluidssignaal verkregen monogeluidssignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B, omvat; en 20 een optelorgaan voor het optellen van met het rechteroor van een luisteraar corresponderende signalen en het optellen van met het linkeroor van de luisteraar corresponderende signalen, onder de door middel van de vermenigvuldigingen met de overdrachtsfuncties voor het vormen van de eerste virtuele geluidsbeelden in de voorafbepaalde po-25 sities A en B verkregen geluidssignalen, om linker- en rechtersigna-len voor het vormen van het tweede virtuele geluidsbeeld op te wekken .

12. Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting voor luidspreker-reproductie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan 30 de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot linker en rechter ingangsstereogeluidssignalen L en R, waarbij de meerkanaals-geluidsreproductie-inrichting omvat: een besturingsorgaan voor het opwekken van gewogen waarden en fasevertragingswaarden voor het aanpassen van posities C-links en C-35 rechts, waarin tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd op basis van een voorafbepaalde positie A, waarin een eerste virtueel geluidsbeeld zal worden gevormd, en een voorafbepaalde positie B, waarin een eerste virtueel geluidsbeeld zal worden gevormd, met betrekking tot de linker en rechter ingangsstereogeluidssignalen L en 40 R; 1 0 1 4 77 7 - 31 - een uitgangspositieaanpasorgaan voor het tot stand brengen van een A-positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het 5 linker signaal L, bij een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechter signaal R, en voor het tot stand brengen van een B-positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met 10 de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechter signaal R, bij een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het linker signaal L, teneinde de posities waarin de tweede virtuele ge-15 luidsbeelden zullen worden gevormd, aan te passen; een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid, die een A-over-drachtsfunctieverwerkingsinrichting voor het vermenigvuldigen van het A-positiereferentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, 20 en een B-overdrachtsfunctieverwerkingsinrichting voor het vermenigvuldigen van het B-positiereferentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B, omvat; en een optelorgaan voor het optellen van de met het rechteroor van 25 een luisteraar corresponderende signalen en het optellen van met het linker oor van de luisteraar corresponderende signalen, onder de re-sultaatsignalen van de door de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid uitgevoerde vermenigvuldiging met de overdrachtsfuncties, om lin-ker-en rechtersignalen voor het vormen van de tweede virtuele ge-30 luidsbeelden in de posities C-links en C-rechts op te wekken.

13. Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting volgens conclusie 12, waarbij de voorafbepaalde posities A en B, waarin de eerste virtuele geluidsbeelden worden gevormd, symmetrisch gelegen zijn aan de linker en rechter voorzijde van de luisteraar.

14. Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting volgens conclusie 12, waarbij het uitgangspositieaanpasorgaan een A-positiereferentiesignaal tot stand brengt door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, een B-positiereferentiesignaal tot 40 stand brengt door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie 1014777 - 32 - Ά corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, en een centraal referentiesignaal tot stand brengt door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde posities B corresponderende gewogen 5 waarde en fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, bij een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaal— de positie corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, teneinde de posities, waarin de tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd, aan te passen; 10 de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid verder een centrale- overdrachtsfunctieverwerkingsinrichting voor het vermenigvuldigen van het centrale referentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van een virtueel geluidsbeeld in het midden tussen de voorafbepaalde posities A en B, omvat; en 15 het optelorgaan signalen, die corresponderen met het linkeroor van de luisteraar, optelt bij uitgangssignalen van de centrale-over-drachtsfunctieverwerkingsinrichting onder de resultaatsignalen van de door de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid uitgevoerde vermenigvuldiging met de overdrachtsfuncties, om een linkersignaal op te wekken, 20 en signalen, die corresponderen met het rechteroor van de luisteraar, optelt bij uitgangssignalen van de centrale-overdrachtsfunctieverwer-kingsinrichting onder de resultaatsignalen van de door de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid uitgevoerde vermenigvuldiging met de overdrachtsfuncties, om een rechtersignaal op te wekken. 25

15.Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting voor luidsprekerre- productie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot vijfkanaalsin-gangsgeluidssignalen, een linkersignaal L, een rechtersignaal R, een achterlinkersignaal SL, een achterrechtersignaal SR, en een centraal 30 signaal C, waarbij de meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting omvat: een besturingsorgaan voor het opwekken van gewogen waarden en fasevertragingswaarden voor het aanpassen van posities C-links en C-rechts, waarin tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd op basis van een voorafbepaalde positie A, waarin een eerste virtueel 35 geluidsbeeld zal worden gevormd, en een voorafbepaalde positie B, waarin een eerste virtueel geluidsbeeld zal worden gevormd, met betrekking tot de vijfkanaalsingangsgeluidssignalen L, R, SL, SR en C; een uitgangspositieaanpasorgaan voor het tot stand brengen van een A-positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat 40 is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie 1014777 - 33 - A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, het achterlinker-5 signaal SL, en het centrale signaal C, en voor het tot stand brengen van een B-positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, een signaal, dat is verkregen door het toepas-10 sen van de met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde een fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, het achter-rechtersignaal SR, en het centrale signaal C, teneinde de posities, waarin de tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd, aan te passen; 15 een virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid, die een A-over- drachtsfunctieverwerkingsinrichting voor het vermenigvuldigen van het A-positiereferentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, en een B-overdrachtsfunctieverwerkingsinrichting voor het vermenig-20 vuldigen van het B-positiereferentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B, omvat; en een optelorgaan voor het optellen van met het rechteroor van een luisteraar corresponderende signalen en het optellen van met het 25 linkeroor van de luisteraar corresponderende signalen, onder de re-sultaatsignalen van de door de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid uitgevoerde vermenigvuldiging met de overdrachtsfuncties, om linker-en rechtersignalen voor het vormen van tweede virtuele geluidsbeelden in de posities C-links, C-rechts, centraal, achterlinks en achter-30 rechts op te wekken.

16. Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting volgens conclusie 15, waarbij de voorafbepaalde posities A en B, waarin de eerste virtuele geluidsbeelden worden gevormd, symmetrisch gelegen zijn aan de linker en rechter voorzijde van de luisteraar.

17. Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting volgens conclusie 15, waarbij het uitgangspositieaanpasorgaan een A-positiereferentiesignaal tot stand brengt door het optellen van het achterlinkersig-naal SL bij een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en 40 fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, een B-positiereferen- 10 1 4 777 - 34 - tiesignaal tot stand brengt door het optellen van het achterrechter-signaal SR bij een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde A corresponderende gewogen waarde en fase-vertragingswaarde op het rechtersignaal R, en een centraal referen-5 tiesignaal tot stand brengt door het optellen van het centrale signaal C, een signaal, dat is verkregen door heL roepassen van een met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fase-vertragingswaarde op het linkersignaal L, en een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie B cor-10 responderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, teneinde de posities, waarin de tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd, aan te passen; de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid verder een centrale-overdrachtsfunctieverwerkingsinrichting voor het vermenigvuldigen van 15 het centrale referentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van een virtueel geluidsbeeld in het midden tussen de voorafbepaalde posities A en B, omvat; en het optelorgaan signalen, die corresponderen met het linkeroor van de luisteraar, optelt bij uitgangssignalen van de centrale-over-20 drachtsfunctieverwerkingsinrichting onder de resultaatsignalen van de door de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid uitgevoerde vermenigvuldiging met de overdrachtsfuncties, om een linkersignaal op te wekken, en signalen, die corresponderen met het rechteroor van de luisteraar, optelt bij uitgangssignalen van de centrale-overdrachtsfunctieverwer-25 kingsinrichting onder de resultaatsignalen van de door de virtueel-geluidsbeeldvormingseenheid uitgevoerde vermenigvuldiging met de overdrachtsfuncties, om een rechtersignaal op te wekken.

18. Meerkanaalsgeluidsreproductie-inrichting volgens conclusie 17, waarbij het uitgangspositieaanpasorgaan een gewogen waarde en de 30 fasevertragingswaarde toepast op het centrale signaal volgens de belangrijkheid van het centrale signaal.

19. Meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze voor luidsprekerre-productie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast, waarbij de werkwijze de stappen 35 omvat van: (a) het vormen van een aantal eerste virtuele geluidsbeelden in een gebied, waarin een positie kan worden aangepast in een driedimen-sionele ruimte met betrekking tot ingangsgeluidssignalen, en (b) het aanpassen van de positie van een tweede virtueel ge-40 luidsbeeld door het aanpassen van de belangrijkheid van het aantal 1014777 - 35 - eerste virtuele geluidsbeelden met betrekking tot geluidssignalen, die zijn bewerkt voor het vormen van het aantal eerste virtuele geluidsbeelden .

20. Meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze voor luidsprekerre-5 productie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot een mono-ingangs-geluidssignaal, waarbij de meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze de stappen omvat van: (a) het opwekken van signalen voor het vormen van een eerste 10 virtueel geluidsbeeld in een voorafbepaalde positie A in een driedi-mensionele ruimte en signalen voor het vormen van een eerste virtueel geluidsbeeld in een voorafbepaalde positie B in de driedimensionele ruimte, met betrekking tot de ingangsgeluidssignalen, (b) het toepassen van gewogen waarden en tijdsvertragingen op 15 de signalen voor het vormen van de eerste virtuele geluidsbeelden in de positie A respectievelijk B, om ruimtelijke posities van de eerste virtuele geluidsbeelden en de faseverschillen tussen de signalen voor het vormen van de eerste virtuele geluidsbeelden aan te passen, en (c) het optellen van met het rechteroor van een luisteraar cor-20 responderende signalen en het optellen van met het linkeroor van de luisteraar corresponderende signalen, onder de door de toepassing van de gewogen waarden en de tijdsvertragingen aangepaste signalen, om linker- en rechtersignalen voor het vormen van een tweede virtueel geluidsbeeld op te wekken.

21. Meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze voor luidsprekerre- productie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot een mono-ingangs-geluidssignaal, waarbij de meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze de stappen omvat van: 30 (a) het toepassen van met voorafbepaalde posities A en B cor responderende gewogen waarden en tijdsvertragingen op het mono-in-gangsgeluidssignaal om een positie, waarin een tweede virtueel geluidsbeeld gevormd zal worden aan te passen; (b) het vermenigvuldigen van een uitgangssignaal, dat is ver-35 kregen door de toepassing van de gewogen waarde en de tijdsvertraging voor de positie A op het mono-ingangsgeluidssignaal, met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, en het vermenigvuldigen van een geluidssignaal, dat is verkregen door de toepassing van de gewogen waarde en de 40 tijdsvertraging voor de positie B op het mono-ingangsgeluidssignaal, 1014777 - 36 - met overdrachtsfuncties voor het vormen van het eerste virtuele geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B; en (c) het optellen van met het rechteroor van een luisteraar corresponderende signalen en het optellen van met het linkeroor van de 5 luisteraar corresponderende signalen, onder de geluidssignalen, die 21 “IT'S ^ΛΛν· vm on ι πττη 1 rli rf ! nrton m ω +- a ΛΤ7ώνΉν'2/~,νι+·θίπηΓ'Ι'1Ω<3 1. il V ς J. JVt UUWi. V-Λ V U1.1IIUUX^ V 'w* v^· vy v j voor het vormen van de eerste virtuele geluidsbeelden in de voorafbepaalde posities A en B, om linker- en rechtersignalen voor het vormen van het tweede virtueel geluidsbeeld op te wekken.

22. Meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze voor luidsprekerreproductie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot linker en rechter ingangsstereogeluidssignalen L en R, waarbij de meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze de stappen omvat van: 15 (a) het met betrekking tot de linker en rechter ingangsstereo geluidssignalen L en R tot stand brengen van een A-positiereferen-tiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, 20 bij een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fasever-tragingswaarde op het rechtersignaal R, en het tot stand brengen van een B-positiereferentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie 25 A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, bij een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, om posities C-links en C-rechts, waarin tweede virtuele geluidsbeelden zullen 30 worden gevormd, aan te passen; (b) het vermenigvuldigen van het A-positiereferentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van een eerste virtueel geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, en het vermenigvuldigen van het B-positiereferentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen 35 van een eerste virtueel geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B; en (c) het optellen van de met het rechteroor van een luisteraar corresponderende signalen onder de in de stap (b) verkregen resul-taatsignalen, en het optellen van met het linkeroor van de luisteraar 40 corresponderende signalen onder de in de stap (b) verkregen resul- 1014777 - 37 - taatsignalen, om linker- en rechtersignalen voor het vormen van de tweede virtuele geluidsbeelden in de posities C-links en C-rechts op te wekken.

23. Meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze voor luidsprekerre-5 productie onder gebruikmaking van virtuele geluidsbeelden, waarvan de posities kunnen worden aangepast met betrekking tot vijfkanaalsin-gangsgeluidssignalen, een linkersignaal L, een rechtersignaal R, een achterlinkersignaal SL, een achterrechtersignaal SR en een centraal signaal C, waarbij de meerkanaalsgeluidsreproductiewerkwijze de stap-10 pen omvat van: (a) het met betrekking tot de vijfkanaalsingangsgeluidssignalen L, R, SL, SR en C tot stand brengen van een A-positiereferentiesig-naal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie A corresponderende 15 gewogen waarde en een fasevertragingswaarde op het linkersignaal L, een signaal, dat is verkregen door het toepassen van een met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, het achterlinkersignaal SL, en het centrale signaal C, en tot stand brengen van een B-positierefe-20 rentiesignaal door het optellen van een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie A corresponderende gewogen waarde en fasevertragingswaarde op het rechtersignaal R, een signaal, dat is verkregen door het toepassen van de met de voorafbepaalde positie B corresponderende gewogen waarde en fasever-25 tragingswaarde op het linkersignaal L, het achterrechtersignaal SR, en het centrale signaal C, teneinde posities C-links en C-rechts, waarin tweede virtuele geluidsbeelden zullen worden gevormd, aan te passen; (b) het vermenigvuldigen van het A-positiereferentiesignaal met 30 overdrachtsfuncties voor het vormen van een eerste virtueel geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie A, en het vermenigvuldigen van het B-positiereferentiesignaal met overdrachtsfuncties voor het vormen van een eerste virtueel geluidsbeeld in de voorafbepaalde positie B; en 35 (c) het optellen van met het rechteroor van een luisteraar cor responderende signalen onder de in de stap (b) verkregen resultaat-signalen en het optellen van met het linkeroor van de luisteraar corresponderende signalen onder de in de stap (b) verkregen resultaat-signalen, om linker- en rechtersignalen voor het vormen van tweede 1014777 - 38 - virtuele geluidsbeelden in de posities C-links, C-rechts, centraal, achterlinks en achterrechts op te wekken. 1014777