BE1027849B1 - Werkwijze op basis van anastylose voor het restaureren van natuurstenen elementen - Google Patents

Abstract

De huidige uitvinding heeft betrekking op een werkwijze voor het restaureren van natuurstenen elementen op basis van anastylose omvattende zuiver maken van een breukvlak in een te restaureren natuurstenen element, scannen van het te restaureren natuurstenen element, maken van een inboetstuk, waarbij het inboetstuk het breukvlak opvult en plaatsen van het inboetstuk. De uitvinding heeft eveneens betrekking op het gebruik van de werkwijze voor herstellen van monumentschade.

Description

WERKWIJZE OP BASIS VAN ANASTYLOSE VOOR HET RESTAUREREN VAN NATUURSTENEN ELEMENTEN

TECHNISCH DOMEIN De uitvinding heeft betrekking op een werkwijze voor het restaureren van natuurstenen elementen op basis van anastylose. In een ander aspect heeft de uitvinding eveneens betrekking op een gebruik van de werkwijze voor herstellen van monumentschade.

STAND DER TECHNIEK Historische monumenten en gebouwen zijn vaak uit natuursteen opgetrokken. Na vele jaren treedt monumentschade op. Natuurstenen elementen zijn beschadigd of gedeelten ontbreken. Deze beschadigingen zijn het gevolg van slijtage door gebruik, door verwering door natuurelementen, door vervuiling zoals zure regen of door historische gebeurtenissen zoals oorlogen of natuurrampen.

Restauratie van natuurstenen elementen kent de afgelopen jaren een andere aanpak. Waar voorheen door aannemers en architecten van restauratieprojecten vaak werd geopteerd om beschadigde natuurstenen elementen door volledige vernieuwing te restaureren, wordt de laatste jaren meer geopteerd om originele elementen maximaal te behouden en de beschadigde natuurstenen elementen slechts gedeeltelijk te vervangen. Bij een deelvervanging van een te restaureren natuurstenen element wordt een beschadigd of verweerd gedeelte van het natuurstenen element uitgezaagd en opnieuw ingevuld met een vervangstuk uit dezelfde steensoort. Een dergelijk vervangstuk wordt een inboetstuk of ook nog ‘bouchon’ of incrustatie genoemd. Het inboetstuk wordt met behulp van een tweecomponentenlijm volledig aan het natuurstenen element verkleefd. In bepaalde gevallen, om voldoende structurele sterkte te bekomen, wordt het inboetstuk met behulp van bijvoorbeeld metalen verankeringen extra in het te restaureren natuurstenen element bevestigd.

Deze gekende werkwijze heeft volgende nadelen. Doordat het beschadigde gedeelte uit het te restaureren natuurstenen element gezaagd wordt, gaat elke informatie over een breukvlak in het te restaureren natuurstenen element verloren, en daarmee ook historiek van ermee gepaard gaande schade. De schade op zich kan al historische waarde hebben, zeker in het geval de schade het gevolg is van historische gebeurtenissen zoals oorlogen of natuurrampen. Een tweede nadeel is dat door volledige verkleving met behulp van een tweecomponentenlijm het inboetstuk op vlak van waterhuishouding volledig geïsoleerd wordt, wat kans op vorstschade vergroot, wat zeker bij steensoorten met een hoge waterabsorptie een reëel risico is. Het inboetstuk kan breken en een nieuwe restauratie is nodig. Doel van de uitvinding is het verschaffen van een werkwijze welke deze nadelen opheft.

SAMENVATTING VAN DE UITVINDING In een eerste aspect betreft de huidige uitvinding een werkwijze volgens conclusie 1.

Het grote voordeel van deze werkwijze is dat een beschadigd of verweerd gedeelte niet uit een te restaureren natuurstenen element wordt gezaagd, maar dat het beschadigde of verweerde gedeelte wordt hersteld in plaats van vervangen. Deze techniek heet anastylose, naar het oud Grieks voor opnieuw oprichten. Het beschadigde of verweerde gedeelte wordt door een breukvlak gekenmerkt. In een eerste stap van de werkwijze wordt het breukvlak zuiver gemaakt, waarbij alle losse delen en vervuiling verwijderd worden. In een tweede stap van de werkwijze wordt minstens het beschadigde of verweerde gedeelte van het te restaureren natuurstenen element en naastliggende vlakken gescand. De scan levert de nodige informatie op om in een derde stap een inboetstuk te kunnen maken, waarbij het inboetstuk het breukvlak opvult. Na het plaatsen van het inboetstuk in een laatste stap is het beschadigde of verweerde gedeelte van het te restaureren natuurstenen element naar originele vorm hersteld. Het breukvlak is nog steeds in het natuurstenen element aanwezig, waardoor historiek van met het breukvlak gepaarde schade niet verloren is. Voorkeursvormen van de werkwijze worden weergegeven in de conclusies 2 tot en met 14. Een specifieke voorkeursvorm betreft een werkwijze volgens conclusie 10. Volgens deze werkwijze wordt het inboetstuk puntsgewijs met een lijm op basis van epoxy op het te restaureren natuurstenen element bevestigd. Doordat het inboetstuk niet volledig met een epoxylijm aan het te restaureren natuurstenen element bevestigd is, is het inboetstuk op vlak van waterhuishouding niet volledig geïsoleerd, waardoor de kans op vorstschade gering en de restauratie van het natuurstenen element duurzamer is.

In een tweede aspect betreft de huidige uitvinding een gebruik volgens conclusie 15. Het gebruik van de werkwijze voor het herstellen van monumentschade is voordelig omdat de monumentschade duurzaam hersteld wordt, zonder verlies van historiek over de monumentschade. De herstelling is bovendien reversibel.

GEDETAILLEERDE BESCHRIJVING Tenzij anders gedefinieerd hebben alle termen die gebruikt worden in de beschrijving van de uitvinding, ook technische en wetenschappelijke termen, de betekenis zoals ze algemeen begrepen worden door de vakman in het technisch veld van de uitvinding. Voor een betere beoordeling van de beschrijving van de uitvinding, worden de volgende termen expliciet uitgelegd. “Een”, ”de” en “het” refereren in dit document aan zowel het enkelvoud als het meervoud tenzij de context duidelijk anders veronderstelt. Bijvoorbeeld, “een segment” betekent een of meer dan een segment. Anastylose is in de context van dit document het restaureren van gebouwen, waarbij zoveel mogelijk van een originele steen en een origineel breukvlak bewaard blijft en herstelling bestaat uit een op maat gemaakt inboetstuk in natuursteen dat het originele breukvlak volgt. Met een inboetstuk wordt in dit document een stuk natuursteen bedoeld dat in of op een te restaureren natuurstenen element wordt aangebracht ter herstelling of vervanging van een beschadigd deel van het te restaureren natuurstenen element. Een mesh is in de context van dit document een representatie van een geometrisch object als een set van eindige elementen. De eindige elementen omvatten knooppunten, randen en oppervlakken. Het oppervlak wordt als een aaneenschakeling van driehoekige vlakjes weergegeven. Een mesh wordt ook een draadmodel genoemd.

Boucharderen is in dit document het bewerken van een oppervlak van een natuursteen met een slaghamer. De slaghamer omvat een hamerkop met punten waarmee op het oppervlak van de natuursteen geslagen wordt, waardoor op het oppervlak een patroon van onregelmatige punten met een diepte van ongeveer 1 mm tot 3 mm ontstaat.

In de context van dit document wordt met hydraulische kalk een kalk of gebluste kalk bedoeld die voor het maken van kalkmortel of pleister gebruikt wordt, die hard wordt onder invloed van water.

In een eerste aspect betreft de uitvinding een werkwijze voor het restaureren van natuurstenen elementen op basis van anastylose.

Volgens een uitvoeringsvorm omvat de werkwijze de stappen van - zuiver maken van een breukvlak in een te restaureren natuurstenen element; - Scannen van het te restaureren natuurstenen element; - maken van een inboetstuk, waarbij het inboetstuk het breukvlak opvult; - en plaatsen van het inboetstuk.

Het te restaureren natuurstenen element omvat minstens één beschadigd of verweerd gedeelte, waar materiaal van het natuurstenen element ontbreekt. Het beschadigde of verweerde gedeelte wordt door een breukvlak gekenmerkt. Het breukvlak is het vlak waarlangs het ontbrekende materiaal van het te restaureren element gebroken is. In een eerste stap wordt het breukvlak in een te restaureren natuurstenen element zuiver gemaakt. Alle losse delen en vervuiling wordt van het breukvlak verwijderd. Dit is noodzakelijk omdat het inboetstuk anders niet degelijk aan het te restaureren natuurstenen element kan verkleefd worden. Het inboetstuk zou op een los element kunnen verkleefd worden, waardoor het inboetstuk na verloop van tijd van het natuurstenen element zou loslaten. Het beschadigde of verweerde gedeelte van het te restaureren natuurstenen element wordt niet uit het natuurstenen element gezaagd.

In een tweede stap wordt een scan van het te restaureren natuurstenen element gemaakt. De scan wordt met behulp van een handscanner gemaakt. De scan levert een mesh van minstens het beschadigde of verweerde gedeelte en naastliggende vlakken van het te restaureren natuurstenen element op. De mesh wordt met behulp van een geschikt computerprogramma in een driedimensionaal digitaal model van het te restaureren natuurstenen element omgezet.

Het driedimensionale digitale model van het te restaureren natuurstenen element omvat minstens het breukvlak en naastliggende vlakken.

Om een nauwkeurig driedimensionaal digitaal model van een grillig oppervlak zoals een breukvlak te bekomen, is het noodzakelijk dat de mesh

5 voldoende knooppunten omvat.

De afstand tussen twee knooppunten van de mesh is bij voorkeur minder dan 1 mm.

In een volgende stap wordt een inboetstuk gemaakt dat het breukvlak van het te restaureren natuurstenen element opvult.

Indien een te restaureren natuurstenen element meerdere breukvlakken omvat, wordt per breukvlak een inboetstuk gemaakt.

Indien breukvlakken heel dicht bij elkaar gelegen zijn, waardoor het praktisch niet mogelijk is om aparte inboetstukken te maken, worden meerdere breukvlakken met een enkel inboetstuk hersteld.

Indien een breukvlak zo groot is dat het praktisch niet mogelijk is om een enkel inboetstuk op die grootte te maken, bijvoorbeeld omdat natuursteen niet in een vereiste grootte voor het maken van het inboetstuk te verkrijgen is of omdat een inboetstuk van de vereiste grootte structureel niet sterk genoeg is en zou breken, wordt een inboetstuk uit meerdere stukken samengesteld.

Een inboetstuk wordt uit een blok of plaat natuursteen gemaakt die gelijk is aan de natuursteen van het te restaureren natuurstenen element.

Finaal wordt het inboetstuk op het overeenstemmende breukvlak van het te restaureren natuurstenen element geplaatst.

Het inboetstuk wordt op het te restaureren natuurstenen element verkleefd en het beschadigde of verweerde gedeelte van het natuurstenen element is hersteld.

Het verkleven van het inboetstuk op het te restaureren natuurstenen element gebeurt conform Technische Voorlichting TV148, editie 1983, van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB). Het natuurstenen element is gerestaureerd met maximaal behoud van originele stukken, zonder dat historiek van met het breukvlak gepaarde schade verloren is.

Volgens een uitvoeringsvorm wordt een digitaal model van het inboetstuk gemaakt.

Van het breukvlak en naastliggende vlakken op het te restaureren natuurstenen element is een driedimensionaal digitaal model beschikbaar.

Op basis van het driedimensionale digitale model is het mogelijk om snel een nauwkeurig driedimensionaal digitaal model van het inboetstuk te maken.

Het driedimensionale digitale model van het breukvlak kan als een negatief beschouwd worden van het inboetstuk dat moet gemaakt worden. Het inboetstuk is dus een positief van het driedimensionale digitale model van het breukvlak. Een dergelijk positief kan digitaal in een geschikt modelleringsprogramma met behulp van basisbewerkingen eenvoudig gemaakt worden. Het driedimensionale digitale model van het inboetstuk is in verdere stappen van de werkwijze voordelig voor het precies en machinaal vervaardigen van het inboetstuk.

Volgens een uitvoeringsvorm wordt in het inboetstuk een uitsparing voor een lijmlaag voorzien.

Het inboetstuk wordt met behulp van een lijmlaag op het te restaureren natuurstenen element verkleefd. De lijmlaag heeft een zekere dikte, waardoor een inboetstuk die geen uitsparing voor een lijmlaag omvat, over een lengte gelijk aan de dikte van de lijmlaag uit het te restaureren natuurstenen element zou steken. Door het voorzien van een uitsparing kan het inboetstuk zo in of op het te restaureren natuurstenen element geplaatst worden dat aan zichtbare zijden van het inboetstuk een bijna naadloze aansluiting tussen het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element verkregen wordt.

Volgens een uitvoeringsvorm omvat het inboetstuk minstens één zichtvlak waarbij het inboetstuk zo gemaakt wordt dat zichtvlakken van het inboetstuk op naastliggende vlakken van het te restaureren natuurstenen element aansluiten.

Een zichtvlak is een zichtbare zijde van het inboetstuk. Het inboetstuk omvat minstens één zichtvlak. Het inboetstuk wordt zo gemaakt dat zichtvlakken van het inboetstuk op naastliggende vlakken van het te restaureren natuurstenen element aansluiten. Dit is voordelig voor het bekomen van een bijna naadloze aansluiting tussen het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element na het plaatsen van het inboetstuk in of op het te restaureren natuurstenen element. Zichtvlakken sluiten bij voorkeur zo aan op het te restaureren natuurstenen element dat het te restaureren natuurstenen element naar originele vorm hersteld wordt, bijvoorbeeld vormen zichtvlakken van een inboetstuk een ontbrekende hoek of lijst van het te restaureren natuurstenen element. Bij voorkeur worden zichtvlakken vooraf digitaal gemodelleerd met behulp van het driedimensionale digitale model van het te restaureren natuurstenen element en het driedimensionale digitale model van het inboetstuk.

Volgens een uitvoeringsvorm wordt extra materiaal aan randen van het inboetstuk voorzien. Een inboetstuk sluit aan op een breukvlak van een te restaureren natuurstenen element. Een inboetstuk is ter hoogte van naastliggende vlakken afhankelijk van het breukvlak in bepaalde gevallen heel dun. Bijvoorbeeld in het geval een breukvlak een scherpe hoek met naastliggende vlakken maakt, kan een inboetstuk ter hoogte van de naastliggende vlakken slechts enkele millimeters dik zijn. Het inboetstuk is op deze plaatsen zeer breekbaar. Het voorzien van extra materiaal aan randen van het inzetstuk is voordelig om het breken aan de randen van het inboetstuk tijdens vervaardiging en plaatsing van het inboetstuk te vermijden. Het extra materiaal aan randen van het inboetstuk is minstens 1 mm dik, bij voorkeur minstens 2 mm dik, bij nog meer voorkeur minstens 3 mm dik en bij zelfs nog meer voorkeur minstens 5 mm dik.

Volgens een uitvoeringsvorm is het extra materiaal aan randen van het inboetstuk enkel aangebracht waar het inboetstuk aan de rand minder dan 5 mm dik is, bij voorkeur minder dan 3 mm dik is en bij nog meer voorkeur minder dan 2 mm dik is. Volgens een uitvoeringsvorm is het extra materiaal rondom de randen van het inboetstuk aangebracht. Volgens een uitvoeringsvorm wordt het inboetstuk machinaal gezaagd en gefreesd. Het inboetstuk wordt machinaal op maat gezaagd, waarna het met behulp van een geautomatiseerde freesmachine volledig uit een natuursteen wordt uitgefreesd. Hierdoor wordt sneller een inboetstuk vervaardigd dan indien het inboetstuk volledig manueel door een steenkapper uit natuursteen moet gekapt worden. De natuursteen is bij voorkeur gelijk aan het te restaureren natuurstenen element. Bij voorkeur wordt een driedimensionaal digitaal model van het inboetstuk als .stl-bestand of .obj- bestand opgeslagen. Deze bestanden kunnen gebruikt worden om de geautomatiseerde freesmachine voor de vervaardiging van het inboetstuk te programmeren, waardoor de geautomatiseerde freesmachine snel kan geprogrammeerd worden en het inboetstuk nauwkeurig volgens het driedimensionale model kan gemaakt worden.

Volgens een uitvoeringsvorm wordt het inboetstuk manueel door een steenkapper afgewerkt. In een atelier wordt het inboetstuk manueel door een steenkapper afgewerkt. De steenkapper werkt hierbij vooral de zichtvlakken van het inboetstuk af. Het afwerken kan het bijwerken van zichtvlakken omvatten op plaatsen die door bijvoorbeeld een geautomatiseerde freesmachine niet of onvoldoende kan bereikt worden, zoals in een binnenhoek. Het afwerken kan het wegwerken van oneffenheden omvatten. Het afwerken kan het uitvoeren van laatste bewerkingen van een oppervlakte van het inboetstuk omvatten. Een voorbeeld van een dergelijke bewerking is boucharderen. Volgens een uitvoeringsvorm wordt extra materiaal aan randen van het inboetstuk niet door een steenkapper verwijderd. Het extra materiaal aan de randen van het inboetstuk is voordelig om het breken aan de randen van het inboetstuk tijdens plaatsing van het inboetstuk te vermijden. Het extra materiaal aan de randen van het inboetstuk worden bij voorkeur na plaatsing van het inboetstuk van het inboetstuk verwijderd.

Volgens een uitvoeringsvorm wordt het inboetstuk over het volledige breukvlak met een lijm op basis van epoxy op het te restaureren natuurstenen element bevestigd. Het inboetstuk wordt met behulp van een tweecomponentenlijm op basis van epoxy op het te restaureren natuurstenen element bevestigd. De tweecomponentenlijm is over het volledige breukvlak tussen het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element aanwezig. Deze manier van verkleven is voordelig omdat het inboetstuk stevig aan het te restaureren natuurstenen element bevestigd is en omdat de tweecomponentenlijm na een dag voldoende gehard is om het inboetstuk verder af te werken.

Volgens een uitvoeringsvorm wordt het inboetstuk over het volledige breukvlak met een lijm op basis van hydraulische kalk op het te restaureren natuurstenen element bevestigd.

Het inboetstuk wordt met behulp van een lijm op basis van hydraulische kalk op het te restaureren natuurstenen element bevestigd. De lijm op basis van hydraulische kalk is over het volledige breukvlak tussen het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element aanwezig. De lijm op basis van hydraulische kalk droogt gedurende meerdere dagen of weken uit. De lijm wordt tijdens het uitdrogen harder. Hydraulische kalk is hydrofiel, waardoor verkleven op basis van hydraulische kalk voordelig is om het inboetstuk op vlak van waterhuishouding niet van het te restaureren natuurstenen element te isoleren, waardoor kans op vorstschade verkleint. Een bijkomend voordeel is dat mortel op basis van kalk historisch voor het bouwen van gebouwen en monumenten gebruikt werd en daardoor geschikt is voor restauraties.

Volgens een voorkeurdragende uitvoeringsvorm wordt het inboetstuk puntsgewijs met een lijm op basis van epoxy op het te restaureren natuurstenen element bevestigd.

Het inboetstuk wordt met behulp van een tweecomponentenlijm op basis van epoxy op het te restaureren natuurstenen element bevestigd. De tweecomponentenlijm is puntsgewijs op het breukvlak tussen het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element aangebracht. Dit is voordelig omdat het inboetstuk op vlak van waterhuishouding door het puntsgewijs aanbrengen van tweecomponentenlijm niet volledig van het te restaureren natuurstenen element geïsoleerd wordt, terwijl de tweecomponentenlijm snel hardt en daardoor het inboetstuk aan het te restaureren natuurstenen element bevestigd.

Volgens een verdere uitvoeringsvorm worden holtes tussen het breukvlak en het inboetstuk met hydraulische kalk geïnjecteerd.

Het inboetstuk is met behulp van tweecomponentenlijm, die enkel puntsgewijs aangebracht is, op het te restaureren natuurstenen element bevestigd. Dit betekent dat tussen het breukvlak van het te restaureren natuurstenen element en het inboetstuk holtes zijn die niet met tweecomponentenlijm zijn opgevuld. De holtes tussen het breukvlak en het inboetstuk worden met hydraulische kalk geïnjecteerd.

De hydraulische kalk droogt gedurende enkele dagen tot weken uit en wordt harder. De hydraulische kalk vormt na uitdroging een bijkomende stevige verbinding tussen het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element. Doordat hydraulische kalk een hydrofiel karakter heeft, is het inboetstuk op vlak van waterhuishouding met het te restaureren natuurstenen element verbonden, waardoor de kans op vorstschade verkleint. Door het gebruik van puntsgewijs aangebrachte tweecomponentenlijm is het inboetstuk na een dag stevig met het te restaureren natuurstenen element verbonden en kan het inboetstuk eventueel verder afgewerkt of bewerkt worden.

Volgens een uitvoeringsvorm wordt het inboetstuk met behulp van verankeringen op het te restaureren natuurstenen element bevestigd. Op plaatsen waar het inboetstuk dikker is of waar stabiliteit van het inboetstuk of het te restaureren natuurstenen element in het gedrang komt, wordt het inboetstuk met behulp van verankeringen op het te restaureren natuurstenen element bevestigd. Dit is voordelig om te vermijden dat het inboetstuk van het te restaureren natuurstenen element loskomt, doordat het op die plaatsen enkel gelijmd is. In het te restaureren natuurstenen element en in het inboetstuk worden op die plaatsen gaten geboord waarin verankeringen worden geplaatst. Verankeringen kunnen bijvoorbeeld pluggen, staven of een andere geschikte vorm omvatten.

Verankeringen kunnen in de gaten geklemd zijn. Verankeringen kunnen in de gaten gelijmd zijn. Verankeringen kunnen zowel in de gaten geklemd als gelijmd zijn. Bij voorkeur wordt het inboetstuk naast de verankeringen bijkomend met lijm aan het te restaureren natuurstenen element bevestigd. De lijjm is een tweecomponentenlijm op basis van epoxy. De lijm is alternatief een lijm op basis van hydraulische kalk. Nog een ander alternatief is dat rond de verankeringen tweecomponentenlijm op basis van epoxy en elders op het breukvlak een lijm op basis van hydraulische kalk gebruikt wordt. De combinatie van lijm en verankeringen is voordelig om een inboetstuk over het volledige breukvlak stevig aan het te restaureren natuurstenen element te bevestigen. Volgens een verdere uitvoeringsvorm omvatten de verankeringen glasvezelwapening.

Verankeringen die glasvezelwapening omvatten kunnen volledig uit kunststof vervaardigd worden, terwijl de verankeringen dezelfde sterkte en stijfheid als metalen verankeringen behouden. Verankeringen die glasvezelwapening omvatten zijn voordelig omdat de verankeringen niet kunnen oxideren. Indien een verankering oxideert, kan het inboetstuk of nog erger het natuurstenen element breken en is een nieuwe restauratie nodig.

Volgens een uitvoeringsvorm worden naden tussen het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element met een op kleur gebrachte kalklijm afgewerkt. Door de naden tussen het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element met kalklijm af te werken, wordt een bijna naadloze overgang tussen naastliggende oppervlakken van het te restaureren natuurstenen element en het inboetstuk bekomen. Het gebruik van kalklijm is voordelig doordat het hydrofiel is en op vlak van waterhuishouding het inboetstuk niet van het te restaureren natuurstenen element isoleert en doordat lijm op basis van kalk historisch voor het bouwen van gebouwen en monumenten gebruikt werd en daardoor geschikt is voor restauraties. De kalklijm kan op kleur gebracht worden zodat de kleur van de kalklijm zo goed als mogelijk met de kleur van het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element overeenstemt en waardoor een naad tussen het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element bijna onzichtbaar wordt. Een kalklijm kan op kleur gebracht worden zodat de kleur van de kalklijm van de kleur van het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element verschilt om een gerestaureerd gedeelte van het natuurstenen element te benadrukken. Na uitharden van de kalklijm worden naden en zichtvlakken van het inboetstuk indien vereist verder afgewerkt om een bijna naadloze overgang tussen inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element te bekomen.

Volgens een uitvoeringsvorm worden onvolmaaktheden in een zichtvlak van een inboetstuk met met een op kleur gebrachte kalklijm weggewerkt.

Onvolmaaktheden in een zichtvlak kunnen bijvoorbeeld putjes zijn. Deze putjes worden met behulp van een kalklijm opgevuld. De kalklijm kan op kleur gebracht worden zodat de kleur van de kalklijm zo goed als mogelijk met de kleur van het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element overeenstemt en waardoor de onvolmaaktheid in het zichtvlak bijna onzichtbaar wordt.

In een tweede aspect betreft de uitvinding het gebruik van de werkwijze volgens eerste aspect voor herstellen van monumentschade.

Het gebruik van de werkwijze volgens het eerste aspect voor het herstellen van monumentschade is voordelig omdat de monumentschade duurzaam hersteld wordt, zonder verlies van historiek over de monumentschade. De herstelling is eveneens reversibel. Door het verwijderen van het inboetstuk worden opnieuw originele natuurstenen elementen bekomen zoals die voor herstel van de monumentschade aanwezig waren.

Dit is niet het geval bij een methode volgens de stand der techniek omdat daar een beschadigd of verweerd gedeelte uit het natuurstenen element gezaagd wordt.

Claims (14)

CONCLUSIES

1. Werkwijze voor het restaureren van natuurstenen elementen op basis van anastylose omvattende - zuiver maken van een breukvlak in een te restaureren natuurstenen element; - Scannen van het te restaureren natuurstenen element; - maken van een driedimensionaal digitaal model van een inboetstuk; - maken van het inboetstuk uit natuursteen, waarbij het inboetstuk het breukvlak opvult; - en plaatsen van het inboetstuk.

2. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat in het inboetstuk een uitsparing voor een lijmlaag voorzien wordt.

3. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies 1-2, met het kenmerk, dat het inboetstuk minstens één zichtvlak omvat, waarbij het inboetstuk zo gemaakt wordt dat zichtvlakken van het inboetstuk op naastliggende vlakken van het te restaureren natuurstenen element aansluiten.

4. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies 1-3, met het kenmerk, dat extra materiaal aan randen van het inboetstuk voorzien wordt.

5. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies 1-4, met het kenmerk, dat het inboetstuk machinaal gezaagd en gefreesd wordt.

6. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies 1-5, met het kenmerk, dat het inboetstuk manueel door een steenkapper wordt afgewerkt.

7. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies 1-6, met het kenmerk, dat het inboetstuk over het volledige breukvlak met een lijm op basis van epoxy op het te restaureren natuurstenen element wordt bevestigd.

8. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies 1-6, met het kenmerk, dat het inboetstuk over het volledige breukvlak met een lijm op basis van hydraulische kalk op het te restaureren natuurstenen element wordt bevestigd.

9. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies 1-6, met het kenmerk, dat het inboetstuk puntsgewijs met een lijm op basis van epoxy op het te restaureren natuurstenen element wordt bevestigd.

10. Werkwijze volgens conclusie 9, met het kenmerk, dat holtes tussen het breukvlak en het inboetstuk met hydraulische kalk worden geïnjecteerd.

11.Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies 1-10, met het kenmerk, dat het inboetstuk met behulp van verankeringen op het te restaureren natuurstenen element wordt bevestigd.

12. Werkwijze volgens conclusie 11, met het kenmerk, dat de verankeringen glasvezelwapening omvatten.

13. Werkwijze volgens één der voorgaande conclusies 1-12, met het kenmerk, dat naden tussen het inboetstuk en het te restaureren natuurstenen element met een op kleur gebrachte kalklijm worden afgewerkt.

14. Gebruik van de werkwijze volgens één van de conclusies 1-13 voor herstellen van monumentschade.