Przedmiotem wynalazku jest srodek natluszcza¬ jacy do skór. Wsród tluszczów, stosowanych przez przemysl garbarski, wyróznia sie grupe kationo¬ wych srodków natluszczajacych. Wzrost zaintere¬ sowania produktami tej grupy srodków wynika z ich cennych i specyficznych wlasciwosci uzyt¬ kowych. Dzialanie na skóre kationowych srodków natluszczajacych zalezy od rodzaju garbowania i ladunku powierzchniowego skóry. Przy skórach czysto chromowych srodek kationowy wnika szyb¬ ko i latwo w glab tkanki skórnej, dajac efekt równomiernego natluszczenia calego przekroju skó¬ ry. Na skórach wyprawy anionowej — roslinnej, syntanowej itp. oraz na skórach chromowych, do- garbowanych anionowo, srodek kationowy osadza sie powierzchniowo, dajac efekt silnego natluszcze¬ nia warstw zewnetrznych.Znane sa kationowe srodki natluszczajace, któ¬ rych skladnikami czynnymi sa emulgatory katio¬ nowe oraz skladniki emulgowane, takie jak tlu- sczze i woski. Niska odpornosc smulgatorów ka¬ tionowych na elektrolity takie jak kwasy, zasady, sole chromu trójwartosciowego itp. jest powodem miernych efektów i trudnosci przy stosowaniu w praktyce tego typu kationowych mieszanek natlu¬ szczajacych.W szczególnosci produkty tej grupy srodków nie zapewniaja dostatecznej miekkosci natluszczanym skórom, a zbyt powierzchniowe osadzenie sklad¬ ników emulgowanych prowadzi do trudnosci przy apreturowaniu lub szlifowaniu skór wyprawy chromowej.Dla poprawy odpornosci na elektrolity kationo¬ wych srodków natluszczajacych stosowane sa do¬ datki emulgatorów niejonowych. Stabilizujace dzialanie emulgatorów niejonowych oraz zwiek¬ szenie hydrofilowego charakteru emulsji powodu¬ je jednak nadmierny wzrost nasiakliwosci natlu¬ szczanych skór.Nieoczekiwanie stwierdzono, ze przez uzycie od¬ powiedniego kationowego skladnika czynnego oraz odpowiedniego skladu czesci emulgujacych i emul¬ gowanych mieszaniny natluszczajacej, mozna uzy¬ skac niska nasiakliwosc natluszczanych skór, przy zachowaniu wysokiej odpornosci mieszanki na elektrolity i sole chromu trójwartosciowego.Przedmiotem wynalazku jest kationowy srodek natluszczajacy do skór. W sklad srodka wedlug wynalazku wchodza: emulgator kationowy, emul¬ gator niejonowy i skladniki emulgowane. Udzial emulgatora kationowego w produkcie, w przelicze¬ niu na zawartosc suchej pozostalosci wynosi od do 85%; emulgatora niejonowego od 5 do 15Vo i skladników emulgowanych od 10 do 65tyo.Emulgator kationowy srodka wedlug wynalazku stanowia zwiazki otrzymane przez polioksyalkile- nowanie produktów reakcji glicerydów kwasów tluszczowych lub kwasów tluszczowych i wosków syntetycznych z aminami alifatycznymi wzglednie przez polioksyalkilenowanie amin tluszczowych 99 62299 622 3 lub amidów kwasów tluszczowych.Stopien polioksyalkilenowania kationowych skladników czynnych wynosi od 1 do 50 w sto¬ sunku do aktywnych wodorów, obecnych w pól¬ produktach poddanych oksyalkilenowaniu, przy czym wymagane jest zakonczenie oksyalkilenowa- nia tlenkiem propylenu. Reakcje z aminami pro¬ wadzi sie w temperaturze 100—160°C wobec ka¬ talizatorów alkalicznych. Proces polioksyalkileno- waria w temperaturze 140—160°C.Jako emulgatory niejonowe srodka wedlug wy¬ nalazku sa uzywane produkty polioksyetylenowa- nia estrów sorbitu i kwasu olejowego lub steary¬ nowego np. Rokwjrtol 60 lub 80, wzglednie produk¬ typoliaddycji tlenku etylenu i tlenku propylenu np. Rokopol 30 p 27|lub 30 p 160.Skladnikami emulgowanymi srodka wedlug wy¬ nalazku sa stearyna, oleina, kwas laurynowy, kwa¬ sy tluszczowe, otrzymywane w procesach utlenia¬ nia parafin, kwasy alkilobursztynowe, fluorowane kwasy tluszczowe i ciekle weglowodory. Korzyst¬ ne jest, aby ilosc kwasów tluszczowych, szczegól¬ nie kwasu stearynowego, wynosila minimum 15%, i cieklych weglowodorów minimum 15% w sto¬ sunku do suchej pozostalosci gotowego produktu.Kationowe srodki natluszczajace wedlug wyna¬ lazku stosuje sie do natluszczania skór weluro- wych i nabukowych, przy czym dobra odpornosc na sole chromu umozliwia prowadzenie natluszcza¬ nia w czasie procesu dogarbowania skór kationowa brzeczka chromowa. Równomiernosc rozkladu w przekroju skóry srodka wedlug wynalazku regu¬ lowac mozna stopniem zobojetnienia. Najbardziej równomierny rozklad uzyskuje sie dla skór niezo- bojetnianych. Natluszczone skóry charakteryzuje dobra miekkosc i pulchnosc oraz zywa, równa bar¬ wa. Latwosc szlifowania umozliwia uzyskanie de¬ likatnego i równomiernego na calej powierzchni skóry wlosa.Ma poprawy miekkosci i pulchnosci skór odzie¬ zowych, rekawiczkowych oraz miekkich obuwio- wych jak nappa lub softy stosuje sie w czasie dogarbowania mineralnego wstepne natluszczanie kationowe srodkami wedlug wynalazku. Srodki te stosuje sie równiez do koncowego natluszczania kationowego wszelkiego typu skór chromowych na wierzchy do obuwia, a w szczególnosci boksów bydlecych z poprawionym licem. Uzycie srodków umozliwia odpowiednie natluszczenie warstw ze¬ wnetrznych, co ulatwia klejenie skór na szybach, przy czym natluszczone skóry daja sie latwo wy¬ kanczac farbami kryjacymi. Srodki wedlug wy¬ nalazku sa stosowane równiez do natluszczania skór futerkowych oraz skór wyprawy roslinnej lub kombinowanej, do olejowania lica lub przecie- nia mizdry.Przykiad I. Do 333 czesci wagowych dwu- etanoloaminy technicznej dodaje sie 6 czesci wa¬ gowych wodorotlenku sodowego, nastepnie wpro¬ wadza sie stopiona mieszanine 1575 czesci wago¬ wych stearyny technicznej i 480 czesci wagowych produktów utleniania polietylenu — wosku PP-20, przy stalym mieszaniu podnosi sie temperature do 140—150°C i odprowadza wode, pochodzaca z re¬ akcji, przy obnizonym cisnieniu do 100 mm Hg.Proces prowadzi sie w ciagu 4 godzin do chwili 45 50 60 zaniku destylacji wody. Do mieszaniny po reakcji w atmosferze azotu wprowadza sie tlenek etylenu w ilosci 133 czesci wagowych i kolejno 2600 cze¬ sci wagowych tlenku propylenu. Reakcje oksy- alkilenowania prowadzi sie do pelnego zwiazania tlenków alkilenowych w temperaturze 140°C.Otrzymany pólprodukt miesza sie kolejno z 2360 czesciami wagowymi stearyny technicznej, 770 cze¬ sciami wagowymi wosku PP-20 i 3250 czesciami wagowymi oleju wrzecionowego i 1000 czesci wa¬ gowych Rokwinolu 80. Przygotowana mieszanine wlewa sie do 8250 czesci wagowych wody. Otrzy¬ muje sie okolo 20 000 czesci wagowych kationo¬ wego srodka natluszczajacego o skladzie: 38—42% czesci emulgujacych, 58 + 62% czesci emulgowa¬ nych i w tym 19% kwasów tluszczowych. Podane wartosci odnosza sie do suchej subBtancji.Przyklad Ii. Do 200 czesci wagowych oleju rzepakowego surowego dodaje sie 33,3 czesci wa¬ gowych dwuetanoloaminy technicznej oraz 1 czesc wagowa wodorotlenku sodowego, przy stalym mie¬ szaniu podnosi sie temperature do 140—150°C i prowadzi proces w ciagu 3 godzin. W ciagu na¬ stepnej godziny reakcje nalezy prowadzic pod ob¬ nizonym cisnieniem. Do mieszaniny po reakcji w w atmosferze azotu wprowadza sie tlenek etylenu 1 w ilosci 250 czesci wagowych i kolejno 360 czesci wagowych tlenku propylenu. Reakcje oksyalkile- nowania prowadzi sie do pelnego zwiazania tlen¬ ków alkilenowych w temperaturze 140°—160°C.Otrzymany pólprodukt miesza sie kolejno z 270 czesciami wagowymi Rokopolu 30p 27, 800 czescia¬ mi wagowymi stearyny technicznej i 800 czesciami wagowymi oleju wrzecionowego. Do przygotowa¬ nej mieszaniny wlewa sie 1600 czesci wagowych wody. Otrzymuje sie okolo 4300 czesci wagowych kationowego srodka natluszczajacego o skladzie 38—42% czesci emulgujacych, 58 + 62% czesci emulgowanych i w tym 29% kwasów tluszczo¬ wych. Podane wartosci odnosza sie do suchej sub¬ stancji.Przyklad III. Ostrugane i wyplukane krupo- ny bydlece welurowe natluszcza sie kapielowo w temperaturze 50—60°C, stosujac 4—5% srodka na¬ tluszczajacego, otrzymanego wedlug przykladu I.Do kapieli natluszczajacej dodaje sie 5% garbnika chromowego Chromalu. Czas trwania procesu na¬ tluszczania i dogarbowania 2 godz. Wykonczone skóry charakteryzuje dobra miekkosc i pulchnosc, równa, zywa barwa, niska nasiakliwosc oraz rów¬ nomierny i delikatny szlif.Przyklad IV Ostrugane i wyplukane skóry bydlece nappa natluszcza sie wstepnie kapielowo w temperaturze 40—45°, stosujac 2—4% srodka natluszczajacego, otrzymanego wedlug przykladu II. Wstepne natluszczanie kationowe prowadzi sie lacznie z procesem dogarbowania mineralnego.Czas trwania procesu natluszczania i dogarbowa¬ nia 2 godz. Wykonczone skóry charakteryzuje do¬ bra miekkosc i pelnosc oraz gladkie i scisle lico.Przyklad V. Do wyczerpanej kapieli natlu¬ szczajacej boksów bydlecych z poprawionym li¬ cem, sporzadzonej z likierów anionowych i tlu¬ szczów surowych, dodaje sie na 20—30 min. przed zakonczeniem procesu 1—3% srodka natluszczaja¬ cego, otrzymanego wedlug przykladu II. Dotlu-d»*22 6 szczone kationowo skóry suszy sie i wykancza.Uzycie kationowego srodka natluszczajacego ulat¬ wia procesy klejenia na szybach i szlifowania skór oraz reguluje chlonnosc stosowanych zestawów wykonczalniczych. PL