Przedmiotem wynalazku jest kalka, zwlaszcza kalka karbonowa powlekana rozpuszczalnikiem. Kalki tego typu skladaja sie z arkusza podstawowego, z którym zwiazana jest mocno warstwa porowatej substancji zawierajacej w porach farbe. « Farba ta wyciskana jest z porowatej warstwy pod wplywem cisnienia wywolanego badz przez przylozenie któregokolwiek z przyborów do pisania, badz przez uderzenie mloteczka drukujacego maszyny do pisania. Kalki karbonowe powlekane rozpuszczalnikiem znane sa z brytyjskich opisów patentowych nr nr 382220, 780492 i 840673. Natomiast w brytyjskim opisie patentowym nr 392220 opisana jest porowata powloka, której glównym skladnikiem jest jeden lub wiecej estrów celulozy, a w brytyjskich opisach patentowych nr nr 780492 i 840673 opisane sa porowate powloki, których skladnikiem jest polimer winylowy. Dodatkowymi skladnikami porowatych powlok moga byc równiez zywice akrylowe, zwlaszcza zywice polimetakrylanu metylu. ¦ Znanym jest fakt, ze uklady rozpuszczalnik-wegiel oparte na zywicach polimetakrylanu metylu moga,, dawac warstwy przedrukowe z których uzyskuje sie odbitki dobrej jakosci. Poza tym kolki takie nie daja sladów w przypadku, gdy sa naciskane na wiekszej powierzchni np. przy przekrecaniu przez walki maszyny do pisania, a nawet wówczas, gdy powierzchnia warstwy zostala juz w trakcie uzywania polamana. Omówione wyzej kalki maja dwa zasadnicze mankamenty: - charakterystyki uwalniania farby pozwalaja jedynie na uzyskiwanie okreslonej ilosci kopii o odpowiedniej czytelnosci, - zawierajace farbe warstwy zywicy wykazuja slaba adhezje, zwlaszcza do arkuszy podstawowych wykonanych z poliestru lub polipropylenu.» / Znanym jest równiez fakt, ze uklady rozpuszczalnik-wegiel oparte na zywicach acetylpmaslanu celulozy (zwanymi dalej zywicami C-A-B) daja warstwy nie brudzace przy dotyku i posiadajace dobre charakterystyki pracy, a ponadto dajace kopie o dobrej czytelnosci. « Warstwy te posiadaja równiez wady, a mianowicie: — odpornosc na „brudzenie podczas przekrecania przez walki" moze byc duza tylko ograniczona ilosc razy, przy dlugim uzywaniu zanika,2 98 717 -trudnym problemem kwasu maslowego zawartego w zywicy C-A-B. - farby rozpuszczalnik-wegiel lub „mazie" maja nietrwale charakterystyki lepkosci, które wykazuja znaczne tendencje do wzrastania z czasem co wymaga duzych procentowo dodatków takich kosztownych rozpuszczalnikówjak metyloetyloketon, potrzebnych do zmniejszenia lepkosci powloki. « Zadaniem wynalazku jest wyeliminowanie omówionych wad. Zadanie to zostalo osiagniete przez opracowanie kalki, zwlaszcza kalki karbonowej powlekanej rozpuszczalnikiem i posiadajacej rózne zastosowanie.Jak stwierdzono, kalki karbonowe pokryte rozpuszczalnikiem mozna wytwarzac z mieszaniny jednego lub kilku estrów celulozy i jednej lub kilku zywic akrylowych. Zwlaszcza zastosowanie mieszaniny zywicy C-A-B (zywicy acetylomaslanu celulozy) z zywica akrylowa moze zmniejszyc do pozadanego zakresu problemu ukladów zawierajacych jeden skladnik zywicy. Stosunek wagowy obu zywic w mieszaninie dobiera sie w zaleznosci od przeznaczenia kalki, lecz na ogól zawiera sie on w granicach od 6 :1 do 1:6 (ilosc zywicy C—A—B w stosunku do ilosci zywicy akrylowej) a korzystnie w granicach od 3 :1 do 1 : 3. W kalce przeznaczonej do kopiowania recznego lub kopiowania przy pomocy walka korzystna jest wieksza zawartosc zywicy C—A—B, natomiast w kalce stosowanej w maszynach do pisania lub innych urzadzeniach do kopiowania za pomoca udetzenia, pozadana jest wieksza zawartosc zywicy akrylowej.Równiez stwierdzono, ze mieszanka zywicy C-A—B i zywicy akrylowej w stosunku wagowym 1 :1 daje kalke, która moze sluzyc zarówno jako kalka do kopiowania recznego, jak i kalka maszynowa. Ogólnie mozna stwierdzic, ze w pewnych granicach wzrost zawartosci zywicy akrylowej powoduje zwiekszenie wyrazistosci kopii, lacz skraca czas uzywania kalki.Kalke wedlug wynalazku mozna wytwarzac sposobami podanymi w ponizszych przykladach.Przyklad I. Porowata warstwe powlokowa zawierajaca substancje barwna wytwarza sie z nastepuja¬ cych skladników: Czesc 1(substancjabarwiaca) % wagowe Praktycznie nieschnace oleje roslinne (na przyklad olej rzepakowy, arachidowy, rycynowy 10,5 lub ich mieszanina) Lecytyna pochodzenia roslinnego 1,0 Sadza (Raven1255) 6,4 Pigment (Reflex BlueToner 1,0 Ftalandwuizobutylu 1,0 Toluen 6,4 Czesc 2 (porowata powloka) Zywica acetylomaslanucelulozy 6,5 Zywica 6,5 polimetakrylanu metylu o srednim ciezarze czasteczkowym (EWacite 2009 z f-my Du Pont) Metyloetyloketon 51,1 Octanetylu 9,6 Czesc 1 przygotowuje sie rozcierajac wszystkie skladniki wciagu 16 godzin w mlynie kulowym, po czym uzyskana mieszanine pozostawia sie w mlynie.Czesc 2 wytwarza sie dodajac do mieszanego rozpuszczalnika zywice Elvacite i kontynuujac mieszanie az do rozpuszczenia zywicy. W podobny sposób rozpuszcza sie w rozpuszczalniku acetylomaslan celulozy, po czym oba roztwory miesza sie ze soba.Nastepnie czesc 1 dodaje sie do czesci 2 i calosc miesza.Uzyskana mieszanine naklada sie dowolnym, stosowanym do pokrywania tkanin sposobem. Mozna ja nakladac np. na papier lub folie polipropylenowa lub poliestrowa odwrócona technika walcowania i zgarniania.Utworzona w ten sposób powloka nadaje sie do stosowania zarówno jako kalka maszynowa, jak i olówkowa. • Przyklad II. Porowata warstwe powlokowa zawierajaca substancje barwiaca wytwarza sie z nastepuja¬ cych skladników: Czesc1 % wagowe Praktycznie nieschnace oleje roslinne (na przyklad olej rzepakowy, arachidowy, rycynowy 11,198 717 3 lub ich mieszanina) Etoksylowany aminooleinian catafor 020-ABM Chemicals) Sadza (Raven 1255) Sadza (Regal SRF) Pigment (Victoria Blue Toner) Ftalan dwuizobutylu Toluen Czesc 2 Toluen Zywica acetylomaslanu celulozy Zywica polimetakrylanu metylu o srednim ciezarze czasteczkowym (z f-my Du Pont, EWacite 2009) Rozpuszczalnik: metyloetyloketon Rozpuszczalnik: octan etylu 0,5 6,7 1,3 0,3 1,0 ,9 ,9 1,9 11,5 29,2 14,6.Czesc 1 przygotowuje sie rozcierajac wszystkie skladniki w ciagu 16 godzin w mlynie kulowym, po czym uzyskana mieszanine pozostawia sie w mlynie. < Czesc 2 wytwarza sie dodajac do mieszanego rozpuszczalnika zywice EWacite, kontynuujac mieszanie az do rozpuszczenia zywicy. W podobny sposób rozpuszcza sie w rozpuszczalniku acetylomaslan celulozy, po czym oba roztwory miesza sie ze soba. « Nastepnie uzyskana mieszanine naklada sie odwrócona technika walcowania i zgarniania na papier lub folie, korzystnie na wstepnie powleczona (korzystnie zywica poliuretanowa) folie polipropylenowa lub poliestrowa. Utworzona w ten sposób powloka nadaje sie do stosowaniajako kalka maszynowa. l Zamiast acetylomaslanu celulozy i metakrylanu metylu mozna zastosowac inne zwiazki. I tak, w miejsce acetylomaslanu celulozy mozna uzyc acetylopropionianu celulozy lub innych estrów celulozy. Jako zywice akrylowa mozna stosowac metakrylan etylu o duzym ciezarze czasteczkowym, metakrylan n-butylu o duzym ciezarze czasteczkowym, lub kopolimer metakrylan metylu/ n-butyl o malym ciezarze czasteczkowym. Mozna stosowac równiez mieszanki estrów celulozy i/albo mieszanki zywic akrylowych.Ponadto, w miejsce czesci lub calej ilosci stosowanych w powyzszych przykladach pigmentów mozna wlaczyc inne pigmenty lub barwniki. Podobnie zamiast pigmentów mozna uzyc odpowiednich komponentów barwnika w polaczeniu ze skladnikami wywolujacymi barwe (na przyklad zwiazki o charakterze kwasowym lub akceptory elektronów) co pozwala na wywolanie koloru. « Na folie mozna korzystnie nakladac powloke wstepna, W takim przypadku mozna zastosowac powloke o nastepujacym skladzie: Sklad %(wag) Zywica izocyjanianowa (poliuretanowa) 24,0 utwardzana wilgocia (Daltosec 1350 (JCJ) Wypelniacz 1,3 (Joseph Crosfield, Gasil 937) Pigmentowanewiórki 6,0 nitrocelulozy (Dispercel Chips 33/2019 (Columbia) Octan etylu (gatunek"P) 68,7 (rozpuszczalnik) Powloke wstepna naklada sie na podloze (papier lub folie) metoda druku wkleslego. « W razie potrzeby Dispercel Chips moga byc zastapione równa iloscia wiórków nitrocelulozy PGHX 30—50 %DPB(ICI). PL