Przedmiotem wynalazku jest srodek do hamowa¬ nia procesu wytwarzania przez drobnoustroje nie¬ pozadanych kwasów tluszczowych, przeznaczony do stosowania na tkanke skórna.Jednym z problemów, od dluzszego czasu czeka¬ jacych na rozwiazanie, jest nieprzyjemny zapach wydzieliny miesiaczkowej. Wydzielina miesiaczko¬ wa zawiera rózne substancje, takie jak bialka i tluszcze. Zwykle w wydzielinie miesiaczkowej wystepuje wiele drobnoustrojów gram-ujemnych i gram-dodatnich, które moga rozwijac sie na wy¬ mienionych substancjach naturalnych. Dzialanie drobnoustrojów na bialka powoduje wydzielanie cuchnacych amin, zas dzialanie na tluszcze daje cuchnace kwasy tluszczowe. Powazny problem sta¬ nowi takze przykry zapach potu pachowego. Pot pachowy sklada sie z wydzielin zarówno potowych gruczolów ekrynowych jak i gruczolów potowych apokrynowych. Gruczoly te rozmieszczone sa w okolicy pach. Podczas gdy pot ekrynowy sklada sie glównie z wTody i soli, to pot apokrynowy skla¬ da sie z róznych substancji, takich jak bialko, we¬ glowodany i tluszcze. Na powierzchni skóry w okolicy pach wystepuja liczne drobnoustroje, a wsród nich takze drobnoustroje ze szczepów gronkowców i maczugowców. Rozklad tluszczów w pocie apokrynowym wywolany przez drobno¬ ustroje doprowadza do tworzenia sie nizszych kwa¬ sów tluszczowych,' wiec stanowi glówny powód nieprzyjemnego zapachu w okolicy pachy, (Borick i wspólpracownicy, Antimicrobial Agents Annual — 1960, str. 647—651, Plenum Press, Inc., Nowy York).Innym problemem, pozornie nie zwiazanym z po- przednimi, jest problem zapalenia skóry, takiego jak tradzik. Lój jest mieszanina tluszczów, wy¬ dzielana przez gruczoly lojowe i zawierajaca zwiaz¬ ki pochodne róznych kwasów tluszczowych (Baugh- ton i wspólpracownicy, J. Invest. Dermat. 33a 49— -—55, 1959). Wolne kwasy tluszczowe, maja.ee swe zródlo w tluszczach odpowiadaja w pierwszym rzedzie za wywolane zapalenia skóry, znanego ja¬ ko tradzik pospolity (Freinkel i wspólpracownicy New Eng. J. Med. 273, 850—854, 1965). Drobno- ustroje, zwlaszcza maczugowiec tradzika, drobno¬ ustrój obecny zarówno w normalnym, jak i chorym gruczole, odpowiadaja za . wytwarzanie kwasów tluszczowych (Scheimann i wspólpracownicy J. In- vest. Dermat. 34, 171—174, 1960). 23 Srodki bakteriobójcze i antybiotyki stosuje sie w celu zahamowania nieprzyjemnych zapachów ta¬ kich wydzielin ciala, jak pot i wydzielina mie¬ siaczkowa, oraz w celu zmniejszenia przykrych zaburzen, takich jak tradzik. Dotad stosowano a5 2,2'-metylenodwu/3,4,6-trójchlorofenol/ jako popu¬ larny skladnik srodków do ograniczenia zapachu potu oraz antybiotyki, takie jak tetracykliny do zwalczania tradzika. Obydwa srodki stosuje sie równoczesnie. Jednak w obydwu przypadkach wy- stepuje pewna komplikacja, poniewaz srodki bakte- 97 7013 97 701 4 riobójcze i antybiotyki zabijaja drobnoustroje i tym samym zaklócaja równowage mikrobiologicz¬ na na powierzchni skóry. Dobrze znany jest fakt, ze zniszczenie drobnoustrojów niechorobotwórczych wywoluje atak opornych organizmów, takich jak bakterie chorobotwórcze, drozdze i grzyby, które wywoluja goraczke, stan zapalny, zapalenie skóry i inne niepozadane objawy chorobowe. Tak wiec, byloby pozadane, aby mozna bylo ograniczac nie¬ przyjemny zapach ciala lub wystepowanie zabu¬ rzen, takich jak tradzik, wywolanych dzialaniem drobnoustrojów na tluszcze, bez znacznego wyni¬ szczenia niechorobotwórczej flory bakteryjnej. Po¬ zadane jest takze, aby wyniki mozna bylo osiagac bez niepomyslnych skutków dla pacjentów.Inne, znane srodki, stosowane w celu ogranicze¬ nia niepozadanych zjawisk, zawieraja substancje dzialajace na czynniki wywolujace rozklad tlu¬ szczów. W tym przypadku osiaga sie jednak zwy¬ kle niezadowalajace wyniki, które sklaniaja do sto¬ sowania dosc duzych ilosci srodka i/lub wydluza¬ nia okresu jego dzialania. Ponadto, nie zawsze uzy- • skuje sie zadowalajacy efekt, zarówno pod wzgle¬ dem kompleksowosci hamowania niepozadanych zjawisk, jak i pod wzgledem zapobiegania efek¬ tom ubocznym. Dlatego byloby bardzo wskazane ograniczenie niepozadanych'zjawisk przez zapobie¬ ganie powstawaniu czynników przyczynowych, wy¬ wolujacych te zjawiska.Stwierdzono, ze wymienione powyzej zjawiska, jak równiez liczne inne niepozadane skutki, które mozna przypisac dzialaniu drobnoustrojów, mozna ograniczyc w podobny sposób, a ponadto, ze ogra¬ niczenie to mozna uzyskac przy zupelnie nieznacz¬ nym wyniszczeniu flory bakteryjnej.Tak wiec wiele niepozadanych zjawisk, takich jak przykry zapach wydzieliny miesiaczkowej, po¬ tu i przypadki zapalenia skóry, takie jak tradzik, wywolane tworzeniem sie niepozadanych substan¬ cji na powierzchni ciala lub w jej okolicy w wy¬ niku dzialania drobnoustrojów na substancje tlu¬ szczowe, wystepujace w wydzielinach ciala, mozna zmniejszyc przez zahamowanie tych procesów, któ¬ re nastepuje podczas stosowania w miejscu two¬ rzenia sie tych substancji pochodnych odpowied¬ niej ilosci aminokwasów.Okreslenie „substancje tluszczowe, wystepujace w wydzielinach ciala", oznacza tluszcze, okre¬ slone tak, jak rozumie sie je w nazewnictwie che¬ micznym, obecne w plynach, które sa wydzielane lub wydalane z ciala. Okreslenie „wydzieliny" oznacza plyny, wydalone przez organizm. Typowy¬ mi przykladami takich wydzielin sa lój, pot, wy¬ dzielina miesiaczkowa i tym podobne.Stosowane w opisie okreslenie tluszcze oznacza nie tylko trójglicerydy, lecz takze fosfolipidy. Trój- glicerydy przedstawia wzór 1, w którym R ozna¬ cza takie same lub rózne grupy weglowodorowe, pochodzace z kwasów tluszczowych. Okreslenie „fosfolipidy" w pierwszym rzedzie oznacza fosfo- trójglicerydy, które mozna przedstawic wzorem 2, w którym R ma wyzej podane znaczenie, zas B oznacza reszte zwiazku hydroksyaminowego, takie¬ go jak aminoalkohol, czwartorzedowa zasada hy- droksyamoniowa lub kwas hydroksyaminowy. 65 40 45 50 55 60 Produkty, które tworza sie lub moga sie two¬ rzyc w wyniku dzialania drobnoustrojów na sub¬ stancje tluszczowe, sa produktami podobnymi do tych, które moga powstac w wyniku hydrolizy chemicznej. Tym sposobem z trójglicerydu o wzo¬ rze 1 powstaje gliceryna o wzorze 3 i kwasy tlu¬ szczowe, jak przedstawiono na schemacie 1.Poniewaz kazdy z podstawników R moze posia¬ dac inne znaczenie, otrzymuje sie rózne kwasy tlu- 0 szczowe. Wsród tych kwasów moga wystepowac nizsze kwasy tluszczowe o przykrym zapachu, ta¬ kie jak maslowy, izomaslowy, izowalerianowy i in¬ ne. Kwasy te wywoluja przykry zapach potu i wy¬ dzieliny miesiaczkowej. Te i inne kwasy tluszczo- - we, zas wsród nich takze wyzsze kwasy tluszczo¬ we az do kwasów o 18 atomach wegla w czastecz¬ ce moga, jak wspomniano, wywoluja inne niepo¬ zadane zjawiska, takie jak przypadki zapalenia skóry.Kwasy tluszczowe moga takze powstawac w wy¬ niku rozkladu fosfolipidów o wzorze 2, co przed¬ stawiono na schemacie 2. We wstepnych doswiad¬ czeniach, opisanych ponizej stwierdzono, ze fosfo¬ lipidy sa zródlem kwasów tluszczowych o przy¬ krym zapachu.Stwierdzono, ze niepozadane kwasy tluszczowe moga powstawac takze w inny sposób, w wyniku dzialania drobnoustrojów, przy czym problem ich pochodzenia czeka na wyjasnienie.Jednak wiekszosc kwasów tluszczowych pocho¬ dzi z opisanych poprzednio zródel.Okreslenie „miejsce tworzenia" oznacza miejsce, w którym wydzieliny tluszczowe zatrzymuja sie lub sa odbierane i gdzie stanowia one przedmiot dzialania drobnoustrojów.Zwykle okreslenie „miejsce tworzenia" w pierw- szym przyblizeniu oznacza cialo lub powierzchnie skóry oraz jej okolice. Oznacza to skóre, pochwe oraz materialy stykajace sie bezposrednio z po¬ wierzchnia ciala, takie jak przybory miesiaczkowe, odziez, posciel i tym podobne wyroby; przeznaczo¬ ne do zatrzymywania lub odbierania wydzielin ciala.Srodek wedlug Wynalazku, przeznaczony do sto¬ sowania na tkanke skórna, zawiera nosnik nada¬ jacy sie do stosowania zewnetrznego i, jako jedyny skladnik soli kwasu animowielokarboksylowego, takiego jak kwas etylenodwuaminoczterooctowy, i dwuetylenotrójaminopieciooctowy i N-hydroksy- etyloetylenodwuaminotrójoctowy, w ilosci co naj¬ mniej 2% wagowych w odniesieniu do calkowitego ciezaru srodka.Korzystna substancja czynna srodka jest sól al- kanoloaminowa kwasu etylenodwuaminoczteroocto- wego, a korzystnym nosnikiem jest roztwór oczaru.W czasteczce substancji czynnej wystepuje zaw¬ sze wiecej niz jedna grupa kwasowa, przy czym grupa, zawierajaca grupe kwasowa, moze byc przy¬ laczona do atomu azotu grupy aminowej.Dla pewnych celów jako substancje czynna srod¬ ka korzystnie stosuje sie sole kationów jednowar- tosciowych, takie jak sól sodowa lub potasowa.Dla pewnych innych zastosowan korzystne sa soie aminoalkoholi, zwlaszcza aminodwu- i trójalkoholi, takich jak trójetynoloamina, dwuetanoloamina,5 97701 6 trójizopropanoloamina i tym podobne. Dla ulat¬ wienia w dalszej czesci opisu beda stosowane skró¬ cone nazwy kwasów: kwasu etylenodwuaminoczte- rooctowego (EDTA), kwasu dwuetylenotrójamino- pieciooctowego (DTPA) oraz kwasu N-hydroksy- etyloetylenodwuaminotrójoctowego (HEDTA). Zwia¬ zki te sa latwo dostepne w handlu pod handlo¬ wymi nazwami, takimi jak versene, versenex. ver- senol, seauestrone i tym podobnymi.Wymienione substancje czynne srodka sa latwo dostepne w postaci wolnych kwasów, kwasnych soli lub soli. Korzystnie sól aminokwasu lub mie¬ szanine soli aminokwasu stosuje sie w takiej po¬ staci, aby wartosc pH mieszaniny w miejscu sto¬ sowania byla bliska obojetnego, to znaczy, zeby wynosila 6,2—8,5. Jednakze dobre wyniki stosowa¬ nia srodka mozna takze uzyskac przy wartosci pH przynajmniej 4,0. Sole i kwasne sole wymienio¬ nych powyzej aminokwasów otrzymuje sie latwo przez zmieszanie kwasu i zasady.Srodek wedlug wynalazku stosuje sie w takich ilosciach, aby koncowe stezenie substancji czyn¬ nej w stosunku do wagi wydzieliny ciala byla przynajmniej rzedu 0,01%. Granica ta podyktowa¬ na jest przede wszystkim wzgledami praktyczny¬ mi. Ogólnie mówiac, nie jest zbyt korzystne zwiek¬ szenie stezenia powyzej 0,5% w stosunku do wagi wydzieliny dala. Korzystna ilosc stosowanego srod¬ ka w przeliczeniu na substancje czynna zalezy od celu, miejsca i sposobu stosowania oraz od rodzaju zawartej w nim substancji czynnej. Jesli przewiduje sie znaczny rozwój populacji drobnoustrojów, na przyklad w wydzielinie miesiaczkowej, to korzy¬ stnie stosuje sie srodek o zawartosci wiekszej ilo¬ sci substancji czynnej. Tak wiec, dla ograniczenia przykrego zapachu wydzieliny miesiaczkowej po¬ zadane jest stezenie przynajmniej okolo 0,04% w stosunku do wagi wydzieliny miesiaczkowej, zas korzystnie stosuje sie stezenie 0,10% lub wieksze.Panizej okreslono korzystne ilosci substancji czyn¬ nej w odniesieniu do poszczególnych celów oraz sposobów stosowania.Srodek wedlug wynalazku stosuje sie róznymi sposobami w miejscu wytwarzania przez drobno- ustroje niepozadanych substancji. Stosowanie srod¬ ka w celu zahamowania tworzenia sie w wydzie¬ linie miesiaczkowej substancji o przykrym zapa¬ chu polaga na tym, ze srodek wprowadza sie do materialów absorpcyjnych, zatrzymujacych wy¬ dzieline, takich jak przybory miesiaczkowe lub do takich wyrobów, które moga zbierac wydzieline, na przyklad do poscieli, odziezy i tym podobnych.Okreslenie „przybory miesiaczkowe" oznacza ser¬ wetki sanitarne, tampony oraz podsciólki miedzy- wargowe, które zwykle skladaja sie z jednej lub wiekszej ilosci warstw dobrego absorbenta, odpo¬ wiednio gestego materialu, który charakteryzuje sie przepuszczalnoscia cieczy, miekkoscia i zwiez¬ loscia, w tkanym lub nietkanym opakowaniu. Wy¬ pelnianie wyzej wymienionych „przyborów mie¬ siaczkowych" wykonuje sie zwykle z warstw lub wlókien, takich jak zwitki zgremplowanej bawel¬ ny, odkladane zwitki wlókien celulozowych, pod¬ sciólki z rozdrobnionej miazgi drewnianej, miazga bibulkowa i tym podobne materialy, lecz takze z bardziej nowoczesnych substancji syntetycznych, takich jak piany i wlókna z syntetycznego poli¬ meru. Jakkolwiek srodek wedlug wynalazku moz¬ na rozprowadzac jednolicie w calym przyborze miesiaczkowym, to bardziej uzyteczne jest stoso¬ wanie substancji czynnej w miejscu pierwszego kontaktu z wydzielina ciala. Tak wiec, srodek we¬ dlug wynalazku korzystnie stosuje sie na po¬ wierzchnie wypelnienia absorbujacego przyboru lub na powierzchnie opakowania, lub tez na obu powierzchniach jednoczesnie, w taki sposób, zeby jego stezenie w przeliczeniu na substancje czynna zawieralo sie w zakresie 0,00016—0,016 g/cm2. Ilosc taka zapewnia utrzymanie odpowiedniego stezenia substancji czynnej w stosunku do calkowitej ilo¬ sci wydzieliny. Korzystnym stezeniem substancji czynnej na powierzchni przyboru miesiaczkowego jest stezenie rzedu 0,0006—0,009 g/cm2.Srodek wedlug wynalazku mozna wprowadzac do przyborów miesiaczkowych w czasie wytwarzania lub w "czasie uzywan;al Jesli srodek wprowadza sie w czasie wytwarzania przyborów miesiaczkowych, to stosuje sie metode spryskiwania zarówno roztwo¬ rem wodnym do spryskiwania, jak i roztworem w aerozolu, a poza tym mozna stosowac nasycenie, moczenie lub ewentualnie inne znane sposoby wprowadzania. Roztwór do spryskiwania w aero¬ zolu wytwarza sie, stosujac jako srodek napedowy dwuchlorodwufluorometan lub trójchlorofluorome- tan. Jako rozpuszczalnik roztworu do spryskiwa¬ nia stosuje sie rozpuszczalnik obojetny, taki jak izopropanol.Uzycie srodka napedowego lub obojetnego roz¬ puszczalnika wykazuje wyzszosc nad stosowaniem wodnego roztworu lub zawiesiny, poniewaz nie ma potrzeby suszenia przyborów miesiaczkowych po wprowadzeniu srodka. Poza tym, srodek mozna stosowac w postaci suchego pudru do uzycia na przybory miesiaczkowe przed zastosowaniem. 40 Srodek wedlug wynalazku stosuje sie w zwykly sposób, typowy dla srodków, wprowadzanych na powierzchnie skóry, przy czym korzystnie srodek zawiera odpowiedni nosnik, zapewniajacy wprowa¬ dzenie na powierzchnie ciala skutecznej ilosci sub- 45 stancji czynnej, a wiec w stezeniu wynoszacym przynajmniej 0,0015% w stosunku do ciezaru wy¬ dzieliny, co opisano dokladnie powyzej. Zastoso¬ wanie srodka w okresie, poprzedzajacym wydzie¬ lenie plynu z ciala, jest korzystne, poniewaz calko- 50 wicie zapobiega tworzeniu sie niepozadanych sub¬ stancji. Jednak srodek mozna takze zastosowac po wydzieleniu plynów, zmniejszajac tym samym dzialanie drobnoustrojów na wydzieliny.Zastosowanie na powierzchni skóry jest korzy- 55 stne zarówno w celu zahamowania szybkosci po¬ wstawania warunków wywolujacych zapalenie skó¬ ry, jak i w celu zahamowania procesu powstawa¬ nia nieprzyjemnego zapachu. Jesli srodek stosuje sie w zwykly sposób, to jako nosnik substancji c0 czynnej mozna stosowac substancje stala, ciekla, pólstala lub uzywana do rozpylania, stosowana w kosmetyce lub farmacji i przeznaczona do stoso¬ wania w zwykly sposób. Zwiazek aminokwasu mozna stosowac w plynach do przemywania, ma- M sciach, aerozolach, roztworach wodnych, kremach. v7 97 701 8 sproszkowanych mieszaninach, zelowych laskach i tym podobnych. W sklad srodka moga wchodzic takze rózne dodatki i rozcienczalniki, miedzy in¬ nymi dodatki do masci, takie jak polisorbat 80, trójolejan polioksyetylenosorbitanu, substancje po- wierzchniowo-czynne i emulgatory, takie jak siar¬ czan laurylu, sodowy siarczan cetylu, jednosteary- nian gliceryny, dwuetyloeminoetylowo-alkilowy amid kwasu fosforowego, mirystynian izopropylu, alkohol oktylowy, glicerylowy i glikolowy ester kwasu stearynowego, glikole, takie jak glikol pro¬ pylenowy i inne zwiazki wielohydroksylowe, takie jak gliceryna i sorbitol, alkohole, takie jak etanol i izopropanól, oczar, czyli wywar z Hamamelisa, srodki zapachowe, olejki eteryczne, srodki nape¬ dowe, takie jak chlorowcowane weglowodory, na przyklad dwuchlorodwufluorometan, trójchloroflu- oroetan i tym podobne, dwutlenek wegla i azot, stale rozcienczalniki, takie jak weglan wapniowy, skrobia, bentonit, talk oraz plyny silikonowe, ta¬ kie jak plyn polisiloksanowy. Wybór poszczegól¬ nych nosników zalezy od zamierzonego sposobu uzycia srodka. W celu przygotowania preparatu do hamowania rozwoju warunków, wywolujacych za¬ palenie skóry, korzystnie stosuje sie mieszaniny wodne. Korzystnymi preparatami stosowanymi do tych celów sa substancje, zawierajace oczar jako nosnik.Zgodnie z typowym sposobem postepowania, sub¬ stancje czynna, czyli zwiazki aminokwasów, ko¬ rzystnie stosuje sje w postaci soli z alkanoloami- nami. Jesli jako nosnik stosuje sie wode, to sól te mozna otrzymac przez zmieszanie kwasu i alka- noloaminy w wodnym nosniku.W celu otrzymania preparatu, przeznaczonego do hamowania rozwoju warunków, wywolujacych zapalenie skóry, zwiazki aminokwasów stosuje sie korzystnie w postaci soli z kationami jednowarto- sciowymi rozpuszczalnymi w wodzie lub ich mie¬ szaniny w wodzie, w ilosci 2—15% wagowych w stosunku do ciezaru srodka.Jesli srodek jest w postaci roztworu do prze¬ mywania, kremu lub aerozolu, to substancje czyn¬ na mozna dodac w rozpuszczalniku, 'dajacym sie polaczyc z substancjami, zawartymi juz w wytwa¬ rzanej kompozycji, takimi jak woda, gliceryna, gli¬ kol, propylenowy, glikol trójpropylenowy, eter me¬ tylowy, etanol i tym podobne. Alternatywnie, sub¬ stancje czynna dodaje sie do mieszaniny, zawie¬ rajacej nosnik i dodatki, i gruntownie sie z nia miesza. Sposób taki jest korzystny przy wytwa¬ rzaniu pudrów, jak równiez wodnych roztworów, takich jak roztwory w oczarze.Opisane postaci srodka stosuje sie w miejscach, w których powstaja niepozadane substancje na skutek dzialania róznych drobnoustrojów. Drobno¬ ustrojami, które wytwarzaja substancje, powodu¬ jace nieprzyjemny zapach wydzieliny miesiaczko¬ wej, sa drobnoustroje gram-ujemne, takie jak Pro- teus mirabilis, Klebsiella pneumoniae, Aerobacter aerogenes, Escherichia coli, Pseudomonas aerugino- sa i tym podobne, drobnoustroje gram-dodatnie, takie jak Staphylococcus aureus, Streptococcus faecalis i tym podobne oraz drodzdze, takie jak Candida albicans i tym podobne. Drobnoustroje, wytwarzajace substancje, powodujace nieprzyjem¬ ny zapach potu, sa to drobnoustroje zwykle obec¬ ne na powierzchni skóry. . Sposród nich najwaz¬ niejszymi sa drobnoustroje rodzaju Corynebacte- rium i rodzaju Staphylococcus. Drobnoustroje Co- rynebacterium uczestnicza równiez w procesie wy¬ twarzania kwasów, wywolujacych warunki, powo¬ dujace zapalenie skóry. Stosowanie srodka wedlug wynalazku hamuje dzialanie drobnoustrojów, któ¬ re wytwarzaja niepozadane kwasy lub stopniowo przywracaja zdrowie. Uwaza sie, ze dzialanie sub¬ stancji czynnej srodka polega na usuwaniu sklad¬ nika metalicznego, niezbednego dla przebiegu pro¬ cesu enzymatycznego wytwarzania kwasów tlu¬ szczowych. Jednak wynalazek nie ogranicza sie do jakiejkolwiek szczególowe? teorii, a polega na stwierdzeniu, ze stosujac srodek wedlug wynalazku zapobiegawczo ogranicza sie wytwarzanie kwasów tluszczowych bez wywolania szkodliwych skutków we florze bakteryjnej.Skutecznosc srodka wedlug wynalazku w hamo¬ waniu procesu wytwarzania niepozadanych kwa¬ sów tluszczowych z tluszczów, okresla sie meto¬ dami chromatografii gazowej, zas skutecznosc ha¬ mowania wydzielania przykrego zapachu okresla sie metodami organoleptycznymi.Analize metoda, chromatografii gazowej przepro¬ wadza sie przez porównanie ze znanymi kwasami.Oznaczenie prowadzi sie nastepujacym sposobem: kwasy tluszczowe ekstrahuje sie eterem dwuety- lowym z zakwaszonej badanej próbki i oznacza me¬ toda chromatografii gazowej przy uzyciu aparatu Hewlett-Packard 7620 A i Porapak QS 80/100 mesh w kolumnie do chromatografii gazowej o wymia¬ rach 183 cmX2 mm. I.D. Aparat programuje sie przy temperaturze 135—235°C z szybkoscia 40°C na minute, utrzymujac wyzszy zakres temperatury w czasie szesciu minut. Jako nosnik gazowy" sto¬ suje sie hel pod cisnieniem 3120 mm Hg, oraz szyb¬ kosc przeplywu, wynoszaca 40 ml/minute.W celu okreslenia skutecznosci srodka w hamo¬ waniu wydzielania nieprzyjemnego zapachu przez opatrunki miesiaczkowe stosuje sie ilosciowa orga¬ noleptyczna metode oznaczania, okreslona w opisie jako zmodyfikowana metoda skali proporcjonalnej do oznaczania organoleptycznego. Metoda ta po¬ myslana zostala w taki sposób, ze wynik uzyska¬ ny za pomoca organoleptycznego oszacowania przez grupe osób, moze stanowic wartosc próbki, okre¬ slona jako absolutna wartosc intensywnosci zapa¬ chu. Tak wiec, mozna okreslic nie tylko róznice pomiedzy dwoma próbkami o nieprzyjemnym za¬ pachu, umieszczonymi w róznych srodowiskach, na przyklad na podsciólce z uzyciem odwaniacza lub bez niego, lecz równiez mozna ilosciowo okreslic intensywnosc ich zapachu. Na przyklad, jedna próbka moze zawierac odwaniacz wielokrotnie bar¬ dziej skuteczny niz odwaniacz wystepujacy w in¬ nej próbce. Jednak obydwa odwaniacze moga zmniejszyc intensywnosc zapachu tylko w niezna¬ cznym stopniu, takim który mozna wykryc oma¬ wiana metoda oznaczania.W pierwszym etapie tej metody okresla sie ste¬ zenie progowe substancji o nieprzyjemnym zapa¬ chu. Stosuje sie sposób, opisany przez Freda 40 45 60 55 60( * 1 H. Steigera w Chemical Technology, tom 1, stro¬ na 225, kwiecien 1971, wedlug którego okresla sie progowe stezenia zapachu dla etyloaminy przy uzyciu dystrybuantu Weibulla. Zwykle, metoda ta wymaga zgromadzenia wyników badania organom leptycznego, przeprowadzonego przez grupe osób. którym przedstawiono serie próbek, zawierajacych substancje o nieprzyjemnym zapachu o wzrastaja¬ cym stezeniu, celem wykrycia tego stezenia, przy którym mozna stwierdzic zapach. W celu badania srodka wedlug wynalazku stezenie progowe wy¬ biera sie jako stezenie skumulowane na poziomie 50*/o. Jak okreslono, progowe stezenie substancji o nieprzyjemnym zapachu zalezy od rodzaju tej substancji oraz warunków, w których znajduje sie ta substancja." W czasie oznaczania, prowadzonego przez grupe osób, kazdej osobie przedstawia sie serie próbek w takim samym aparacie, skladajacym sic z nie¬ przezroczystego sloja Masona o pojemnosci 568 ml, wykonanego z polietylenu i zaopatrzonego w sru¬ bowa nakretke, wmontowana w szyjke sloja. Slój wyscielony jest wewnatrz torebka polietylenowa, zas w okolicy nakretki ma wmontowany lejek Buchnera, w taki sposób, ze waska czesc ujscia lejka,jponizej miejsca, w którym umieszczony jest saczek, przeciagniety jest przez nakretke i wpro¬ wadzony do wyscielonego sloja. Próbke umieszcza sie w sloju i slój zamyka sie lejkiem Buchnera, na którego szerokiej czesci wlotowej, umieszcza sie szkielko zegarkowe. Nastepnie próbke pozostawia sie w czasie jednej godziny w celu doprowadzenia jej do stanu równowagi. W celu okreslenia ste¬ zenia progowego w sloju umieszcza sie próbki, kazda o calkowitej objetosci 3 ml, zawierajace sub¬ stancje o nieprzyjemnym zapachu. Kazda z próbek zawiera te substancje w roztworze wodnym o sci¬ sle okreslonym stezeniu.Grupie okolo 30 kobiet przedstawia sie serie próbek, doprowadzonych do stanu równowagi we¬ dlug wzrastajacego stezenia, rozpoczynajac od próbki o stezeniu zerowym (zawierajacej jedynie wode). Nastepnie kazda z osób podaje numer prób¬ ki, której zapach wyczula jako pierwszy. Kazda z osób wacha kazda próbke po kolei, pozostawiajac -sekundowe przerwy pomiedzy poszczególnymi próbkami. Uzyskane wyniki wykorzystuje sie do ustalenia skumulowanej procentowosci dla grupy osób, okreslajacych zapach i dla kazdego poziomu stezenia, odpowiadajacego kazdej próbce. Uzyskane w ten sposób wartosci nanosi sie na wykres praw¬ dopodobienstwa wedlug Weibulla metoda, opisana w wymienionym powyzej artykule Steigera. Na osi odcietych nanosi sie wartosci stezenia, zas na osi rzednych skumulowane wartosci procentowo¬ sci dla danej grupy. Jako stezenie progowe przyj¬ muje sie stezenie dla wartosci 50°/o.Po ustaleniu stezenia progowego zmodyfikowana metoda skali proporcjonalnej opracowuje sie krzy¬ wa wzorcowa. Uzywa sie identycznego aparatu ba¬ dawczego, przygotowuje sie serie próbek, po czym przedstawia sie je do oceny grupie osób. Przygo¬ towuje sie próbki, których stezenie stanowi wie¬ lokrotnosc stezenia progowego, to znaczy wielo¬ krotnosc jednostki zapachowej. Jedna z tych pró- 701 10 bek charakteryzuje sie stezeniem 20-krotnie wiek¬ szym od stezenia progowego (20 jednostek zapa¬ chowych). ' ' .Zgodnie ze standardowa metoda skali propor- cjonalnej, kazda osoba z grupy okresla wartosc intensywnosci zapachu postawionych przed nia próbek i okresla intensywnosc zapachu kazdej próbki w odniesieniu do intensywnosci zapachu innych próbek. Kazda z osób moze wybierac ska- le wedlug wlasnego uznania. Na przyklad, moze oznaczyc liczba 10 próbke o najsilniejszym zapa¬ chu. Próbka wykazujaca intensywnosc zapachu, równa polowie tej intensywnosci i zapachu, zgod¬ nie ze sposobem wartosciowania, przyjetym przez te osobe, bedzie okreslona wartosc 5. Zebrane od kazdej osoby dane tworza serie wartosci, podane przez kazda z osób, przy 'czym kazda seria opiera sie na skali, przyjetej indywidualnie przez kazda osobe. Nastepnie próbce o stezeniu 20 razy wyz- szym od stezenia progowego przypisuje sie war¬ tosc 100. Nastepnie kazdej wartosci, podanej przez kazda osobe, przypisuje sie liczbe, proporcjonalna do liczby w indywidualnie przyjetej skali, stosu¬ jac jako podstawe wartosc 100 d^a stezenia 20 ra- zy wiekszego od stezenia progowego. Na przyklad, wartosci, podane przez osobe, okreslajaca wartosc próbki 20-krotnie bardziej stezonej od próbki o ste¬ zeniu progowym jako 10, po proporcjonalnym ich przeliczeniu beda wynosily dla próbki pierwszej 100, zas dla drugiej próbki 50. Dane, uzyskane tym. sposobem, ze kazdej próbce odpowiada jej wla¬ sciwa wielokrotnosc stezenia progowego, tworza Serie wartosci proporcjonalnych, posiadaja wszy¬ stkie te sama skale (stezenie 20-krotnie wieksze od stezenia progowego = 100) i sa odpowiednie w sto¬ sunku do wartosci, podanych przez kazda osobe dla kazdej próbki. Oblicza sie srednia geometrycz-. na wartosci, proporcjonalnych dla kazdej próbki i uzyskana wartosc przyjmuje sie jako wartosc 40 proporcjonalna dla tej wielokrotnosci stezenia pro¬ gowego.Jesli wartosc 1ogarytmu wartosci proporcjonal¬ nej nanosi sie na osi rzednych, zas wartosc loga- rytmu wielokrotnosci stezenia progowego na osi 45 odcietych, to ^uzyskuje sie linie prosta, przebiega¬ jaca poprzez punkty wartosci od 3 do 20-krotnego stezenia progowego, dajaca doskonala korelacje.Stwierdzono, ze niezaleznie od rodzaju badanego zwiazku aminowego o nieprzyjemnym zapachu, je- i0 sli stezenie progowe okresla sie dla tego wlasnie zwiazku i stosuje sie opisana powyzej metode opra¬ cowania krzywej wzorcowej, to uzyskane krzywe wzorcowe nakladaja sie na siebie z niezwykla .do¬ kladnoscia, pomiedzy wielokrotnosciami stezenia j5 progowego od okolo 3. do okolo 20.Krzywe wzorcowe uzyskane indentycznym sposo¬ bem dla kwasu izomaslowego, zwiazku niepodob¬ nego pod wzgledem budowy chemicznej, takze z niezwykla dokladnoscia pokrywaja sie z krzy- ^ wymi wzorcowymi dla amin. Tak wiec zapachu, ba¬ danych skladników lub skladnika nie mozna przy¬ pisac substancjom o okreslonej budowie chemicz¬ nej.Krzywa wzorcowa mozna stosowac do okreslania G5 intensywnosci zapachu, gdy substancje o nieprzy-li 97701 12 jemnym zapachu umiesci sie w takim otoczeniu, jak na przyklad na podsciólce z czystych wlókien celulozowych lub na podsciólce z wlókien, nasyco¬ nych substancja odwaniajaca i uzyskuje sie nie tylko porównawcze wartosci zapachu badanych próbek, lecz takze uzyskuje sie absolutny pomiar intensywnosci zapachu kazdej z badanych próbek.W tym celu grupie osób przedstawia sie serie pró¬ bek, wsród których jedna z próbek jest próbka standardowa o znanym stezeniu badanej substan¬ cji o nieprzyjemnym zapachu, w otoczeniu iden¬ tycznym, jak uzywane przy wykreslaniu krzywej wzorcowej. Korzystnie, próbke standardowa dobie¬ ra sie tak, aby jej stezenie bylo 20 razy wieksze od stezenia progowego, w wyniku czego wartosc proporcjonalna przyjmuje wielkosc 100 na krzy¬ wej wzorcowej.Nastepnie czlonkowie grupy ponownie oznaczaja wartosc kazdej próbki, stosujac swoje wlasne ska¬ le. Na podstawie podanej przez kazda osobe war¬ tosci próbek, w odniesieniu do wartosci intensyw¬ nosci zapachu próbki standardowej, oblicza sie wartosci proporcjonalne dla kazdej próbki w od¬ niesieniu do próbki standardowej. Na przyklad, jesli osoba z grupy oznaczajacej, przypisze próbce standardowej wartosc 50, zas inne próbce o nie¬ znanej intensywnosci zapachu przypisze wartosc 5, to po proporcjonalnym przeliczeniu tych wartosci uzyska sie dla próbki standardowej wartosc pro¬ porcjonalna, wynoszaca 100, zas dla próbki o nie¬ znanym stezeniu wartosc proporcjonalna 10. Na¬ stepnie, korzystajac z krzywej wzorcowej, mozna odczytac, ze wartosc proporcjonalna 10 uzyskana po przeliczeniu proporcjonalnym dla drugiej prób¬ ki, odpowiada intensywnosci zapachu równej pew¬ nej wielokrotnosci stezenia progowego. Dla war¬ tosci proporcjonalnej 10 próbki o nieznanej inten¬ sywnosci zapachu odczytuje sie z krzywej wzor¬ cowej liczbe 1,2, co oznacza, ze w standardowych warunkach badania stezenia substancji o nieprzy¬ jemnym zapachu jest 1,2 raza wyzsze od stezenia progowego.Wstepne oznaczenia przeprowadzono w odniesie¬ niu do problemu nieprzyjemnego zapachu wydzie¬ liny miesiaczkowej, w celu ustalania obecnosci fo¬ sfolipidów w wydzielinie oraz okreslenia intensyw¬ nosci procesu wytwarzania kwasów tluszczowych o nieprzyjemnym zapachu przez flore mikrobiolo¬ giczna, obecna zwykle w wydzielinie miesiaczko¬ wej.Obecnosc znacznych ilosci fosfolipidów w wy¬ dzielinie miesiaczkowej okresla sie sposobem, po¬ legajacym, na ogrzewaniu fosfolipidów z kwasem nadchlorowym. Uzyskuje sie wtedy utlenienie or¬ ganicznej czesci czasteczki, po czym fosfor prze¬ prowadza sie w fosforomolibdenian o barwie blekit¬ nej i oznacza metoda kolorymetryczna, dokladnie opisana przez Bauera i wspólpracowników w „Bray's Clinical Laboratory Methods" str. 375— —376, wydanie 17, C. W. Mosby Co., 1969. Próbki wydzieliny miesiaczkowej zbiera sie do miseczek i oznacza w nich zawartosc fosfolipidów. Analiza wykazuje w nich obecnosc fosfolipidów w ilosciach 2250—4140 czesci na milion, co stanowi 0,225—0,4% wydzieliny.Ustalenie zdolnosci drobnoustrojów, zwykle wy¬ stepujacych w wydzielinie miesiaczkowej, do wy¬ twarzania kwasów tluszczowych o nieprzyjemnym zapachu, przeprowadza sie w sposób nastepujacy: wydzielone próbki krwi ludzkiej wyjalawia sie, po czym inokuluje sie je róznymi drobnoustrojami, poprzednio wyizolowanymi z wydzieliny miesiacz¬ kowej. Nastepnie próbki inokuluje sie i poddaje analizie za pomoca chromatografu gazowego spo- sobem, opisanym powyzej. W doswiadczeniu uzy¬ wa sie krwi zamiast wydzieliny miesiaczkowej, po¬ niewaz krew latwiej uzyskuje sie w postaci jalo¬ wej i latwiej mozna spelnic warunek uzycia ja¬ lowej substancji w celu identyfikacji kwasu tlu- szczowego, wytworzonego przez organizm stosowa¬ ny do inokulacji. Stosownosc zamiany wydzieliny na krew w wymienionych powyzej próbach mi¬ krobiologicznych opiera sie na znanym fakcie obec¬ nosci trójglicerydów zarówno w krwi, jak i w wy- dzielinie miesiaczkowej, oraz na wstepie przepro¬ wadzonych doswiadczeniach, wykonanych na sze¬ sciu próbkach ludzkiej krwi i tylu w próbach wy¬ dzieliny miesiaczkowej. Doswiadczenia te wykaza¬ ly, ze srednia calkowita ilosc fosfolipidów we krwi wynosi 2807 czesci na milion, zas w wydzielinie 2771 czesci na milion. Ponizej przedstawiono sto¬ sowane metody i uzyskane wyniki. 2,5 militrowe próbki jalowej krwi ludzkiej od¬ dzielnie inokuluje sie 0,2 ml zawiesiny komórek bakteryjnych róznych badanych drobnoustrojów, uprzednio wyizolowanych za pomoca znanych me¬ tod z wydzieliny miesiaczkowej. Próbki badane, jak równiez nieinokulowana próbke zerowa inku- buje sie w temperaturze 37°C w czasie 24 godzin w lazni o stalej temperaturze, ze stala szybkoscia mieszania równa 200 obrotów na minute. Nastep¬ nie wszystkie próbki poddaje sie analizie przy uzy¬ ciu chromatografu gazowego. Wyniki przedstawio¬ no w tablicy 1. 40 Przyklady wyjasniaja blizej zarówno sklad, jak i dzialanie srodka wedlug wynalazku, przeznaczo¬ nego do stosowania w róznych formach uzytko¬ wych.Przyklad I. Zbiera sie dwie próbki wydzie- 45 liny miesiaczkowej i poddaje je analizie w celu okreslenia wyjsciowego stezenia kwasów tluszczo¬ wych: izomaslowego, maslowego lub izowaleriano- wego, metoda chromatografii gazowej, prowadzo¬ nej na próbkach niezmienionych, nieinkubowanych 50 wydzielin miesiaczkowych. Nastepnie przygotowuje sie próbki z kazdej wydzieliny miesiaczkowej o ob¬ jetosci okolo 2 ml. Próbki zestawia sie w dwie grupy, z których kazda zawiera dwie rózne próbki wydzieliny miesiecznej. Do próbek jednej grupy 55 dodaje sie sól dwusodowa kwasu etylenodwuami- noczterooctowego, w takiej ilosci, aby koncowe stezenie zwiazku wynosilo 0,2% wagowego wydzie¬ liny miesiaczkowej, ^as próbki grupy drugiej po¬ zostawia sie w stanie niezmienionym. Zarówno 60 próbki, poddane dzialaniu srodka hamujacego, jak i próbki, niepoddawane jego dzialaniu, inkubuje sie w temperaturze 37°C w czasie 24 godzin, po czym oznacza w nich okreslone poprzednio kwasy tluszczowe metoda chromatografii gazowej. 6 Uzyskane wyniki przedstawione sa w tablicy 2*13 97 701 Tablica 1 14 Próbka 1 Próbka kontrolna nieinokulowana Drobnoustroje gram-ujemne Proteus mirabilis Klebsiella pneumoniae Aerobacter aerogenes Escherichia coli Pseudomonas aeruginosa Drobnoustroje gram-dodatnie Staphylococcus aureus Streptococcus faecalis i Drozdze Candida albicans 1 Obecne kwasy tluszczowe (czesci na milion) Izomaslowy 0 59,5 0 0 0 0 13,7 0 12 Maslowy 0 9 0 8,7 0 0 0 0 0 Izowalerianowy 3,5 111,7 11,3 ,0 0 0 50,5 39,1 '38,5 | Tablica 2 Próbka 1 v 1 Próbka 1 Swiezo uzyskana, nieinokulowane, nie poddawana dzialaniu srodka hamuja¬ cego, kontrolna Inkubowana, nie poddawana dzialaniu srodka hamujacego Inkubowana, poddana dzialaniu Na2EDTA Próbka 2 Swiezo uzyskana, nieinkubowana, nie- 1 poddawana dzialaniu srodka hamuja¬ cego, kontrolna Inkubowana, niepoddawana dzialaniu srodka hamujacego Inkubowana, poddana dzialaniu Na2EDTA Kwasy tluszczowe (czesci na milion) | Izomaslowy 0 685,7 • 0 0 475,0 4,0 Maslowy 36 1014,0 16,6 0 307,0 13,0 Izowalerianowy 0 857,1 14,3 0 336,0 | 9,0 1 Przyklad II. Piec próbek, o objetosci 2,5 ml kazda, jalowej krwi ludzkiej inokuluje sie 0,2 ml zawiesiny drobnoustrojów Proteus mirabilis. Do czterech próbek dodaje sie odpowiednie ilosci soli dwusodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowe- go w ilosciach 0,04—0,2%. Jedna z próbek inoku¬ luje sie drobnoustrojem, lecz nie dodaje do niej EDTA. Poza tym przygotowuje sie nieinokulowana próbke krwi o objetosci 2,5 ml i dodaje do niej 0,2 ml jalowej wody destylowanej. Wszystkie przy¬ gotowane próbki inkubuje sie w temperaturze 37°C, w lazni wodnej o stalej temperaturze*w cza¬ sie 24 godzin, jednoczesnie wstrzasajac nimi z szyb¬ koscia 200 obrotów na minute. Po zakonczeniu in¬ kubacji próbki bada sie na zawartosc kwasów me¬ toda chromatografii gazowej. Uzyskane wyniki za¬ mieszczone sa w tablicy 3.Przyklad III. Jalowa krew, inokulowana szczepem Proteus mirabilis umieszcza sie na pod¬ danych dzialaniu srodka hamujacego i niepodda- wanych jego dzialaniu podsciólkaeh tamponowych i serwetkach sanitarnych. Próbki, poddawane dzia¬ laniu srodka hamujacego, przygotowuje sie naste¬ pujacym sposobem: na próbki serwetek sanitar¬ nych lub próbki podsciólek tamponowych nanosi sie przez namoczenie, spryskiwanie lub impregno¬ wanie ich opakowan w róznych miejscach i w róz¬ nym stezeniu 14°/o wodny roztwór mieszaniny soli dwusodowej i czterosodowej kwasu etylenodwu- aminoczterooctowego o wartosci pH = 7. Nastep- 40 nie, próbki suszy sie i wagowo okresla sie ilosci zatrzymanych przez nie soli kwasu etylenodwu- aminoczterooctowego. Nastepnie krew, inokulowa¬ na poprzednio szczepem Proteus mirabilis, dodaje sie do próbek poddanych w rózny sposób dziala - 45 niu srodka hamujacego, jak równiez do próbki, niepoddawanej dzialaniu tego srodka oraz do prób¬ ki dwumetyloaminy, bedacej odnosnikiem zapa¬ chowym. Trzy mililitry stosuje sie dla podsciólek tamponowych oraz piec mililitrów dla serwetek 50 sanitarnych. Nastepnie próbki inkubuje sie w tem¬ peraturze 37°C w czasie 24 godzin po czym pod¬ daje sie je badaniu organoleptycznemu, sposobem poprzednio opisanym. Wyniki, wskazujace na zna¬ czne ograniczenie zapachu, umieszczone sa w ta- 55 blicy 4.Przyklad IV. Doswiadczenie przeprowadza sie w czasie 6 miesiecy. Grupa skladajaca sie z siedmiu kobiet nosi miesiaczkowe serwetki sa¬ nitarne w czasie, wynoszacym przynajmniej 4 go- go dziny lub do chwili, az ilosc wydzieliny miesiecz¬ nej bedzie taka, ze zmiana serwetki stanie sie nie¬ zbedna. W czasie 30 minut po usunieciu, serwetki poddaje sie ogledzinom i notuje sie dane fizyczne, takie jak waga, wyglad fizyczny i obszar plamy. 65 Nastepnie serwetki inkubuje sie w temperaturze15 97 701 16 Tablica 3 Dzialanie % Na2EDTA Proteus + 0,0% * Na2EDTA Proteus + 0,04% Na2EDTA Proteus + 0,1% Na2EDTA Proteus + 0,2% Na2EDTA Jalowa krew + 0,0% Na2EDTA | Kwasy tluszczowe (czysci na milion) Izoma- slowy 102,7 28,4 6,6 ' 7,9 . o ' Izowale- nanowy 98,2 52,3 17,5 17,6 | o 1 °C w czasie jednej godziny, po czym poddaje sie je badaniom na zapach.Ten tok postepowania powtarza sie z kazda ko¬ bieta dla serwetek, poddawanych dzialaniu srod¬ ka hamujacego, jak i dla niepoddawanych dziala¬ niu (kontrolnych), lecz w naprzemiennych miesia¬ cach. W niektórych przypadkach, zbierano dane z calego szesciomiesiecznego okresu, podczas gdy w, innych przypadkach zbierano dane jedynie Tab Procentowe ograniczenie1 zapachu za pomoca z dwu miesiecy lub z czterech miesiecy. Wybór materialu doswiadczalnego, uzyskanego od kobiet byl przypadkowy, wiec takie czynniki, jak klimat i zmiany aktywnosci mialy niewielki wplyw na wyniki doswiadczenia.Serwetki, poddane dzialaniu srodka hamujacego, wytwarza sie sposobem nastepujacym: usuwa sie karbowane, fabryczne opakowanie serwetek sani¬ tarnych modess (nazwa handlowa produktu firmy Johnson & Johnson) i przepuszcza sie wewnetrzna tkanine absorbujaca przez impregnujacy roztwór mieszaniny soli dwusodowej i czterosodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowego (przygotowany sposobem, opisanym w przykladzie III), a nastep¬ nie tkanke wewnetrzna suszy sie i umieszcza po¬ nownie w opakowaniu, przepuszczajacym plyny.Stezenie soli po wysuszeniu wynosi 0,00062 gra¬ ma/cm2.Próbki, pobrane w danym okresie od wszystkich osób. gromadzi sie i okresla intensywnosc ich za¬ pachu w porównaniu z intensywnoscia zapachu próbki kontrolnej. Wyniki badania zapachu 25 pró¬ bek, poddanych dzialaniu srodka hamujacego i 2 próbek, niepoddawanych jego dzialaniu, wyraza sie w jednostkach zapachu od zera do 21 (najwiek¬ sza). Serwetki, niepoddawane dzialaniu srodka ha¬ mujacego, wykazuja intensywnosc zapachu w za¬ kresie 3—21 jednostek, wsród nich 5 serwetek wy- 1 i c a 4 EDTA, umieszczonego róznymi sposobami4 Stezenie na gram V EDTA5 w gramach badanego inokulum 0,00052 0,0016 0,0050 0,0060 0,0084 0,0100 0,0140 0,0200 0,0330 I' umie¬ szczenie w calym tamponie __3 — — — — — 68 — — II tkanka papiero¬ wa jako saczek nad podsciól- ke tampo¬ nowa 46 — — — — — — — — III karbowa¬ ne opako¬ wanie sanitar¬ nej 48 — — — —' — — — IV fabrycz¬ na bawelna jako sa¬ czek nad podsciól- ke tampo¬ nowa — 52 — — — — — — V zewnetrz¬ na po¬ wierzch¬ nia tam¬ ponu — — 46 50 — — — — VI 1 wypukla 1 czesc serwetki sanitar¬ nej .„ . — 24 — 42 | 40 1 — 58 — 1 1 w porównaniu z próbka, niepoddawana dziala¬ niu srodka hamujacego (kontrolna), w przelicze¬ niu na rozpoznanyzapach 50 2 obliczona na podstawie stezenia roztworu EDTA, stosowanego do spryskiwania w czasie przygo¬ towywania tkanki papierowej 3 linia przerywana (—) oznacza brak badania 4 metody stosowane do nanoszenia EDTA: I — namaczanie w wodnym roztworze o stezeniu 55 14%, II — spryskiwanie wodnym roztworem, III — impregnowanie (umieszcza sie w roztwo¬ rze, po czym suszy wyzymaczka walkowa), IV —- impregnowanie, V — spryskiwanie wodnym roz¬ tworem, VI, — spryskiwanie wodnym roztworem obojetny roztwór (wartosc pH = 7) etylenodwu- 80 aminoczterooctanowy przygotowuje sie sposo¬ bem nastepujacym: 10,0 gramów soli czterosodo¬ wej kwasu etylenodwuaminoczterooctowego i 11,4 gramów soli dwoisodowej kwasu etylenodwuami¬ noczterooctowego rozpuszcza sie w 125 mililitrach wody destylowanej. Uzyskuje sie roztwór o ste¬ zeniu, wynoszacym okolo 14% wagowych. 65 kazuje intensywnosc zapachu okolo 15 jednostek.Dziesiec serwetek, poddanych dzialaniu srodka ha¬ mujacego, wykazuje zapach o -intensywnosci niz¬ szej niz 3 jednostki, a zadna nie wykazuje inten¬ sywnosci powyzej 11 jednostek.Przyklad V. Próbki rozcienczonego osocza krwi ludzkiej o objetosci 2 mililitry (1 czesc oso¬ cza i 2 czesci jalowej wody destylowanej) inoku- luie sie szczepem Corynebacterium. Do trzech pró¬ bek, przygotowanych sposobem opisanym powyzej, dodaje sie sól dwusodowa kwasu etylenodwuami¬ noczterooctowego w takiej ilosci, aby uzyskac ste¬ zenie 0,1%, 0,2% oraz 0,5%. Jedna próbka nie za¬ wiera soli sodowej kwasu etylenodwuaminocztero¬ octowego i stanowi próbke kontrolna, niepodda¬ wana dzialaniu srodka hamujacego. Poza tym, przygotowuje sie nieinokulowana próbke kontrol¬ na z niezmienionego rozcienczonego osocza krwi17 97 701 18 ludzkiej. Próbki badane i kontrolne inkubuje sie w temperaturze 37°C, w czasie 24 godzin, stosujac wstrzasanie z szybkoscia 200 obrotów na minute.Po zakonczeniu inkubowania próbki poddaje sie analizie metoda chromatografii gazowej na zawar¬ tosc wolnych kwasów tluszczowych. Uzyskuje sie wyniki, przedstawiono w tablicy 5.Tablica 5 Tablica 6 Dzialanie Jalowe osocze nie pod¬ dane dzialaniu srod¬ ka hamujacego Corynebacterium bez Na2EDTA Corynebacterium + 0,5% Na2EDTA Corynebacterium + 0,2% Na2EDTA Corynebacterium + 0,1% Na2EDTA Kwasy tluszczowe I (czesci na milion) Izoma- slowy 0 155 12 22 Izowale- rianowy 0 564 22 49 41 ' Przyklad VI. Do próbki brzeczki o objeto¬ sci 2 ml, zawierajacej wyciag mózgowo-sercowy (BHI) oraz naturalna flore bakteryjna, wystepuja¬ ca w okolicy pach il skladajaca sie glównie ze szczepów Corynebacterium i Staphylococcus, do¬ daje sie sól dwusodowa kwasu etylenodwuamino- czterooctowego w takiej ilosci, ze koncowe steze¬ nie wynosi 0,5% wagowego. Przygotowuje sie dru¬ ga próbke o objetosci 2 ml z inokulowanej brzecz¬ ki, nie zawierajacej soli dwusodowej kwasu etyle- nodwuaminoczterooctowego. Poza tym przygotowu¬ je sie takze próbke jalowej brzeczki BHI o obje¬ tosci 2 ml, jako nieinokulowana próbke kontrolna.Próbki badane i kontrolne inkubuje sie w tempe¬ raturze 37°C w czasie 24 godzin, wstrzasajac z szybkoscia 200 obrotów na minute. Po zakon¬ czeniu inkubowania wykonuje sie analize przy uzyciu chromatografu gazowego i oznacza sie wol¬ ne kwasy tluszczowe. Wyniki przedstawione sa w tablicy 6.Przyklad VII. Jalowa podsciólke z gazy zwilza sie wodnym roztworem, zawierajacym 0,45% wagowych mieszaniny soli Na2EDTA i Na4EDTA, który wytwarza sie sposobem, opisa¬ nym w przykladzie III, po czym umieszcza ja pod jedna pacha badanej osoby. Pod druga pacha tej osoby identycznym sposobem umieszcza sie podsciólke z destylowana jalowa woda i traktuje ja jako próbe kontrolna, nie poddana dzialaniu srodka hamujacego. Obydwie podsciólki bada sie wechem dwa razy dziennie i okresla porównawczo wzrost intensywnosci zapachu. Podsciólka, zawie¬ rajaca srodek hamujacy, wykazuje wlasciwosci od¬ waniajace. ll 40 45 50 Dzialanie Jalowy BHI BHI inokulowany kul¬ tura z okolicy pach BHI inokulowany kul¬ tura z okolicy pach + 0,5% Na2EDTA Kwasy tluszczowe 1 (czesci na milion) Izoma- slowy 0 32 0 . Izowale- rianowy 0 57 0 Przyklad VIII. Krem do stosowania w celu zwalczania zapaleniowych zaburzen skóry wytwa¬ rza sie sposobem nastepujacym: (1) czesc A ogrze¬ wa sie do temperatury 70°C, (2) czesc B ogrzewa sie do temperatury 75°C, (3) laczy sie mieszajac czesc B z czescia A oraz (4) doprowadza sie war¬ tosc pH mieszaniny do 5,5, rozcienczonym roztwo-r rem wodorotlenku sodowego.Czesc A % wagowy Alkohol cetylowy 2,5 Alkohol stearylowy t 5,0 Mirystynian izopropylu 2,0 Lekki olej silikonowy 1,0 „EmpleK"1 1,5 Methyl paraben2 0,15 Propyl paraben3 0,05 Czesc B Woda odjonizowana 78,8 Sól dwusodowa EDTA 4,0 Glikol propylenowy 5,0 1 Sól sodowa produktu reakcji kwasu mlekowego i stearynowego (Pacto Products, Kansas City, Missouri) 2 Hydroksybenzoesan metylu 3 Hydroksybenzoesan propylu.Przyklad IX. Roztwór do przemywania skóry wytwarza sie sposobem nastepujacym: (1) czesc A ogrzewa sie do temperatury 72°C, (2) czesc B ogrzewa sie do temperatury 75°C, (3) czesc A laczy sie mieszajac z czescia B oraz (4) doprowadza sie pH do wartosci 5,3 rozcienczonym roztworem wo¬ dorotlenku sodowego.Czesc A Alkohol cetylowy 55 Alkohol stearylowy Mirystynian izopropylu Lekki olej silikonowy „Emplex" Methyl paraben 60 Propyl paraben Czesc B Woda dejonizowana Glikol propylenowy 65 Sól dwusodowa EDTA wagowy 1,0 3,0 1,3 0,8 1,1 0,15 0,05 81,7 3,0 7,019 97701 20 Krem i roztwór o skladzie podanym powyzej mozna stosowac na powierzchnie skóry w celu ograniczenia tworzenia sie kwasów tluszczowych, przez dzialanie szczepów Corynebacterium na wy¬ dzielony pot, wywolujacych zapalenie skóry.Przyklad X. Plyn do przemywania dloni i ciala do ograniczenia nieprzyjemnego zapachu wytwarza sie nastepujacym sposobem: (1) czesc A ogrzewa sie do temperatury 82°C, (2) czesc B ogrzewa sie do temperatury 78°C, (3) czesc A la¬ czy sie mieszajac z czescia B oraz (4) calosc ozie¬ bia sie do temperatury 46°C, oraz dodaje do nich czesc C.Czesc A Olej mineralny Jednostearynian gliceryny Palmitynian izopropylu Amerchol-H-91 Kwas stearynowy Propyl paraben Czesc B Methyl paraben Onyxide 5002 Glikol propylenowy — USP Gliceryna 96% — USP Standapol SHO-013 Sól dwusodowa EDTA Woda dejonizowana stanowi dwuchlorodwuflourometan. Nastepnie wy¬ pelnienie opakowuje sie w karbowane opakowanie i zaszywa.. Przyklad XIV. Tampon miesiaczkowy przy¬ gotowuje sie sposobem identycznym, jaki opisano w przykladzie XIII, z ta róznica, ze dwie lub trzy powierzchnie, zarówno wypelnienia, jak i opa¬ kowania, przepuszczajacego plyny, pokrywa sie sola trójsodowa kwasu etylenodwuaminocztero- octowego, w takiej ilosci, aby uzyskac stezenie 0,16 mg/cm2.Przyklad XV. Krem w laskach wytwarza sie przez zmieszanie nastepujacych skladników, w po¬ nizej podanych ilosciach, w temperaturze okolo Ciezar w gramach 48,0 32,0 64,0 42,0 0,8 80,0 120,0 0,8 °/o wagowy 3,00 ,00 ,00 1,00 1,50 0,05 0,15 0,20 4,00 3,00 2,50 ,00 71,35 60°C.Skladnik Wosk ziemny Wosk karnauba Wosk kandellila Emcol 249-3K1 Tenox 42 Benton M-203 Talk Propyl paraben Obojetna mieszanina Na2EDTA oraz Na4EDTA 1 Alkoksylowany alkohol (Wite Czesc C Skladnik zapachowy 0,25 1 Sterolatum (Amerchol Products, Inc.) 2 2-Bromo-2-nitropropandiol-l,3 (Onyx Ca) 3 Pólester kwasu sulfobursztynowego (Henkel Co.).Przyklad XI. Puder do typowego stosowania na powierzchnie ciala wytwarza sie przez zmie¬ szanie nastepujacych skladników: sól trójsodowa etylenodwuaminoczterooctowego 10 g, talk 787 g, srodek zapachowy 3 g.Puder ten mozna stosowac na powierzchnie skó¬ ry w celu zahamowania wydzielania sie kwasów tluszczowych o nieprzyjemnym zapachu, tworza¬ cych sie w wyniku dzialania szczepów Corynebac¬ terium na wydzielony lój.Przyklad XII. Serwetki sanitarne wykonuje sie z absorbujacego wypelnienia, które stanowi miazga drzewna i karbowanego, porowatego opa¬ kowania. Na powierzchnie górna wypelnienia z miazgi drewnianej, jak i na opakowanie, prze¬ puszczajace plyny, nanosi sie sól sodowa kwasu N-hydroksyetyloetylenodwuaminotrójoctowego, w takiej ilosci aby uzyskac stezenie 0,25 mg na cm2 powierzchni.Przyklad XIII. Tampon miesiaczkowy wy¬ twarza sie z nastepujacych surowców: sprasowany absorbent, cylindryczne wypelnienie ze zmiazdzo¬ nej miazgi drzewnej i krótkich wlókien ze sztucz¬ nego jedwabiu. Na polowie powierzchni wypelnie¬ nia nanosi sie obojetna mieszanine soli dwu i czte- rosodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowego, w takiej ilosci, aby uzyskac jej stezenie 0,23 mg/cm2 powierzchni. Sole do nanoszenia na po¬ wierzchnie stosuje sie w postaci suchej, wprowa¬ dzajac je w aerozolu, w którym srodek napedowy 50 55 60 40,0 ny) 2 Mieszanina, skladajaca sie z 20% butylowanego hydroksytoluenu, 60% oleju kukurydzianego (East¬ man Chemical Products Inc.). 3 Ulepszony bentonit (National Lead Company) 4 Opisany sposobem, podanym w komentarzu do tablicy 4.Nastepnie mieszanine wylewa sie do chlodzonych form, w celu uzyskania koncowego produktu w po¬ staci zestalonej laski.Osoby, przeprowadzajace badanie, otrzymuja po dwie laski kremu do stosowania jako odwaniacze pachowe. Jedna laska sklada sie z kompozycji, opi¬ sanej powyzej, zas druga z kompozycji podobnej, lecz nie'zawierajacej mieszaniny dwu soli kwasu etylenodwuaminoczterooctowego, przy czym bada¬ jacych nie informuje sie, do której próbki dodano sole EDTA.Osoby, wykonujace badanie, stosuja jedna laske do jednej pachy, zas druga do drugiej pachy. Po kazdym zastosowaniu osoby te przeprowadzaja ja¬ kosciowe badania intensywnosci nieprzyjemnego zapachu. Wyniki przedstawione sa w tablicy 7.Przyklad XVI. Kompozycje do podawania w aerozolu wytwarza sie mieszajac nastepujace substancje w podanych ilosciach: Czesci wagowe 2,50 Mikroskopijnie rozdrobniony talk Mikroskopijnie rozdrobniona Na2EDTA Srodki zapachowe Bezwodny etanol Mirystynian izopropylu Mieszanine umieszcza sie w naczyniach, odpo¬ wiednich do stosowania pod zwiekszonym cisnie¬ niem (puszki), po czym dodaje sie srodki napedo¬ we w podanych ilosciach: 2,50 0,16 0,20 0.6021 97701 22 Freon li1 47,02 Freon 122 47,20 1 Trójchlorojednofluorometan (E.I. du Pont de Ne¬ mours & Co.) 2 Dwuchlorodwufluorometan (E.I. du Pont de Ne¬ mours & Co.).Tablica 7 1 Osoba przepro¬ wadzaja¬ ca badania A B C D E F G H I J K L M Okreslenie intensywnosci nieprzy- i jemnego zapachu za pomoca badan wlasnych pacha kontrolna silny bardzo silny bardzo silny silny silny bardzo silny bardzo silny silny bardzo silny bardzo silny silny silny bardzo silny pacha badana brak zapachu brak zapachu brak zapachu brak zapachu brak zapachu slaby slaby slaby i slaby slaby slaby slaby slaby i Tablica 8 Próbka Jalowe osocze krwi, nie poddane dzialaniu srodka Corynebacterium bez zwiazku kwasu ami- nowielokarboksylo- wego Corynebacterium '+ 0,1% Na2EDTA Corynebacterium + 0,1% HEDTA Corynebacterium + 0,1% DTPA Corynebacterium + 0,1% EGTA Corynebacterium + 0,1% TEDTA Wytworzone kwasy , 1 tluszczowe (czesci na milion) Izoma- slowy 0 105 0 0 0 0 0 Izowale- rianowy 0 187 0 0 0 0 0 40 55 65 Przyklad XVII. Sposobem, przedstawionym w przykladzie V, przygotowuje sie jalowe próbki osocza krwi, inokuluje je szczepem Corynebacte¬ rium i dodaje do nich jeden z nastepujacych zwiaz¬ ków aminowielokarboksylowych: sól dwusodowa kwasu etylenodwuaminoczterooctowego (Na2EDTA), kwas N-hydroksyetyloetylenodwuaminotrójoctowy (HEDTA), kwas dwuetylenotrójaminopieciooctowy (DTPA), oraz sól trójetynoloaminy z kwasem ety- lenodwuaminoczterooctowym (TEDTA), otrzymana w wyniku dodawania trójetanoloaminy do wodne¬ go roztworu kwasu etylenodwuaminoczterooctowe¬ go, az do uzyskania wartosci pH = 6,3. Zwiazek kwasu aminowielokarboksylowego dodaje sie do próbki w takiej ilosci, aby w badanym srodowisku jego stezenie wynosilo 0,2% wagowych w przeli¬ czeniu na wolny kwas. Poza tym przygotowuje sie dwie próbki kontrolne. Jedna próbka kontrolna sklada sie z niezmienionego, jalowego osocza krwi nieinokulowanego i nie zawierajacego zwiazku kwasu aminowielokarboksylowego, zas druga prób¬ ka kontrolna zawiera inokulowane osocze krwi, ale nie zawiera kwasu aminowielokarboksylowego i jest przedstawiona jako próbka kontrolna, nie poddana dzialaniu srodka hamujacego. Wszystkie próbki inkubuje sie i oznacza w nich wolne kwa¬ sy tluszczowe sposobem, poprzednio opisanym."Uzyskane wyniki przedstawione sa w tablicy 8.Przyklad XVIII. Krem w laskach wytwarza sie sposobem, opisanym w przykladzie XV, przez zmieszanie nastepujacych substancji w podanych nizej ilosciach: Skladnik Wosk ziemny Wosk karnauba Wosk kandellila Emcol 249-3K Teriox 4 Benton M-20 Talk Propyl paraben Sól trójetanoloaminy z kwasem etylenodwuaminoczterooctowym 50,0 Laski kremu, uzyskanego sposobem opisanym powyzej, mozna stosowac na powierzchni skóry pod pacha, w celu zahamowania wydzielania kwa¬ sów tluszczowych o nieprzyjemnym zapachu przez dzialanie szczepów Corynebacterium na substancje .tluszczowe.Przyklad XIX. Kompozycje do typowego sto¬ sowania w celu zahamowania wydzielania kwasów tluszczowych przez dzialanie szczepów Corynebac¬ terium na substancje tluszczowe otrzymuje sie przez dokladne zmieszanie nastepujacych skladni¬ ków w ponizej podanych ilosciach: Kompozycja A Kwas N-hydroksyetyló- etylenodwuamino- czterooctowy Trójetanoloamina Oczar Kompozycja B Kwas etylenodwu/amino- etoksy/-czterooctowy Oczar w gramach 48,0 32,0 64,0 42,0 0,8 80,0 120,0 0,8 czesci wagowych czesci wagowych 80 czesci wagowych 13,8 czesci wagowych 73,2 czesci wagowych23 97701 24 Kompozycja C Kwas etylenodwuamino- czterooctowy 10 czesci wagowych Trójizopropanoloamina 17,7 czesci wagowych Oczar 72,3 czesci wagowe Przyklad XX. Kompozycje do stosowania na tkanke skórna otrzymuje sie przez dokladne zmie¬ szanie nastepujacych skladników: Kwas etylenodwuamino- czterooctowy 10 czesci wagowych Trójetanoloamina 13,8 czesci wagowych Oczar 76,2 czesci wagowe Kompozycje te stosuje sie na tkanke skórna, w celu zahamowania rozwoju warunków, sprzyja¬ jacych zapaleniu skóry, wywolanemu przez kwasy tluszczowe, tworzace sie podczas dzialania szcze¬ pów Corynebacterium na wydzielone z ciala sub¬ stancje tluszczcwe. W takim przypadku, srodek ha¬ mujacy stosuje sie przez rozcieranie na skórze, na powierzchni skóry poddawanej dzialaniu tego srod¬ ka, a nastepnie postepowanie takie powtarza sie dotad, az objawy ulegna zlagodzeniu. Dalsze sto¬ sowanie kompozycji uzaleznia sie od widocznego rozwoju niepozadanych warunków, w celu zapo¬ biegania ich dalszemu rozwojowi.Kompozycje te stosuje sie w celu okreslenia sku¬ tecznosci hamowania rozwoju niepozadanych wa¬ runków, wywolujacych zapalenie skóry typu tra- dzika. Jako niepozadane objawy mozna wymienic wystepowanie rumienia oraz powstawanie grudek i krost.Do doswiadczenia wybiera sie szesc osób, wyka¬ zujacych podobny stopien zapalenia skóry na oby¬ dwu stronach twarzy. Okresla sie liczbe rumienio¬ wych grudek i krost na kazdej stronie twarzy, okreslajac ja jako „obrazenie". Nastepnie do jed¬ nej strony twarzy stosuje sie wymieniona powyzej kompozycje, zas druga strone pozostawia jako kon¬ trolna. Stosowanie kompozycji powtarza sie dwa razy dziennie na jednej stronie twarzy, po kaz¬ dym zastosowaniu czysci sie kazda strone twarzy oddzielnie. Doswiadczenie kontynuuje sie w czasie trzech tygodni. Po zakonczeniu doswiadczenia okre¬ sla sie procentowa zmiane liczby obrazen na stro¬ nie, poddawanej dzialaniu srodka hamujacego i na stronie kontrolnej. Uzyskano nastepujace wyniki: Tablica 9 Pacjentka 2 3 4 6 Procentowa zmiana strona poddana dzialaniu ( 70% zmniejszenie 70°/o zmniejszenie 52% zmniejszenie 62% zmniejszenie 62% zmniejszenie 59% zmniejszenie strona kontrolna 6% zmniejszenie 55% zwiekszenie 7% zwiekszenie % zwiekszenie 3% zmniejszenie % zmniejszenie Jakkolwiek poprzednio powstawanie niepozada¬ nych produktów w wyniku dzialania drobnoustro¬ jów na wydzieliny z ciala hamowano poprzez za¬ bijanie tych drobnoustrojów, obecnie stwierdza e sie, ze stosowanie srodka wedlug wynalazku po¬ zwala uzyskac pozadane zahamowanie dzialania drobnoustrojów bez koniecznosci zabijania tych organizmów. W celu udowodnienia tego przygoto¬ wuje sie próbki hodowli drobnoustrojów ze szcze- pu Proteus mirabilis na krwi watrobowej po czym do jednej próbki dodaje sie sól dwusodowa kwasu etylenodwuaminoczterooctowego, zas do drugiej nie dodaje sie tej soli. Próbki inkubuje sie w tempe¬ raturze 37°C w czasie 24 godzin. Po tym czasie nie stwierdza sie znacznych róznic w hodowlach drobnoustrojów, co przedstawiono w tablicy 10.Tablica 10 Krew inokulowa- na szczepem Proteus mirabilis bez Na2EDTA 2% Na2EDTA Liczba komórek bakteryjnych i 0 godzin iooXio4 iooXio4 24 godziny 182X107 231X107 PL