Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania stalych srodków po^erzdiniowo-czyninych, zwla¬ szcza do sporzadzania srodków czyszczacych stoso¬ wanych w gospodarstwach domowych.Znane sa sposoby otrzymywania srodków powierz¬ chniowo-czynnych stosowanych w gospodarstwach domowych, wyparzanych na bazie alkiloarylosulfo- nianów, alkilosiarczanów, polifosforanów i soli sodo^ wyeh. Srodki te posiadaja konsystencje pólplynna lub pastowata, zawieraja 40—70% wody, sa dobrze rozpuszczalne w wodzie i stosowane glównie jako srodki myjace. Detergenty na bazie alkiloarylosulfo- nianów stosowane sa równiez jako skladnik pro¬ szków, które uzyskuje sie przez suszenie pólplynnej masy w suszarkach rozpylowych.Na przyklad ogrzana mase o okolo 80°C tloczy sie pompami tismeniowyimi do dysz o niewWkich sre¬ dnicach i suszy produkt wychodzacy z dysz strumie¬ niem powietrza o temperaturze 200—250°C prowa¬ dzac proces w wysokich wiezach suszairmiczych.Srodki powierzchniowo-czynne o konsystencji pólplynnej lub pasty, do formy proszku przeprowa¬ dza sie równiez przez suszenie na suszarkach walco¬ wych.Odparowanie wody z detergentu na walcach spoty¬ ka sie jednak z szeregiem trudnosci technicznych, a mianowicie suszenie w temperaturze 100—140°C mozna prowadzic tylto w cienkich warstwach.Wysoka lepkosc produktów na bazie alkiloarylo- sutfonianów, zwykle powyzej 1000 cP, utrudnia prze- plyw ciepla od walca do masy oraz odparowanie wo¬ dy w kierunku na zewnatrz warstwy detergentów.Wydajnosc takiego procesu jest w zwiazku z tym niewysoka.Zwiekszenie wydajnosci suszenia na walcach mo¬ zna uzyskac przez podwyzszenie temperatury wal¬ ców, co jest jednak nie wskazane, poniewaz war¬ stewki detergentu przylegajace do walca w wyzszych temperaturach ulegaja czesciowemu rozkladowi.Zweglone produkty rozkladu alkiloarylosulfonianów powoduja ciemnienie masy proszkowej, a ponadto warstewka taka przypieka sie do walców i jest tru¬ dna z nich do usuniecia, przez co utrudnione jest dal¬ sze suszenie. Suszenie w grubszych warstwach na su¬ szarkach walcowych z wymienionych wzgledów nie doprowadza do calkowitego od^pairowania wody w calej grubosci warstwy i daje produkty zlepliajace sie trudne do rozdrabniania.Oprócz wymienionego wyzej sposobu znane jest równiez wytwarzanie detergentów w postaci stalej polegajace na wiazaniu wody przez nieorganiczne sole sodowe takie jak siarczan, trójpolifosforan, we¬ glan itp. Po zmieszaniu pastowatych detergentów z tymi solami woda jest wiazana krystalizacyjnie z utworzeniem hydratów typu Na2S04 • 10H2O, Na^jCOg • HjA Na5P3O10 • 6H20. Powaznym ogranicze¬ niem tej metody jest to, ze zawartosc detergentu w stalym produkcie wynosi srednlio okolo 10% maksy¬ malnie 15%. Wynika to z okreslonej stechiometria ilosci wody, która moze byc zwiazana, a takze spo- 96 63396 633 3 wodowane jest to stosunkowo powolnym przebie¬ giem reakcji! hydratacji, zwlaszcza przy zblizeniu sie do punktu równowagi. Dalsza niedogodnoscia jest noska trwalosc szeregu hydratów, np. NagSC^, które wydzielaja wode w stosunkowo niskich temperatu¬ rach poczawszy od okolo 30°C. Powoduje to zlepia¬ nie sie produktów detergentowych ii1 jest niekorzy¬ stne dla wyrobów finalnych typu proszków czyszcza¬ cych stosowanych w gospodarstwie domowym.Istota wynalazku polega na polepszeniu dotych¬ czasowego sposobu wytwarzania stalych srodków po- wierzchniowo-czynnych, w postaci proszków, prze¬ znaczonych zwlaszcza do produkcji proszków czy¬ szczacych, stosowanych w gospodarstwach domo¬ wych, dzieki wprowadzeniu do skladu mieszaniny otrzymanej na bazie alkiloarylosulfonianów przed podaniem jej na walce suszarki, domieszek rozkla¬ dajacych sie pod wplywem temperatury na skladni¬ ki gazowo spulchniajace warstwe suszonego srodka powaerzchniowo-czynnego, umozliwiajac tym samym równomierne suszenie w calej grubosci warstwy.Sposobem wedlug wynalazku stale srodki po- wierzch^owcMsynne, przeznaczone zwlaszcza do wylwarzania proszków czyszczacych, otrzymuje sie przez sporzadzenie najpierw mieszaniny skladajacej sie z 200—1000 czesci wagowych aMlobenzeno- sulfonianów sodu o ciezarze czasteczkowym wyno¬ szacym w zaleznosci od stosowanego w syntezie al- kilu lub mieszaniny alkanów 330^360, w postaci pa¬ sty o zawartosci 40—60% wody, 60—200 czesci wago¬ wych trójpolifosforanu sodowego, 30—600 czesci wa¬ gowych slilarczanu sodowego oraz 100—1800 czesci wody. Mieszanine ogrzewa sie powoli do temperatu¬ ry 50—70°C i utrzymuje w tej temperaturze miesza¬ jac w czasie 1—2 godzin, to jest do utworzenia sie trwalych hydratów trójpoMfosforanu sodowego i siar¬ czanu sodowego. Nastepnie do masy wprowadza siie —50 czesci wagowych kwasnego weglanu sodowego i/lub 5—50 czesci wagowych mocznika, miesza ca¬ losc do równomiernego rozprowadzenia zwiazków w masie. Po czym produkt doprowadza sie na ogrzane do temperatury 110—140°C walce suszarki.Niezaleznie od grubosci warstwy suszacej na wal¬ cach zachodzi równomierny proces suszenia, spowo¬ dowany spulchnieniem warstwy przez wydzielajace sie pod wplywem temperatury gazowe produkty po¬ chodzace z rozkladu mocznika i kwasnego weglanu sodu. Wysuszony produkt srodka powierzchniowo- czynnego zgarnia sie sukcesywnie z walców otrzy¬ mujac bezposrednio produkt sproszkowany.Korzystne jest, aby 'Otrzymany detergent w po¬ staci stalej rozdrobniony bezposrednio po zebraniu z walców schlodzic do temperatury okolo 20°C. Pro¬ dukt wytworzony sposobem wedlug wynalazku cha¬ rakteryzuje sie korzystnymi parametrami jakoscio¬ wymi w zakresie nliskiej zawartosci skladników nie¬ aktywnych, jest latwy do rozdrobnienia do wymaga¬ nej granulacji i wykazuje odpornosc na zlepianie sie nawet przy zawartosci wody powyzej 4%.W przecietnych warunkach wytwarzania produktu na typowych walcach suszacych w temperaturze oko¬ lo 125°C jednostkowa wydajnosc produktu zim? po¬ wierzchni walców jest okolo 10% wyzsza, a grubosc warstwy suszonej okolo 15% wyzsza nliz uzyskiwano na tych urzadzeniach wedlug znanych sposobów. Przy 4 prowadzeniu suszenia w temperaturze przekraczaja¬ cej 120°C nie obserwuje sie tendencji do przycze¬ piania sie d trwalego przylegania warstewki deter¬ gentu do powierzchni walców. Rezultat ten osiagnie- to dzieki wprowadzeniu zwiazków, które w tempe¬ raturze powyzej 50°C ulegaja rozkladowi na pro¬ dukty gazowe powodujac w tym samym razliiznienie struktury wysuszonego detergentu i latwo jego od- stawanie od powierzchni walców. Wprowadzenie do io detergentu soli tworzacych trwale hydraty, zwla¬ szcza trójpolifosfoiranu sodowego, umozliwilo z kolei zwiazanie nieodiparowanej calkowicie wody do po¬ staci sypkiego w normalnych warunkach hydratu. W wyniku tego wyeliminowano tendencje do zlepiania IB sie detergentu.Przyklad I. Do mieszalnika o pojemnosci robo¬ czej ok. 3 m8 zaopatrzonego w mieszadlo i wezowni- ce grzejna wprowadza sie 1600 kg dodecylobenzeno- sulfonianu sodowego, w postaci pasty zawierajacej 50% wagowych skladnika aktywnego i okolo 50% wody, 540 kg siarczanu sodu, 160 kg trójpolifosfora- nu sodu, 600 kg wody, zawartosc podgrzewa sie do temperatury 60°C przez caly czas mieszajac. Po 60 minutach intensywnego mieszania dodaje sie 10 kg kwasnego weglanu sodowego, miesza jeszcze przez minut i podaje pompa na walce suszarki ogrzane wczesniej do temperatury 130°C. Wysuszony material oddzielony jest od walców przy pomocy specjalnych nozy i transportowany do urzadzenia pakujacego. 80 P r z y k l a d II. Do mieszalnika jak w przykladzie I wprowadza sie kolejno 1600 kg dodecylobenzeoo- sulfonianu sodowego o srednim ciezarze czasteczko¬ wym 348, w postaci pasty zawierajacej 50% substan¬ cji aktywnej lii 50% wody, 60 kg siarczanu sodu, 140 kg trójpolifosforanu sodu, 200 kg wody. Zawartosc mieszalnika mieszajac podgrzewa sie do 70°C. Po 120 minutach mieszania dodaje sie 100 kg kwasnego we¬ glanu sodowego, miesza jeszcze przez 10 minut i po¬ daje pompa na walce o temperaturze 130°C. 40 Przyklad III. W mieszalniku jak wyzej spo¬ rzadza sie mieszanine 1000 kg mieszaniny dodecylo^ benzenosulfonianu sodowego o srednim ciezarze cza¬ steczkowym 332 w postaci pasty zawierajacej 50% skladnika, aktywnego i ok. 50% wody, 300 kg trój- 45 polifosforanu sodowego, 600 kg sliarczanu sodu, 1000 kg wody. Po dwu godzinach intensywnego miesza¬ nia, do sporzadzonej mieszaniny o temperaturze 70°C dodaje sie 80 kg kwasnego' weglanu sodu i 20 kg mo¬ cznika, miesza jeszcze przez ok. 15 minut i podaje 50 pompa na walce o temp. 125°Q.Przyklad IV. Proces prowadzi slie podobnie jak w przykladzie I wprowadazjac do mieszaniny przed podaniem jej na walce suszarki 8 kg mocznika w ro¬ li czynnika spulchniajacego produkt. Proces susze- 55 nia przebiega równomiernie w calej grubosci war¬ stwy suszonego produktu. Po wysuszeniu z walca zgarnia sie sproszkowany produkt pozostawia do ochlodzenia na powietrzu i pakuje.Produkty otrzymane sposobem wedlug wynalazku 60 w przykladach I—IV moga byc stosowane bezposre¬ dnio jako srodka myjace i czyszczace w gospodar- stwiiie domowym. W przypadku czyszczenia nimi urzadzen sanitarnych celowe jest dodanie do nich 1—95% materialów sciernych na przyklad krzernion- 85 ki o rozdrobnieniu okolo 0,1 mm. Przy stosowaniu 45 96 633 6 ich jako komponentów proszków czyszczacych przy recznym myciu naczyn korzystne jest dodanie do produktu wedlug wynalazku 10—60% NaHCOs i 0,5—2% etanoloairiMów. PL