Przedmiotem wynalazku jest srodek chwastobój¬ czy. Z opisu patentowego RFN nr 2039041 wiado¬ mo, ze srodek chwastobójczy zawierajacy N-4-izo- propyiofenylo-N^^^wijnietyloimocziniik o wizorze 2 przy zastosowaniu w uprawach zbóz ma dobre dzialanie zarówno przeciw jednorocznym chwas¬ tom trawiastym jak wyczyniec polny (Alopecurus myosuroides), miotla zbozowa (Apera spica-venti) i owies gluchy (Avena fatua) jak równdiez przeciw duzej licztbde jednorocznych chwastów szerokolist- nych, np. gatunkom nimiiianlku (Mataricaria luib An- tihemis), gwiazdnicy pospolitej (SteflJlaria media) d zlocieniiowi polnemu (Ohrysanijthejmujm segetum).Okazalo sie jednak, ze szereg innych jednorocznych chwastów szerokolistnych, przede wszystkim wy¬ stepujace licznie gatunki przytulii czepnej (Galium apairdinie), jasmoity {Lamóium sjpp.) .przetataznika (Ve- ronica spp), i rdestu (Polygonum spp.) jest zwal¬ czany tylko niedostatecznie przez wymieniona sub¬ stancje czynna. Wiadomo równiez, ze podstawione nitrofenole, przede wszystkim 2,4-dwunitro-6-II- 'rzed.Hbutyllofenol (Dinoseb), octan Dinosebu i 4,6- -dwunitro-o-krez!ol (DtNOK) oraz ich sole w ilos¬ ciach stosowanych w praktyce kontroluja dobrze lub zadowalajaco wiekszosc wymienionych rodza¬ jów chwastów. Oczywiscie ich dzialanie nie za¬ wsze wystarcza, aby zniszczyc wszystkie wystepu¬ jace chwasty jednoroczne. Chwasty trawiaste, jak gatunki wymienione na wstepie, nie zostaja i tak ujete przez te substancje. io Obecnie stwierdzono, ze mieszaniny tych sub¬ stancji czynnych z N-dzcpropylofenylo-tf^^-dwu- metylomocznikdem wykazuja szczególnie korzystne i czesciowo synergiczne dzialania wlasnie w tych przypadkach, w których te poszczególne substan¬ cje czynne same nie sa wystarczajace. Ma to miej¬ sce w szczególnosci wtenczas, gdy stosuje sie mie¬ szaniny N-4-dzoprc^ylo- z jednym z wymienionych srodków chwastobój¬ czych przeciwko takim chwastom jak Galium, Ve- ronica, Lamdum albo Polygonum w uprawach zbóz.Przedmiotem wynalazku jest zatem srodek chwa¬ stobójczy, zawierajacy mieszaniny chwastobójczych substancji czynnych, skladajace sie z N-4-iizo- piTOpyiofenylo-LN'^'-dwumetylomocznika (preparat 1) i podstawionego nitrofenolu, korzystnie 2,4-dwu- nitro-6-Il-rzad.-toutylofenolu (Dinoseb) (preparat 2) albo octanu 2,4-dwundtim^-II-rzed.Hbutylofenylu (oc¬ tan Dinosebu) (preparat 3) aiibo 2,4-dwuniitro-6- iIH-rzed. bultylo-fenolu (Dinoterb) (preparat 4) albo octanu 2,4-dwunitcro-6-IH-rzed. butylofenylu (octan Dinoterbu) (preparat 5) albo 4^HdwunitroHO-krezolu (DNOK) (preparat 6), lub chwastobójczo czynne sole wymienionych substancji.W mieszaninach wedlug wynalazku pochodna mocznika zwalcza przede wszystkim chwasty jak Alopecurus, Avena albo Apera jak równiez latwiej¬ sze do zwalczania chwasty szerokolistne (Matrdca- ria, Stellaria i inne), podczas gdy inne gatunki szerokolistne jak Galium, Lamium, Polygonum albo 9378993789 Veronica sa kontrolowane przez jedna z wymie¬ nionych sulbstancji czynnych. Kombinacje nadaja sie przede wszystkim do selektywnego zwalczania chwastów w zbozu, czesciowo równiez w uprawach ziemniaków i roslin straczkowych. Stosunki zmie¬ szania mioga wahac sie w szerokim zakresie. Kom¬ binacja moze sie np. skladac z 1 czesci N-4-izopro- pylofenyIu- stnie 1—2 czesci jednego z wymienionych wyzej podstawionych nitrofenoli.Srodek do zwalczania chwastów wedlug wyna¬ lazku miazna stosowac w postaci proszków zwilzal- nych, past, dajacych sie emulgowac koncentratów albo srodków do opylania, przy czym moga one zawierac znane srodki pomocnicze jak srodki zwil¬ zajace, zwiekszajace przyczepnosc, dyspergujace, stale lub ciekle substancje obojetlna, sroóM ulat¬ wiajace mielenie albo rozpuszczalniki.Jako nosniki mozna stosowac substancje mineral¬ ne jak glinokrzemiany, tlenki glinu, kaolin, kredy, kredy krzemionkowe, talk, ziemia okraemkowa, al¬ bo uwodnione kwasy krzemowe albo preparaty tych substancji mineralnych ze specjalnymi dodat¬ kami, np. kreda natluszczona stearynianem Na.Jako nosniki dla preparatów cieklych mozna sto¬ sowac wszystkie przyjete i odtpowiedmie rozpusz¬ czalniki . organiczne, np. toluen, ksylen, alkohol dwuacetonowy, izoforon, benzyny, oleje parafino¬ we, dioksan, dwumetyloformamid, dwumetylosulfo- tlenek, octan etylu, octan butylu, czterowodorofu- ran, chlorobenzen i inne.Jako substancje zwiekszajace przyczepnosc moz¬ na stosowac kleiste produkty celulozowe albo po¬ lialkohole winylowe.Jako substancje zwilzajace miozna stosowac wszy¬ stkie odpowiednie emulgatory jak oksyetylowane alkilofenole, sole kwasów arylo- albo alkiloarylo- sulfonowych, sole epoksydowanych kwasów benze- nosuilf©nowych albo mydla.Jako substancje dyspergujace stosuje sie pak ce¬ lulozowy (sole lugów posiarczynowych), sole kwasu naftalenosullfomowego jak równiez ewentualnie u- wodnione kwasy krzemowe lub takze ziemie o- krzemkowa.Jako srodki ulatwiajace mielenie mozna stoso¬ wac odpowiednie sole nieorganiczne albo organi¬ czne jak siarczan soduj siarczan amonu, weglan sodu, wodoroweglan sodu, tiosiarczan sodu, steary¬ nian sodu, octan sodu.Zawartosc substancji czynnych wedlug wynalaz¬ ku w tych srodkach wynosi na ogól 2-T75%. Te sub¬ stancje czynne moga jednak wystepowac w prepa¬ ratach równiez w mieszaninie z innymi znanymi substancjami czynnymi.Do przepiroiwadzenia prób skutecznosci mozna otrzymac odpowiednie proste kombinacje np. wedlug nastepujacych przepisów, podanych w przykladach.Przyklad I. Proszek zwilzalny otrzymuje sie przez zmieszanie 22 czesci preparatu 1, 38 czesci preparatu 3, 30 czesci kwasu krzemowego, 8 czesci dwunaftylometanodwusuflfonianu sodu, 1 czesc zanydilonego czesciowo polioctanu winylu, 1 czesc alkUolbenzenosulfonianu sodu.Podobne mieszaniny mozna sporzadzac z prepa¬ ratów 1 i 2 luib 1 i 6. 40 45 50 55 Przyklad II. Nasiona chwastu Polygonuim wy¬ siewa sie w doniczkach, doniczki wstawia sie do szklarni. Po wzejsciu roslin opryskuje sie liscie róznymi dawkami preparatów 1 i 3 samych i w kombinacji ze soba. Wyniki tego doswiadczenia, wy¬ razone w % stopnia uszkodzenia, sa nastepujace i(2 tygodnie po traktowaniu): Oddzielne stosowanie preparat 1 preparat 3 preparat 3 preparat 3 1,25 kg/ha ,00 kgi/ha 2,150 kg/ha 1,25 kg/ha 50%uszkodzenia 80%uszkodzenia 70% uszkodzenia % uszkodzenia Kombinacja wedlug wynalazku: Preparat 1: 0,62 kg/ha + + preparat 3 2,5 kg/ha Preparat 1: 0,62 kg/ha + + preparat 3 l,j25 kg/ha Preparat 1: 0,62 kg/ha + + preparat 3 0,62 kgi/ha % uszkodzenia obli¬ czony 65% 60% 40% znale¬ ziony 85% 75% 60% 85 Metoda, wedlug której obliczono stopien uszko¬ dzenia w przypadku kombinacji dwóch sulbstancji czynnych, jest opisana w „Metods of Testing Ohe- imicalls on Insects" (wydane przez H. H. SheparcPa, Minneapolis, 1958), tom. I, star. 319—3|20, i jest objasniona na zalaczonym wykresie.Na 2 liniach prostopadlych naniosi sie stopfien .uszkodzenia poszczególnych substancji czynnych, w tym przypadku zatem dla 1,25 kg/ha zwiazku 1 = 50% uszkodzenia (po lewej) i dla 2,5 kg/ha zwdajzku 3 = 70% uszkodzenia (po prawej), i oby¬ dwa punkty laczy sie linia. Jesli polaczy sie teraz obydwa zwiazki, zastepujac polowe dawki jednego .produktu przez polowe dawki drugiego produktu, to teoretycznie stopien uszkodzenia dla tej miesza¬ niny musi znajdowac sie w srodku mdejdzy stop¬ niami uszkodzenia dla poszczególnych skladników, tutaj zatem wynosi 60%. Jesli jednakze wynik zna¬ leziony przy zastosowaniu mieszaniny znacznie przekracza te wyliczona wartosc, to wystepuje e- fekt synergiczny. Efekt synergitezny nalezy uwa¬ zac tylko wtedy za pewny, gdy znaleziona wartosc przekracza wartosc obliczona co najmniej o 10%.Wedlug tego wystepuje zatem w przypadku po¬ wyzszych wyników z pewnoscia efekt synergiczny.Podobne wyniki znajduje sie, jesli laczy sie pre¬ paraty 1 i 2 (lufo 1 i 6) i opryskuje nimi rosliny Polygonuim.Przyklad HI. W podobny sposób ujawnia sie synergizm, jesli zastosuje sie 0,3 klg/ha preparatu 1 i 1,25 kg/ha preparatu 3 przeciwko Galiami (2—3 rozwiniete okólki lisci): 0,30 kg/ha preparatu 1 = 0% dzialania 1,25 kg^ha preparatu 3 = 75% dzialania 0,30 kg/ha preparatu + 1,25 kg/ha preparatu i}- 90% dzialania93789 Przyklad IV. Traktowanie w zbozu ozimym, dawki w kg/lia. Wyniki w % stopnia uszkodzenia Tablica 1 ^^^ Preparat 1 ^\. Preparat 3 Gatunki ^v roslin v Pszenica ozima Chwasty: Matricaria chamiomilla Steilaria media Polygonuni convolvulus Polygonumaviculare Veronica persica Darniom purpureum Ohwasty trawiaste: Aiopecuruis myosuroides Apera-spica-venti Dolium multiflorum 1 1 4 i n i 0 95 97 86 75 82 312 75 95 85 1 — 1,9 0 312 90 75 32 75 66 0 0 0 1,1* Ifi 0 100 100 95 90 90 85 75 95 85 1,38* 2,37 0 100 100 97 97 95 95 85 100 90 *w postaci produktu mieszanego wedlug przy¬ kladu II.Wczesna wiosna stosuje sie komlbinacje substan¬ cji czynnych 1 i 3 na dwóch pdlach pszenicy ozi¬ mej, silnie zarazonych chwastami w porównaniu z poszczególnymi skladnikami mieszaniny. W ta¬ blicy 1 podano zawartosci przecietne z obydwóch doswiadczen. Okazuje sie przy tym, ze poszczegól¬ ne substancje czynne maja dobra skutecznosc prze¬ ciwko czesci chwastów, przeciwko innym sa one jednak tylko niewstanczajajco skuteczne. Natomiast w kombinacji wszystkie chjwasty zostaja tak sil¬ nie uszkodzone, ze nie stamjowia juz zadnej konku¬ rencji dla roslin uprawnych. Przy ocenie wyników godne uwagi sa dwa zjawiska: Po pierwsze synergiczne dzialania mieszaniny przeciwko chwastom Polygonum, Veronica i La- mium, a po drugie fakt, ze mieszanina obejmuje szerokie spektrum jednorocznych chwastów i traw, bez uszkadzania roslin uprawnych. Stosunek zmie¬ szania w tych doswiadczeniach wynosi 1 czesc pre¬ paratu 1+1,7 czesci preparatu 3.Przyklad V. Traktowanie w zbozu jarym Stosunki zmieszania 1 czesci preparatu 1 i 1—4 czesci preparatu 3 sa calkowicie skuteczne bez szkód w uprawach, podczas gdy preparaty 1 i 3 ,przy oddzielnym zastosowaniu zwalczaja tylko czesc chwastów. Szczególnie wazne jest przy tym to, ze kombinacje wedlug wynalazku nie tylko obej¬ muja szerokie spektrum chwastów o kielkach dwu¬ lisciennych i wykazuja przy tym dzialanie syner- gliczne, lecz ze zwalczaja równiez gatunki jednolis- cienne z botanicznej rodziny traw (chwastów tra- 45 50 R 1\ Preparat 1 N. Preparat 3 Gatunki\. roslin ^x^ Pszenica jara Chwasty: Polygonum Galium Steilaria Matricaria Avena Poa Tablica 1,0 — 0 66 0 1 . 97 100 90 95 — 2,0 0 32 90 97 90 0 0 2 1,0 2,0 0 95 97 100 100 90 95 0,6 2,0 0 75 96 100 100 32 75 1,0 1.0 • 0 80 76 100 100 90 95 wiastych) jak Avena (owies gluchy) aillbo Poa (wie¬ chlina). Podobne wyniki uzyskuje sie w przypad- ku analogicznych mieszanin preparatów 1 i 2, 1 i 4, 1 i 5 i 1 i 6. PL