Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do au¬ tomatycznego sterowania sprzeglem ciernym, zwlaszcza w .pojezdzie mechanicznym.Znane sa urzadzenia do samoczynnego wlaczania i wylaczania sprzegla, zwlaszcza do samochodów, miedzy innymi z opisów patentowych polskich nr 51279, nr 51612 i nr 43632. Wedlug pierwszego wy¬ mienionego opisu patentowego urzadzenie do sa- wiaczynnego wlaczania i wylaczania sprzegla, zwla¬ szcza do samochodów, wlacza sprzeglo pod wply¬ wem dzialania sily dodatkowej, zaleznej od ilosci obrotów silnika spalinowego oraz umozliwia dopro¬ wadzenie deju pod cisnieniem do silownika po¬ przez zawór sterujacy, uruchamiany za pomoca elektromagnesu, przy czym w jednym polozeniu zaworu sterujacego silownik polaczony jest z ole¬ jowa pompa cisnieniowa przewodem cisnieniowym, a w drugim polozeniu ze zwrotnym przewodem, natomiast w obudowie zaworu sterujacego umiesz¬ czony jest zawór nadcisnieniowy z otworem dla¬ wiacym, polaczony z jednej strony z suwakiem sterujacym osadzonym w tej samej obudowie, a z drugiej strony z komora magnesu, utworzona przez elektromagnes, którego rdzen znajdujacy sie w komorze ma otwór wyrównujacy, wykonany wzdluz linii srodkowej, wychodzacy z boku rdzenia magnesu w celu polaczenia obu stron komory, przy czym na koncu dzwigni wylaczajacej, odwró¬ conym od sprzegla opiera sie nastawna sprezyna dociskajaca, a na koncu dzwigni wylaczajacej, zwróconym w strone sprzegla, osadzona jest dzwignia nastawna, zamocowana wychylnie na lo¬ zysku wylaczajacym.Wedlug opisu patentowego nr 51612. dzwfenia wylaczajaca majaca z profilu ksztalt litery ,,U" ulozyskowana jest wychylnie na dzwigni prze¬ stawnej za pomoca tulei oraz wyposazona jest w srube nastawna opierajaca sie o palcowa nasade dzwigni przestawnej, obejmowanej przez dzwdgnie wylaczajaca. Glowica lozyska wychylnego, prowa¬ dzonego obrotowo w tulei ma wyciecie oraiz wgle¬ bienie, w którym osadzona jest nasada sruby, za¬ mocowanej na popychaczu tlokowym silownika, przylegajaca swa plaszczyzna iczolowa do plasz¬ czyzny czolowej wglebienia.W. urzadzeniu wedlug wynalazku opisanego w opisie patentowym nr 43632 wzrost momentu obro¬ towego, przenoszonego przez sprzeglo, jest stero¬ wany przy sprzeganiu na przyklad przez tlok lub przez przepone w obudowie, ipolaczonej przewodem z ukladem wydechowym silnika, w zaleznosci od nadcisnienia, panujacego w ukladzie wydechowym silnika spalinowego.Opis patentowy polski nr 43632 przedstawia sprzeglo sterowane hydraulicznie i elektrycznie a nie elektronicznie. Nie zastosowano itu zadnegtf czujnika do pomiaru predkosci obrotów, lecz za¬ stapiono go miernikiem cisnienia w ukladzie wy¬ dechowym. Urzadzenie wedlug tego wynalazku jest znacznie mniej skladne. 92 05592 055 4 Opis patentowy polski nr 51612 przedstawia je¬ dynie mechanizm isilownika przemieszczajacego dzwignie sterujaca w wyniku dzialania sprezyny dociskajacej.Sprzegla automatyczne sa zasadniczo stosowane w lekkich pojazdach mechanicznych, których cie¬ zarowy wskaznik mocy jest wiekszy niz w poja¬ zdach ciezkich. Problem warunków pracy silnika umozliwiajacych przenoszenie najbardziej korzyst¬ nego momentu silnika nie jest tu problemem kry¬ tycznym.W przypadku pojazdów ciezkich wazna jest moz¬ liwosc przenoszenia najwiekszego momentu obro¬ towego silnika, zwlaszcza gdy istnieje koniecznosc ruszania z 'miejsca obciazonego pojiazdu na zbocze i; maksymalnego ograniczenia zuzycia sprzegla we wszystkich przypadkach latwego ruszania pojazdu z|i^^sja^.to^znij^czy Jprzy umozliwieniu przenosze¬ nia* ffla^wlekszego'momentu silnika.Znane urzadzenia sterownicze sprzegla pracuja na zasadzie sily odsrodkowej sterujacej sprzega¬ niem w funkcji predkosci obrotowej silnika z uwzglednieniem polozenia pedalu przyspieszania jako parametru kontrolujacego chwilowe warunki przenoszenia napedu, natomiast nie uwzgledniaja warunków ruszania z miejsca narzuconych przez ladunek pojazdu i pochylenie zbocza.Znane urzadzenia sterownicze oddzialywuja ma sprzeganie po zmianach polozenia skrzynki biegów oraz sterowanie predkosci biegu silniku dla unik¬ niecia zbytniego przyspieszenia jego biegu w cza¬ sie zmieniania przelozenia.Oddzialywanie znanych urzadzen sterowniczych dotyczy zwiekszania stopnia sprzegania w funkcji i polozenia pedalu przyspieszenia i ograniczenia zmiennosci warunków pracy silnika.Celem wynalazku jest opracowanie, urzadzenia do automatycznego sterowania sprzeglem ciernym, umozliwiajacym przenoszenie najwiekszego mo¬ mentu obrotowego w celu ulatwienia stosowania automatycznego sprzegla do pojazdów ciezkich i unikniecie niedogodnosci znanych urzadzen, to znaczy wyeliminowanie szarpniec w dzialaniu, zredukowanie zuzycia sprzegla i zmniejszenie czasu trwania operacji. :J..Cel ten osiagnieto przez to, ze urzadzenie do automatycznego sterowania sprzeglem ciernym, zwlaszcza w pojezdzie mechanicznym zawiera czujnik predkosci silnika umieszczony na wale wyjsciowym silnika przed sprzeglem oraz czujnik predkosci pojazdu umieszczony na wale wyjscio¬ wym ze skrzyni biegów. Czujniki te sa czujnikami impulsowymi wytwarzajacymi impulsy o czesto¬ tliwosci proporcjonalnej do mierzonych predkosci i sa polaczone z przetwornikami czestotliwosciowo- -napieciowymi, odpowiednio z przetwornikiem predkosci silnika oraz z przetwornikiem predkosci ^pojazdu. Przetwornik predkosci silnika jest pola¬ czony z ukladem rózniczkujacym a przetwornik predkosci pojazdu jest polaczony z ukladem korek¬ cyjnym utworzonym przez wzmacniacz operacyjny dolaczony do dwóch ograniczników napiecia, a po¬ nadto uklad korekcyjny, przetwornik i uklad róz¬ niczkujacy sa dolaczone do ukladu sumujacego dostarczajacego napiecie sterujace sprae^lem przy równoczesnym przystosowaniu %bac&faerystyki sprzegania do zewnetrznych warunków rozruchu dla maksymalnego sprzegniecia silnika 1 skrócenia okresu poslizgu oraz ograniczenia pracy silnika, podczas której ipowstaje poslizg, do .okresu czasu narzuconego przez moment obrotowy niezbedny do wlasciwego rozruchu dla stabilizacji wairunków pracy silnika zgodnie z jego charakterystyka c=f (N) przez sprzeganie zgodnie z warunkami rozru¬ chu ii przez korekcje wlaczania sprzegla propor¬ cjonalnie do predkosci pojazdu, co jest warun¬ kiem uzyskania rozruchu, przy czym to urzadzenie zawiera równiez system rozlaczania sprzegla pod¬ czas pracy w przypadku zmiany przelozenia w konwencjonalnej skrzyni biegów.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przykladzie wykonania na rysunku, -na którym fig. 1 przedstawia teoretyczny schemat.urzadzenia,. przedstawiajacy zasade dzialania sprzegla wedlug wynalazku, fig. 2 — schemat ideowy urzadzenia, fig. 3 — charakterystyke napiecia elektrycznego E zaleznego od stopnia wlaczenia sprzegla w funkcji napiecia N ^proporcjonalnego do predkosci silnika, fig. 4 — charakterystyke podobna do charaktery- sityfci z fig. 3 dla róznych przyspieszen silnika, fig. 5 — charakterystyke przenoszonego momentu sil w funkcji napiecia N i predkosci Vv pojazdu, a fig. 6 — charakterystyke podobna do charakte¬ rystyki z fig. 5 z uwidocznieniem punktu P, gdzie predkosc Vv jest wieksza od okreslonej war¬ tosci Vi.Na fig. 2 przedstawiono zespól silnika, który za¬ wiera: silnik cieplny I, sprzeglo II, skrzynie bie¬ gów III, wal wyjsciowy IV ze skrzyni biegów III.Sterowanie sprzeglem II zachodzi albo za po¬ moca nastawnika elektrycznego 22 poruszajacego uklad 24, albo za. pomoca nastawnika elektryczne¬ go 23 poruszajacego uklad 25, wzglednie za pomo¬ ca innego dostosowanego urzadzenia.Silnik cieplny I zawiera pompe wtryskowa V dla paliwa, która jest polaczona drazkiem VI z pe¬ dalem przyspieszania VII pojazdu Urzadzenie do atomatyoEnego sterowania sprze¬ glem wedlug wynalazku zawiera urzadzenie elek¬ troniczne, które oddzialuje jednoczesnie na stero¬ wanie przyspieszaniem pompy wtryskowej V i na sprzeglo II w funkcji predkosci obrotowej walu wyjsciowego IV i warunków przenoszenia napedu.To urzadzenie elektroniczne charakteryzuje sie trzema rodzajami oddzialywania, które maja od¬ powiednie za cel (patrz fig. 1)A). Osiaganie para¬ metrów fizycznych niezbednych do wlasciwego sterowania sprzeganiem i ich przetwarzania w sy¬ gnaly elektryczne wystepujace w pozostalej czesci urzadzenia. B) Przetwarzanie informacji: Celem jego jest wytworzenie w oparciu o parametry charateryzujace warunki sprzegania sygnalu zdol¬ nego do sterowania danym sprzeglem. C) Dziala¬ nie: celem jego jest modulowanie zródla o znacz¬ nej mocy sygnalem sterujacym wytworzonym/ w zaleznosci od wyniku przetwarzania informacji.Schemat ideowy urzadzenia jest przedstawiony 40 45 50 55 6092 051 6 na fig. 2. Urzadzenie do spelniania funkcji A.(osia¬ ganie wyników pomiarów) zawiera: a — czujniki impulsowe znanego typu umiesz¬ czone naprzeciwko kól zebatych zamocowanych na walach, których predkosci chcemy zmierzyc.Zastosowano tu czujnik 1 predkosci silnika, czuj¬ nik 2 predkosci na wejsciu skrzyni biegów i czuj¬ nik 3 predkosci pojazdu.Te czujniki wytwarzaja impulsy elektryczne, których czestotliwosc jest proparcjonalna do mie¬ rzonych predkosci. b — Uklady przetwarzajace czestotliwosc na na¬ piecie wedlug znanych technik. Zastosowano tu przetwornik 4 predkosci silnika, przetwornik 5 predkosci na wejsciu skrzyni biegów oraz prze¬ twornik 6 predkosci pojazdu.Urzadzenie do spelniania funkcji B (przetwa¬ rzanie informacji) zawiera: uklad rózniczkujacy 7 sygnal elektryczny znanego typu, uklad korekcyj¬ ny 8 skladajacy sie ze wzmacniacza operacyjnego dolaczonego do dwóch ograniczników napiecia zrealizowany dzieki polaczeniu znanych urzadzen dostarczajacych sygal poprawki (Vv) dla przetwo¬ rzonej predkosci Vv, klasyczny uklad sumujacy 9, uklad korekcyjny 10 charakterystyki sprzezenia.Celem lego ukladu jest linearyzacja funkcji prze¬ noszenia mechanizmu sprzegajacego. Jest to uklad o charakterystykach nieliniowych, uzyskanych dzieki przystosowanemu klasycznemu ukladowi wzmacniacza operacyjnego. Ponadto urzadzenie zawiera przelicznik 11 znaku modulu predkosci przeslizgu sprzegla.Przelicznik 11 jest stosowany podczas powtór¬ nych sprzezen po zmianie przelozenia i nie sluzy do ruszania z miejsca i z tego wzgledu moze byc uwazany jako nieobowiazujacy. Sklada sie on z: ukladu porównujacego predkosc silnika N i pred¬ kosc na wejsciu skrzyni biegów N (rola jego po¬ lega na wytworzeniu róznicy AN lych predkosci pod wzgledem modulu i znaku), ukladu detektora zanaku AN wytwarzajacego sygnal logiczny zdolny do sterowania nastawnikiem elektromiagnetycznym 12 i 13 i ukladu prostownika dostarczajacego war¬ tosci absolutnej modulu AN. Wszystkie te uklady sa ukladami klasycznymi. ' Ponadto uklad korekcyjny 14 jest ukladem po¬ wtórnego sprzegania. Ten uklad,' tak jak przelicz¬ nik 11, moze byc uwazany jako inieobowiazujacy.Uklad korekcyjny 14 zawiera detektor 15 pozio¬ mu, który dla predkosci pojazdu wiekszej niz Vs (gdzie V3 jest predkoscia wybrana w ten sposób, ze jest ona niemozliwa^ przy starcie), steruje prze¬ lacznikiem 16 w ukladzie korekcyjnym 10, który dla predkosci pojazdu wiekszej niz V3 nie otrzyma sygnalów sterujacych z ukladu sumujacego 9, ale z ukladu 17 pamieci analogowej poprzez przelacz¬ nik 18.Rola tego detektora i sterowanego przezen prze¬ lacznika polega na przejsciu od automatycznego sterowania sprzeglem przy ruszaniu z miejsca na automatyczne sterqwanie sprzeglem w normalnym ruchu po zmianie przelozenia. Uklad korekcyjny 14 zawiera takie przelacznik 18 sterowany wiel¬ koscia zewnetrzna dostarczana przez skrzynie bie¬ gów w czasie zmiany przelozenia i majacy na celu, w czasie gdy jest on sterowany, przesylanie na wejscie ukladu korekcyjnego 10 sygnalu dodatnie¬ go powodujacego otwarcie sprzegla w momencie pojawienia sie tego sygnalu. Przy zaniku sygnalu sterujacego, to znaczy w chwili, gdy stosowane jest nowe przelozenie, przelacznik 18 laczy wejscie ukladu korekcyjnego 10 z wyjsciem ukladu 17 pa¬ mieci analogowej o rozladowywaniu liniowym w czasie i proporcjonalnym do prJedkosci pojazdu.Uklad 17 pamieci analogowej uzywa do pamieci kondensatora ladowanego, do ^lapiecia zaleznego od modulu AN wytworzonego w przeliczniku li1 zna¬ ku, a do rozladowywania stalym piradem propor¬ cjonalnym do predkosci pojazdu — tranzystora, którego prad polaryzujacy baze jest proporcjonal¬ ny do predkosci pojazdu.Uklad 17 pamieci analogowej ma za zadanie przechowywianie w pamieci modulu AN w mo¬ mencie przerzutu przelacznika Gpoiniewaz przedlu¬ za sie zmiana przelozenia) i dostarczanie w ten sposób wielkosci informacyjnej o wlaczeniu sprze¬ gla, równowazonej przez róznice predkosci pomie¬ dzy elementami sprzegla i przez predkosc pojazdu.Im AN jest mniejsze i im Vv jest wieksze, tym szybsze bedzie wlaczenie sprzegla.Dzialanie sterujace przetwornika 19 zalezy od dostepnych zródel energii (elektrycznych, pneu¬ matycznych, hydraulicznych) mechanizmu^ steruja¬ cego sprzeglem poszczególnych urzadzen pojazdu.Na przyklad jako zródlo energii moze sluzyc sprezone powietrze modulowane przez nastawnik elektromagnetyczny lub sterowane modulatorem elektronicznym poprzedzanym sygnalami o stalej czestotliwosci i zmiennej szerokosci lub stalej sze¬ rokosci i zmiennej czestotliwosci. Zmieniane cis¬ nienie oddzialywuje albo bezposrednio na tlok dzialajacy na mechanizm sprzegla lub za posred¬ nictwem polaczenia hydraulicznego.Przy sterowaniu mozna Równiez zastosowac na¬ stawniki elektromagnetyczne 12 i 13, oraz uklad funkcyjny 20 i uklad zakazu 21 dzialania kierow¬ cy. Elementy te sluza dq_ dopasowania predkosci silnika do predkosci na wejsciu skrzyni biegów podczas zmiany przelozenia. Sa one wiec nieobo- wiazujace tak samo, jak przetwornik 19 i uklad korekcyjny 14.Sterowanie sprzeglem II zachodzi zawsze albo za pomoca nastawnika elektrvczneeo 22 i u^laHu 24 albo za pomoca nastawnica elektrycznego 23 i ukladu 25 wzglednie za pomoca innego dostoso¬ wanego urzadzenia.Dzialanie jest inastemnaioe: A. Ruszanie z miejsca polega na wprawieniu w ruch pojazdu poczawszy od miejsca zatrzyma¬ nia sie." Stopien zamkniecia sprzegla II jest pro¬ porcjonalny do sygnalu/ dN E = N + —^ + Vv = No ,:•' "dt. ¦ .•¦'" ',. " ¦ -¦:•-;-*¦ a przenoszony moment sil wynosi C = KE gdzie: E jest napieciem elektrycznym, 40 45 50 55 6002 055 8 N jest napieciem proporcjonalnym do predkosci silnika, _dN * « jest inapieciem proporcjonalnym do przy- dt spieszenia silnika, Vv jest napieciem otrzymanym po przetworzeniu predkosci pojiazdu z ukladu korekcyjnego 8, N0 jest okreslonym z góry napieciem narzucaja¬ cym poziom predkosci silnika przy wlaczeniu sprzegla.Na poczatku ruszania z miejsca, gdy 0 (patrz fig. 2 uklad 8), napiecie Vv = 0. Sygnal E = dN No. dt Pierwszy przypadek: Kierowca przyspiesza stop- dN niowo w taki sposób, ze jest male. Wynika dt z tego, ze E = N — No, ale z konstrukcji wynika, ze E jest zawsze wieksze od zera. Mg. 3 przedstawia E w funkcji N. Zauwazmy, ze E powieksza sie od No az do wartosci N = Ni, gdy E osiaga swoja wartosc maksymalna i staje sie stale dla N wiek¬ szego od Ni. W wyniku tego wystepuje oddzialy¬ wanie proporcjonalne, do predkosci silnika, które .powoduje wystepowanie w urzadzeniu charaktery¬ styki dajacej sie porównac z charakterystyka kla¬ sycznych urzadzen odsrodkowych.Drugi przypadek. Kierowca naciska pedal przy- dN spieszenia. Wielkosc jest duza i dodatnia, dt dN wyrazanie na E przybiera postac: E = N+ dt -No.Fig. 4 przedstawia E = f (N) dla róznych dN dN dt Wartosc E przy zmianie —- znajduje sie w dt dN czworokacie a b c d. Zauwazmy, ze jezeli dt jest duze i dodatnie, krzywa e f zostaje przemie¬ szona w strone a b, to znaczy w strone mniej¬ szych predkosci obrotów silnika. Uwzglednione dN zostaly zamiary kierowcy tak, ze jest wieksze dt *od zera, w wyniku nacisniecia pedalu przyspiesze¬ nia lub w zwiazku z tym, ze moment obrotowy potrzebny do przyspieszenia pojazdu jest duzo mniejszy niz moment obrotowy wytworzony przez , silnik (uzyskany w wyniku dzialania kierowcy).VV dN Przeciwnie, jezeli jest mniejsze od zera, to dt znaczy, jezeli moment obrotowy wytwarzany przez silnik jest mniejszy niz moment niezbediny do przyspieszania pojazdu, krzywa e f przesuwa sie w strone d c, to znaczy w strone wiekszej pred¬ kosci obrotowej silnika.W przypadu, gdy moment rozruchowy jest duzy, punkt pracy moze slizgac sie na e f od e w strone dN f przy dazacym do zera. dt W wyniku powyzszego: ¦1) Odnosnie pola predkosci silnika, dla której i° moze zachodzic sprzeganie od N0 do Ni, wybrana predkosc obrotowa silnika jest taka, ze dla No silnik powinien znajdowac sie na najmniejszej mozliwej predkosci, a Ni odpowiada predkosci, przy której silnik moze wytworzyc najwiekszy moment sil. dN 2) Przyspieszenie silnika wyraza zamiary dt kierowcy. dN 3) dzialanie .polega na poprawieniu szybkich dt zmian predkosci silnika przy zastosowaniu po¬ wolnego zwiekszania liczby obrotów w celu prze- suniecia sie w zakres charakterystyki dla pred¬ kosci zgodnej z nalozonymi warunkami ruszania z miejsca i przy wprowadzeniu parametru przed¬ stawiajacego predkosc pojiazdu Vv.Uklad, który zostal opisany umozliwia dogodne ruszanie z miejsca, ale calkowite wlaczenie sprze- dN »gla wystepuje tylko w zakresie Ni H —, z dru- dt giej strony urzadzenie jest odwracalne, to znaczy dN otwarcie sprzegla wystepuje w zakresie N0 4- . , dt W urzadzeniach tych moga wystepowac dwie niedogodnosci: - 1) wlaczenie sprzegla nastepuje zanim silnik po¬ wróci do zakresu pracy przy hamowaniu. Jest to klopotliwe przy hamowaniu silnikiem. 2) Pracuje sprzeglo, a wiec zuzywa sie niepo¬ trzebnie.Poprawka predkosci [Vv] dostarczana przez uklad korekcyjny 8 dla predkosci pojiazdu prze¬ tworzonej przez przetwornik 6 i czujnik 3. a) Gdy VvV! (przy Vi wybranej tak, ze pojazd 50 jedzie bardzo powoli i moze byc to uwazane jiako poczatek ruchu) dzialanie zamykajace dodaje sie do dzialan odpowiadajacych fig. 4, aby w ten sposób spowodowac szybsze sprzeganie. Dzialanie to jest proporcjonalne do (Vv — Vi). 55 b) Gdy VvV2 (przy V2 wybranym tak, aby w pierwszym przypadku silnik obracal sie z pred¬ koscia oo najmniej N0).Poprawka predkosci [Vv] powoduje calkowite wlaczenie sprzegla. 60 Równanie przenoszonego momentu sil mozna zapisac: dN CT = KE = K/N + — N0 + [Vy] dt 65 Fig. 5 przedstawia C — w funkcji N i Vv. 40 4592 ¦ ."¦''¦ ^ Dla uproszczenia rozwazan przyjeto = 0. Dla dt Vv mniejszego od Vt mamy charakterystyke e* f, jak pokazano na fig. 4.Moga zajsc dwa przypadki: 1) Ruszanie z miejsca na odcinku poziomym.Moment sil aaogacy rozpedzic pojazd do pred¬ kosci Vi jest maly (fig. 6). Predkosc obrotowa sil¬ nika powfema wzrosnac az do N', aby osiagnac * punfct prac^ P na krzywej e f. Poczawszy od punktu P, gdzie Vv jest wiejksze od Vi az do miej¬ sca, gdy Vv bedzie wieksze lub równe V2 punkt pracy P bedzie sie przesuwal po krzywej o na¬ chyleniu wiekszym niz e f. Wynika z tego: a) Sil¬ nik nie bedzie mógl zwiekszyc swojej szybkosci obrotowej, w zwiazku z tym caly uzyteczny mo¬ ment sil bedzie sluzyl do ruszenia z miejsca po¬ jazdu, które zajdzie w najkrótszym mozliwym cza¬ sie; b) Szybkosc silnika nie wzrasta, gdy pred¬ kosc pojazdu wzrasta, w zwiazku z tym praca wykonywana przy sprzeganiu jest zmniejszona w porównaniu ze zwyklym ruszaniem z miejsca.Z drugiej strony rozwiazania wykazuja, ze ru¬ szanie z miejsca jest w ten sposób skrócone w porównaniu ze zwyklym ruszaniem z miejsca.Ze wszystkich tych rozwazan wynika, ze calko¬ wita energia rozproszona przez sprzeglo jest zmniejszona, wiec jej zuzycie takze. 2) Ruszanie z miejsca na zboczu. Na fig. 6 punkt P, który byl umieszczony blisko e bedzie slizgal sie w strone f ze wzgledu na to, ze konieczny mo¬ ment ma wieksze znaczenie. Nastepny proces jest taki sam, jak opisany poprzednio.B. Powtórne sprzeganie przy zmianie prze¬ lozenia.Detektor 15 poziomu umieszcza przelacznik 16 na linii biegnacej w kierunku przelacznika, gdyz Vv jest wieksze od V3. System sterowania skrzy- nia zmiany biegów dziala na przelacznik 18 w cza¬ sie operacji zmiany przelozenia.W tym stanie przelacznik 18 wysyla sygnal do ukladu korekcyjnego 10, który steruje poprzez uklady 19, 22, 24 lub uklady 19, 23, 25 wlaczenia 45 sprzegla z jednej strony, a z drugiej strony lado¬ waniem pojemnosci 26 do napiecia elektrycznego AN przedstawiajacego wartosc bezwzgledna od¬ chylki predkosci elementów sprzegla. To napiecie wytworzone przez uklady 11,5,4,1,2 jest w ten 50 sposób wprowadzane do pamieci.Znak AN jest uzywany do pilotowania sterowa¬ nia nrzys*ieszainiem silnika w celu zminielszenia odchylki AN o tyle, o ile tylko mozna. Zakazane jest dzialaniekierowcy. 55 Uwaga: z chwila, gdy sprzeglo jest wlaczane, AN = 0 nie ma juz dzialania pilotujacego i nie ma zakazu dzialania kierowcy na pedal przyspie¬ szenia. Gdy zmiana przelozenia jest zakonczana, przelacznik 18 wraca do swojego polozenia poczat- 60 kowego. Napiecie AN z okladek pojemnosci 26 jest przesylane do sprzegla poprzez uklady 10 i 19, uklady 22 i 24 lub uklady 23 i 25. Sprzeglo jest wlaczane, gdy AN = 0. Napiecie AN wzrasta w czasie, gdyz uklad 17 pamieci analogowej rozlado- 65 wuje pojemnosc 26 przy pradzie proporcjonalnym do Vv. Z ukladów tych wynika, ze: 1) Podczas zmiany przelozenia wystepuje na¬ stepujaca kolejnosc: a) wlaczenie sprzegla, b) zapewnienie wybranej predkosci silnika. 2) Po zakonczeniu zmiany przelozenia kolejnosc jest nastepujaca: c) umieszczenie w pamieci odchylki ^predkosci czesci sprzegajacych sprzegla, .. d) wlaczenie sprzegla o tyle szybciej, o ile od¬ chylka AN byla mala w chwili konca zmiany prze¬ lozenia i o ile predkosc pojjazdu byla duza. PL