Przedmiotem wynalazku jest uklad polaczen urzadzen przetwarzania danych, w szczególnosci w telefonicznych urzadzeniach laczeniowych z pod¬ zespolami do przekazywania informacji.Z patentu nr 83792 z dnia 18 pazdziernika 1968 roku znany jest uklad centralnego sterowania, zwlaszcza lacznic telefonicznych, w którym urza¬ dzenia lokalne, najkorzystniej wszystkich rodza¬ jów, zostaly skupione w zamkniete grupy. Kazda z grup urzadzen lokalnych zaopatrzona jest w uni¬ wersalne urzadzenie buforujace i/lub przekodo- wujace oraz wlasne pole stykowe. Pola stykowe przez odpowiednie lacza przylaczaja zarówno wlas¬ ne lacza abonenckie, jak i pola stykowe innych grup tak, ze lacza abonenckie i/lub posrednie, przylaczone do tego samego pola stykowego, przy¬ laczane sa tylko przez te pola stykowe. Urzadzenia pamietajace i/lub przekodowujace poszczególnych grup funkcjonalnie podobnych urzadzen lokalnych polaczone sa z zespblami centralnymi, zwlaszcza z urzadzeniem sterowania centralnego, przez od¬ dzielne linie przesylowe (zwlaszcza linie danych lub linie przesylowe w ruchu dalekosieznym). Mo¬ zliwe jest zatem uzyskanie polaczenia kazdej z grup urzadzen lokalnych przez jedno wspólne dla nich lacze drugiego rodzaju z zespolem cen¬ tralnym.Informacje o zróznicowanej dlugosci przekazy¬ wane sa szeregowo, pogrupowane w slowa ko¬ dowe, skladajace sie z równych ilosci znaków ko- dowych tworzacych stale objetosci informacji. Te slowa kodowe poprzedza okreslajaca dlugosc in¬ formacji cecha dlugosci, która sygnalizuje ilosc slów kodowych skladajacych sie na dana infor¬ macje.Znaki kodowe sa przekazywane szeregowo po¬ przez jeden tor transmisji. Nie sa one jednak na stanowisku nadawania pobierane z jednego zródla ani tez nie sa kierowane na stanowisku odbior¬ czym do jednego miejsca. Znakom kodowym pew¬ nej informacji odpowiadaja, na przyklad cyfry pewnej wielomiejscowej liczby. Jezeli w toku przekazywania znaków kodowych przesylane sa one kolejno, wówczas zachodzi koniecznosc po¬ bierania ich kolejno ze zródel przyporzadkowa¬ nych danym ilosciom miejsc cyfrowych okreslo¬ nych liczb, na przyklad z przedzialów pamieci wy¬ dzielonych dla liczb o okreslonej ilosci miejsc cy¬ frowych. Podobny tryb dzialania odnosi sie równiez do odbioru znaków kodowych, w toku którego odbierane zestawy znaków kodowych musza byc kierowane do róznych miejsc, na przyklad róz¬ nych podzespolów pamieci.W zespole slów kodowych informacji jedno z nich, umieszczone bezposrednio za cecha dlu¬ gosci, moze stanowic adres podajacy jednego z wielu nadawców lub odbiorców informacji, od którego wzglednie dla którego przeznaczona jest dalsza tresc zawarta w informacji. Z tego powo- du zarówno na stanowisku nadawczym jak i od- H86S88 3 biorczym niezbedne jest zastosowanie ukladów przelaczajacych, sterujacych pobieraniem wzgled¬ nie przekazywaniem znaków kodowych informacji, w kolejnosci w jakiej winny byc one wysylane wzglednie przyjmowane. Poniewaz liczba znaków kodowych informacji jest zmienna, i uklad przela¬ czajacy musi byc tak skonstruowany, aby zapew¬ nic sprawdzanie zgodnosci ilosci znaków z wstep¬ nie podana cecha dlugosci informacji i przepro¬ wadzanie pobierania wzglednie przekazywania tych znaków zgodnie z ta podana dlugoscia in¬ formacji.Dla tego rodzaju przeliczania nadaja sie szcze¬ gólnie liczniki liczace wstecz. Sa to liczniki, które z dowolnej pozycji wyjsciowej, na która zostaja wstepnie nastawione zgodnie z cecha dlugosci in¬ formacji, dzialaja wstecz az do osiagniecia okre¬ slonej pozycji, na przyklad pozycji zerowej i po jej osiagnieciu zostaja wylaczone.Takie liczniki sa jednak niezbyt przydatne w sterowaniu przyjmowaniem wzglednie przeka¬ zywaniem transmitowanych znaków kodowych, gdyz wówczas proces zliczania nie rozpoczyna sie od okreslonego stanu licznika i z tego powodu przeliczenie róznych dlugosci informacji nie pro¬ wadzi, po osiagnieciu równych przedzialów zli¬ czenia, do identycznych rozkazów sterujacych, za¬ równo przy odbiorze jak i nadawaniu znaków kodowych. Tego rodzaju sterowanie mozna jednak korzystnie przeprowadzac przy pomocy liczników liczacych w przód, które swój proces zliczania zapoczatkowuja zawsze z identycznej pozycji, na przyklad z pozycji zerowej. Sa one jednak nieprzy¬ datne do zliczania przy zróznicowanych cechach dlugosci informacji. Cechy dlugosci ustalaja bo¬ wiem moment przerwania pracy licznika, co przy ich zróznicowaniu implikuje kazdorazowe nasta¬ wianie momentu przerwania pracy.Celem wynalazku jest opracowanie takiego uk¬ ladu polaczen, który bylby rozwiazaniem jedno¬ czacym zalety wyzej opisanych ukladów liczni¬ kowych przy jednoczesnej eliminacji ich wad.Cel ten osiagnieto za pomoca ukladu zawiera¬ jacego dwa uklady licznikowe. Pierwszy licznik, z wstepnym stanem zliczen zgodnym z cecha dlu¬ gosci, sterowany jest sygnalem z "nadajnika im¬ pulsów i przechodzi w okreslone polozenie kon- . cowe. Równoczesnie z wlaczeniem pierwszego licz¬ nika, synchronicznie z sygnalem z nadajnika im¬ pulsów, uruchomiony zostaje z pewnego okreslo¬ nego stanu zliczen, na przyklad zerowego, drugi licznik, który poprzez przyporzadkowane jego sta¬ nom zliczen wyjscia, steruje nadawaniem i/lub odbiorem przekazywanych szeregowo poprzez jed¬ no lacze znaków kodowych i/lub do przyporzad¬ kowanych im obwodów pradowych. Pierwszy licznik powoduje, po osiagnieciu swego okreslo¬ nego stanu zliczen, przeprowadzanie przez kom¬ parator porównania polozenia drugiego licznika z poczatkowo otrzymana cecha dlugosci.To porównanie sluzy sprawdzeniu prawidlo¬ wosci zakonczonego procesu zliczania, a wiec kon¬ trolowaniu w kazdym stanie pracy dzialania uk¬ ladu polaczen wedlug wynalazku.Wystepujace w ukladzie zaklócenie zostaje na¬ tychmiast rozpoznane. Taki scisly nadzór spraw- 863 4 nosci jest dla ukladu centralnego sterowania urzadzen telekomunikacyjnych wedlug zglosze¬ nia glównego znaczna zaleta, gdyz zabezpiecza z duzym stopniem pewnosci zainicjowana przez ceche dlugosci synchronizacje dzialania urzadze¬ nia nadawczego i odbiorczego.Przedmiot wynalazku w przykladzie wykona¬ nia przedstawiony jest na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat lacznicy telefonicznej, io fig. 2 — schemat ideowy przedstawionego na fig. 1 urzadzenia sterujacego ASI pola roboczego AF1, a fig. 3 —„schemat ideowy przelacznicy V z fig.2.Pola robocze AF1 do AF11 przedstawione na fig. 1 sa czesciami skladowymi jednej wiekszej lacznicy. Kazdemu z nich jest indywidualnie przy¬ porzadkowane urzadzenie buforujace i przekodo- wujace ASI do AS11, nazywane dalej „urzadze¬ niem sterujacym pola roboczego".Urzadzenia sterujace ASI do AS11 pól robo- czych lacznicy telefonicznej sa polaczone laczem U2 drugiego rodzaju z dwoma urzadzeniami ZS1 i ZS2 centralnego sterowania. Uklad podwójne¬ go urzadzenia centralnego sterowania sluzy w zna¬ ny sposób nie tylko do zwiekszania niezawod- nosci dzialania tej lacznicy, biorac pod uwage mozliwosc zlego dzialania lub ewentualnie usz¬ kodzenia jednego z urzadzen centralnego ste¬ rowania, ale takze do stwierdzania blednego dzia¬ lania przez porównanie obydwóch informacji, nie- zaleznych od siebie i doprowadzonych do dwóch róznych urzadzen centralnego sterowania.Poniewaz nie ma to istotnego znaczenia dla zrozumienia wynalazku, w dalszym ciagu opisu mówi sie tylko o pojedynczym urzadzeniu cen- tralnego sterowania.Do laczy drugiego rodzaju sa przylaczone takze czlony transmisji danych Dl, D2 i tak dalej. Two¬ rza, one kazdorazowo wraz z drugim, indywidu¬ alnie przyporzadkowanym czlonem transmisji da- nych, na przyklad Dl' i laczem posredniczacym, linie przesylania danych umozliwiajaca wymiane informacji pomiedzy pojedynczym oddalonym po¬ lem roboczym, na przyklad AFF i urzadzeniem ste¬ rowania centralnego ZS1 i ZS2. Czlon transmisji danych D2 nalezy do jednego z dwóch torów prze¬ sylania danych i do jednego z dalszych nie zazna- czowych oddalonych pól roboczych. Jest tez mo¬ zliwe stosowanie wspólnej linii przesylania da¬ nych dla szeregu pól roboczych znajdujacych sie w takiej samej oddalonej miejscowosci? Pole robocze w kazdym przypadku sklada sie z wielu róznego rodzaju urzadzen lokalnych, na przyklad skladajace sie z pojedynczych laczni¬ ków krzyzowych sekcje KG1 do KG4, KGF1, KGF2, laczeniowe, polaczone miedzy soba w stop- 55 niach laczenia A i B lacznicy, która jest trzy¬ stopniowym polem stykowym. Kazdej sekcji la¬ czeniowej, na przyklad KG1 jest przyporzadko¬ wane wlasne urzadzenie sterujace, na przyklad ST1, które wprowadza rozkazy odbierane z urza- 60 dzenia sterujacego pól roboczych. Urzadzenie lo¬ kalne sklada sie na zespól sprzegacza stopnia C laczenia lacznicy z jego urzadzeniem sterujacym STc. Mozliwe jest takze zestawienie tych sprze¬ gaczy z wlasnym urzadzeniem sterujacym pola «s roboczego z wiekszej ilosci urzadzen lokalnych.88 883 Urzadzenia lokalne sa nastepnie przyporzadko¬ wane pojedynczo nastepnym zespolom laczenio¬ wym, na przyklad VS1, dla zestawienia polacze¬ nia wewnatrz utworzonej z pól roboczych AF1 do AF11 lacznicy a nastepnie zespolem przekazni¬ kowym, na przyklad RS1 i RS2 i laczom posred¬ niczacym (miejscowym albo miedzymiastowym) pomiedzy lacznicami polozonymi w równych miej¬ scach dla polaczen wychodzacych lub przycho¬ dzacych, albo tez dla jednych i drugich lacznic. Do tych urzadzen lokalnych zaliczaja sie takze odbior¬ niki sygnalów wybiorczych, na przyklad WSI, które sluza do przejmowania informacji wybiorczej wy¬ sylanej przez abonenta, wysuniete sekcje lacze¬ niowe, na przyklad KGv i wysuniete sprzegacze jednostopniowe, na przyklad KGv i wysuniete sprzegacze jednostopniowe, na przyklad Kt. Kazdy z nich wyposazony jest we wlasne sterowanie, na" przyklad STv i STt. Te wysuniete sekcje lacze¬ niowe i sprzegacze spelniaja role odpowiednio do dzialania wystepujacych w konwencjonalnych lacznicach wiekszych i mniejszych reduktorów laczy abonenckich.Poza tym lokalne urzadzenia moga byc roz¬ mieszczone jako pojedyncze lub polaczone razem w grupy, nie pokazane na rysunku, indywidualne dla kazdego abonenta uklady przelaczy abonenc¬ kich.Wszystkie te urzadzenia lokalne pola roboczego, na przyklad AF1, sa polaczone siecia laczy pierw¬ szego rodzaju, na przyklad Uli z odpowiednim urzadzeniem sterujacym pola roboczego, na przy¬ klad ASI. Kazde urzadzenie lokalne zawiera urza¬ dzenie przylaczajace, które moze byc sterowane przez urzadzenie sterujace pola roboczego.Jezeli w urzadzeniu lokalnym zaistnieje potrze¬ ba przylaczenia, urzadzenie przylaczajace podaje do urzadzenia sterowania pola roboczego impuls przylaczenia, który po zidentyfikowaniu w tym urzadzeniu powoduje przekazanie rozkazu przyla¬ czenia do odpowiedniego urzadzenia lokalnego.Zespoly laczeniowe zlozone ze stopni laczenio¬ wych A, B i C wiekszej liczby pól roboczych AF1 do AF11 zgrupowanych w jednej miejsco¬ wosci tworza jedno wspólne pole stykowe, któ¬ re jedynie z powodów nie pozostajacych w zwiaz¬ ku przyczynowym ze zgrupowaniem pól styko¬ wych (jak na przyklad niezawodnosc, mozliwosc rozbudowy i zagadnienie obciazen ruchowych) dzielone jest na zakresy dzialania szeregu urza¬ dzen sterujacych pól roboczych. To pole stykowe jest skonstruowane ze sprzegaczy polaczonych w kilka, zwykle w trzy stopnie powiazane ze so¬ ba laczami posredniczacymi. Do wejsc pierwszych stopni laczeniowych (fig. 1. A) sa przylaczone te¬ go samego rodzaju lacza abonenckie, posredni¬ czace, oraz wszystkie wejscia i wyjscia niezbed¬ nych dla zestawienia polaczenia i ich kontroli czlonów laczeniowych. Wyjscia sprzegaczy pierw¬ szego az do przedostatniego stopnia, jakie sa przy¬ laczone pojedynczo do wejsc sprzegaczy uszere¬ gowanych kazdorazowo wedlug kolejnych stopni, sa ze soba polaczone parami w tych uszeregowa¬ nych stopniach laczeniowych. Charakterystyczna cecha uksztaltowania tego rodzaju pola stykowego jest to, ze z wejscia pola stykowego sa osiagalne 45 BO «0 wyjscia kazdego sprzegacza poprzez co najwyzej jedna pojedyncza droge polaczeniowa. Przez to, przy wyszukiwaniu dróg polaczeniowych od wejsc pola stykowego, juz przez wybór jednego z tych wyjsc jest jednoznacznie okreslona droga polacze¬ niowa poprzez pola stykowe dla zadanego pola¬ czenia. Pole stykowe, patrzac od strony wejsc w kierunku wyjsc jego sprzegaczy, jest uksztal¬ towane wachlarzowato. Prócz tego dwa wejscia pól stykowych moga byc polaczone ze soba al¬ ternatywnie róznymi drogami, przy czym dzieki kazdorazowym polaczeniom laczy posredniczacych, poczawszy od obu wejsc pola stykowego poprzez polaczone na stale wyjscia sprzegaczy, dostepne sa w coraz wiekszej liczbie wspólne wyjscia sprze¬ gaczy, lub po dwa ostatnie stopnie laczenia, nale¬ zace do róznych pól roboczych.Pola robocze, na przyklad AF1, maja wiec po trzy stopnie laczenia, których sprzegacze sa w ten sposób polaczone laczami posredniczacymi, ze kazdemu wyjsciu sprzegacza od pierwszego do przedostatniego stopnia laczenia A i B jest poje¬ dynczo trwale przyporzadkowane wejscie sprze¬ gacza od drugiego do ostatniego stopnia laczenia B i C. We wszystkich polach roboczych AF1 do AF11 i AFF, wyjscia sprzegaczy stopnia lacze¬ nia C sa przynajmniej czesciowo niepolaczone.W polach roboczych AF1 do AF11 czesc tych wyjsc jest polaczona pojedynczymi parami z la¬ czami posredniczacymi ZLC prowadzacymi do te¬ go pola roboczego.Oba równolegle dzialajace urzadzenia sterowa¬ nia centralnego ZS1 i ZS2 maja przyporzadkowa¬ ne po jednym rejestrze rozkazów PSI i PS2. Urza¬ dzenie centralnego sterowania dowiaduje sie z takiego rejestru rozkazów, wedlug jakiego pro¬ gramu ma byc przetwarzana informacja przeka¬ zana juz w urzadzeniu sterowania pola robocze¬ go i odebrana w urzadzeniu sterowania central¬ nego. Obu urzadzeniom sterowania centralnego przyporzadkowany jest oprócz tego wspólny aku¬ mulator informacji ZJS, którego laczna pojem¬ nosc wykorzystana jest przez obydwa urzadze¬ nia sterowania centralnego, stosownie do kazdo¬ razowego zapotrzebowania.Sieci laczy drugiego rodzaju U2 przyporzadko¬ wany jest zespól FS do wprowadzania i wypro¬ wadzania informacji, poprzez który sa osiagalne bezposrednio urzadzenia sterowania centralnego ZS1 i ZS2. Przy pomocy zespolu FS mozliwe jest zbadanie funkcjonowania urzadzenia cen¬ tralnego i zmiana zawartosci pamieci rejestru rozkazów PSI i PS2 (wyprowadzac albo groma¬ dzic).Ponadto sieci laczy drugiego rodzaju przypo¬ rzadkowane jest urzadzenie sterowania pola ro¬ boczego ASE, które przy zaklóceniu pracy jednego z urzadzen sterujacych pól roboczych ASI do ASll, przejsciowo moze byc przylaczone w ich miejsce.Urzadzenia sterowania pól roboczych sa wiec mie¬ dzy soba jednoczesnie i wzajemnie wymienialne.Na fig. 2 przedstawiono schemat szczególowy pokazanego na fig. 1 urzadzenia sterujacego po¬ la roboczego ASI. Urzadzenie to jest polaczone laczem pierwszego rodzaju, na przyklad Uli7 z urzadzeniami lokalnymi, na przyklad z urza¬ dzeniem sterujacym STl sekcji laczeniowej KGl, oraz laczem drugiego rodzaju U2 z pokazanym na fig. 1 urzadzeniem sterowania centralnego. Po¬ kazane na fig. 2 urzadzenie sterowania pola ro¬ boczego moze byc wlaczone przez urzadzenie lo¬ kalne, na przyklad przez urzadzenia sterowania STl sekcji laczeniowych. Przy pomocy identy¬ fikatora Jd urzadzenie sterujace pola roboczego jest w stanie pod wplywem kilku jednoczesnie nastepujacych impulsów przylaczeniowych, któ¬ re sa wlaczane poprzez styki przylaczajace, na przyklad an, przekazac odpowiedni rozkaz przy¬ laczenia na odpowiadajacym temu impulsowi przylaczeniowemu przekaznik przylaczajacy, na przyklad Mo. Obwody przylaczajace sa doprowa¬ dzone pojedynczo od kazdego urzadzenia lokal¬ nego do urzadzenia sterowania pola roboczego.Styki przylaczajace, na przyklad an urzadzen lo¬ kalnych, na przyklad STl, moga byc wykonane w postaci matrycy wspólrzednych. W ten spo¬ sób mozna zredukowac znacznie liczbe obwodów przylaczajacych, w korzystnym przypadku do dwukrotnego pierwiastka kwadratowego z liczby indywidualnych zespolów obslugiwanych przez urzadzenia sterujace pola roboczego. Przekazniki przylaczajace, na przyklad Mo urzadzen lokal¬ nych sa ulozone wedlug matrycy sterowania obej¬ mujacej wszystkie urzadzenia lokalne.Przy pomocy styków mo odpowiednich prze¬ kazników przylaczajacych Mo zostaja skutecznie polaczone zarówno zespoly nadawcze s, jak tez zespoly odbiorcze E urzadzen sterowania STl pól stykowych. W tym miejscu zwraca sie szcze¬ gólna uwage na to, ze zespoly nadawcze s i zes¬ poly odbiorcze E urzadzenia STl sterowania pól stykowych sa wielokrotne oraz ze informacje z urzadzenia sterujacego pola roboczego i do te¬ go urzadzenia przesylane sa poprzez lacza pierw¬ szego rodzaju Uli przy pomocy kodu równole¬ glego. A wiec lacza polaczone z zespolami na¬ dawczymi s i zespolami odbiorczymi E sa wielo¬ kanalowe. Wszystkie kazdorazowo przekazywane informacje sa równoczesnie przykladane do prze¬ wodów wielokanalowego lacza Uli. Poniewaz la¬ cza pierwszego rodzaju, na przyklad Uli, nie sa stosowane dla znacznych odleglosci i moga zostac wprowadzone wzglednie tanie zespoly nadawcze i odbiorcze ze wzgledu na wykorzystanie przesy¬ lu kodem równoleglym, przy którym zespoly te w pelni czynia zadosc wymaganiom odnosnie predkosci przesylu informacji, stosunkowo znaczna liczba nie tylko obwodów laczy pierwszego ro¬ dzaju, ale takze zespolów nadawczych i odbior¬ czych dla przylaczania i przekazywania informacji nie. powoduje zbyt wielkich nakladów na urza¬ dzenia laczeniowe. W danym wypadku zespoly nadawcze i odbiorcze sa przekaznikami elektro¬ magnetycznymi wzglednie ich stykami. Jest tez mozliwe zastosowanie do tego celu innych urza¬ dzen laczeniowych tego samego rodzaju.Przed opisem zasady dzialania urzadzenia ste¬ rowania pola roboczego powinny byc najpierw okreslone definicje niektórych pojec. Informacje przekazywane sa zarówno od urzadzen, lokalnych do urzadzenia sterowania centralnego, jak tez 863 8 w kierunku odwrotnym. W kazdym pizypadku urzadzenie sterowania centralnego sluzy tutaj ja¬ ko czlon posredniczacy. Przekazywaniei informacji od urzadzenia lokalnego do urzadzenia sterowania centralnego bedzie w dalszym ciagu opisu ozna¬ czone jako „odczyt". Przekazywanie informacji w kierunku odwrotnym, to znaczy od urzadzenia sterowania centralnego do urzadzenia lokalnego bedzie oznaczone jako „zapis". Odpowiednio do tego, w urzadzeniu sterowania pola roboczego tworzy sie kryteria „odczyt" i „zapis". Kryterium „odczyt" odpowiada stanowi urzadzenia pola ro¬ boczego, kiedy nastapi wezwanie ze strony czlonu lokalnego, na przyklad poprzez styki przylacze- niowe an od urzadzenia sterowania STl sekcji laczeniowej i jesli sa zakonczone wszystkie prze¬ biegi laczeniowe poprzednich przebiegów funkcjo¬ nalnych. W przeciwnym przypadku, gdy nie ma miejsca wezwanie od strony urzadzenia lokalne- go, stanowi urzadzenia pola roboczego odpowiada kryterium „zapis", które wyraza gotowosc urza¬ dzenia sterowania pola roboczego do przyjecia in¬ formacji, które w danym przypadku istnieja w urzadzeniu sterowania centralnego i sa przeka- zywane do tego urzadzenia sterowania pola robo¬ czego.Poza tym moze wystapic przypadek, ze ani nie nastapilo wezwanie ze strony urzadzenia lokal¬ nego, ani urzadzenie sterowania pola roboczego nie jest gotowe do przyjecia informacji. Stan taki moze zaistniec wtedy, kiedy urzadzenie ste¬ rowania pola roboczego nie ukonczylo przetwa¬ rzania informacji. W tym przypadku urzadze¬ nie sterowania pola roboczego nie jest gotowe do zadnej wymiany informacji z urzadzeniem stero¬ wania centralnego. W urzadzeniu sterowania po¬ la roboczego tworzy sie kryterium „blokada".Tak jak przedstawiono na fig. 1, i jak to juz bylo opisane, przewiduje sie dwa urzadzenia ste- 40 rowania centralnego. Stosownie do tego przewi¬ duje sie lacze drugiego rodzaju równiez podwój¬ ne. Ponadto w urzadzeniach sterowania pól ro¬ boczych przewiduje sie równiez w czesci podwój¬ ne urzadzenia i obwody pradowe, sluzace do prze- 45 sylu informacji. Dla jasnosci nie zaznaczono tego na fig. 2. Poza tym przewidziane sa w róznych miejscach uklady porównawcze równiez nie poka¬ zane na rysunku. Dzieki temu mozliwe jest nadzo¬ rowanie prawidlowosci przesylania i przetwarza- 50 nia informacji. Ponadto przy wystapieniu zaklóce¬ nia w jakimkolwiek miejscu w centralnych drogach przesylu informacji, praca lacznic moze byc mimo to wykonywana. Poniewaz te zaieity dublowania zes¬ polów centralnych sa znane, stosowanie tej za¬ sady zostalo wspomniane w opisie przykladu wy¬ konania tylko w kilku miejscach.Od urzadzenia sterowania centralnego ZS1 prze¬ biega do wszystkich urzadzen sterujacych pól ro¬ boczych wspólne lacze U2. Wszystkie urzadzenia sterujace pól roboczych kolejno i cyklicznie podaja informacje czy kazdorazowo znajduje sie w sta¬ nie „odczyt", „zapis" czy tez „blokada". Do tego kazde urzadzenie sterowania pola roboczego ma urzadzenie przylaczajace GA. To urzadzenie przy¬ laczajace GA przyporzadkowane jest odbiorniko- •5 wi adresów AE. Aby wiec, przy cyklicznym9 88 863 Zawsze, kiedy urzadzenie sterowania centralnego poprzez urzadzenie przylaczajace GA powoduje przylaczenie urzadzenie sterowania pola robocze¬ go do.lacza U2 drugiego rodzaju, odbiera ono jed- no z tych trzech kryteriów. Dla przesylania tych kryteriów lacze U£ drugiego rodzaju moze byc wyposazone w oddzielne lacze. Jest jednak takze mozliwe podawanie tych kryteriów do urzadze¬ nia sterowania centralnego przez lacza U2 dru- giego rodzaju.Na fig. 2 jest zaznaczony jeden z dwóch konco¬ wych podzespolów D toru przesylania danych. Jak wynika z fig. 1, mozliwe jest zdalne sterowanie urzadzenia sterowania pola roboczego AFF przez urzadzenie sterowania centralnego. W tym przy¬ padku jest celowe wlaczenie do galezi lacza U2 drugiego rodzaju, prowadzacej do sterowanego zdalnie urzadzenia sterowania pola roboczego, toru danych, którego koncowe podzespoly sa oznaczo- ne na fig. 1 jako Dl i Dl'. Sam sposób dzialania laczy przesylania danych nie jest przedmiotem • wynalazku i nie bedzie dlatego dalej szczególo¬ wo omówiony.Jesli w urzadzeniu sterowania pola roboczego wystapi kryterium „zapis", to do urzadzenia ste¬ rowania cetntralnego przesylane jest odpowiednie kryterium skoro tylko urzadzenie sterowania cen¬ tralnego spowoduje w opisany juz sposób przy¬ laczenie urzadzenia sterowania pola roboczego po- przez jego urzadzenie przylaczajace GA. Jesli urzadzenie sterowania centralnego w swoim aku¬ mulatorze informacji ma zgromadzona informacje, która ma byc przeslana do odpowiedniego urza¬ dzenia sterowania pola roboczego, to podejmie ono nastepnie jej przesyl do odpowiedniego urzadze¬ nia sterowania pola roboczego w sposób opisany dalej szczególowo. Jezeli jednak nie wystepuje zadna tego rodzaju informacja, to urzadzenie ste¬ rowania pola roboczego znów odlaczone zostaje 40 od lacza U2 drugiego rodzaju przez urzadzenie przylaczajace GA.Jesli natomiast w urzadzeniu sterowania pola. roboczego wystapi kryterium „blokada", kiedy urzadzenie sterowania centralnego spowoduje przy- 45 laczenie tego urzadzenia sterowania pola robocze¬ go, to niezaleznie od tego, czy do urzadzenia ste¬ rowania pola roboczego sa przeslane informacje z urzadzenia sterowania centralnego czy tez nie, urzadzenie sterowania centralnego powoduje po- 60 laczenie w opisany sposób odpowiedniego urza¬ dzenia sterowania pola roboczego. sprawdzaniu stanu urzadzen sterowania pól ro¬ boczych przez urzadzenie sterowania centralnego, przylaczalo sie tylko jedno urzadzenie sterowa¬ nia pola roboczego, kazde przylaczenie podawa¬ ne jest przez wysylanie z urzadzenia sterowania centralnego odpowiedniego adresu (adres ten nie moze byc utozsamiany z opisanymi dalej adresami urzadzen lokalnych) kazdego urzadzenia sterowa¬ nia pola roboczego.Ten przesyl adresów z urza¬ dzenia sterowania centralnego do urzadzenia ste¬ rowania pola roboczego w celu tymczasowego przylaczenia tego ostatniego do lacza U2 drugie¬ go rodzaju moze nastepowac w róznoraki sposób.Mozliwe jest przyporzadkowanie do lacza U2 linii adresowej. Urzadzenie sterowania centralne¬ go wysyla przez wymagany przeciag czasu przy¬ laczenia adres odpowiedniego urzadzenia sterowa¬ nia pola roboczego. Poczatek i koniec przylacze¬ nia sa stwierdzane w prosty sposób przez zapo¬ czatkowanie i zakonczenie przesylania adresu przez te linie adresowa.Z drugiej strony mozliwe jest takze przesylanie adresu odpowiedniego urzadzenia sterowania po¬ la roboczego, które ma byc przylaczone do lacza drugiego rodzaju lub odlaczone od niego poprzez samo lacze. Odbiornik adresów kazdego urzadze¬ nia sterowania pola roboczego musi pozostawac stale w polaczeniu z laczem U2 drugiego rodzaju.Przylaczenie i odlaczenie urzadzenia sterowania pola roboczego przez jego urzadzenie przylacza¬ jace GA jest ze strony urzadzenia sterowania centralnego w kazdym przypadku powodowane w taki sposób, ze adres odpowiedniego urzadzenia sterowania pola roboczego wysylany jest z dodat¬ kowym kryterium „laczenie" albo „odlaczenie" laczami U2 drugiego rodzaju od urzadzenia ste¬ rowania centralnego do wszystkich urzadzen ste¬ rowania pól roboczych. Przy tym zapewnione jest, zeby adresy z kazdorazowym kryterium dodatko¬ wym nie byly zamienialne z pozostalymi infor¬ macjami przesylanymi laczami U2. Tylko urzadze¬ nie przylaczajace odpowiedniego urzadzenia stero¬ wania pola roboczego reaguje na nie w pozadany sposób.Jezeli spowodowane zostanie przylaczenie (wzglednie odlaczenie) do urzadzenia centralnego sterowania jakiegos urzadzenia sterowania pola roboczego poprzez lacze drugiego rodzaju U2, to reaguje tylko odbiornik adresów odpowiedniego urzadzenia sterowania pola roboczego i wysteruje (wzglednie wylacza) bramki koincydencyjne G16, G17, G18 i G19 urzadzenia przylaczajacego GA.Kryteria „odczyt", „zapis" i „blokada" sa wy¬ twarzane w zespole AB sterowania programowi go urzadzenia sterowania pola roboczego, kry¬ terium „odczyt" jest przekazywane przez wyjscie L zespolem AB sterowania programowego, a kry¬ terium „zapis" przez wyjscie S tego sterowania.Kryterium „blokada" polega na jednoczesnym przekazaniu obu kryteriów „odczyt" i „zapis". Jest takze mozliwe, by kryterium „blokada" znamio¬ nowalo brak obu kryteriów „odczyt" i „zapis", albo przewidziany byl dla tego stanu trzeci ob¬ wód sygnalowy.Te kryteria „odczyt", „zapis" i „blokada" sa podawane do urzadzenia sterowania centralnego.Jesli natomiast w urzadzeniu sterowania pola roboczego wystapi kryterium „odczyt", to jest ono przesylane przy przylaczeniu urzadzenia sterowa¬ nia pola roboczego do urzadzenia sterowania cen¬ tralnego zarówno przez bramke G15 jak i G17.Wtedy urzadzenie sterowania centralnego zwra¬ ca kryterium do urzadzenia sterowania pola robo¬ czego, które rozpoczyna wysylanie odpowiednich informacji z urzadzenia sterowania pola robocze¬ go poprzez lacze U2 do urzadzenia sterowania cen¬ tralnego. Informacje sa przesylane w kilku odcin¬ kach. Kazda informacja czastkowa jest oddzielnie wprowadzana i potwierdzana przez osobne kry¬ teria. To i polegajacy na dzieleniu na odcinki 40 45 60 66 6011 88 883. 12 przesyl informacji zostanie nastepnie blizej wy¬ jasniony.Kazda informacja jest dzielona na kilka infor¬ macji czesciowych. Wszystkie informacje sa za¬ kodowane w systemie binarnym, to znaczy nie 5 tylko informacje z jednej strony przesylane la¬ czem Uli i z drugiej strony laczem U2, ale takze informacje zapamietywane i przetwarzane w urza¬ dzeniu sterowania pola roboczego. Konwersja w urzadzeniu sterowania pola roboczego jest do- io konywana w celu dopasowania przesylu infor¬ macji laczami pierwszego rodzaju, na przyklad Uli, kodem równoleglym, do przesylu informacji laczami drugiego rodzaju U2, kodem szeregowym.Informacje sa przesylane laczami pierwszego ro- 15 dzaju przy pomocy przekazników elektromagne¬ tycznych i laczami drugiego rodzaju przy pomo¬ cy elektronicznych podzespolów laczeniowych, na przyklad tranzystorów. Wielka szybkosc dziala-, nia tych ostatnich pozwala nie tylko na zmniej- 20 szenie czasu przesylu centralnymi laczami U2 dru¬ giego rodzaju, ale takze umozliwia przesyl infor¬ macji kodem szeregowym, dzieki czemu potrzebna jest niewielka liczba kanalów przesylowych. Na¬ tomiast w laczach pierwszego rodzaju, infor¬ macje sa przesylane liniami wielozylowymi. Po¬ niewaz rozciagaja sie one na stosunkowo krótkie odleglosci i w zwiazku z tym nie powstaja wy¬ sokie koszty ze wzgledu na duza liczbe zyl, mozna osiagnac odpowiednie czasy przesylu w wyniku przesylu informacji za pomoca kodu równolegle¬ go przy zastosowaniu przekazników elektromag¬ netycznych lub równowaznych podzespolów la¬ czeniowych. Przy uzyciu toru przesylania danych, lacza drugiego rodzaju rozciagaja sie na stosun¬ kowo duze odleglosci, na przyklad w obrebie du¬ zego miasta lub obszaru centrali wezlowej. Jednak ze wzgledu na zastosowanie elektrycznych orga¬ nów wysylajacych i przyjmujacych, których czas laczenia jest mniejszy niz przy przekaznikach elektromagnetycznych 104 do 105 razy, mozna w nich przesylac informacje kodem szeregowym, co pozwala w korzystniejszy sposób znacznie ogra¬ niczyc naklady na lacze U2 drugiego rodzaju, chociaz ten sposób przesylu informacji jest po¬ wolniejszy, anizeli sposób przesylu kodem równo- ** leglym.Z powyzszego opisu wynika juz, ze informacje dzielone sa na szereg infprmacji czesciowych, których przesyl laczami U2 drugiego rodzaju po¬ dejmowany jest wycinkami, przy pomocy stero- w wanych kryteriów. Przesyl informacji laczami pierwszego rodzaju, na przyklad Uli jest prowa¬ dzony przy uzyciu kodu równoleglego. Wszystkie informacje czesciowe sa jednoczesnie przesylane do urzadzenia sterowania pola roboczego lacza- 55 mi wielozylowymi Uli. W akumulatorze infor¬ macji JS wydzielona jest dla kazdej z czterech informacji przejsciowych czesc akumulatora JS1, JS2, JS3, JS4. Tak samo w akumulatorze rozka¬ zów BS przewiduje sie dla kazdej z czterech in- *° formacji czesciowych, czesc tego akumulatora BS1, BS2, BS3, BS4. Rózniace sie oznaczenie aku¬ mulatora informacji JS i akumulatora rozkazów BS oznacza takze to, ze w stosunku do urzadze¬ nia sterowania centralnego chodzi w pierwszym • 40 przypadku o informacje „odczytywane" a w dru¬ gim o rozkazy „zapisywane". Pojecia te beda uzy¬ wane w dalszym ciagu opisu.Kazda informacja skladajaca sie z szeregu in¬ formacji czesciowych i kazdy rozkaz skladajacy sie z szeregu rozkazów czesciowych dla przesylu laczem U2 drugiego rodzaju sa uzupelniane przez podanie dlugosci i adresu (dotyczy to adresów urzadzen lokalnych, które nie moga byc utozsa¬ miane z adresami urzadzen sterowania pól ro¬ boczych).Na poczatku przesylania informacji lub rozka¬ zów jako pierwsze przesylane sa dane o dlu¬ gosci. Wyrazaja one jaki ilosciowy rozmiar ma przesylana nastepnie informacja lub rozkaz. Je¬ zeli laczna zawartosc takiej informacji lub roz¬ kazu zamiast w czterech informacjach lub rozka¬ zach czesciowych moze byc wyrazona w mniej¬ szej ich liczbie, to przesyl informacji lub rozka¬ zów o&ranicza sie do mniejszej liczby informacji czesciowych lub rozkazów. Przez uprzednio po¬ dane dlugosci kazdorazowy odbiornik, a miano¬ wicie urzadzenie sterowania pola roboczego lub urzadzenie sterowania centralnego, dowiaduje sie kiedy przygotowany jest jakis przesyl informacji lub rozkazów.Prócz tego z kazdego rodzaju przesylu wynikaja dane adresowe. Podaje sie wiec zawsze, z które¬ go urzadzenia lokalnego przychodzi informacja, lub dla którego urzadzenia lokalnego przeznaczo¬ ny jest rozkaz.Bylo juz podane, ze kazda informacja dzieli sie na szereg informacji czesciowych. Najwiekszy za¬ kres informacji jest okreslony przez cztery infor¬ macje czesciowe. Wynikajace bezposrednio z in¬ formacji czesciowych przy przesylaniu ich laczem U2 drugiego rodzaju, dane adresowe moga do¬ datkowo zajac zakres odpowiadajacy zakresowi jednej lub dwóch informacji czesciowych. Cecha dlugosci, poprzedzajaca dane adresowe, zajmuje w przedstawionym przykladzie wykonawczym maksymalnie zakres taki jak jedna informacja czesciowa.Cecha dlugosci, dane adresowe i maksymalnie cztery informacje lub rozkazy czesciowe sa aku- mulowane w równych grupach binarnych elemen¬ tów kodu w urzadzeniach sterowania pola robo¬ czego i przetwarzane oraz przesylane z tego urza¬ dzenia lub do tego urzadzenia. Przetwarzanie to moze sie ograniczac do zmiany kodu z równole¬ glego na szeregowy i odwrotnie i moze tworzyc jeden wspólny proces wraz z akumulowaniem.Wymieniona grupa binarnych elementów kodu jett w dalszym ciagu okreslana nazwa „bajt".Pierwszy bajt, zawierajacy dane dlugosci, drugi i trzeci — dane adresowe, oraz w podanym wy¬ zej przykladzie wykonawczym maksymalnie czte¬ ry — dalsze bajty zawierajace informacje wzgled¬ nie rozkaz, tworza kazdorazowo wspólnie jedno „slowo". Przesyl slowa laczem U2 drugiego ro¬ dzaju jest sterowany przy pomocy kryteriów po¬ mocniczych. Te pomocnicze kryteria sa to „odczyt" L, „zapis'* S, „blokada" L+S — jak to juz bylo opisane poprzednio oraz „potwierdzenie" Q.Zostal juz omówiony sposób w jaki informacja odczytywana dla urzadzenia sterowania centralnego88 863 is li jest przesylana od zespolu lokalnego, na przyklad od urzadzenia ST1 sterowania pola stykowego do urzadzenia sterowania pola roboczego na fig. 2.Ten przesyl wyprzedza wezwanie poprzez styk przyzewowy an. Wezwanie to identyfikowane jest przy pomocy identyfikatora Jd. Wynikiem tego jest adres podzespolu lokalnego ST1. Adres ten jest zarówno utrzymywany przez identyfikator Jd w pogotowiu do przekazania przetwornikowi kodu CU1 jak tez wykorzystany do tego, aby wzbudzic przekaznik przylaczajacy Mo przypo¬ rzadkowany podzespolowi lokalnemu ST1 poprzez matryce sterownicza w postaci wspólrzednych.Przy pomocy styku mo tego przekaznika wlacza¬ ne sa zarówno zespoly nadawcze s jak tez zes* poly odbiorcze E lokalnego podzespolu ST1. Przez wielka liczbe obwodów pradowych laczy Uli pierwszego rodzaju sa podawane równoczesnie do akumulatora informacji JS urzadzenia sterowa^ nia pola roboczego wszystkie wystepujace w urza¬ dzeniach lokalnych informacje, przy uzyciu kodu równoleglego. Informacje te zostaja przyjete przez czesci JS1 do JS4 akumulatora informacji, na sku¬ tek czego, przez zwolnienie odpowiedniego prze¬ kaznika Mo, zostaje odlaczone ponownie sterowa¬ nie sekcji laczeniowej ST1.Informacja, odpowiednio do gromadzenia w cze¬ sciach JS1 do JS4 akumulatora informacji, jest dzielona na kilka bajtów. Z akumulatorem infor¬ macji jest poza tym zwiazana informacja okre¬ slajaca ich ilosc — dane dlugosci przylozone do jednego z dwóch wejsc bramki G4. Pojedyncze, zgromadzone w akumulatorze informacji bajty, sa podawane kazdy na jedno z wejsc bramek G5, G6, G7 i G8. Bramki G4 do G8 wyrazaja tutaj symbolicznie, ze kazdorazowo wymieniona, dopro¬ wadzona do ich wejsc informacja moze byc do¬ piero wtedy przekazana, kiedy do wejscia bram¬ ki, za kazdym razem drugiego, zostanie doprowa¬ dzony odpowiedni sygnal wysylki. Te sygnaly sa kolejno, przy pomocy szczotki przylacznicy V, przylaczane do róznych bramek od Gl do G12 tak, ze kolejno nastepuje przesylanie pojedynczych bitów, a mianowicie najpierw dane o dlugosci, na¬ stepnie adresy (danych urzadzen lokalnych) i in¬ formacje wzglednie rozkazy.Przelacznica V jest sterowana przez zespól AB sterowania programowego. Od tego zespolu ste¬ rowania programowego jest w stanie spoczynku, poprzez bramki G15 i G17, podawane do urzadze¬ nia sterowania centralnego kryterium „zapis" S.Jak juz wiadomo, oznacza to dla urzadzenia stero¬ wania centralnego, ze urzadzenie sterowania pola roboczego jest gotowe do odbioru rozkazów z urza¬ dzenia sterowania centralnego. Jesli natomiast oprócz informacji w urzadzeniu sterowania pola roboczego znajduje sie adres urzadzenia lokalne¬ go i dane dlugosci, to znaczy adres w identyfi¬ katorze Jd a informacja wraz z dana dlugosci w akumulatorze JS informacji, sa spelnione wszystkie warunki do przesylania informacji do urzadzenia sterowania centralnego. Przez zapa¬ mietanie adresu, danej dlugosci i informacji dos¬ tarczone sa wszystkie dane do sterowania zes¬ polem AB sterowania programowego. Na podsta¬ wie tych danych, zespól AB sterowania progra¬ mowego rozpoznaje, ze informacja moze byc prze¬ sylana z urzadzenia sterowania pola roboczego do urzadzenia sterowania centralnego. Od tego mo¬ mentu przejmuje inicjatywe zespól AB sterowa- nia programowego. Zglasza on do zespolu stero¬ wania centralnego gotowosc przesylania informacji z urzadzenia sterowania pola roboczego do urzadze¬ nia sterowania centralnego w ten sposób, ze przez bramki G15 i G17 wysyla do uirzadzenia sterowania centralnego kryterium „odczyt'". Powoduje to w cy¬ klu przylaczeniowym urzadzenia przylaczajacego GA odpowiedniego urzadzenia sterowania pola ro¬ boczego, przylaczonego do lacza U2 drugiego ro¬ dzaju, ze urzadzenie sterowania centralnego od¬ biera najpierw kryterium „odczyt" L. Oznacza to dla urzadzenia sterowania centralnego, ze powin¬ no ono przejac informacje od dopiero co przyla¬ czonego urzadzenia sterowania pola roboczego.Skoro tylko urzadzenie sterowania centralnego przez przylaczenie do wolnego miejsca pamieci ZS jest gotowe do odbioru, to przyjmuje ono da¬ ne dlugosci podane juz z urzadzenia sterowania pola roboczego do lacza U2 drugiego rodzaju.Bramka G4 urzadzenia sterowania pola roboczego w celu przekazania dalej danych dlugosci, zostaje wprowadzona w stan przepuszczania, skoro tylko zespól AB sterowania programowego ustali, ze w urzadzeniu sterowania pola roboczego sa zgro¬ madzone i gotowe do przekazania dane dlugosci, adresy i informacje czesciowe. A wiec, dane dlu¬ gosci wystepuja juz w laczu U2 drugiego rodzaju, kiedy urzadzenie sterowania centralnego spowo¬ duje, przy pomocy urzadzenia przylaczajacego GA, przylaczenie urzadzenia sterowania pola robo¬ czego.Urzadzenie sterowania centralnego odbiera przesylane z urzadzenia sterowania pola robocze¬ go laczem U2 drugiego rodzaju dane dlugosci.Skoro tylko je przyjmie, poprzez lacze U2 drugie¬ go rodzaju, wzglednie przez oddzielne lacze prze¬ sylu kryteriów, urzadzenie sterowania centralne¬ go przesyla do urzadzenia sterowania pola robo¬ czego kryterium „potwierdzenie" Q. Na podsta¬ wie tego, zespól AB sterowania programowego wysyla, w opisany juz sposób, kryterium „bloka¬ da" do urzadzenia sterowania centralnego. Nastep¬ nie zespól AB sterowania programowego podaje do przelacznicy V impuls zalaczajacy. Powoduje to polaczenie jej szczotki o jeden stopien. Przez to bramka G4 zostaje zablokowana dla przeka¬ zania dalej danych dlugosci, a bramka Gl jest wysterowana przepuszczajaco dla przekazania ad¬ resu z identyfikatora Jd do przetwornika kodu CU1. Skoro tylko laczenie jest zakonczone, zes¬ pól AB sterowania programowego wylacza kry¬ terium „blokada" i wlacza kryterium „odczyt".Powoduje to, ze urzadzenie sterowania central¬ nego przyjmuje podane- przez bramki Gl, G13 i G18 na lacze U2 drugiego rodzaju, dane adre¬ sowe. Bezposrednio po wykonaniu tej czynnosci, urzadzenie sterowania centralnego przesyla po¬ twierdzenie laczem U2 drugiego rodzaju, przez przepuszczajaca bramke G16 do zespolu AB ste¬ rowania programowego. Urzadzenie sterowania centralnego odebralo adres. Adres ten moze byc 40 45 50 55 6088 przesylany w postaci jednego albo dwóch bajtów.W ten sposób z urzadzenia sterowania pola ro¬ boczego do urzadzenia sterowania centralnego po adresie beda przekazywane, w postaci nastepnych bajtów, informacje czesciowe. Poniewaz dane dlu- 5 gosci zostaly poprzednio zgromadzone w przelacz¬ nicy V, mozna ustalic wlasciwy koniec przesylu informacji w urzadzeniu sterowania pola robo¬ czego. Poniewaz dane dlugosci byly przesylane równiez do urzadzenia sterowania centralnego, to 10 samo dotyczy urzadzenia sterowania centralnego.Po odbiorze ostatnich informacji czesciowych jed¬ nego slowa, urzadzenie sterowania centralnego zwraca poraz ostatni kryterium „potwierdzenie" do sterowania programowego urzadzenia sterowania 15 pola roboczego. Poniewaz przez przesyl na wstepie danych dlugosci ilosciowy rozmiar przesylanych in¬ formacji byl gromadzony nie tylko w urzadzeniu sterowania pola roboczego, ale takze w urzadze¬ niu sterowania centralnego, mozliwe jest w prosty 20 sposób obserwowanie prawidlowego przebiegu przekazywania informacji. Jesli po przeslaniu in¬ formacji czesciowej nie nastapi przeslanie sygnalu potwierdzajacego z urzadzenia sterowania cen¬ tralnego do urzadzenia sterowania pola robocze- ^ go, to w sposób nie pokazany, to ostatnie ogla¬ sza po uplywie okreslonego czasu alarm. Równiez w przypadku, gdy urzadzenie sterowania central¬ nego otrzymalo w miejsce spodziewanego „kry¬ terium „odczyt", kryteria „zapis" lub „blokada", 30 mimo, ze urzadzenie sterowania centralnego nie otrzymalo jeszcze wszystkich, okreslonych przez ceche dlugosci, informacji czesciowych, zostanie ogloszony alarm. W pierwszym z tych dwóch przy¬ padków byla zapotrzebowana za mala ilosc infor- macji z urzadzenia sterowania centralnego, a w drugim przypadku byla do tego urzadzenia podana za mala ilosc informacji.W podobny sposób jak informacje, przekazywa¬ ne sa rozkazy z urzadzenia sterowania centralne-* go do urzadzenia sterowania pola roboczego. Zo¬ stalo juz stwierdzone, ze urzadzenie sterowania pola roboczego, które jest gotowe do odbioru roz¬ kazów, utrzymuje w stanie gotowosci przez bram¬ ke G15 kryterium „zapis" na bramce G17. Skoro tylko wiec urzadzenie sterowania centralnego po- 45 woduje opisanym juz sposobem poprzez urzadze¬ nie przylaczajace GA przylaczenie sie odpowied¬ niego urzadzenia sterowania pola roboczego do lacza U2 drugiego rodzaju, odbiera ono kryterium „zapis" S. Zalozono, ze urzadzenie sterowania w centralnego ma dla urzadzenia sterowania pola roboczego okreslony rozkaz.Urzadzenie sterowania centralnego wysyla*wiec przez bramke G16 sygnal potwierdzenia Q do zes¬ polu AB sterowania programowego urzadzenia M sterowania pola roboczego. Znak potwierdzenia odebrany przez branike G16 przez zespól AB .ste¬ rowania programowego jest przetwarzany przez ten zespól w celu utworzenia rozkazu, który jest przesylany do przelacznicy V. Ramie przelaczajace M v przelacznicy jest wtedy jeszcze w polozeniu spoczynkowym. Po rozkazie zostaje przeslany po¬ nownie bajt danych o dlugosci, który jest kiero¬ wany przez bramki G19 i G14 na prawe wejscie bramki G3. Przewodzaca bramka G3 przesyla da- & 16 ne dlugosci do przelacznicy V. Dzieki temu zostaje w przelacznicy Y zapamietana informacja, po ilu kolejnych przelaczeniach jej szczotki v powinno byc zakonczone przesylanie rozkazu.Skoro tylko zespól AB sterowania programowe¬ go odbierze kryterium „potwierdzenie" odlacza on kryterium „zapis". Urzadzenie sterowania pola roboczego najpierw przetwarza dane dlugosci, a nastepnie podaje impuls zalaczajacy do prze¬ lacznicy V co wywoluje przelaczenie jej szczotki v o jeden stopien. Nastepnie zespól AB sterowa¬ nia programowego wlacza ponownie kryterium „zapis". Kryterium to powoduje, ze zespól ste¬ rowania centralnego zamiast danych dlugosci wy¬ syla teraz laczem U2 drugiego rodzaju do urza¬ dzenia sterowania pola roboczego adres tego urzadzenia lokalnego, dla którego jest przeznaczo¬ na dalsza informacja..Urzadzenie sterowania centralnego oddaje poza tym do zespolu AB sterowania programowego urzadzenia sterowania pola roboczego kryterium „potwierdzenie", przez co powoduje w sposób nie pokazany, przy pomocy przelacznicy V, ze bram¬ ka G2 zostaje wlaczona przepuszczajaco dla dru¬ giego bajtu, oczekiwanego z urzadzenia sterowa¬ nia centralnego poprzez bramki G19 i G14. Bajt ten, zawierajacy adres lub jego czesc, jest odbie¬ rany przez przetwornik kodu CU2 i przesylany przez bramke G2 do identyfikatora Jd. Jest on przy tym przetwarzany przez przetwornik kodu CU2. Identyfikator Jd powoduje poprzez matryce sterownicza w postaci wspólrzednych wlaczenie przekaznika przelaczeniowego, na przyklad Mo, którego z indywidualnych zespolów, na przyklad ST1, który jest okreslony adresem.W taki sam sposób bajty zawierajace przezna¬ czony do przeslania rozkaz beda teraz kolejno, przy pomocy kryteriów „zapis" i „potwierdzenie", przyjmowane przez bramki G9 do G12, odbiera¬ ne i gromadzone w czesciach BS1, BS2, BS3 i BS4 akumulatora rozkazów. Urzadzenie sterowania centralnego powoduje nastepnie w znany juz, opi¬ sany sposób, ze przez urzadzenie przylaczajace GA odpowiednie urzadzenie sterowania pola robocze¬ go jest ponownie odlaczone od lacza U2 drugiego rodzaju.Powyzsza czesc opisu miala na celu wyrobie¬ nie ogólnego pogladu oraz wyjasnienie sposobu dzialania telefonicznego urzadzenia laczeniowego, w którym zastosowanie ukladu polaczen wedlug wynalazku daje szczególne korzysci. Uklad ten zostanie teraz omówiony szczególowo. Jak juz wspomniano, chodzi tu o przelacznice V. Ma ona za zadanie sterowanie nadawaniem oraz odbiorem bajtów. Przed nadaniem informacji lub rozkazu przelacznica V przyjmuje ceche dlugosci, pod¬ daje ja przeliczeniu i na podstawie otrzymanych z ukladu sterowania programowego AB kryteriów, steruje szeregowym przekazywaniem bajtów po¬ przez lacze U2. Bajty te skladaja sie z bitów — elementów kodu binarnego. Bity jednego slowa binarnego — bajtu — przekazywane sa równo¬ czesnie poprzez lacze drugiego rodzaju U2. Na¬ tomiast poszczególne slowa binarne przekazywa¬ ne sa tym laczem kolejno, jedno za drugim w mo¬ mencie rozpoczecia pobierania danych z pamieci,1T szczotka v przelacznicy Y przelacza bramke Gl w stan przewodzenia w celu przekazania adresu informacji, a nastepnie przelacza w stan przewo¬ dzenia kolejno bramki G5 do G8. Cecha dlugosci, która przebywa w pierwszej kolejnosci, zostaje podana do przelacznicy V poprzez bramke G3.Przybyly nastepnie adres odebrany zostaje poprzez bramke G2, wysterowana do stanu przewodzenia przez komparator Jd. W koncu przybywaja po kolei bajty rozkazu, które poprzez wysterowane po kolei do stanu przewodzenia bramki G9 do G12 przyjmowane sa w pamieci rozkazów BS. Ilosc bajtów informacyjnych wzglednie bajtów rozka¬ zowych moze wahac sie od 1 do 4. Przekazana na poczatku wiadomosci cecha dlugosci przeliczania zostaje w przelacznicy. Przekazywanie poszcze¬ gólnych bajtów poprzez lacze U2 drugiego rodzaju przeprowadzane jest przy pomocy kryteriów ste¬ rowania . „odczyt", „zapis" i „potwierdzenie" (L, S, Q). Przeliczenie cechy dlugosci odbywa sie z wykorzystaniem tych kryteriów sterowania. Jezeli ilosc przekazanych bitów nie odpowiada uprzed¬ nio podanej cesze dlugosci, generowany jest syg¬ nal alarmowy.Przdstawiona w sposób symboliczny na fig. 2 przelacznica V, zostanie omówiona w oparciu 0 fig. 3 w sposób bardziej szczególowy.Przedstawiona na fig. 3 przelacznica zawiera pamiec (przerzutniki SI do S7), licznik liczacy wstecz (przerzutniki RZO do RZ7), licznik liczacy w przód (przerzutniki YZO do VZ8), komparator VG, dwa generatory impulsów TC1 i TC2 oraz uklady bramkowe 1 do 43. Wszystkie uklady bram¬ kowe sa typu NOR (negacja sumy). Przedstawio¬ ne uklady pracuja w logice pozytywnej, to znaczy 1 jest przypisana potencjalowi dodatniemu, a 0 — potencjalowi ziemi.Wszystkie przerzutniki sterowane sa synchro¬ nicznie w znany sposób. Wspólne generatory im¬ pulsów TC1 i TC2 przekazuja w tym celu impulsy synchronizacji na dwa przewody synchronizujace, wspólne dla wszystkich przerzutników. Kazdy przerzutnik moze znajdowac sie w stanie spo¬ czynkowym lub roboczym. Stan spoczynkowy okreslany bedzie w dalszym opisie mianem „stan 0", a stan roboczy jako „stan 1". Kazdemu ze stanów 0 i 1 przyporzadkowane jest jedno wejscie przygotowawcze odpowiednio „gaszace" i „zapa¬ lajace". Jezeli do wejscia „gaszacego" przylozo¬ ny zostanie potencjal ziemi, wtedy przerzutnik, w przypadku gdy znajduje sie w polozeniu 1, przerzucony zostaje do polozenia 0. W przeciw¬ nym przypadku pozostaje on w polozeniu 0.Poniewaz wszystkie przerzutniki maja te sa¬ ma budowe, powyzsze uwagi odnosza sie do wszystkich przerzutników. Kazdy z przerzutników ma dwa wyjscia: wyjscie proste, pkreslajace stan przerzutnika i wyjscie uzupelniajace, na którym pojawia sie sygnal bedacy negacja sygnalu z wyj¬ scia prostego. W zaleznosci od tego, w którym z dwóch stanów, przerzutnik sie znajduje na jego odpowiednim wyjsciu pojawia sie potencjal ziemi.Przerzutniki wyposazone sa poza tym w wejscia zegarowe do statycznego przestawiania ich w po¬ lozenie poczatkowe* Wejscia te we wszystkich 863 li przerzutnikach polaczone sa z wyjsciami bramki 38 i 39.Przelacznica wedlug fig.* 3 wyposazona jest w siedem wejsc BVE1 do BYE7 poprzez które, przed zapoczatkowaniem realizacji programu za¬ pisu wzglednie programu odczytu, przyjmuje przy¬ nalezne im cechy dlugosci.Przedstawione na fig. 3 wejscia BYE1 do BYE7 odpowiadaja dla programu zapisu wejsciu prze- lacznicy Y polaczonemu z wyjsciem bramki G3 z figury 2, a przy realizacji programu odczytu, wejscie przelacznicy Y polaczonemu z wejsciem bramki G4 z fig. 2. Przedstawiony na fig. 3 kom¬ parator posiada siedem wyjsc BYT1 do BYT7.Wyjscia te odpowiadaja kontaktom stykowym szczotki przelacznicy v, przedstawionej na fig. 2.Okolicznosc, ze pokazana na fig. 2 przelacznica posiada tylko czesc kontaktów stykowych szczotki, a na fig. 3 uwidocznionych jest siedem wyjsc, na¬ lezy tlumaczyc upraszczajacym zalozeniom przy¬ jetym w fig.'2, ze dla przekazania adresu zespo,- lu lokalnego przewiduje sie tylko jeden bajt, co dla zrozumienia istoty wynalazku nie ma zadnego znaczenia.Przelacznica przedstawiona na fig. 3 posiada poza tym, uwidocznione na dalszym obrzezu ry¬ sunku, podlaczenia obwodów pradowych, sluza¬ cych do przekazywania rozkazów sterowania jak i sygnalów alarmowych.W stanie spoczynkowym przelacznicy uwidocz- t0 nionej na fig. 3 obwodu pradowego do oznaczo¬ nego przez BYR przylozony jest dodatni potencjal pokazanego na fig. 2 zespolu AB sterowania prog¬ ramowego, a wiec do wejscia bramki lt W kon¬ sekwencji do jej wyjscia i do wejsc bramek 38 i 39 przylozony jest potencjal ziemi. Wszystkie przerzutniki otrzymuja poprzez swoje wyjscia ze¬ garowe potencjal dodatni, w wyniku czego mu¬ sza zajmowac polozenie zerowe., * Z chwila, gdy pokazany na fig. 2 zespól AB 0 sterowania programowego wlacza przelacznice w swój zakres dzialania, u wejscia bramki 11 za¬ mieniony zostaje dotychczasowy potencjal do¬ datni na potencjal ziemi. Przez to wszystkie prze¬ rzutniki zostaja przelaczone do stanu gotowosci. 6 Tryb wprowadzania do przelacznicy wedlug fig. 3 danych dlugosci przebiega nastepujaco. Do jed¬ nego z wejsc BYE1 do BYE7 przyklada sie'.''jja- miast potencjalu dodatniego potencjal ziemi. Za¬ kladamy, ze ma to miejsce na wejsciu BYE6* Po 50 doprowadzeniu cechy dlugosci (cecha dlugosci 6 oznacza, ze 6 bajtów nalezy oczekiwac przy prog¬ ramie zapisu lub wyslac przy programie odczytu) przelacznica zostaje uruchomiona przez obwód pradowy ST1 przy odczycie lub ST2 przy zapisie. 55 Bramka 10 otrzymuje wiec na jednym ze swych wejsc potencjal ziemi i stan jej wyjscia jest 1.W wyniku tego wyjscie bramki 9 ma stan 0. Po¬ woduje to, ze generator TO impulsów zegarowych zostaje odblokowany. Wytwarzane przez niepoka- 60 zany centralny generator zegarowy, impulsy syn¬ chronizujace podawane sa przez obwód pradowy TG do generatorów zegarowych TC1 i TCfc i da¬ lej przekazywane przez nie w przypadku, jezeli na ich wejsciach przygotowawczych przylozony 65 jest potencjal ziemi, na wychodzace z nich Unit19 ¦ynchronizacyjne. W wyniku pierwszego oddane¬ go przez generator TC1 impulsu zegarowego, przerzutnik S6 przerzucony zostaje z polozenia 0 w polozenie 1. W wyniku takiego polozenia prze- rzutnika, na jego wyjsciu prostym pojawia sie potencjal ziemi. To doprowadza z kolei do tego, ze na wyjsciu bramki 41 istniejacy tam dotad potencjal ziemi zmienia sie w potencjal dodatni.Poniewaz do danej chwili zaden z przerzutników RZO do RZ7 nie zostal przerzucony do stanu 1, na wyjsciu bramki 40 wystepuje równiez po¬ tencjal dodatni. W wyniku powyzszego na wyjsciu bramki 8 oraz w wyniku podwójnej negacji, rów¬ niez na wyjsciu bramki 28 pojawia sie zamiast potencjalu dodatniego, potencjal ziemi. Powoduje to, ze generator impulsów TC2 przygotowany zos¬ taje do przekazywania dalszych impulsów zega¬ rowych.W chwili wlaczenia oba wejsci bramki 6 maja potendjal dodatni tak, ze wejscie „zapalajace" przerzutnika RZ6 ma potencjal ziemi. Przy na¬ stepnym impulsie synchronizujacym nastepuje przerzut tego przerzutnika w stan 1. W wyniku powyzszego, na jednym z wejsc bramki 43 oraz w konsekwencji na wejsciu bramki 40 pojawia sie potencjal ziemi. Powoduje to, ze poprzez bram¬ ki 8, 29 i 28 doprowadzony zostaje na wejscie przygotowawcze generatora TC2 impulsów zega¬ rowych zamiast potencjalu ziemi, ponownie po¬ tencjal dodatni co powoduje zablokowanie tego generatora. Potencjal ziemi z wyjscia bramki 40 przedostaje sie poza tym na wejscie bramki 6, w wyniku czego na jej wyjsciu pojawia sie za¬ miast potencjalu ziemi, ponownie potencjal do¬ datni. Przekazany przez wyjscie bramki 40 na po¬ laczone z nim wejscie bramek 1 do 7, potencjal ziemi powoduje, ze chwilowo przerwane zostaje przekazywanie danych dlugosci z jednego z prze¬ kazników SI do S7-pamieci do jakiegokolwiek ze stopni przerzutnikowych RZO do RZ7 licznika li¬ czacego wstecz.Z bramki 40, uksztaltowanej w sposób tu nie uwidoczniony, w bramke sprawnosci przekazy¬ wany jest poprzez obwód pradowy ST3 do zespo¬ lu AB sterowania programowego potencjal ziemi w charakterze kryterium wskazujacego na to, ze proces przygotowawczy przelacznicy wedlug fig. 3 zostal zakonczony.Przelacznica zachowuje ten stan niezmieniony do chwili gdy zespól AB sterowania programowe¬ go przez zmiane potencjalu dodatniego na po¬ tencjal ziemi, dokonana przez obwód pradowy ST4, nie przekaze rozkazu przestawienia prze¬ lacznicy, o jeden skok w przód. Na wejscfu bram¬ ki 12 pojawia sie wtedy potencjal dodatni, a na wejsciu bramki 43 taki potencjal pozostaje w sta¬ nie niezmiennym. W wyniku powyzszego, na wyj¬ sciu bramki 13 pojawia sie potencjal ziemi, powo¬ dujacy przygotowanie generatora impulsów TC2 do przekazywania nastepnego impulsu zegarowe¬ go. Czynny w dalszym ciagu na wyjsciu bramki 8 potencjal dodatni przedostaje sie do bramek 11 i 15, w konwencji czego taki licznik liczacy w przód (VZ0 do VZ8) wchodza w stan przygoto¬ wania do wykonania nastepnego skoku liczenia.Przybycie nastepnego impulsu synchronizujacego powoduje wtedy przylaczenie przerzutnika RZ6 ze stanu 0 w stan 1. Na obu wejsciach bramki 36 przylozone byly bowiem potencjaly dodatnie, a w zwiazku z tym na jej wyjsciu wyniknal po- tencjal ziemi, powodujacy ze oba przerzutniki by¬ ly uprzednio odpowiednio przygotowane. Takie przerzutniki VZ0 do YZ1 zostaja przelaczone ze stanu 0 w stan 1. W ten sposób licznik liczacy wstecz i licznik liczacy w przód wykonaly po jed- nym zliczeniu.Przylozony obecnie do prostego wyjscia prze¬ rzutnika VZ1, potencjal ziemi odprowadzony zos- staje poprzez obwód pradowy BVT1. Poprzez wyj¬ scia BYT1 do BVT7 sterowany jest odbiór i na- dawanie przekazywanych szeregowo znaków ko¬ dowych poprzez jedna droge przesylowa od lub do przyporzadkowanych im obwodów pradowych Wskazywano juz na to, ze wymienione ostatnio obwody pradowe odpowiadaja przedstawionym na fig. 2 kontaktom stykowym szczotki v.W uzupelnieniu nalezy dodac, ze rozkaz wysy¬ lany z zespolu sterowania programowego AB po¬ przez obwód pradowy ST4 sklada sie jedynie z po¬ jedynczego impulsu, krótszego od przerwy miedzy dwoma impulsami zegarowymi. Przelacznica po¬ zostaje wobec tego w spoczynku do chwili otrzy¬ mania z zespolu sterowania programowego na¬ stepnego podobnego rozkazu. Z chwila jego przy¬ bycia zarówno licznik liczacy wstecz jak i licz¬ nik liczacy w przód wykonuja po jednym zlicze¬ niu. Stopnie przerzutnikowe RZ4, YZO i YZ2 znaj¬ duja sie w stanie 1. Potencjal ziemi podawany jest zamiast do obwodu pradowego BYT1 do ob¬ wodu BVT2. Kazdy impuls sterowania otrzymany poprzez obwód pradowy ST4 powoduje wiec, ze licznik liczacy wstecz i licznik liczacy w przód, przelaczone zostaja o jeden skok dalej. Do ob¬ wodów .pradowych BYT6 (w szczególnych przy¬ padkach do BYT7) podawany jest potencjal zie¬ mi. W aktualnym przypadku licznik liczacy 40 w przód, przy cesze dlugosci 6, osiaga stan zlecen (przerzutnik YZ6 znajduje sie w stanie 1), gdy licznik liczacy wstecz osiaga juz stan 0 (stopien przerzutnikowy RZO znajduje sie w stanie 1).Z chwila, gdy licznik liczacy wstecz osiagnie 45 stan zlecen 0 i zaden z przerzutników RZ1 do RZ7 nie zajmuje juz polozenia 1, na wyjsciu bramki 43 zamiast potencjalu dodatniego, pojawia sie po¬ tencjal ziemi. Potencjal ten dostaje sie do bram¬ ki 13, w wyniku czego zaden dalszy impuls ste- 50 rowania nie moze juz dotrzec do generatora im¬ pulsów TC2, co mogloby miec ewentualnie miejsce przez obwód ST4 w wypadku jakiegos zaklócenia.Powoduje to zatrzymanie licznika liczacego w przód. 55 Ze znajdujacego sie w stanie 1 przerzutnika RZO przekazane zostaje do komparatora VG kryterium w postaci potencjalu ziemi, inicjujace przeprowa¬ dzenie pewnego porównania. Komparator VG otrzymuje poprzez wiazke przewodów vg zareje- w strowana uprzednio w pamieci ceche dlugosci.Otrzymuje on równiez informacje o aktualnym stanie zlecen licznika liczacego w przód. Infor¬ macja pobierana jest z wyjsc prostych przerzut¬ ników VZ1 do VZ7. Istnieje równiez mozliwosc 65 pobrania tej informacji z wyjsc zanegowanych21 88 863 22 tych przerzutników. Jezeli takie porównanie daje wynit negatywny, to jest gdy cecha dlugosci nie pokrywa sie z ustawieniem licznika w przód, wte¬ dy komparator VG wlacza poprzez obwód AL4 syg¬ nal alarmowy. Jezeli natomiast porównanie daje wynik dodatni, wtedy zamiast powyzszego podany zostaje na bramki 18 i 19 sygnal w postaci po¬ tencjalu ziemi. v Droga zastosowania dwóch liczników stwarza sie w prosty sposób mozliwosc kontroli przebiegu zliczania. Z uwagi na to, ze osiagniecie przez licz¬ nik Uczacy wstecz nowego polozenia zerowego zamyka proces zliczania licznika liczacego w przód, oraz ze oba procesy zliczania przebiegaja syn¬ chronicznie, kazdy blad powstaly w jednym z dwu procesów zliczania zostaje niezawodnie rozpozna¬ ny przez komparator VG.Niezaleznie od powyzszego, jednakze w pola¬ czeniu z kazdym cyklem roboczym przelacznicy przedstawionej na fig. 3 przewidziano jeszcze cztery opisane dalej przebiegi kontrolne. Je¬ den z tych przebiegów kontrolnych jest nie¬ zaleznym od wyniku pracy komparatora VG. Trzy pozostale z wymienionych przebiegów kontrolnych zostaja zapoczatkowane dopiero, gdy kompara¬ tor VG ustali zgodnosc zachodzaca miedzy wstep¬ nie otrzymana cecha dlugosci, a stanem zlecen ostatecznie osiagnietym przez licznik liczacy w przód. Cztery przebiegi kontrolne maja na celu ustalenie rodzaju zaistnialego bledu oraz jego zlokalizowanie.Istnieje cztery rodzaje prawdopodobnych" ble¬ dów, które prowadza do wytwarzania czterech róznych sygnalów alarmowych, a mianowicie: licz¬ nik liczacy wstecz liczy na podstawie dwu war¬ tosci, licznik liczacy w przód liczy na podstawie dwu wartosci, licznik liczbowy w przód nie osia¬ ga swej górnej granicy zlecen, licznik liczacy wstecz nie osiaga stanu 0.Powyzsze bledy rozpoznawane sa w nastepujacy sposób. W pierwszym przypadku zaklada sie, ze na skutek zaistnialej usterki, na przyklad zetknie¬ cia sie dwóch przewodów, dwa stopnie przerzutni- kowe licznika liczacego wstecz przelaczone zostana w stan 1. Moze to nastapic w toku przyjmowania przez licznik liczby wstecz cechy dlugosci jak tez podczas realizacji procesu zliczania. W przy¬ padku zaistnienia takiej usterki, zamiast tylko jednego w stan 1 przechodzi kilka przerzutników licznika liczacego wstecz. Oznacza to, ze w cza¬ sie wlaczania, w którym stopien przerzutniktawy RZO przechodzi w polozenie 1, jeszcze inny sto¬ pien przerzutnikowy RZ1 do RZ7 przechodzi rów¬ niez w polozenie 1. W takim przypadku na wyjsciu bramki 43 i na wyjsciu prostym przerzutnika RZO jednoczesnie pojawi sie potencjal dodatni, a na wyjsciu bramki 16 potencjal ziemi. Przekazany poprzez obwód ALI wyzwala on sygnal alarmowy.Taki sygnal alarmowy wskazuje na to, ze licznik liczacy wstecz liczy na podstawie dwóch wartosci.W drugim przypadku, na wypadek gdyby licz¬ nik liczacy w przód, w wyniku podobnej sytuacji jak w pierwszym przypadku, liczyl w oparciu o dwie wartosci tak, ze w toku realizacji progra¬ mu zliczania wiecej niz jeden z przerzutników WZ1 do WZ7 zostal przerzucony w polozenie 1, zastosowano dla zapewnienia kontroli stopien przerzutnikowy VZ8. Jezeli komparator VG w opi- lany sposób, dla zaznaczenia pozytywnego wyniku przebiegu porównania ^przekaze na jedno z wejsc bramek 18 i 19 w miejsce potencjalu dodatniego potencjal ziemi, wtedy nastapi na wyjsciu bramki 19 zmiana potencjalu ziemi na dodatni, który przenosi sie na jedno z dwu wejsc bramki 22. Po¬ niewaz jeszcze jeden, a wiec w przypadku wysta¬ lo pienia usterki, wiecej niz jeden z przerzutników VZ1 do VZ7 zajmuje polozenie 1, a przerzutnik VZ8 polozenie 0, na obu wejsciach bramki 20 wy¬ stapi potencjal dodatni. Wobec tego na wejsciu bramki 21 równiez wystapi potencjal dodatni, który zadziala takze i na drugie z dwu wejsc bramki 22. Wejscie bramki 22 zmieni stan z 1 na 0, co spowoduje, ze generator impulsów TC2 po¬ nownie przekaze impulsy synchronizujace gene¬ ratora synchronizujacego TG. Licznik liczacy w przód jest wiec z kazdego osiagnietego miejsca, przy pomocy impulsów synchronizujacych stero¬ wany dalej.W przypadku, gdy licznik liczacy w przód pra¬ cuje prawidlowo, a wiec gdy tylko jeden z prze- kazników przechodzi w danej chwili w polozenie lr wtedy zaden z przerzutników WZ1 do WZ7 nie znajduje sie w polozeniu 1, gdy stopien przerzut¬ nikowy VZ8 zajmie polozenie 1. W tym momencie na kazdym z wejsc bramki 30 nie wystepuje juz potencjal ziemi, tak ze na jej wyjsciu zamiast potencjalu dodatniego zjawia sie potencjal ziemi.Powoduje to, poprzez bramki 20, 21 i 22 zamknie¬ cie przekazywania poprzez generator impulsów TC2 dalszych impulsów zegarowych. Poniewaz w danym momencie przerzutnik VZ8 zajmuje po¬ zycje 1 oraz bramka 23 neguje sygnal wyjsciowy bramki 30, na obu wejsciach bramki 24 znajduje sie potencjal dodatni. Nadany przez komparator V6 sygnal zostaje zanegowany przez bramke 19 ^ tak, ze obecnie na obu wejsciach bramki 44 prze¬ lozony jest potencjal dodatni. Z wejscia tej bram¬ ki wysylane zostaje poprzez obwód UP kryterium w postaci potencjalu ziemi, wskazujace na bez¬ blednosc wyniku przebiegu kontrolnego przelaczni¬ cy.W przypadku jednak, gdy w toku realizacji przebiegu zliczania wystapi zaklócenie, w wyniku którego wiecej niz jeden przerzutnik VZ1 do V-Z7 zajmuje polozenie 1, wtedy w chwili, gdy prze¬ rzutnik VZ8 zostanie przelaczony do stanu 1, na wyjsciu bramki 30 w dalszym ciagu wystepowal ¦ bedzie potencjal dodatni. Poniewaz równoczesnie na wyjsciu zanegowanym przerzutnika VZ8 wyste¬ puje takze potencjal dodatni, na wyjsciu bramki 17 pojawia sie potencjal ziemi. Potencjal ten, jako 55 sygnal alarmowy, przekazany zostaje poprzez obwód AL3 i wskazuje na to, ze licznik liczacy w przód liczyl z dwiema lub wiecej wartosciami, a wiec ze w czasie przebiegu zliczania wiecej niz jeden z przerzutników WZ1 do WZ7 przerzucony w zostal w polozenie 1.W trzecim przypadku, jezeli licznik liczacy w przód, w toku opisanego w drugim przypadku przebiegu, nie osiaga swej maksymalnej ilosci zli¬ czen, to znaczy, ze przerzutnik VZ8, po przerzucie 65 wszystkich stopni VZ1 do VZ7 z przelozenia 1 wpo- 45 5088 863 23 24 lozenie 0, nie przejdzie w polozenie 1, wówczas zaden z przerzutników VZ1 do VZ8 nie moze zaj¬ mowac polozenia 1. W wyniku powyzszego z wyj¬ scia bramki 30 oddany zostaje potencjal ziemi tak, ze na jednym z wyjsc bramki 26, na skutek ne- gacyjnego dzialania bramki 23 pojawia sie po¬ tencjal dodatni. Poniewaz z wyjscia prostego przerzutnika VZ8 przekazywany jest na oba wej¬ scia bramki 26 potencjal dodatni, pojawia sie na jej wyjsciu potencjal ziemi, a w konsekwencji takze potencjal dodatni na wyjsciu bramki 27, któ¬ ry przechodzi na jedno z wejsc bramki 42. W tym samym momencie przebieg porównywania zamiast przebiegu pozytywnego z wejscia bramki 19 do jednego z dalszych wejsc bramki 42 przekazany zostanie potencjal dodatni. Równiez do trzeciego z wejsc bramki 42 doprowadzony zostaje z zane¬ gowanego wyjscia przerzutnika RZO potencjal do¬ datni. Wyjscie tej bramki przyjmuje stan 0, tak wiec w wyniku dwukrotnej negacji poprzez ob¬ wód AL3 przekazany zostaje sygnal alrmowy w po¬ staci potencjalu ziemi, wskazujacy na zaistniale w liczniku liczacym w przód zaklócenia.Sprawnosc dzialania licznika liczacego; w przód kontrolowana jest wiec po kazdym jego przebie¬ gu rozdzielania, zakonczonym przebiegiem porów¬ nania przeprowadzonym przez komparator VG, i to takze w odniesieniu do przerzutników, które w toku przebiegu roboczego przelacznicy, przetwa¬ rzajacego informacje o cesze dlugosci mniejszej od maksymalnej, nie zostaly wykorzystane.W ostatnim przypadku istnieje jeszcze mozliwosc ze licznik liczacy wstecz w wyniku uszkodzenia nie osiaga swego stanu koncowego, W takim przypadku przerzutnik RZO nie ulega przelaczeniu z polozenia 0 do przelozenia 1. W przerzutniku VZ8 nastapil jednak juz przerzut ze stanu 0 do dtanu 1, w wyniku czego potencjal dodatni przy¬ lozony jest w danej chwili na oba wejscia bramki 18. Wtedy, poprzez obwód AL2 przekazany zosta¬ je sygnal alarmowy, wskazujacy na to, ze licznik liczacy wstecz nie osiagnal swego polozenia zero¬ wego. PL PL