Przedmiotem wynalazku jest sposób naprawy metalo¬ wych form odlewniczych, takich jak np. kokil oraz kolekdo mocowania nakladek, zwlaszcza do metalowych form od¬ lewniczych.Znane jest naprawianie uszkodzonych, najczesciej wskutej pekniec, kokili za pomoca nakladek metalowych, które to nakladki przymocowuje sie do uszkodzonych miejsc kokili, dzieki czemu zapewnione jest jej powtórne uzywanie. Trwalosc naprawionej w ten sposób kokili zale¬ zy przede wszystkim od jakosci przymocowania nakladki metalowej do tej kokili.Jeden ze znanych sposobów naprawy metalowych form odlewniczych polega na tym, ze w zaleznosci od wielkosci ich uszkodzonego miejsca, dobiera sie odpowiednio wie¬ ksza nakladke metalowa i wierci sie w poblizujej krawedzi przelotowe otwory.Nastepnie nakladke te przyklada sie do zewnetrznej powierzchni kokili, na miejscejej uszkodzenia i wyznacza sie w niej wspólsrodkowe do otworów nakladki punkty, wedlug których, po usunieciu nakladki wierci sie w kokili slepe otwory. Nastepnie nakladke powtórnie przyklada sie na uszkodzone miejsce kokili tak, aby otwory nakladki i kokili byly wzgledem siebie wspólsrodkowe, po czym w otwory te wbija sie na wcisk metalowe kolki, za pomoca mlotka recznego wzglednie pneumatycznego. Wy¬ stajace na zewnatrz koncekolków rozplaszczasie za pomo¬ ca tego samego mlotka, tak aby konce te tworzyly kolnierz oporowy. Konce kolków czesto tez sie laczy z nakladka za pomoca spawania.Poniewaz okazalo sie, ze takie mocowanie nakladek nie zapewnia trwalego ich polaczenia z kokila, zaczeto wiec uprzednio wywiercone otwory gwintowac i przymocowy¬ wac nakladke do kokili srubami.Jak wykazala praktyka, cylindryczne kolki choc wtlo¬ czone do otworów z duza sila, to jednak na skutek uderzen lub wstrzasów kokili wypadaja z powrotem z tych otwo¬ rów. Skuteczne zamocowanie nakladki do kokili za pomo¬ ca cylindrycznych kolków mozliwe jest jedynie wtedy gdy istnieje odpowiednio duza ilosc punktów mocujacych, co z kolei wymaga takiej samej ilosc otworów przelotowych w nakladce metalowej, a to prowadzi do znacznego osla¬ bienia nakladki.Sposób polegajacy na wkrecaniu kolków ma równiez istotne wady, gdyz otwory w kokili musza posiadac gwint.Jednakze gwint ten wskutek trudnosci manipulowania wazaca ponad tone kokila, moze byc wykonany tylko specjajnymi ruchomymi gwintownikami w miejscu uzyt¬ kowani a kokili. Zarówno ten procesjak równiez wkrecanie kolków sa bardzo prachochlonne i nieekonomiczne.Oprócz tego takze roznitowanie lub przyspawanietylne¬ go konca kolka do plyty metalowej stanowi oddzielna kosztowna operacje.Celem wynalazku jest opracowanie takiego sposobu mo¬ cowania nakladki zabezpieczajacej do kokili, który bedzie latwy i prosty w wykonaniu a jednoczesnie bedzie zapew¬ nial skuteczne i trwale polaczenie nakladki z kokila.Zgodniez wynalazkiem cel ten osiagnietodzieki temu, ze otwory w kokili i w nakladce zabezpieczajacej wierci sie o takiej srednicy w stosunku do srednicykolków, abykolki te mozna bylo osadzac w otworach recznie, bez uzycia wiekszej sily, po czym w poosiowe otwory kolkówwbija sie 8855488554 3 kliny, za pomoca urzadzenia dzialajacego na zasadzie sily wybuchu, wskutek czego przeciete uprzednio poosiowe konce kolków rozszerzaja sie zapewniajac tym samym trwale ich osadzenie w otworach kokili.Wystarcza przy tym niewielka ilosc punktów zamoco¬ wan dla uzyskania odpowiedniego zamocowania nakladki metalowej do kokili. Decydujaca zaleta tego sposobu mo¬ cowania nakladki jest to, ze mozna ja stosowac bez szcze¬ gólnego nakladu pracy recznej, znanymi przyrzadami osa¬ dzajacymi, dzialajacymi sila wybuchu, przy bardzo nie¬ wielkim nakladzie czasu i uzyskiwanych bardzo wysokich wartosciach mocujacych.Kolki rozpierajace zastosowane do przeprowadzenia te¬ go sposobu posiadaja korzystnie okragly przekrój trzonka cylindrycznego, na tylnym koncu którego przewidziany jest kolnierz oporowy, który trzyma nakladke metalowa w stosunku do kokili. Dla uzyskania szczególnie dobrego zakotwienia kolka rozpierajacego, dlugosc trzonka w przyblizeniuodpowiada przewaznie podwójnej grubosci nakladki metalowej. Kolnierz oporowyeliminuje kosztow¬ na i uciazliwa operacje roznitowania lub przyspawania tylnego konca kolka z nakladka metalowa.Korzystnym jest, aby kolnierz oporowy mial wieksza od srednicy czesci cylindrycznej srednice pierscienia, która po zakotwieniu kolka nie wymaga oddzielnej operacji dla zapewnienia wymaganego podparcia nakladki metalowej.W szczególnosci w kokilach o nierównych scianach, nakladki metalowe tylko z trudem moga byc dopasowane do kokili. Problem ten moze byc rozwiazany przez piers¬ cien oporowy, stanowiacy nakretke umieszczona na gwin¬ cie zewnetrznego plaszcza kolka.Wcelu zapewnienia funkcjonalnego, mozliwiecentrycz- nego wprowadzenia w kolek elementu rozpierajacego, tyl¬ na powierzchnia czolowa kolka ma wydrazenie sluzacedo nasadzania przyrzadu osadzajacego, dzialajacego sila wy¬ buchu. Szczególnie korzystnym jest uksztaltowanie wy¬ drazenia jako wglebienia stozkowego, którego mniejszy przekrój odpowiada koncówce owego przyrzadu osadzaja¬ cego. Koncówka przyrzadu podczas wciskaniawe wglebie¬ nie osiaga tym samym wlasciwe polozenie robocze.Stosownie do dalszej propozycji wynalazku, kolek roz¬ pierajacy zawiera osiowy otwór przelotowy, którego tylna czesc uksztaltowana jest cylindrycznie, a czesc przednia - zwezajaco ku przodowi. Cylindryczna czesc otworu osio¬ wego przedstawia przekrój korzystnie odpowiadajacy przekrojowi elementurozpierajacego, wskutek czego zjed¬ nej strony zapewnione jest tym samym prowadzenie ele¬ mentu rozpierajacego w czasie jego przenikania i z drugiej strony- nie nastapi rozparcie kolka w jego czesci wystaja¬ cej z kokili.Przez zwiekszajacy sie ksztalt przedniej czesci osiowego otworu wraz z prowadzeniem elementu rozpierajacego uzyskuje sie nieprzerwane rozpieranie przedniej czesci kolka.Nieznaczny rozrost wartosci zakotwienia pojedynczych kolków rozpierajacych osiaga sie przez to, ze przednia czesc zewnetrznej powierzchni kolka przewidziana doroz¬ szerzenia zawiera rowki promieniowe wystajace wzgledem srodka, biegnace równolegle do osi kolka. Rowki dziela przekrój czesci rozpieranej na pokrywajace sieprzewaznie wycinki, co zapewnia, ze kolki rozpieranesa symetrycznie, wskutek tego sily zakotwienia sa rozlozone na calym ob¬ wodzie scianki otworu w kokili. Ponadto rowki te umozli¬ wiaja stosunkowo silne rozszerzajace sie rozpieranie.W ten sposób nawet przy nieco wiekszych- i niedoklad- 4 nych otworach kokil uzyskuje sie wystarczajaco silne za¬ kotwienie. Najlepsze wyniki uzyskano z trzema tego ro¬ dzaju rowkami.Wartosci zakotwienia kolków rozpierajacych dadza sie dalej podwyzszyc przez wyzlobienie promieniowe umiesz¬ czone dokola powierzchni zewnetrznej przedniej czesci kolka. Przez takie wyzlobienie promieniowo utworzone sa zebra, które w czasie procesurozpierania wnikaja wscian¬ ki otworu kokili i powoduja trwale powiazanie. io Elementy rozpierajace kolków maja przewaznie w tyl¬ nym koncu prowadzaca czesc cylindryczna o przekroju ciaglym i polaczona z czescia prowadzaca czesc przednia, zwezajaca sie ostro do przodu. Aby spowodowac rozparcie calkowitej czesci kolka znajdujacej sie w otworze kokili, dlugosc przedniej czesci elementu rozpierajacego celowo odpowiada w przyblizeniu tamtej czesci kolka, która znaj¬ duje sie w otworze kokili. Pokazany ksztalt czesci rozpie¬ rajacej ulatwia centrycznejej przenikanie w otworze osio¬ wym i przyczynia sie do nieprzerwanego procesurozpiera- nia, dla wykonania którego wymagane sa stosunkowo niewielkie sily.W celu ulatwienia przenikania elementu rozpierajacego w material kolka, element rozpierajacy ma wieksza wy¬ trzymalosc od kolka rozpierajacego.Przedmiot wynalazku jest blizej objasniony w przykla¬ dach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia przekrój miejsca mocowania z czesciowo wsadzonym w otwór kolkiemrozpierajacym, fig. 2-przekrój poprzecz¬ nykolka rozpierajacego wzdluz linii II- II na fig. 1; fig. 3- przekrój przez miejsce mocowania z kolkiem calkowicie wsadzonym i rozpartym.Przedstawiony na fig. 1 wycinekscianki kokili 1 zawiera slepy cylindryczny otwór 2. Do scianki kokili 1 przylega przewaznie stalowa nakladka metalowa 3, która ze swej strony ma otwór przelotowy 4, odpowiadajacy otworowi slepemu 2. Kolek rozpierajacy 5 ma trzonek cylindryczny 6 z uksztaltowanym na jego tylnym koncu,jako pierscieniem 7, kolnierzem oporowym. W celu funkcjonalnego nasadza¬ nia przyrzadu osadzajacego na tylnej powierzchni czolo- 40 wej kolka rozpierajacego 5 wykonane jest stozkowe wgle¬ bienie 8.Nastepnie poczawszy od wglebienia 8 do wnetrza kolka wychodzi osiowy otwór 9. Osiowy otwór 9 przedstawia tylna cylindryczna czesc 10 i przednia stozkowa czesc 11. 45 W przeznaczonej do rozparcia przedniej czesci trzonka kolka 6, jak to widoczne jest w szczególnosci z fig. 2, znajduja sie trzy biegnace podluznie rowki 12, przesuniete wzgledem siebie o jednakowy kat, przez co przekrój po¬ dzielony jest na sektory. Trzonekkolka 6 posiada ponadto 50 w przedniej czesci wiele promieniowych zlobków 13 dla zwiekszenia wartosci zakotwienia.Pokazane na fig. 3 zamocowanie przedstawia element rozpierajacy, który ma ostra koncówke 14, polaczona z nia czesc 15 i na tylnym koncu cylindryczna czesc prowadzaca 55 17. Czesc 17 srednica odpowiada czesci 10 osiowego otwo¬ ru 9. Zebra powstale przez promieniowe wyzlobienia 13 osadzone sa w scianie slepego otworu 2. Koncówka 18 nie pokazanego na rysunku przyrzadu dzialajacego na zasa¬ dzie wybuchu znajduje sie podczas pracy we wglebieniu 8. 60 Napraweuszkodzonego miejsca kokiliprzeprowadza sie nastepujaco: w zaleznosci od wielkosci uszkodzonego miejsca kokili 1 dobiera sie odpowiednia nakladke 3.Zarówno w nakladce 3 jak iwkokili 1 wierci sie wspólsrod- kowe otwory 4, 2 o srednicy nieco wiekszej od srednicy 65 kolka 5, przy czym w nakladce 3 otwory 4 wierci sie88 554 przelotowe, a w kokili 1 - slepe. Po wyrównaniu powierz¬ chni kokili 1 w obrebie jej uszkodzenia poprzez obróbke wiórowa, tzn. szlifowanie, pilowanie itp. przyklada sie do uszkodzonego miejsca kokili 1 nakladke 3 tak, aby otwory 4 nakladki 3 pokrywaly sie z otworami 2 kokili 1 przez luzne osadzenie kolków 5 w wspólsrodkowych otworach 4 i 2. Nastepnie w otwory 9 kolków 5 wbija sie kliny 17, za pomoca przyrzadu dzialajacego na zasadzie sily wybuchu, wskutek czego, kolnierze oporowe 7 kolków 5 silnie doci¬ skaja nakladke 3 do powierzchni kokili 1, a przednia czesc trzonka 17 jest rozpierana na boki, przez co nastepuje trwale unieruchomienie kolków 5 w ofworach 2, a tym samym trwale przymocowanie nakladki 3 do kokili 1. PL PL PL PL