Przedmiotem wynalazku jest zawór termostato¬ wy do ukladu grzewczego do samochodu, stosowa¬ ny w celu regulacji temperatury powietrza do¬ starczanego do wnetrza samochodu, poprzez zmia¬ ne ilosci cieczy przeplywajacej przez wymiennik cieplny ukladu grzewczego podgrzewajacy powie¬ trze, a zwlaszcza zawór termostatowy zawierajacy korpus cylindryczny polaczony z przewodem wlo¬ towym i wylotowym kontrolowanej goracej cie¬ czy, przepone odcinajaca przewód wlotowy od wylotowego, zespól termostatowy zawierajacy ele¬ ment sprezysty reagujacy na zmiany temperatury wnetrza samochodu oraz wieksza liczbe czesci la¬ czacych umieszczonych miedzy elementem sprezy¬ stym a przepona oraz zawiera zewnetrzny mecha¬ nizm sterujacy do przemieszczania zespolu termo¬ statowego wraz z przepona.W znanych termostatach tego typu regulacja objetosci cieczy przeplywajacej przez termostat jest bardzo trudna, poniewaz w zakresie regula¬ cyjnym zaworu male zmiany przekroju przeloto¬ wego wywoluja duze zmiany ilosci przeplywaja¬ cej cieczy. W praktyce zwiekszanie lub zmniejsza¬ nie przelozenia mechanizmu regulacji zaworu w celu uzyskania mozliwosci regulacji drobnej nie daje spodziewanych efektów, poniewaz wielkosc przemieszczenia przepony odcinajacej przeplyw cieczy w przypadku regulacji drobnej jest tego samego rzedu co zakres tolerancji wykonania cze¬ sci i montazu zaworu. Niedogodnosc te usilowano wyeliminowac poprzez znaczne powiekszenie swia¬ tla przewodu wlotowego do zaworu ponad mini¬ mum niezbedne do doprowadzenia potrzebnej ilo¬ sci cieczy, jednak ze szkoda dla dokladnosci regu¬ lacji. Znane zawory tego typu sa zwyklymi za¬ worami zaporowymi, których zadaniem jest otwar¬ cie i zamkniecie obwodu przeplywu cieczy urza¬ dzenia grzewczego.Problem regulacji objetosci przeplywu cieczy przez zawór zostal rozwiazany w jednym ze zna¬ nych zaworów za pomoca krzywki obrotowej umieszczonej miedzy mechanizmem sterujacym za¬ wór a przepona. Jak stwierdzono, w rejonie za¬ mykania zaworu, male zmiany o przekroju prze¬ lotowego zaworu powoduja duze zmiany objetosci cieczy przeplywajacej przez niego az do chwili, gdy przekrój przelotowy zaworu nie powiekszy sie do pewnej wartosci, która zalezy zasadniczo od srednicy przewodu wlotowego zaworu. Na dalszy wzrost wydatku cieczy wzrost przekroju przelo¬ towego zaworu ma wplyw znacznie mniejszy.Krzywka musi wiec powodowac wzglednie male przemieszczenia przepony w rejonie domykania zaworu i wzglednie duze jej przemieszczenia w rejonie maksymalnego otwarcia zaworu. W prak¬ tyce, sterowanie przepony zaworowej za pomoca krzywki wiaze sie z pewnymi niedogodnosciami.W zakresie maksymalnego otwarcia zaworu, szybkosc przemieszczenia przepony musi byc duza, zatem profil krzywki musi byc odpowiednio stro- 8479784797 3 4 my, na skutek tego male bledy wykonania tego profilu, umocowania krzywki, czy wykonania cze¬ sci wspóldzialajacych z nia w mechanizmie stero¬ wania w ramach tolerancji wykonawczych moga ' spowodowac niedokladnosci obrotu krzywki, a po- 5 niewaz krzywka dziala w zakresie stromej strefy swego profilu, taki obrót moze spowodowac znacz¬ ne przemieszczenie przepony. Dlatego tez w tego typu mechanizmach sterujacych albo nalezy na¬ rzucic ostre tolerancje wykonawcze albo trzeba io zgodzic sie z duzymi zmianami przekroju przelo¬ towego zaworu, w zakresie pelnego otwarcia za¬ woru.W fazie domykania zaworu krzywka sterujaca musi powodowac bardzo male przemieszczenia 15 przepony, poniewaz skoro tylko przepona zetknie sie z gniazdem, krzywka wywiera nacisk na prze¬ pone powodujac wodoszczelne zamkniecie zaworu.Ze wzgledu na ciaglosc profilu krzywki steruja¬ cej przemieszczenia przepony po zamknieciu za- 20 woru sa nadal male, a tym samym i sila dociska¬ jaca przepone do gniazda wzrasta powoli. Na sku¬ tek tego, w przypadku wystepowania trwalych od¬ ksztalcen przepony gumowej spowodowanych dlu¬ gotrwalym jej uzywaniem istnieje niebezpieczen- 25 stwo niedomykania zaworu. Powstaje wtedy ko¬ niecznosc znacznego obciazania przepony w celu zapewnienia wodoszczelnego zamkniecia zaworu.Dalsza niedogodnoscia znanych termostatów tego typu jest to, ze nieuniknione bledy tolerancji wy- 30 konawczych skladaja sie na niepewnosc polozenia zamkniecia i otwarcia przepony, na skutek czego urzadzenie sterujace trzeba justowac indywidual¬ nie do kazdego zaworu.Ponadto w znanych typach termostatów stero- 35 wanych za pomoca krzywki, mechanizm sterujacy zawiera dzwignie, której polozeniem stabilnym jest tylko polozenie calkowitego zamkniecia, w którym krzywka znajduje sie w polozeniu skrajnym o maksymalnym skoku profilu. Dalszy obrót 40 krzywki powoduje w pierwszej fazie zmalenie si¬ ly docisku przepony do gniazda zaworu.Stabilnosc dzialania mechanizmu sterujacego w zakresie otwierania zaworu zapewniaja opory tar¬ cia wystepujace w mechanizmie wspóldzialajacym 45 z zawieradlem na przyklad wywolanie tarciem gietkiego ciegla sterowniczego lub tarciem dzwi¬ gni sterujacej umocowanej do scianki przyrzado¬ wej samochodu.Takie zmniejszenie sily docisku przepony do 50 gniazda zaworu powodujace uszczelnienie zaworu jest szczególnie niekorzystne w przypadku wyste¬ powania trwalych odksztalcen przepony, spowodo¬ wanych jej dlugotrwalym uzytkowaniem, ponadto mechanizmy sterujace wspóldzialajace stabilnie 55 z zaworem na tej zasadzie w zakresie jego Otwie¬ rania sa drogie.Celem wynalazku jest wyeliminowanie wymie- lionych niedogodnosci znanych rozwiazan tego typu wynikajacych zwlaszcza z krzywkowej cha- 60 iuktarystyki sterowania termostatu i przy tym sa- Hym przemieszczeniu znaczne zwiekszenie sily do¬ cisku przepony do gniazda zaworu w stosunku do sily uzyskiwanej w przypadku sterowania za po¬ moca krzywki, ponadto skonstruowanie termosta- w tu, w którym tolerancje wykonania czesci zawo¬ ru nie maja wplywu na polozenie mechanizmu sterujacego w polozeniu zamkniecia zaworu, a takze w którym w przypadku umocowania za- woru mozliwe jest ustalenie wzglednego poloze¬ nia przepony i mechanizmu sterujacego, w celu wyeliminowania wplywu tolerancji wykonawczych na dokladnosc dzialania termostatu, poza tym za¬ pewnienie stabilnosci dzialania zaworu w calym zakresie skoku zawieradla bez koniecznosci stoso¬ wania urzadzen zewnetrznych zwiekszajacych opo¬ ry dzialania, a ponadto skonstruowanie termosta¬ tu o prostej mocnej i sprawnej konstrukcji lat¬ wego w montazu i o dobrych wlasciwosciach funkcjonalnych.Cel ten zostal osiagniety dzieki temu, ze me¬ chanizm sterujacy zespól termostatowy i przepone zawiera dzwignie sterownicza polaczona wychylnie za pomoca poprzecznych równoleglych czopów pierwszego i drugiego, do dzwigni widelkowej, która jest polaczona wychylnie z cylindrycznym korpusem zaworowym za pomoca tego drugiego czopa, przy czym ten jest umieszczony w wydlu¬ zonej prowadnicy znajdujacej sie w jednym kon¬ cu dzwigni sterowniczej, na skutek czego podczas ruchu dzwigni sterowniczej z polozenia zamknie¬ cia zaworu do polozenia posredniego, dzwignia ta poczatkowo obraca sie wzgledem pierwszego czopa umieszczonego w poblizu srodka tej dzwigni a na¬ stepnie wzgledem drugiego czopa w celu zmniej¬ szenia osiowego przemieszczenia zespolu termosta¬ towego, przy czym wydluzona prowadnica znaj¬ dujaca sie w dzwigni sterowniczej porusza sie wraz z nia do chwili, gdy jej koniec nie oprze sie o drugi czop, na skutek czego w nastepnej fazie otwierania zaworu dzwignia sterownicza obraca sie dookola drugiego czopa utwierdzonego w dzwi¬ gni widelkowej w tym celu, aby przy danym prze¬ mieszczeniu dzwigni sterowniczej wywolac sto¬ sunkowo duze przemieszczenie osiowe zespolu ter¬ mostatowego w zakresie maksymalnego otwarcia zaworu i stosunkowo male przemieszczenie zespolu termostatowego w zakresie istotnym dla regulacji przekroju przeplywowego.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przykladzie jego wykonania na rysunku,, na któ¬ rym fig. 1 przedstawia schematyczny widok zawo¬ ru termostatowego wedlug wynalazku, fig. 2 — zawór termostatowy w rzucie bocznym lewym, fig. 3 — zawór termostatowy w polozeniu otwarcia w przekroju osiowym wzdluz linii III—III wedlug fig. 1, fig. 4 — zawór termostatowy w polozeniu zamkniecia w przekroju osiowym podobnie jak na fig. 3, fig. 5 — dzwignie lacznikowa w rzucie per¬ spektywicznym, fig. 6 — dzwignie zwrotna wspól¬ dzialajaca z dzwignia sterujaca w rzucie bocznym, fig. 7 — tuleje zewnetrzna w widoku, fig. 8 — tuleje zewnetrzna w przekroju osiowym wzdluz linii VIII—VIII wedlug fig. 7, fig. 9 — tuleje ze¬ wnetrzna w przekroju osiowym wzdluz linii IX— —IX na fig. 8, fig. 10 — tuleje wewnetrzna w widoku, fig. 11 — tuleje wewnetrzna w przekro¬ ju osiowym wzdluz linii XI—XI wedlug fig. 10, fig. 12 — cylinder termostatu w rzucie bocznym a fig. 13 — cylinder ten w widoku. 40 45 50 55 605 84797 6 Okreslenie „góra" i „górny" odnosza sie w opi¬ sie wylacznie do rysunku i nie wskazuja na po¬ lozenie zaworu w rzeczywistosci.Zawór termostatowy ma górna czesc 1 zawie¬ rajaca cylindryczny korpus 2 o pionowej osi (fig. 2). Cylindryczny korpus 2 ma dwa wreby 3 i 4 usytuowane po przeciwnych stronach osi oraz dwa równolegle wystepy 5 wystajace na zewnatrz z korpusu 2 po obu stronach wrebu 3.Pojedynczy czolowy wystep 6 w postaci plyty stanowiacej jedna calosc z korpusem 2 wystaje na zewnatrz po stronie wrebu 4.Na dolnym koncu korpus 2 ma kolnierz 7, za pomoca którego górna czesc 1 zaworu jest pola¬ czona z dolna czescia 8 zawierajaca pierscieniowa komore 9. Komora 9 jest zaopatrzona w kanal wylotowy 10 i w kanal wlotowy 11. Miedzy kol¬ nierzem 7 a dolna czescia 8 zawierajaca pierscie¬ niowa komore 9. Komora 9 jest zaopatrzona w kanal wylotowy 10 i kanal wlotowy 11. Miedzy kolnierzem 7 a dolna czescia 8 jest zacisnieta czesc obwodowa elastycznej przepony 12 stano¬ wiaca jedna scianke komory 9 i dzialajaca jak zwierciadlo.Przemieszczenie srodkowej czesci przepony 12 jest sterowane za pomoca ruchomych elementów stanowiacych wrzeciono zaworu,, na które skladaja sie zewnetrzna tuleja 13 umieszczona osiowo prze¬ suwnie w cylindrycznym korpusie 2 i prowadzona w nim za pomoca pierscieniowego wystepu 2a znajdujacego sie w dolnej jego czesci.Zewnetrzna tuleja 13 (fig. 7 i 9) korzystnie wy¬ konana z tworzywa sztucznego, jest zaopatrzona w cylindryczny pusty korpus 14 a na górnym kon¬ cu w zewnetrzny pierscieniowy kolnierz 15 prze¬ rwany dwoma przeciwleglymi wrebami 16, 17, któ¬ re znajduja sie miedzy dwiema parami równole¬ glych scianek 16a i 18. Te dwie scianki 18 wy¬ staja promieniowo na zewnatrz poza kolnierz 15 po obu stronach wrebu 17 i wspóldzialaja z wre¬ bem 3 cylindrycznego korpusu 2 slizgajac sie osio¬ wo wzgledem niego. Pierscieniowy kolnierz 15 sta¬ nowi podpore jednego z konców srubowej spre¬ zyny 24, przy czym drugi jej koniec jest oparty o wewnetrzny wystep 2a cylindrycznego korpu¬ su 2.Zewnetrzna tuleja ma na swym górnym koncu dwa wystepy 19 wystajace do góry i zaopatrzone w wykroje 20 otwarte ku górze. Spód cylindrycz¬ nego korpusu 14 tulei 13 stanowi podstawa 21, w której znajduje sie srodkowy otwór 21a.Otwór 21a jest wydluzony poprzecznie w kie¬ runku równoleglym do osi symetrii wykroju 20.Cylindryczna, pusta stopa 22 stanowiaca jedna calosc z podstawa 21 wystaje ku dolowi i ma pierscieniowy kolnierz 23 na swym dolnym kon¬ cu wspóldzialajacy z przepona 12. Kolnierz 23 jest umieszczony w przeponie 12 w pierscieniowym rowku o korzystnym ksztalcie.Wewnatrz zewnetrznej tulei 13 jest umieszczo¬ na wewnetrzna tuleja 25, wytloczona z tworzywa sztucznego (fig. 10 i 11). Wewnetrzna tuleja 25 ma rurowa czesc 26 zaopatrzona w zewnetrzny pier¬ scieniowy kolnierz 27 a u dolu ma podstawe 28, ze srodka której wystaje na zewnatrz rurowy trzon 29. Rurowy trzon 29 ma na swym koncu kolnierz 30 o ksztalcie uzupelniajacym do ksztaltu otworu 21a w podstawie 21 zewnetrznej tulei 13.Umozliwia to umieszczenie wewnetrznej tulei 25 w zewnetrznej tulei 13, 25. Wewnetrzna tuleja 25 jest obciazona sprezyna 31 umieszczona miedzy postawa 21 zewnetrznej tulei 13 a zewnetrznym kolnierzem 27 wewnetrznej tulei 25. W gniezdzie wewnetrznej tulei 25 jest umieszczony termosta¬ towy cylinder 32 znanego typu.Termostatowy cylinder 32 przedstawiony na fig. 12 i 13 wypelniony ciecza niskowrzaca, ma u dolu tlok 33 wysuwajacy sie z niego pod wplywem wzrostu cisnienia czynnika w termostatowym cy¬ lindrze i kapilarnej rurce 35 polaczonej z termo¬ statowym cylindrem 32.Z termostatowego cylindra 32 wystaja do góry dwa równolegle ramiona 34 zaopatrzone w po¬ przecznie przelotowe otwory przedstawione . linia przerywana na fig. 12 i 13.Widelkowa dzwignia 36, wygieta z plyty o ksztalcie litery „U" (fig. 5) jest polaczona wy¬ chylnie z dwoma wystepami 5 cylindrycznego korr pusu 2. Widelkowa dzwignia 36 ma dwie równo¬ legle galezie 37 zaopatrzone w pierwsza pare wspólosiowych otworów 40 na wolnych koncach tych galezi i druga pare wspólosiowych otworów 41 znajdujaca sie w poblizu zebra srodkowego la¬ czacego te dwie galezie 37.Jedna z galezi 37 ma boczny wystep 38 odgiety na zewnatrz wzgledem drugiej galezi 37 pod ka¬ tem 90° i zaopatrzony w otwór gwintowany. Dru¬ ga galaz 37 ma wspólplaszczyznowy wystep 39.W otworze gwintowanym wystepu 39 jest umiesz¬ czona regulacyjna sruba 42 (fig. 2). Wierzcholek sruby 42 jest oparty o górna powierzchnie cylin¬ drycznego korpusu 2, na skutek tego obrót sruby 42 powoduje zmiane polozenia widelkowej dzwigni 36 wzgledem tego korpusu.Poprzeczny czop 43 umieszczony w drugiej pa¬ rze • otworów 41 laczy widelkowa dzwignie 36 z wystepami 5 umozliwiajac ich wzgledne wychy¬ leniu. Ten sam czop 43 jest umieszczony swym koncem w prowadnicy 46 uksztaltowanej w koncu 45a sterowniczej dzwigni 45 polaczonej wychylnie z widelkowa dzwignia 36 za pomoca drugiego po¬ przecznego czopa 44 umieszczonego w pierwszej parze otworów 40 znajdujacych sie w wolnych koncach galezi 37. Widelkowa dzwignia 36 jest osadzona wychylnie w górnej czesci 1 zaworu na czopie 43. - W przedstawionym przykladzie wydluzona pro¬ wadnice 46 stanowi lukowaty zamkniety wykrój, w którym znajduje sie czop 43, korzystnie stanowi ja tez wykrój otwarty lub zaglebienie.Sterownicza dzwignia 45 ma takze podluzny wykrój 47, w którym jest umieszczony trzeci po¬ przeczny czop 48. Czop ten jest osadzony w otwo¬ rach znajdujacych sie w wystajacych ramionach 34 termostatowego cylindra 38 w celu wychylne- go polaczenia tego cylindra ze sterownicza dzwi¬ gnia 45. Konce czopa 48 sa umieszczone w wy¬ krojach 20 znajdujacych sie w wystepach 19 ze¬ wnetrznej tulei 13, wedlug fig. 1. Sterownicza dzwignia 45 ma posredni wystep 49, w którym « 40 45 50 55 6084797 jest umieszczona obrotowo rolka 50. Rolka 50 wspóldziala z blokujaca dzwignia 51, umieszczona wychylnie swym koncem na trzpieniu 52 umoco¬ wanym do czolowego wystepu 6 cylindrycznego korpusu2. » Blokujaca dzwignia 51 przedstawiona oddzielnie na fig. 6, ma krawedz o trzech przyleglych odcin¬ kach A, B i C wspóldzialajacych z rolka 50 ste¬ rowniczej dzwigni 45. Blokujaca dzwignia 51, na swym wolnym koncu ma bocznie wygiety jezyk M 53 usytuowany równolegle do osi trzpienia 52. Na jezyku 53 jest zaczepiona naciagowa srubowa sprezyna 54, przy czym drugi koniec tej sprezyny jest zaczepiony o wystep 39 widelkowej dzwigni 36. Blokujaca dzwignia 51 ma zgiety bocznie jezyk w 55 wspóldzialajacy ze sterownicza dzwignia 45 i blokujacy ja w polozeniu maksymalnego unie¬ sienia (fig. 3), w polozeniu pelnego otwarcia za¬ woru.M Do wolnego konca sterowniczej dzwigni 45 jest przylaczony koniec czlonu sterowniczego, nie przedstawionego na rysunku, na przyklad ciegno gietkie umieszczone w pólsztywnej oslonie w celu umozliwienia dwukierunkowego przeniesienia sie z punktu zdalnego sterowania na dzwignie 45.Polozenie calkowitego zamkniecia zaworu jest przedstawione na fig. 4. W polozeniu tym, prze¬ pona 12 zamyka otwór wlotowego przewodu 11 wewnatrz komory 9. Poczynajac od tego poloze- M nia zaworu, jego otwieranie powoduje wychylenie sterowniczej dzwigni 45 w kierunku ruchu wska¬ zówek zegara (fig. 4). Dzwignia 45 obraca sie do¬ okola czopa 44 o kat ograniczony dlugoscia luko¬ watej prowadnicy 46 znajdujacej sie w tej dzwi- ,_ gni.W czasie tego wychylenia termostatowy cylinder 32 przesuwa sie osiowo o odcinek od odleglosci miedzy osia czopa 48 a osia czopa 44. Ruch ten powoduje przemieszczenie zewnetrznej tulei 13 40 i polaczonej z nia przepony 12 na skutek dziala¬ nia sprezyny 24 i nacisku wywieranego na prze¬ pone 12.Jezeli zawór pracuje w ukladzie grzewczym sa¬ mochodu, przemieszczanie przepony 12 nie po- « winno zasadniczo byc równe przemieszczeniu ter¬ mostatowego cylindra 32, poniewaz gdy zawór jest otwarty wydatek plywu grzewczego, zwykle wody, przeplywajacego przez wymiennik cieplny pod¬ grzewajacy powietrze, jest powiekszony podnoszac io temperature powietrza. Termostatowy cylinder 32 jest skonstruowany i umocowany w taki sposób, ze pod wplywem wzrostu temperatury powietrza opuszczajacego wymiennik, maly tlok 33, który steruje przepona 12 za pomoca wewnetrznej tulei ¦¦ i sprezyny 31, przesuwa sie w kierunku wloto¬ wego przewodu 11 powodujac odpowiednie prze¬ mieszczenie przepony 12 proporcjonalne do zmiany temperatury, w celu przymkniecia otworu prze¬ lotowego zaworu. Wynikowe osiowe przemieszcze- w nie przepony 12 równa sie róznicy miedzy prze¬ mieszczeniami termostatowego cylindra 32 i ma¬ lego tloka 33, poniewaz sprezyna 31 jest dosta¬ tecznie silna, aby uniemozliwic ruch miedzy dwie¬ ma tulejami 13 i25, Hi Poprzez korzystny dobór stosunku przemieszczen termostatowego cylindra 32 i tloka 33 uzyskuje sie dostatecznie male przemieszczenie róznicowe prze¬ pony 12.Za pomoca sterowniczej dzwigni 45 ustala sie przekrój przelotowy zaworu i wydatek cieczy przeplywajacej przez zawór. Z chwila, gdy tem¬ peratura powietrza wyplywajacego z wymiennika wzrosnie, tlok 33 termostatowego cylindra 32 przesunie sie w kierunku zmniejszenia przekroju przelotowego zaworu, za pomoca tulei 25 i 13 oraz sprezyny 31 zmniejszajac wydatek cieczy przeplywajacej przez zawór.W przypadku natomiast obnizenia temperatury powietrza opuszczajacego wymiennik cieplny, na¬ stapi zwiekszenie wydatku cieczy przeplywajacej przez zawór, na skutek czego temperatura tego powietrza wzrosnie. Glebokosc wrebu 20 znajdu¬ jacego sie w wystepie 19 zewnetrznej tulei 13 jest tak obliczona, aby w polozeniu zamkniecia zawo¬ ru, gdy przepona szczelnie dolega do konca wylo¬ towego przewodu 11, czop 48 znajdowal sie na dnie wrebu 20, na skutek czego w tym polozeniu przemieszczenia przepony 12 zaleza zasadniczo od stosunku odleglosci miedzy osiami czopów 48 i 44.Przy tym samym przemieszczeniu sterowniczej dzwigni 45 uzyskuje sie znacznie wieksza sile do¬ cisku przepony do gniazda zaworu, jak w przy¬ padku stosowania krzywki sterowniczej.W koncowej fazie zamykania zaworu, sterowni¬ cza dzwignia 45 oddzialuje bezposrednio na przepone 12, na skutek czego tolerancje wykonaw¬ cze posrednich czesci zaworu nie wplywaja na po¬ lozenie przepony 12 podczas domykania zaworu.W celu zwiekszenia szybkosci przemieszczania przepony 12 w czasie otwierania zaworu lukowa¬ ta prowadnica 46 znajdujaca sie w- sterowniczej dzwigni 45 jest tak zwymiarowana,, ze po wychy¬ leniu tej dzwigni w kierunku otwarcia zaworu poza okreslone jej polozenie, koniec prowadnicy 46 opiera sie o czop 43. Dalszy ruch sterowniczej dzwigni 45 powoduje osiowe przemieszczenie prze¬ pony 12 wzgledem tej dzwigni o wielkosci odpo¬ wiadajacej stosunkowi miedzy odlegloscia osi czo¬ pów 48 i 43 a odlegloscia miedzy osiami czopów 48 i 44.Na skutek tego wzrost przekroju przeplywaja¬ cego zaworu w czasie jego otwierania jest taki sam jak w przypadku otwierania zaworu za po¬ moca krzywki sterowniczej, z ta róznica, ze wplyw tolerancji wykonawczych czesci zaworu na prze¬ krój przeplywowy jest w tym przypadku pomijal- ny.Regulacyjna sruba 42 umieszczona w wystepie 19 widelkowej dzwigni 36 znajduje sie pod dziala¬ niem sprezyny 54 dociskajacej ja do górnej po¬ wierzchni cylindrycznego korpusu 2. Na skutek obrotu sruby 42 zmienia sie katowe polozenie wi¬ delkowej dzwigni 36 wzgledem osi czopa 43. Na skutek tego zmienia sie równiez polozenie czopa 44 osadzonego w widelkowej dzwigni 36 wzgledem cylindrycznego korpusu 2, przy czym sterownicza dzwignia 45 wychyla sie dookola czopa 44 w kie¬ runku zamkniecia zaworu.847«7 9 10 Za pomoca regulacyjnej sruby 42 mozna za¬ mknac zawór w kazdym polozeniu sterowniczej dzwigni 45, przy czym bez tej sruby 42 poloze¬ nie sterowniczej dzwigni 45 w przypadku zamknie¬ tego zaworu zalezaloby od sumy tolerancji lan¬ cucha wymiarowego czesci zaworu.Regulacyjnej sruby 42 uzywa sie korzystnie do regulacji przekroju przeplywowego zaworu, ponie¬ waz na skutek zmiany polozenia czopa 44 zmie¬ nia sie polozenie poczatkowe sterowniczej dzwi¬ gni 45 obracajacej sie wzgledem czopa 43, a tym samym zmienia sie pole przekroju przeplywowego zaworu zwiazane z przemieszczeniem sterowniczej dzwigni 45. Regulacyjna sruba 42 umozliwia usta¬ wienie zaworu na maksymalny przekrój przeply¬ wowy cieczy niezaleznie od tolerancji wykonaw¬ czych czesci zaworu przy polozeniu sterowniczej dzwigni 45.Blokujaca dzwignia 51 wspóldzialajaca ze ste¬ rownicza dzwignia pod obciazeniem sprezyny ma krawedz o profilu umozliwiajacym blokowanie tej dzwigni a tym samym blokowanie zaworu w po¬ lozeniu calkowitego zamkniecia, calkowitego otwarcia i umozliwiajaca ruch tej dzwigni 45 w polozeniach posrednich zaworu, na skutek tego dzwignia ta jest stabilna we wszystkich swych polozeniach i nie wymaga stosowania dodatkowych zewnetrznych urzadzen stabilizacyjnych. Osiaga sie to za pomoca uksztaltowania tej krawedzi w trzy odcinki A, B i C wspóldzialajace z rolka 50 ste¬ rowniczej dzwigni 45 w róznych jej polozeniach.Blokowanie sterowniczej dzwigni 45 osiaga sie za pomoca pojedynczej sprezyny 54, zamiast dwóch oddzielnych sprezyn dzialajacych na widelkowa dzwignie 36 i blokujaca dzwignie 51. Przez zasta¬ pienie sprezyny 54 sprezynami o innej sile mozna zmieniac obciazenie przepony 12 w polozeniu zamkniecia zaworu w celu dostosowania sily do¬ cisku dzialajacej na przepone do cisnienia czyn¬ nika w przewodzie 11 i komorze 9. W znanych za¬ worach tego typu, sile docisku przepony 12 do gniazda zaworu regulowano przez wymiane we¬ wnetrznych sprezyn zaworu, co zmuszalo do sto¬ sowania zaworu o róznych typach zespolów ter¬ mostatowych. Zawór wedlug wynalazku moze byc stosowany "do róznych ukladów grzewczych po do¬ stosowaniu do nich tylko jednej sprezyny 54. PL