Uprawniony z patentu: Ministeriirm fur Verkehrswesen, Berlin (Nie¬ miecka Republika Demokratyczna) Urzadzenie do zabezpieczania samoczynnych sprzegów pojazdów szynowych przed przedwczesnym zaryglowaniem zamka Przedmiotem wynalazku jest urzadzenie do za¬ bezpieczania przed przedwczesnym zaryglowaniem zamka samoczynnych sprzegów pojazdów szyno¬ wych, które to sprzegi zaopatrzone sa w glowice majace sztywne szczeki dla ich wzajemnego lacze¬ nia ksztaltólfrego, przy czym glowica taka za¬ opatrzona j#st z kolei w zamek, dzialajacy jako pionowy z&tófck klinowy i ryglujacy wzajemnie wzgledem siebie polaczone ze soba ksztaltowo glo¬ wice sprzegowe.Znane, dzialajace na zasadzie klina opadowego zamki, skladaja sie na ogól z rygla sprzegowego, wsuwanego w kierunku wzdluznym w glowice sprzegu pojazdu szynowego w celu sprzegania wzglednie rozprzegania pojazdów i ofotaczajacego sie na dolnej powierzchni komory wewnetrznej wymienionej glowicy, z osadzonej wychyinie na tymze ryglu sprzegowym zapadki oraz z przytrzy- mywacza rygla, równiez umieszczonego wewnatrz glowicy sprzegowej i dajacego sie wsuwac wahli- wie w te glowice równolegle do rygla, przy czym prz^trzymywacz ten od swej strony czolowej ma zderzak, siegajacy do obszaru dzialania drugiego sprzegu, wspóldzialajacego z pierwszym, od stro¬ ny tylnej zas, schowanej wewnatrz glowicy, po¬ siada przytrzymywacz przeciwwage oraz zderzak, wspóldzialajacy z wymieniona wyzej, osadzona na ryglu sprzegowym zapadka.Zamek taki posiada poza tym urzadzenie od- ryglowiujace, którego uruchomienie, na przyklad 2 w celu rozsprzegniecia pojazdów, powoduje w pierwszej kolejnosci odryglowanie blokujacych za¬ mek zderzsAw, nastepnie odchylenie rygla sprze¬ gowego do wnetrza glowicy, w polozenie wysprze- 5 gania wzglednie polozenie manewrowe i jego cza¬ sowe przytrzymanie w tym polozeniu az do wy- sprzegniecia polaczonych ze soba ksztaltowo sprzegów, przy czym kazdorazowe ustawienie zamka zasygnalizowane jest wskaznikiem dowol¬ no nego typu.W polozeniu gotowosci do sprzegania rygiel sprzegowy zamków tego typu spoczywa swa dol¬ na krawedzia na przyklad na dnie glowicy, przy czym jego czesc czolowa wystaje poza obrys glo- 15 wicy i w celu umozliwienia wzajemnego zbloko¬ wania obydwóch sprzegów, siega do obszaru dzia¬ lania drugiego sprzegu.Równiez i dajacy sie wsuwac w glowice przy¬ trzymywacz rygla spoczywa swa ulokowana we 20 wnetrzu tej glowicy przeciwwaga na dnie glowi¬ cy, a jego wystajacy poza obrys takowej, usy¬ tuowany od strony czolowej zderzak, równiez sie¬ ga do obszaru dzialania drugiego sprzegu. W tym polozeniu przytrzymywacza równiez i znajdujacy 25 sie na jego tylnym koncu zderzak sluzacy do blo¬ kowania rygla sprzegowego w jego roboczych po¬ lozeniach, znajduje sie poza zasiegiem mozliwosci zderzenia sie z osadzona Wahliwie na ryglu sprze¬ gowym zapadka, ao Z chwila gdy dwie glowice sprzegowe zaczynaja 83 376zblizac sie do siebie w celu wzajemnego sprzeg¬ niecia sie, nastepuje w sprzegach tego typu przede wszystkim zetkniecie sie kazdego z rygli sprzego¬ wych z elementami drugiego sprzegu, przy czym rygiel ten zostaje wcisniety do wnetrza jglowicy sprzegowej. Zanim jeszcze szczeki obydwóch glo¬ wic zazebia sie ze soba tworzac polaczenie ksztal¬ towe, stykaja sie one ze swej strony ze zderza¬ kiem przytrzymywacza rygla i równiez wsuwaja takowy wahliwie do wnetrza glowicy sprzegowej, przy czym inny zderzak znajdujacy sie na tylnym koncu przytrzymywacza i sluzacy do blokowania rygla w polozeniach roboczych, wchodzi dzieki te¬ mu., w strefe dzialania osadzonej wychylnie na rylglu sprzegowym zapadki.Z chwila gdy w trakcie tego procesu sprzegania szczeki glowicy sprzegowej osiagnely pelne po¬ laczenie ksztaltowe, opisany rygiel sprzegowy przekreca .sie pod wlasnym ciezarem w poprzednie polozenie, a jego czesc czolowa na nowo wysuwa sie poza obrys glowicy, dzieki czemu polaczenie ksztaltowe glowic sprzegowych zostaje zablokowa¬ ne. Podczas tej ostatniej fazy sprzegania, wymie¬ niona wyzej zapadka opiera sie o zderzak usy¬ tuowany na tylnym koncu przytrzymywacza rygla, blokujac tym samym osiagniete ustawienie robo¬ cze mechanizmu zamka, odpowiadajace stanowi sprzegniecia pojazdów.Wszystkie te znane zamki dzialajace na zasadzie opadajacego klina maja te wade, ze nie sa zabez¬ pieczone od ujemnych skutków silniejszych zde¬ rzen, towarzyszacych, w wyniku zbyt wysokich szybkosci, spotykaniu sie pojazdów podczas ich sprzegania i doprowadzania sprzegów do polacze¬ nia ksztaltowego.W takich przypadkach moze sie nieraz zdarzyc, ze uderzenie podczas zetkniecia sie \ ¦ jjpprowadza- nia sprzegów powoduje przedwczes^ wahliwe wsuniecie przytrzymywacza rygla do wnetrza glo¬ wicy siprzegowej i tym samym zablokowanie me¬ chanizmu zamka, zanim jeszcze nastapilo wsunie¬ cie do wnetrza tejze glowicy samego rygla sprze¬ gowego pod naciskiem drugiego sprzegu. Takie przedwczesne zablokowanie zamka prowadzi z re¬ guly do nie dojscia do skutku polaczenia po¬ jazdów, albo do odksztalcen lub nawet zniszczenia elementów ryglujacych zamka.Dla wyeliminowania tej wady próbowano juz wykonywac przytrzymywacz rygla z dwóch od¬ dzielnych czesci: zderzaka wsuwanego w glowice oraz osadzonej wahliwie na tymze zderzaku przeciwwagi, zaopatrzonej w odbój wspóldzialaja¬ cy z wymieniona zapadka.W przypadku uderzenia i wynikajacego stad od¬ skoczenia do góry zaopatrzonej we wspomniany odbój przeciwwagi, odbój ten, w mysl zalozen konstrukcyjnych ukladu, mial trafiac od dolu w zapadke, co z kolei mialo zapobiegac blokowaniu mechanizmu zamka.Jednakowoz, obok koniecznosci kosztownego do¬ bierania i dopasowywania wspóldzialajacych ze soba czesci i dodatkowej pielegnacji jeszcze jed¬ nego polaczenia wahliwego, rozwiazanie to ma jeszcze i te wade, ze nie usuwa w pelni niebez¬ pieczenstwa niezamierzonego przedwczesnego za- 376 , * '*• ".-' * blokowania mechanizmu zamka, gdyz w przypad¬ ku opisanego uderzenia moze sie na przyklad zda¬ rzyc, ze razem z zapadka caly przytrzymywacz idzie za ruchem przechylu przeciwciezaru, a wów- 5 czas zapadka spotyka sie czolowo z opisanym od¬ bojem i mimo wszystko nastepuje przedwczesne zablokowanie zamka.Celem wynalazku jest wiec usuniecie wad jakie nadal wykazuje aktualny stan techniki. 10 Zadanie wynalazku polega na stworzeniu takie¬ go zabezpieczenia zamka dla samoczynnych sprze¬ gów pojazdów szynowych opisanego na wstepie typu, które z jednej strony dzialaloby skutecznie w chwili wzajemnego zetkniecia sie sprzegów po- 5 jazdów szynowych podczas ich laczenia, z drugiej zas nie bylo pod zadnym wzgledem zródlem zakló¬ cen nastepujacego po tym procesu sprzegania.W mysl wynalazku zadanie powyzsze zostalo rozwiazane w ten sposób, ze na przyklad na bocz- 0 nej powierzchni znanej, znajdujacej sie wewnatrz glowicy sprzegu i dzwigajacej sworzen przytrzy¬ mywacza rygla scianki dzialowej, miesci sie wy¬ stajacy do wnetrza zawierajacej zamek komory wystep stanowiacy skierowany na przyklad ukos- 1 nie na dól i ku tylowi, w ogólnym ksztalcie pryz¬ matyczny bezpiecznik przytrzymywacza ograniczo¬ ny od dolu powierzchnia odbojowa z korzyscia pochylona plasko ku górze i usytuowana mniej wiecej powyzej srodka ciezkosci przytrzymywacza rygla, gdy jest on w polozeniu gotowosci przed sprzeganiem, sam zas przytrzymywacz, dajacy sie w znany sposób wsuwac wahliwie do wnetrza7 glowicy, posiada wlasna powierzchnie odbojowa, która to powierzchnia we wspomnianym poloze¬ niu gotowosci przytrzymywacza do sprzegania, przylega do tylnej powierzchni odbojowej wymie¬ nionego bezpiecznika i stanowi na przyklad czesc powierzchni wyjecia przytrzymywacza rygla od strony wspomnianej scianki dzialowej, przy czym wyjecie to ograniczone jest w swej dolnej partii kulakowyim zderzakiem, który to zderzak we wspomnianym polozeniu gotowosci przytrzymywa¬ cza do sprzegania zakrywa powierzchnie odbojo¬ wa bezpiecznika.Opisane rozwiazanie wedlug wynalazku ma te zalete, ze podczas zderzen towarzyszacych ope¬ racji sprzegania przytrzymywacza rygla juz nie moze odskoczyc ku górze ani zablokowac przed¬ wczesnie zamek, dzieki czemu operacja sprzega¬ nia moze przebiegac bez przeszkód az • do wzajem¬ nego ksztaltowego polaczenia sie sprzegów i ich zaryglowania w tym polozeniu. .- ¦ Na zalaczonych rysunkach uwidoczniony jest 55 przyklad postaci wykonania przedmiotu wynalaz¬ ku, przy czym fig. 1 przedstawia w przekroju pionowym i czesciowym widoku urzadzenie zabez¬ pieczajace wedlug wynalazku, bedace elementem zamka sprzegu pojazdu szynowego, przy czym za- 0O mek jest ustawiony w polozeniu gotowosci do sprzegania/ fig. 2 przedstawia urzadzenie zabez¬ pieczajace wedlug fig. 1 w polozeniu posrednim podczas sprzegania, na fig. 3 uwidocznione jest to samo urzadzenie w polozeniu odpowiadajacym ,5 ukonczonemu sprzegnieciu, wreszcie na fig. 4 po-5 83 376 6 kazane jest urzadzenie wedlug fig. 1 w przekroju poziomym i czesciowym widoku.Znana jest taka, majaca dwie sztywne szczeki do ksztaltowego laczenia glowica 1 sprzegu, za¬ wiera wewnatrz swej obudowy przebiegajaca w kierunku wzdluznym komore zamkowa 2 dla zamka dzialajacego na zasadzie klina opadowego.Usytuowanie mniej wiecej w srodku sprzegu we¬ wnatrz obudowy glowicy 1 tego sprzegli scianka dzialowa 3 zaopatrzona jest w górnej polowie w sworzen 4, skierowany do wnetrza wspomnianej komory 2 i przeznaczony do osadzenia na nim przytrzymywacza 8 rygla. Ponadto, po tej samej stronie scianki dzialowej 3 wystaje z jej po¬ wierzchni wystep stanowiacy bezpiecznik 5 przy¬ trzymywacza rygla, skierowany na przyklad ukos¬ nie w dól i do tylu i majacy z grubsza ksztalt pryzmatyczny.Wystep ten ograniczony jest od tylu skierowa¬ na w dól i ku tylowi ukosna powierzchnia tyl¬ na 6, od dolu zas powierzchnia odbojowa 7, usy¬ tuowana mniej wiecej powyzej miejsca gdzie znaj¬ duje sie srodek ciezkosci przytrzymywacza 8 ry¬ gla, gdy przytrzymywacz ten jest w polozeniu od¬ powiadajacyim gotowosci zamka do sprzegania, przy czym powierzchnia odbojowa 7 jest z ko¬ rzyscia pochylona plasko do tylu i ku górze.Osadzony w znany sposób na sworzniu 4, prze¬ suwnie w kierunku pionowym, w glowicy 1 zas wahliwie ku jej wnetrzu przytrzymywacz 8 rygla sklada sie w zasadzie z tworzacego jego przednia czesc zderzaka 9 oraz z tylnej czesci w postaci przeciwwagi 10, majacej wyjecie 11, stanowiace miejsce dla oparcia wystepu blokujacego 18 osa¬ dzonej na ryglu sprzegowym 14 wahliwie za po¬ srednictwem lozyska czopowego 16 zapadki 17.Poza tym przytrzymywacz 8 ma od strony scianki dzialowej 3 wybranie 12, w które wchodzi wystajacy z tejze scianki dzialowej 3 bezpiecz¬ nik 5 przytrzymywacza rygla. Ksztalt tego wybra¬ nia 12 jest w zasadzie analogiczny do ksztaltu tylnej partii bezpiecznika 5, przy czym wybra¬ nie 12 ma ze swej strony u dolu wlasna po¬ wierzchnie odbojowa 13 w postaci krzywki, która w polozeniu zamka odpowiadajacym gotowosci do sprzegania zakrywa powierzchnie odbojowa 7 bez¬ piecznika 5 przytrzymywacza rygla.Obok tej powierzchni odbojowej 13 znajduje sie otwór siegajacy az do dolnej krawedzi przytrzy¬ mywacza 8 rygla. W otwór ten wchodzi bezpiecz¬ nik 5 przytrzymywacza rygla w polozeniu zamka odpowiadajacym wsunieciu przytrzymywacza 8 do wnetrza obudowy glowicy sprzegowej 1. Przy tym ustawieniu zamka bezpiecznik 5 przytrzymywacza nie dziala, gdyz krzywkowa powierzchnia odbojo¬ wa 13 znajduje sie wtedy z dala od powierzchni odbojowej 7 bezpiecznika 5.Obok przytrzymywacza 8 rygla znajduje sie w komorze zamkowej 2 dajacy sie wahliwie wsuwac do wnetrza glowicy, równolegle do przytrzymywa¬ cza, znany rygiel sprzegowy 14. Rygiel ten jest to w zasadzie plyta, która podczas gotowosci zamka do sprzegania spoczywa od przodu swa plaszczyzna dolna, od tylu zas swa krzywizna toczna 15 na dnie glowicy 1 sprzegu, przy czym w polozeniu tym partia czolowa rygla wystaje poza obrys glo¬ wicy 1 i siega do obszaru dzialania drugiego sprzegu, przeznaczonego do polaczenia z pierw¬ szym. W górnej swej polowie rygiel 14 ma uloiy- 5 skowanie czopowe 16, które stanowi wahliwe osa¬ dzenie zaopatrzonej w kulak blokujacy 18 zapad¬ ki 17 znanego typu.Do wysprzegania wzglednie do ustawiania zam¬ ka w polozeniu manewrowym sluzy walek odblo¬ kowujacy 19, zaopatrzony w podnosnik 20 rygla, przeznaczony do odsuwania blokujacych zaimek odbojów oraz do nastepujacego po tym wahliwe- go wsuwania rygla 14 do glowicy. Podnosnik 20 sprzegniety jest przy tym z walem uruchamiaja¬ cym zamek za posrednictwem znajdujacego sie w obrebie ruchu obrotowego tegoz podnosnika 20, dowolnie uksztaltowanego mechanizmu wolnego kola o ograniczonym ruchu. Na fig. 1 przedsta¬ wiony jest zamek dzialajacy na zasadzie klina opadowego i zaopatrzony w urzadzenie wedlug wynalazku, zabezpieczajace ten zamek przed jego przedwczesnym zablokowaniem w polozeniu goto¬ wosci do sprzegania. W tym ostatnim polozeniu spoczywa rygiel 14 swa dolna plaszczyzna i swa krzywizna toczna 15 na dnie obudowy glowicy 1, a jego wystajaca z obrysu glowicy partia siega do obszaru dzialania drugiego, przeznaczonego do po¬ laczenia z pierwszym sprzegu.Osadzona wahliwie w lozysku 16 i zaopatrzona od tylu w kulak blokujacy 18 zapadka 17 opiera sie o odbój rygla 14 i w tym polozeniu kulak blo¬ kujacy 18 jest jeszcze poza zasiegiem wyjecia 11 rygla 8, dajacego sie wsuwac wahliwie do glowi¬ cy równolegle do rygla 14 przytrzymywacza 8.Przytrzymywacz 8 zajmuje pod dzialaniem swej przeciwwagi 10 pokazane na rysunku polozenie, w którym wspiera sie on swoja powierzchnia od¬ powiadajaca powierzchni tylnej 6 na bezpieczni¬ ku 5 przytrzymywacza, stanowiac ograniczeni? wybrania 12, przy czym jego znajdujaca sie w dolnej czesci wybrania 12 kulakowa powierzchnia odbojowa 13 zakrywa powierzchnie odbojowa 7 bezpiecznika 5 przytrzymywacza rygla.W przypadku gdy w tym polozeniu zamka wy¬ stepuja podczas operacji sprzegania pojazdów sily masowe, które moglyby spowodowac niezamierzo¬ ne podrzucenie do góry przytrzymywacza 8 rygla, a co za tym idzie przedwczesne zablokowanie zamka z wszystkimi stad wynikajacymi ujemnymi konsekwencjami, wówczas zaczyna dzialac bez¬ piecznik 5 przytrzymywacza rygla, gdyz zakrywa¬ jaca powierzchnie odbojowa 7 druga powierzchnia odbojowa 13 zapobiega temu ruchowi, wyklucza¬ jac tym samym niebezpieczenstwo przedwczesne¬ go zablokowania zamka.Podczas operacji sprzegania, najpierw rygiel 14 zostaje w znany sposób wsuniety wahliwie do wnetrza obudowy glowicy 1 sprzegu, przy czym zapadka 17 opiera sie na przytrzymywaczu 8 ry¬ gla, poza zasiegiem mozliwosci zaczepienia swym kulakiem blokujacym 18 o wyjecie 11, jak to po¬ kazano na fig. 2.W dalszym przebiegu ksztaltowego laczenia sie ze soba glowic sprzegów, nastepuje w koncu wsu¬ niecie przez drugi sprzeg zderzaka 9 do glowicy 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6083 376 i wahliwe wepchniecie tamze przytrzymywacza 8 rygla, w wyniku czego przeciwwaga 10 razem ze swym wyjeciem zaczepowym 11 dostaje sie w za¬ sieg majacego na celu zablokowanie zamka, dzia¬ lania kulaka 18 zapadki 17.Podczas tych zabiegów równiez i powierzchnia odbojowa 13, która dotychczas zakrywala po¬ wierzchnie odbojowa 7 bezpiecznika 5 przytrzy¬ mywacza rygla zostaje wylaczona z dzialania, dzie¬ ki czemu przytrzymywacz 8 uzyskuje swobode ru¬ chu, stosownie do warunków sprzegania.Pod koniec zabiegu laczenia ksztaltowego glo¬ wic sprzegów ze soba, rygiel 14 sprzegu powraca do swego polozenia wyjsciowego, doprowadzajac zarazem do zaczepienia kulaka blokujacego 18 za¬ padki 17 o wyjecie zaczepowe 11 przytrzymywa¬ cza 8, wskutek czego, jak to pokazano na fig. 3, zamek osiaga swe polozenie odpowiadajace pelne¬ mu sprzegnieciu, a polaczenie ze soba obydwóch sprzegów zostaje zabezpieczone.Odbezpieczenie zamka odbywa sie w znany spo¬ sób przez wprawienie walu uruchamiajacego sprzegu w ruch obrotowy, w wyniku czego pod¬ nosnik 20 rygla osadzony na walku odblokowuja¬ cym 19 najpierw wychyla zapadke 17 z jej poloze¬ nia blokowania pokazanego na fig. 3, a nastepnie przesuwa rygiel sprzegowy 14 w jego polozenie posrednie, pokazane na fig. 2. W tym ostatnim po¬ lozeniu moga juz glowice sprzegów rozlaczyc sie, po czym zamek powraca wreszcie do pokazanego na fig. 1 polozenia gotowosci do ponownego sprzegania. 8 PL