PL81651B1 - - Google Patents

Description

Uprawniony z patentu: Bayer Aktiengesellschaft, Leverkusen (Republi¬ ka Federalna Niemiec) Srodek owadobójczy i grzybobójczy Przedmiotem wynalazku jest srodek owadobójczy i grzybobójczy, zawierajacy jako substancje czyn¬ na nowe estry organiczne kwasu fosforowego.Znane jest z holenderskiego opisu patentowego nr 68/6844 dzialanie owadobójcze i grzybobójcze zwiazku o wzorze 2.Stwierdzono, ze nowe estry organiczne kwasu fo¬ sforowego o wzorze ogólnym 1, w którym Rx ozna¬ cza rodnik metylowy lub etylowy, R2 oznacza niz¬ szy rodnik alkilowy, X oznacza nizsza grupe alko- ksylowa, nizsza grupe alkilotio, nizsza grupe alki- losulfinylowa, nizsza grupe alkoksykarbonylowa, grupe nitrowa lub rodnik fenylowy, Y oznacza a- tom chlorowca lub rodnik alkilowy i m oznacza liczbe 0, 1 lub 2, odznaczaja sie dzialaniem owa¬ dobójczym i grzybobójczym.Substancje czynne wedlug wynalazku maja bu¬ dowe analogiczna do budowy zwiazku podanego w holenderskim opisie patentowym lecz znacznie przewyzszaja go skutecznoscia dzialania. Niszcza one skutecznie owady i dlatego mozna je stosowaae do zwalczania róznych owadów o narzadach gebo¬ wych ssacych, klujacych i gryzacych oraz szkodli¬ wych pasozytów roslin. Zwlaszcza skuteczne oka¬ zuja sie w zwalczaniu szkodników upraw rolni¬ czych takich jak gatunki Coleoptera, Lipidoptera, Hemiptera, Orthoptera, Izoptera i Diptera, prze- dziurkowate i szkodliwe nicienie znajdujace sie w glebie. Wlasciwosci te umozliwiaja stosowanie ich 10 15 20 30 jako srodków ochrony roslin przed wymienionymi szkodnikami.Substancje czynne wedlug wynalazku odznacza¬ ja sie doskonalym dzialaniem sladowym na owady zagrazajace zdrowiu oraz szkodniki magazynów zbo¬ zowych, takie jak muchy, mszyce, moskity i ko¬ mary. Wykazuja one równiez doskonale dzialanie grzybobójcze i hamu.ia rozwój bakterii i grzybów porazajacych rosliny i dlatego w szerokim' zakre¬ sie mozna je stosowac do zwalczania róznych cho¬ rób roslin.Jako srodki grzybobójcze mozna je stosowac do zwalczania grzybic wywolanych przez Archimycetes, Phycomycetes, Ascomycetes, Basidiomycetes, Fun- gi imperfecti i inne bakterie. Szczególnie skutecz¬ ne sa przy zwalczaniu bakterii wywolujacych cho¬ roby ryzu, drzew owocowych i jarzyn.Zwiazki wedlug wynalazku wykazuja doskonala skutecznosc biologiczna w bardzo szerokim zakresie uzytkowym, co umozliwia ich stosowanie zarówno jako srodków owadobójczych jak i grzybobójczych.Ponadto poniewaz nie zawieraja zadnych szkodli¬ wych ciezkich metali nie ma niebezpieczenstwa u- trzymywania sie pozostalosci trucizny w produktach rolniczych. Nie sa tez tak silnie toksyczne jak Pa- rathion i podobne preparaty, co umozliwia ich sto¬ sowanie jako chemikalii rolniczych.Nowe organiczne estry kwasu fosforowego o wzo¬ rze 1, mozna wytworzyc bez trudnosci przez reak¬ cje zwiazku o wzorze 3, ze zwiazkiem o wzorze 8165181651 3 4 Hal-CH2CH2-0-K2, w których R1. R 2, X, Y i m ma¬ ja wyzej podane znaczenie, M1 oznacza atom me¬ talu lub amon i Hal oznacza atom chlorowca.W reakcj tej R1 oznacza np. rodnik metylowy lub etylowy, R2 oznacza np. rodnik metylowy, ety¬ lowy, n-propylowy, izo-propylowy, n-butylowy, izo- -butylowy, H-rzed-butylowy i III-rzed-butyIowy, korzystnie metylowy, etylowy, n-propylowy, izo¬ propylowy lub n-butylowy, oznacza korzystnie X grupe nitrowa, rodnik fenylowy, grupe metylotio, etylotio, metylosulfinylowa i etoksykarbonylowa, Y oznacza atom chloru, bromu lub fluoru lub nizsze grupy alkilowe podane dla R2, zwlaszcza atom chlo¬ ru lub rodnik metylowy.Przykladowo stosuje sie nastepujace tiofosforany O-alfcilo-o-fenylowe o podstawionym fenylu przed¬ stawione wzorem 3. 0-etylo-0-(4-metoksyfenylo)- -iurfosfejran potasowy, 0-etylo-0-(2-metoksyfenylo)- tiofósforan potasowy, 0-etylo-0-(2-metylo-4-mety- lotiofenylo)-tiofosforan potasowy, 0-etylo-0-(4-me- tylotio-fenylo)-tio£osforan potasowy? 0-etylo-Or(3- metylo-4-metylotiofenylo)-tiofosforan potasowy, O- -metylo-0-(3-metylo-4-metylotiofenylo)jtiofosforan potasowy, 0-etylo-0-(3,5-dwumetylo-4-metylotiofe- nylo)-tiofosforan potasowy, 0-etylo-0-(2-chlóro-4- -metylotiofenylo)-tiofosforan potasowy, O-etylo-O- (4-metylosulfinylofenylo)-tiofosforan potasowy, O- -etylo-O- (2-metylo-4-metylosulflnylofenylo) -4iofo- sforan potasowy, 0-etylo-0-(3-metylo-4-metylo-sul- finylofenylo)-tiofosforan potasowy, 0-etylo-0-(2-eto- ksykarbonylofenylo)-tiofosforan potasowy, O-etylo- -0-(4-etoksykarbonylo-fenylo)-tiofosofran potasowy, 0-etylo-0-(2-fenylofenylo)-tiofosforan potasowy, 0-etylo-0-(4-fenylofenylo)-tiofosforan potasowy, O- ^etylo-0-(2-nitrofenylo)-tiofosforan potasowy, O- -etylo-0-(4-nitrofenylo)-tiofosforan potasowy, O- -etylo-0-(2-nitro-4-metylofenylo)-tiofosforan potaso¬ wy, 0-etylo-0-(2-chloro-4-nitrofenylo)-tiofosforan potasowy, 0-etylo-0-(3-metylo-4-nitrofenylo)-tiofo- sforari potasowy. Mozna tez stosowac zamiast po¬ danych soli potasowych fenylotiofosforany sodu i amonu.Jako»halogenki 2-alkoksyetylowe o wzorze ogól¬ nym Hal-CH2-CH2-0-R2 mozna stosowac: bromek 2-metoksyetylu, bromek 2-etoksyetylu, bromek 2-n- -(lub izo)-propoksyetylu i bromek 2-n-butoksyetylu.Zamiast podanych bromków 2-alkoksyetylowych mozna tez stosowac odpowiednie chlorki 2-alkoksy- etylowe h$b jodki 2-alkoksyetylowe.Reakcje korzystnie prowadzi sie w srodowisku rozpuszczalnika lub rozcienczalnika. Jako rozpusz¬ czalniki lub rozcienczalniki korzystnie stosuje sie weglowodory alifatyczne i aromatyczne, ewentual¬ nie chlorowcowane, np. benzyne, chlorek metylenu, chloroform, czterochlorek wegla, benzen, chloro- benzen, toluen i ksylen, etery, np. eter etylowy, bu¬ tylowy, dioksan i czterowodorofuran, nizej wrzace alkohole i ketony, np. metanol, izo-propanol, ace¬ ton, metyloetyloketon, metyloizopropyloketon i me¬ tyloizobutyloketon. Mozna równiez stosowac nizsze nitryle alifatyczne, np. acetonitryl, propionitryl.Reakcje mozna prowadzic w szerokim zakresie temperatur, na ogól w przedziale od —20°C do temperatury wrzenia mieszaniny reakcyjnej, ko¬ rzystnie w temperaturze 0—100°C i korzystnie pod cisnieniem atmosferycznym, chociaz mozna ja rów¬ niez prowadzic pod cisnieniem obnizonym lub pod¬ wyzszonym. Stosowane jako zwiaoaki wyjsciowe tio¬ fosforany O-alkilo-O-fenylowe o podstawionym fe- 5 nylu mozna wytworzyc w znany sposób, np. przez reakcje chlorku O-alkilo-O-fenylotiofosforylu o podstawionym fenylu z wodorotlenkiem metalu al¬ kalicznego. Tak otrzymany O-alkilo-O-fenylotiofo- sforan o podstawionym fenylu mozna stosowac po jego wydzieleniu lub tez bez wstepnego wydziela¬ nia poddac reakcji z halogenkiem 2-alkoksyetylu w celu otrzymania zadanego produktu o wzorze ogól¬ nym 1.Zwiazki wedlug wynalazku mozna tez wytworzyc przez reakcje zwiazku o wzorze 4 ze zwiazkiem o wzorze 5 w których R1, R2, X, Y i m maja zna¬ czenie podane przy wzorze 1, Hal oznacza atom chlorowca, M2 oznacza atom wodoru, atom metalu lub amon.Jako halogenki estrów 0-alkilowo-S-(-alkoksy- etylowych) kwasu triofosforowego o wzorze 4 sto¬ sowane do tej reakcji mozna wymienic: chlorek kwasu 0-metylo-S-(2-etoksyetylo) kwasu tiofosfo- rowego* chlorek kwasu 0-etylo-S-(2-metoksyetylo)- -tiofosforowego, chlorek kwasu 0-etylo-S-(2-eto- ksyetylo)-tiofosforowego, chlorek kwasu O-etylo-S- -(2n-propoksy lub 2-izo-propoksyetylo)-tiofosforo- wego, chlorek kwasu 0-etylo-S-(2-n^butoksyetylo)- tiofosforowego.Jako fenole, które stanowia zwiazki wyjsciowe o wzorze ogólnym 5 mozna stosowac przykladowo na¬ stepujace zwiazki: 2-metoksyfenol, 4-metoksyfenol, 4-metylotiofenol, 4-metylotio-2-krezol, 4-metylotio- -3-krezol, 4-metylotio-3,5-ksylenol, 4-etylotiofenol, 2-chloro-4-metylotiofenol, 4-metylosulfinylo-fenol, 4-metylosulfinylo-2-krezol, 2-nitrofenol, 4-nitrofe- nol, 4-nitro-3-krezol, 2-chloro-4-nitrofenol, 2-nitro-4 -krezol, 4-metoksykarbonylofenol, 2-fenylofenol, 4- -fenylofenol.Powyzsza reakcje jak i poprzednio opisana pro¬ wadzi sie korzystnie w srodowisku rozpuszczalni¬ ka lub rozcienczalnika i w miare potrzeby w obec¬ nosci substancji wiazacej kwas. Jako substancje wiazace kwas mozna stosowac weglany, kwasne we¬ glany i alkoholany metali alkalicznych np. K2C03 NaHC03, Na2C03, metylany i etalany potasu i so¬ du i alifatyczne, aromatyczne i heterocykliczne trzeciorzedowe aminy, np. trójetyloamine, dwuety- loaniline i pirydyne. W przypadku nie stosowania substancji wiazacej kwas zadany produkt mozna wytworzyc otrzymujac wstepnie sól, korzystnie sól metalu alkalicznego, np. sodowa, potasowa lub amo¬ nowa odpowiedniego fenolu i nastepnie reagujac te sól z jednohalogenkiem dwuestru kwasu fosforowe¬ go. Stosowac mozna szeroki przedzial temperatur, na ogól zawarty miedzy temperatura —20°C i tem¬ perature wrzenia mieszaniny reakcyjnej, korzyst¬ nie przedzial 0—100°C.Przyklady I—III blizej wyjasniaja sposób wyt¬ warzania zwiazków stanowiacych substancje czyn¬ na srodka wedlug wynalazku.Przyklad I. Rozpuszcza sie 28 g wodorotlen¬ ku potasu w 150 ml wody, po czym dodaje sie 250 ml dioksanu. Nastepnie w temperaturze 30—40°C wkrapla sie 74 g chlorku kwasu 0-etylo-0(4-mety- 15 20 15 30 35 40 45 50 55 6081651 6 lotio-3-metylofenylo)-triosfosforowego, po czym ciek¬ la mieszanine miesza sie w temperaturze 70°C w ciagu 2 godzin. Dioksan i wode oddestylowuje sie pod zmniejszonym cisnieniem, a pozostalosc roz¬ puszcza w wodzie. Do tego roztworu dodaje sie ben¬ zen i nastepnie wytrzasa. Warstwe wodna odparo¬ wuje sie, pozostalosc rozpuszcza w acetonie i od¬ sacza sól nieorganiczna. Po oddestylowaniu aceto¬ nu otrzymuje sie 58 g surowych krysztalów soli po¬ tasowej kwasu 0-etylo-0-(4-metylotio-3-metylofe- ny]o)-tiofosforowego o wzorze 6.Przyklad II. Rozpuszcza sie 31,6 g soli pota¬ sowej kwasu 0-etylo-0-(4-metylotio-3-metylofeny- lo)-tiofosforowego, do tego roztworu wkrapla sie 16 g bromku 2-etoksyetylu i mieszanine miesza sie w ciagu 4 godzin w temperaturze 70°C. Utworzone nieorganiczne sole odsacza sie i oddestylowuje al¬ kohol. Pozostalosc rozpuszcza sie w benzenie, prze¬ mywa wode i 1% weglanem sodu, po czym odwad¬ nia sie i oddestylowuje benzen. Pozostalosc desty¬ luje sie pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 25 g estru 0-etylowo-0-(4-metylotio-3-metylofeny- lowo<-S-)2-etoksyetylowego) kwasu tiofosforowego o wzorze 7. Temperatura wrzenia: 176—183°C (0,2 mmHg; n£ = .1,5.489.......Przyklad III. Rozpuszcza sie 14 g metylotio- 5 fenolu w 150 ml benzenu i dodaje sie 10,1 g trój- etyloaminy. Nastepnie przy mieszaniu w tempera¬ turze ponizej 16°C, dodaje sie 23,3 g chLorfeu estru Q-etylowo-S-(2-etoksyetylowego) kwasu tiofosforo¬ wego. Po zakonczeniu wkraplania miesza sie jesz- io cze przez pewien czas w temperaturze pokojowej i nastepnie mieszanine reakcyjna ogrzewa sie przy mieszaniu do temperatury 60—65°C. Po zakoncze¬ niu reakcji otrzymana mieszanine przemywa sie woda, l°/o kwasem solnym i l«/o roztworem wegla- i5 nu sodu. Usuwa sie wode z mieszaniny reakcyjnej przez suszenie bezwodnym siarczanem sodu i od¬ destylowuje sie benzen.Pozostalosc destyluje sie pod zmniejszonym cis¬ nieniem otrzymujac 24 g estru 0-etylowo-0-(4-me- 20 tylotiofenylowo-S-(2-etoksyetylowego) kwasu tio¬ fosforowego o wzorze 8. Temperatura topnienia: 165—168°C/0,1 mmHg; n*J = 1.5470. W analogicz¬ ny sposób otrzymuje sie zwiazki zestawione w tab¬ licy 1.Tablica 1 Zwiazki o wzorze ogólnym 1 Zwia¬ zek nr 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 R1 1 2 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 R2 | 3 C2H5 izo-C3H7 QiH5 izo-C3H7 CH3 C2H5 n-CaH7 izo-C3H7 n-C4H9 C2H5 izo-C3H7 C2H5 C2H5 n-C3H7 izo-C3H7 C2H5 izo-C3H7 C2H5 iZO-CgH-y C2H5 n-C3H7 C2H5 C2H5 X J 4 4-CH30- 4-CH30- 2-CH30- 2-CHaO- 4-CHjS- 4-CH3S- 4-CH3S- 4-CH3.S- 4-CH3S- 4-CH3S- 4-CH3S- 4-CH3S- 4-CH3S- 4-CH3S- 4-CH3S- 4-CH3S- 4-CH3S- 4-C2H5S- 4-C2H5S- 4-CHjS- 4-CHaS- 4-CH3S(0)- 4-_CH3S(0)- Y | 5 H H H H H H H H H 2-CH3 2-CH3 3-CH3 3-CH3 3-CH3 3-CH3 3,5(CH3)2 3,5(CH3)2 H H 2-C1 2-C1 H 3-CH3 Parametry fizyczne temperatura wrzenia | 6 162—167°C/0,1 mm Hg 165—171°C/0,15 mm Hg 160—167°C/0,1 mm Hg 162—165°C/0,1 mm Hg 163—169°C/0,15 mm Hg 165—168°C/0,1 mm Hg 160—168°C/0,07 mmHg 160—165°C/0,07 mmHg 162—169°C/0,06 mm Hg 174^180°C/0,15 mm Hg 178—182°C/0,25 mm Hg 176—183°C/0,2 mm Hg 163—167°C/0,05 mm Hg 160—165°C/0,07 mm Hg wspólczynnik zalamania i j 7 1 nJJ = 1,5173 nj =1,5123. n*J= 1,5183 ng=* 1,0150 n*J = 1,5531 n*° = 1,540TJ n*° = 1,6393 1$ = 1,5391 n*J = 1,5357 n*° = 1,5450 n^= 1,5391 n£ = 1,5600 nJJ = 1,5489^ ng = 1,5429 n^° = 1,5410 n*J -1,543* njj = 1543981651 cd. tablicy 1 1 1 . 24 -25; : 27 26 .' 28 29 30 31 31- 33 34 ¦* ¦ 36 37 38 39 . 40 41 42 43 44 ""45 46 47 2 C2H5 CzH5 CH3 G2*|5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 £2H5 ^2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 ^2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 C2H5 3 C2H5 CH3 C2H5 izo-C3H7 C2H5 izo-C3H7 C2H5 izo-C3H7 C2H5 izo-G3H7 C2H5 n-C3H7 izo-C3H7 C2H5 izo-C3H7 C2H5 izo-C3H7 CH3 C2H5 n-C3H7 izo-C3H7 n-C4H9 C2H5 izo-C3H7 4 4-CH3S(0)- 4-N02 4-N02 4-N02 4-N02 4-N02 4-N02 4-N02 2-N02 2-N02 2-N02 2-N02 2-N03 4-C2H5OC(0)- 4-C2H5OC(0)- 2-C2H5OC(0)- 2-C2H5OC(0)- 4-fenyl 4-fenyl 4-fenyl 4-fenyl 4-fenyl 2-fenyl 2-fenyl 5 2-CH3 H H H 3-CH3 3-CHs 2-Cl 2-Cl H H 4-CH3 4-CH3 4-CH3 H H H H H H H H H H H 6 165—170°C/0,1 mm Hg 176—181°C/0,08 mm Hg 175—180°C/0,15 mm Hg 161—166°C/0,1 mm Hg 154^157°C/0,1 mm Hg 155—158°C/0,2 mm Hg 190—194°C/0,1 mm Hg 190—198°C/0,12 mm Hg ¦193—1-97°C/0,15 mm Hg 177—181°C/0,15 mm Hg 175—179°C/0,15 mm Hg 7 n™ = 1,5431 n™ = 1,5378 nJJ = 1,5312 nJJ = 1,5271 n^J = 1,5259 nj* = 1,5132 nJJ = 1,5110 ng = 1,5672 nj£ = 1,5620 n^° = 1,5610 n*J = 1,5594 n^J = 1,5520 Srodek owadobójczy i grzybobójczy wedlug wy¬ nalazku mozna po zmieszaniu w sposób znany w technice rolniczej z róznymi obojetnymi, gazowy¬ mi, cieklymi lub stalymi rozcienczalnikami i/lub nosnikami ewentualnie dodatkowo z substancjami pomocniczymi, np. substancjami powierzchniowo czynnymi, emulgatorami, dyspergatorami, substan¬ cjami nadajacymi rozlewnosc i substancjami przy¬ czepnymi stosowac w róznych postaciach. Jako ga¬ zowe rozcienczalniki i/lub nosniki stosuje sie np. freon i inne substancje aerozolujace bedace gazami w warunkach normalnych. Jako ciekle rozcienczal¬ niki lub nosniki stosuje sie wode, rozpuszczalniki organiczne jak weglowodory, np. ksylen, toluen, benzen, dwumetylonaftalen, aromatyczne frakcje ropy naftowej, chlorowane weglowodory aroma¬ tyczne lub alifatyczne, np. chlorobenzen, chlorome- tylen, chloroetylen, czterochlorek wegla, weglowo¬ dory alifatyczne, np. benzyne, cykloheksan i para¬ finy, alkohole np. metanol, propanol i butanol, ketony, np. aceton, metyloetyloketom i cykloheksa- non, rozpuszczalniki polarne, np. acetonitryl, dwu- metyloformamid i sulfotlenek dwumetylowy.Jako stale rozrzedzalniki lub nosniki stosuje sie np. sproszkowane naturalne substancje mineralne jak atapulgit, glina, kreda, talk, kaolin, montmo- rylonit, ziemia okrzemkowa i weglan wapnia oraz sproszkowane syntetyczne substancje nieorganicz¬ ne, np. kwas krzemowy o wysokim stopniu roz¬ drobnienia, tlenek glinu i krzerniiany. Jako sub- 40 45 50 stancje pomocnicze mozna stosowac niejonowe lub anionowe substancje powierzchniowo czynne lub emulgatory jak estry kwasów tluszczowych i poli- tlenku etylenu, etery alkoholi alifatycznych i poli- tlenku etylenu, etery alkiloarylowopoliglikolowe, alkilosulfoniany i arylosulfoniany i substancje dy¬ spergujace, np. lignine, lugi posiarczynowe i me¬ tyloceluloze. W zaleznosci od potrzeby substancje czynne wedlug wynalazku mozna stosowac razem z innymi chemikaliami rolniczymi jak insektycydy, nematocydy, fungicydy, wlacznie z antybiotykami, herbicydy, regulatory wzrostu roslin, nawozy i pre¬ paraty nawozowe.Srodki owadobójcze i grzybobójcze wedlug wy¬ nalazku zawieraja 0,1—95% korzystnie 0,5—90% wagowych substancji czynnej. Stezenie substancji czynnej zalezy od rodzaju preparatu, sposobu, obiektu, czasu i miejsca stosowania oraz stopnia zakazenia. Substancje czynna stosuje sie sama lub 55 w postaci dowolnego preparatu znanego w prakty¬ ce rolniczej np. w postaci preparatu cieklego, cie¬ czy do emulgowania, koncentratu emulsji, proszku zwilzalnego, proszku rozpuszczalnego, preparatu oleistego, aerozolu, pasty, srodka do odymiania, 60 preparatu do opylania, ziaren inkrustowanych, ta¬ bletek, granulatów i srutu.Srodki owadobójcze i grzybobójcze wedlug wy¬ nalazku mozna nanosic na szkodliwe owady i/lub bakterie patogenne lub miejsca w których wyste- 65 puja takie szkodliwe owady i/lub patogenne bak-¦*¦ 81651 » terie bezposrednio lub za. pomoca odpowiedniego urzadzenia, stosujac dowolny sposób jafc opryski¬ wanie mglawicowe, rozsiewanie, opylanie, opylanie mglawicowe, rozsiewanie proszków, rozsiewanie czastek, mieszanie, odymianie, rozpryskiwanie lub pokrywanie proszkiem. Mozna tez stosowac tak zwany sposób Ultra Low Volume, umozliwiajacy stezenie substancji czynnej wynoszace 95 — 100°/o.W praktycznym uzyciu stezenie substancji czyn¬ nej w gotowych preparatach z wyzej podanych po¬ wodów moze wahac sie w szerokich granicach. Ko¬ rzystnie stezenie substancji czynnej wynosi 0,0001 — 2O0/o, zwlaszcza 0,001—S^/o wagowych. Srodki owadobójcze i grzybobójcze wedlug wynalazku na¬ nosi sie w ilosci 15—1000 g/lOa korzystnie w ilosci 40—600 g/10 a, w przeliczeniu na substancje czyn¬ na. Podane ilosci mozna jednak, w zaleznosci od potrzeby, zmniejszyc lub zwiekszyc.Sposób przyrzadzania srodka wedlug wynalazku wyjasniaja przyklady IV — VII.Przyklad IV. Sporzadza sie proszek zwilzal- ny przez zmieszanie i zmielenie 15 czesci zwiazku nr 13, 80 czesci ziemi okrzemkowej i kaolinu i 5 czesci emulgatora („Runnox", produkt Tono Koga- ku Kogyo Kabushiki Kaisha). Proszek ten nanosi sie po rozcienczeniu go woda.Przyklad V. Przygotowuje sie preparat emul¬ syjny przez zmieszanie 30 czesci zwiazku nr 23, 30 czesci ksylenu, 30 czesci „Kawakazolu" (produkt Kawasaki Rasei Kogyo Kabushiki Kaisha) i 30 cze¬ sci emulgatora „Sarpol" (produkt Toho Kagaku Kogyo Kobushiki Kaisha). Emulsje nanosi sie po rozcienczeniu woda.Przyklad VI. Miesza sie najpierw 10 czesci zwiazku nr 26, 10 czesci bentonitu, 78 czesci zeekli- tu i 2 czesci sulfonianu ligniny, nastepnie calosc miesza sie dokladnie z 25 czesciami wody. Miesza¬ nine przerabia sie w granulatorze-wytlaczarce na czastki o srednicy 375—750, które suszy sie w tem¬ peraturze 40—50°C.Przyklad VII. Miesza sie i miele 2 czesci zwiazku nr 44 i 98 czesci mieszaniny talku i glinu.Takotrzymany preparat w postaci proszku jest go¬ towy do uzycia.Ponizsze przyklady wyjasniaja sposób stosowania oraz skutecznosc srodka wedlug wynalazku.Przyklad VIII. Próba na skutecznosc prze¬ ciwko dwuwylegowemu Chilo suppressalis. Przygo^ towanie preparatu. Rozpuszczalnik: 3 czesci wago¬ we dwumetyloformamidu; emulgator: 0,1 czesci wagowej eteru alkiloarylowopoliglikolowego.Miesza stie 1 czesc wagowa substancji czynnej z podana iloscia rozpuszczalnika i podana iloscia emulgatora i otrzymana mieszanine rozciencza sie woda do uzyskania zadanego stezenia substancji czynnej. Pedy ryzu wsadzone w doniczce o sred¬ nicy 12 cm zakaza sie masa jajowa dwuwylegowe- go Chilo suppressalis. Po 7 dniach od wylegu opry¬ skuje sie mglawicowo rozcienczona ciecza do emul¬ gowania o zadanym stezeniu substancji czynnej, W ilosci 40 ml. cieczy na doniczke i tak traktowa¬ ne doniczki wstawia sie na 3 dni do szklarni. Lo¬ dygi traktowanych pedów ryzu bada sie pojedyn¬ czo w celu ustalenia zywych i martwych gasiennic i oblicza sie smiertelnosc. Wyniki prób podane sa w tablicy 2.Tablica 2 Wyniki próby ha skutecznosc przeciwko dwuwylegowemu Chilo suppressalis Zwiazek nr 1 3 5 6 7 8 9 13 14 15 22 23 27 34 37 42 43 44 46 Qipterex znany produkt porównawczy Próba kontrolna nietraktowane Smiertelnosc w % aktywne stezenie substancji i czynnej 250 ppm 100 100 100 100 95,9 100 100 100 100 100 100 100 100 94,1 89,7 86,4 90,4 100 100 95 0 100 ppm 1 81,7 92,9 100 100 0 Przyklad IX. Próba na skutecznosc przeciw¬ ko larwom Tabak saateule. 45 Liscie slodkiego ziemniaka zanurza sie do pre¬ paratu emulsyjnego o przewidzianym stezeniu wy¬ konanego wedlug poprzedniej próby, osusza sie na powietrzu i umieszcza sie w naczynku Petriego o srednicy 9 cm. Nastepnie do naczynka wprowa- 50 dza sie larwy Tabaksaateule w 3 stadium larwal¬ nym i naczynko utrzymuje sie w komorze termo¬ statycznej w temperaturze 28°C. Po 24 godzinach ustala sie liczbe martwych gasiennic i oblicza sie smiertelnosc w %. 55 Wyniki podane sa w tablicy 3.Przyklad X. Próba na skutecznosc dzialania przeciwko muchom domowym (Muscidae).W naczynku Petriego o srednicy 9 cm umieszcza sie skrawek bibuly filtracyjnej, nastepnie wprowa- 60 dza sie 1 ml rozcienczonego woda zestawu sub¬ stancji czynnej o wybranym stezeniu wykonanego wedlug przykladu VIII, po czym do naczynka wprowadza sie 10 samiczek muchy i utrzymuje sie w komorze termostatycznej w temperaturze 28°C 65 w ciagu 24 godzin.81 651 11 Tablica 3 12 Wyniki próby na skutecznosc przeciwko larwom Tabakdaateule Zwiazek 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1 25 26 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 . 43 44 45 46 47 Dipterex znamy preparat porównawczy Sumithion znany preparat porównawczy II porównanie Próba kontrolna Nietraktowane smiertelnosc stezenie 1000 ppm 100 100 100 100 100 100 J00 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 3 00 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 substancj 300 ppm 40 40 100 80 100 100 100 100 100 100 100 90 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 80 100 60 100 70 80 60 100 100 100 100 100 100 100 25 80 60 0 w % i czynnej 100 ppm 50 50 100 100 100 70 80 80 40 90 100 90 90 80 80 80 70 70 60 70 40 80 90 60 80 70 60 60 70 60 100 100 0 20 0 10 35 40 50 55 Ustala sie liczbe martwych zwierzat i oblicza sie smiertelnosc.Wyniki podane sa w tablicy 4.Tablica 4 Wyniki próby ria skutecznosc dzialania przeciwko muchom domowym Zwiazek nr 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 | 30 31 32 34 37 44 B H C (substancja porównawcza) II (substancja porównawcza) Próba kontrolna nietraktowana ; Smiertelnosc w % stezenie substancji czynnej i 1000 ppm 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 1-00 100 100 100 0 100 ppm 90 80 100 100 100 100 100 80 100 100 100 100 100 - 100 ' 100 I 100 100 90 100 80 so 100 100 100 100 90 100 90 100 80 80 80 60 Przyklad XI. Próba na skutecznosc przeciw¬ ko larwom moskitów. Wysokie naczynko Petriego o srednicy 9 cm napelnia sie 100 ml wodnego roz¬ tworu zawierajacego substancje czynna w przewi¬ dzianym stezeniu, otrzymanego wedlug przykladu VIII, nastepnie do naczynka wprowadza sie 25 larw moskitów w 4 stadium larwalnym i naczynko sta¬ wia sie do komory na 24 godzin. Ustala sie lkzbe martwych gasiennic i oblicza sie smiertelnosc w °/o Wyniki podane sa w tablicy 5.13 81651 14 Tablica 5 Wyniki prób na skutecznosc przeciwko larwom moskitów Zwiazek i nr 5 6 8 ¦ 9 11 12 13 14 15 26 36 38 47 Dipterex znany produkt porównawczy II porównanie Próba kontrolna nietraktowane Smiertelnosc w % stezenie substancji czynnej 1 ¦ o'o O o o o o o o o o o o ooooooooooooo 100 100 0 0,1 oooooooooooooooooooooooooo 100 80 Przyklad XII. Próba na skutecznosc dziala¬ nia przeciwko maczniakowi ryzu (próba doniczko¬ wa, dzialanie zapobiegawcze).Ryz (jukkoku) hoduje sie w doniczce o srednicy 12 cm. Substancje czynna rozciencza sie, jak w przykladzie VIII, obliczona iloscia wody i rozcien¬ czony preparat nanosi sie na pedy ryzu w ilosci 50 cm8 na kazde 3 doniczki. Ryz opryskany prepa¬ ratem utrzymuje sie w wilgotnej komorze w tem¬ peraturze 25°C i wzglednej wilgotnosci powietrza wynoszacej 100% w ciagu 2 dni liczonych od na¬ stepnego dnia po opryskaniu. W czasie przebywa¬ nia ryzu w komorze wilgotnej opryskuje sie go dwukrotnie zawiesina zarodników sztucznie wy¬ hodowanych patogennych bakterii maczniaka.Po 7 dniach od zakazenia ustala sie stopien pora¬ zenia w skali 0—5 i stopien ten wyraza sie w sto¬ sunku procentowym miedzy porazeniem powierz¬ chni traktowanej i nietraktowanej powierzchni kontrolnej. Porazenie 0 °/o oznacza, ze w doniczce testowej maczniak nie wystepuje, a 100%, ze sto- Stopien porazenia 0 0,5 1 2 3 4 5 Stosunek procentowy miedzy porazeniem powierzchni traktowa¬ nej i nietraktowanej 0 % ponizej 2 % 3—5 % 6—10 % 11—20 % 21^0 % powyzej 40 % pien porazenia powierzchni traktowanej jest taki sam jak powierzchni nietraktowanej. Jednoczesnie bada sie fitotoksycznosc substancji.Przyklad XIII. Próba na skutecznosc dzia- 5 lania przeciwko Hypochnus sasakii (próba donicz¬ kowa).Hoduje sie ryz (Kin-man) w doniczce o srednicy 12 cm. W pierwotnym stadium rozwoju pedów na¬ nosi sie na pedy ryzu substancje czynne wedlug io wynalazku rozcienczone do zadanego stezenia, w ilosci 50 cm* na kazde 3 doniczki. W nastepnym •dniu korzenie ryzu zakaza sie patogennymi bak¬ teriami Hypochnus sasakii, wyhodowanymi w cia«- gu 10 dni na pozywce jeczmiennej, które wytwo- 15 rzyly przetrwalniki. Nastepnie doniczke utrzymuje sie w ciagu 8 dni w komorze wilgotnej w tempe^ raturze 28—30°C i wzglednej wilgotnosci powietrza powyzej 95%, po czym oznacza stopien porazenia.Stopien uszkodzenia oblicza sie w zaleznosci od 20 rozszerzania sie ognisk choroby od korzeni wedlug nastepujacego wzoru: stopien uszkodzenia = 3N* + ^N. +N. + ONp xlQQ 3N w którym N = ogólna liczba zbadanych lodyg, No 25 = ilosc lodyg nie wykazujaca zadnych ognisk po¬ razenia, Nx liczba lodyg w którym ogniska choroby siegaja pierwszej pochwy lisciowej, N2 liczba lo¬ dyg w których ogniska choroby siegaja drugiej pochwy lisciowej, N3 liczba lodyg, w których 30 ogniska choroby siegaja do trzeciej pochwy liscio¬ wej.Tablica 6 35 Próba na skutecznosc dzialania przeciwko maczniakowi i Hypochnus sasakii Zwiazek nr 1 2 34 36 38 42 47 Quitadin-P znany proszek porównaw¬ czy Nietrakto¬ wane Próba kontrolna Stezenie substancji czynnej (ppm) 500 500 500 500 500 500 500 500 Szybkosc rozprze¬ strzenia¬ nia sie maczniaka 26 30 5 25 30 23 35 100 Stopien uszkodzenia przez Hypochnus sasakii 10,5 15,3 25,3 30,5 26,4 14,8 18,7 45,4 65,7 Fitoto-I ksycz-1 nosc 1 — Uwagi: (1) Numery zwiazków odpowiadaja numerom zwiazków w tablicy 1 (2) Dipterex: 2,2,2-trójchloro-l-hydroksyetylofos- fonian dwumetylowy (3) Sumithion: tiofosforan dwumetylowo-3-mety- lo-4-nitrofenylowy81651 15 16 (4) II: tiofosforan 0-etylowo-0-(4-chlorofenylo- wo)-0-(2-etylotioetylowy) opisany w holenderskim opisie patentowym nr 68/6844 (5) Quitadin-P: tiofosforan 0,0-dwuetylowo-S- benzylowy (6) Symbol {—) pod fitotoksycznoscia oznacza, ze substancja nie dziala na wzrost ryzu. PL PL

Claims (2)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Srodek owadobójczy i grzybobójczy, znamien¬ ny tym, ze zawiera organiczne estry kwasu fosfo¬ rowego o wzorze ogólnym 1, w którym Rx oznacza rodnik metylowy lub etylowy, R2 oznacza nizszy rodnik alkilowy, X oznacza mizsza grupe alkoksy- lowa, nizsza grupe alkilotio, nizsza grupe alkilo- sulfinylowa, nizsza grupe alkoksykarbonylowa, ni¬ trowa lub rodnik fenylowy, Y oznacza atom chlo¬ rowca lub nizszy rodnik alkilowy, a m oznacza licz- 5 be 0, 1 lub 2.

2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera zwiazek o wzorze ogólnym 1, wytworzony przez reakcje soli kwasu O-alkilo-O-fenylotiofos- forowego o wzorze ogólnym 3 z halogenkami beta- alkoksyetylowymi o wzorze ogólnym Hal—CH2CH2 —O—R2 lub przez reakcje soli kwasu O-alkilo-O- fenlotiofosforowego o wzorze ogólnym 4 z fenolami o wzorze ogólnym 5, przy czym w podanych wzo¬ rach R1? R2, X, Y i m maja wyzej podane znaczenie, Mj oznacza atom wodoru, atom metalu lub amon, a Hal oznacza atom chlorowca. 10 1581651 R'0 R2OC2H4S"''^ WZÓR 1 Ym C2H5SC2H4S^ »^QkCI WZÓR 2 Ym VoV WZÓR 3 M1 RlO 0 R8OCH2CH2S yP—Hal WZÓR 4 M20^ WZÓR 5 C2H50, ch^/^W^s CH, WZÓR 6 CH3 \p_0^/ VsCH3 CJHcOC.,H.,S/ \=/ C2H5Ov ¦2" "5 w2"4~ WZÓR 7 C^O^ C2HsOC2H4S / —O-/ ^—SCH3 WZÓR 881651 Errata W lamie 16, w wierszu 15 jest: Mi oznacza atom wodoru, atom metalu lub amon, powinno byc: Mi oznacza atom metalu lub amon, M2 oznacza atom wodoru, atom metalu lub amon, OZGraf. Lz. 2439 (105) Cena 10 zl PL PL