Pierwszenstwo: Opublikowano: 5. V. 1972 65155 KI. 22a, 62/46 MKP C09b 62/46 UKD Twórca wynalazku: Stanislaw Stefaniak Wlasciciel patentu: Zaklady Chemiczne w Bydgoszczy, Bydgoszcz (Polska) Sposób wytwarzania nowych monoazowych barwników reaktywnych Wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania nowych monoazowych Barwników reaktywnych o wzorze ogólnym 1, w którym X oznacza atom wo¬ doru, grupe alkilowa lub alkoksylowa, Y oznacza -S02CH=CHC1 lub -S02CH2CHC12, R oznacza atom wodoru lub grupe alkilowa, Ri oznacza atom chlo¬ rowca, grupe aminowa lub reszte aminy aromatycz¬ nej, która zawiera grupy hydirofilowe typu aniono¬ wego jak -S03H, -COOH.Opasane w opisie patentowym nr 55849 barwniki reaktywne zawieraja jedna lub wiecej jednakowych grup reaktywnych typu lancuchowego.Stwierdzono, ze barwniki monoazowe, które za¬ wieraja dwa lub wiecej uklady reaktywne rózniace sie miedzy soba budowa i wlasnosciami zdolne do utworzenia z barwionym wlóknem wiazania kowa¬ lencyjnego, otrzymac mozna stosujac jako skladniki bierne pochodne kwasów naitoelanosulfonowych, które zawieraja grupy aminowe podstawione chlor¬ kiem cyjanuru lub pochodnymi tego zwiazku, oraz wolne grupy wodorotlenowe.Sposób wedlug wynalazku polega na tym, ze skladnik bierny o wzorze ogólnym 2, w którym wszystkie symbole maja wyzej podane znaczenie, sprzega sie z dwuazozwiazkiem otrzymanym z ami¬ ny aromatycznej o wzorze ogólnym 3, w którym wszystkie symbole maja wyzej podane znaczenie, po czym wydziela sie barwnik znanymi metodami.Aminy aromatyczne z grupami ^,/?-dlwuchlorosul- ionylowymi lub chlorowinylosulfonylowymi otrzy- 10 15 20 25 30 mac mozna sposobem ujetym w opisach patento¬ wych nr 54936 i 54937 lub przez utlenienie siarczków ^-chlorowinyloarylowych, które opisano w Chem.Abstracts 50,222a, 1956 r. wzglednie siarczków /?,/?-dwiichloxoetyloarylowych, opisanych w J. Am.Chem. Soo. 78,2743—2759. Pólprodukty uzyte jako skladniki bierne zawierajace pierscien triazynowy otrzymuje sie znanymi sposobami.Barwniki otrzymane wedlug wynalazku charak¬ teryzuja sie duza zywoscia odcienia, wysokim stop¬ niem zwiazania oraz bardzo wysokimi trwalosciami na wode, pranie, pot i tarcie. Mozna je stosowac do barwienia i druku wlókien celulozowych, oraz barwienia wlókien poliamidowych i proteinowych.Przyklad I. 25,4 g chlorowodorku /?-chloro- w:nylo-3-aminofenylosulfonu rozpuszcza sie w 400 g cieplej wody, dodaje 20 g kwasiu solnego (di = 1,19) i po oziebieniu lodem do temperatury 0—2°C dwu- azuje wprowadzajac 6,9 g azotynu sodu rozpuszczo¬ nego w 30—40 g wody. Otrzymany dwuazozwiazek wprowadza sie wolno do roztworu zawierajacego 0,1 mola soli sodowej kwasu 1/4,6 dwuchloro-1,3,5- -truazynyloamino/8-naftolo-3,6 dwusulfonowego oraz 400—450 g wody.W czasie sprzegania utrzymuje sie temperature w granicy 0—5°C oraz pH w zakresie 7—7,5. Po za¬ konczeniu sprzegania, co nastepuje prawie natych¬ miast po wprowadzeniu calej ilosci dwuazozwiazku, dodaje sie 50 g mocznika, miesza przez 15—20 mi¬ nut i za pomoca jednozasadowego fosforanu potasu 6515565155 ustala sie srodowisko barwnika na pH = 7. Otrzy¬ many czerwony barwnik wzór 4 wydziela sie z roz¬ tworu przez wysolenie chlorkiem sodu, filtruje i su¬ szy w temperaturze 40—50°C. Wydajnosc okolo 130 g. Otrzymany barwnik barwi w srodowisku 5 alkalicznym wlókna celulozowe na kolor czerwony.Wybarwienie charakteryzuje sie bardzo wyso¬ kimi odpornosciami na czynniki mokre oraz dobra odpornoscia na swiatlo. Stosujac w miejsce /?-chlo- rowinylo-3-aiminofenyIosulfonu inne aminy o po- !0 dobnej budowie jak /?-chlorowinylo-3-amino-4-me- tylofenylosulfon, ^-chlorowinylo-3-amino-4-meto- ksyfenylosuLfon, /?-chlorowinylo-3-amino-4-chloro- fenylosulfon, ^,^-dwuchloroetylo-3-aminofenylosul- fon, #^-dwuchloroetylo-3-amino-4-metoksyfenylo- 15 sulfon, ^,^-dwuichloroetylo-3-am.ino-4-chlorofenylo- sulfon otrzymuje sie czerwone barwniki o podobnych wlasnosciach, które róznia sie jedynie odcieniem.Przyklad II. 28,4 g (0,1 mola) chlorowodorku ^-ohloxowinylo-3-amino-4-metoksyfenylosiulfonu 20 rozpuszcza sie w 450 g cieplej wodiy, dodaje 15 g kwasu solnego (d = 1,19) i po ochlodzeniu lodem do temperatury 0—2°C, dwuazuje sie wprowadzajac 6,9 g azotynu sodu w postaci roztworu wodnego.Otrzymany dwuazozwiazek wprowadza sie do roz- *s tworu zawierajacego 0,1 mola skladnika biernego o budowie wzór 5 oraz 400 g wody. Sprzeganie pro¬ wadzi sie w temperaturze okolo 5°C i przy pH w granicy 7,5—8. Czas sprzegania nie przekracza 2—3 godzin. Po cofnieciu srodowiska do pH = 7, 30 barwnik wysala sie sola kuchenna, filtruje i suszy w temperaturze 60—70°C. Wydajnosc 150 g ciem¬ nego czerwonego produktu, który barwi bawelne oraz wlókna poliamidowe i proteinowe z utworze¬ niem chemicznego wiazania na kolor czerwony.Wybarwienie charakteryzuje sie wysokimi odpor- nosciami na wode, pranie, pot i tarcie, oraz umiar¬ kowanymi trwalosciami na swiatlo.Barwniki o zblizonym odcieniu i wlasnosciach mozna otrzymac stosujac w miejsce ^-chlorowiny- lo-3-amino-4-metylofenylosulfonu inne aminy o po¬ dobnych wlasnosciach jak na przyklad aminy wy¬ szczególnione w przykladzie I.Przyklad III. Przez dwuazowanie 0,1 mola chlo¬ rowodorku ^-dwuchloroetylo-3-amino-4-metylo- fenylosulfonu i sprzegnieciu przy pH = 7 z 0,1 mola skladnika biernego o wzorze 6 otrzymuje sie 150 g barwnika o budowie wzór 7, który wykazuje odcien zblizony do barwnika opisanego w przykladzie II. PL PL