PL51001B1 - - Google Patents

Description

Pierwszenstwo: Opublikowano: 20.VI.1966 51001 KI. 12q, 6/01 MKP C 07 c W\Ub UKD Wspóltwórcy wynalazku: Mieczyslaw Makosza, Barbara Serafinowa, Ta¬ deusz Urbanski Wlasciciel patentu: Lódzkie Zaklady Farmaceutycznie „Polfa" Przedsie¬ biorstwo Panstwowe, Lódz (Polska) BIBLIOTEKA I Irradn PntTilowgo fthfclij imzipispil,H| U Sposób katalitycznego wytwarzania podstawionych aminonitryli po¬ chodnych acetonitrylu Przedmiotem wynalazku jest sposób katalitycz¬ nego wytwarzania podstawionych aminonitryli po¬ chodnych acetonitrylu, o ogólnym wzorze 1, w którym Ar oznacza podstawnik aromatyczny lub heterocykliczny o charakterze aromatycznym, R oznacza wodór lub dowolny podstawnik alkilo¬ wy albo arylowy, R' oznacza podstawnik, zawie¬ rajacy trzeciorzedowa grupe aminowa o ogólnym wzorze 2, w którym A i B oznaczaja podstawniki alkilowe lub reszte pierscienia karbo- lub hetero¬ cyklicznego, n oznacza 0, 1,2, 3 ..., a wodory grup metylenowych moga byc podstawione jednym lub wiecej rodnikami alifatycznymi IuJd aroma¬ tycznymi.Wiadomo, ze zwiazki o wzorze ogólnym 1 otrzy¬ muje sie na drodze alkilowania nitryli o ogólnym wzorze 3, w którym Ar i R maja wyzej podane znaczenie, chlorowcopochodnymi amin trzeciorze¬ dowych. Najczesciej stosowanym sposobem alkilo¬ wania jest kondensacja wymienionych wyzej zwiaz¬ ków wobec amidków metali alkalicznych w cie¬ klym amoniaku lub w obojetnych rozpuszczalni¬ kach organicznych, jak benzen, toluen lub eter.Chociaz sposoby te umozliwiaja uzyskiwanie wy¬ sokich wydajnosci koncowych produktów, to jed¬ nak stwarzaja przy stosowaniu ich w skali tech¬ nicznej wiele niedogodnosci ze wzgledu na wy¬ buchowe wlasnosci amidku sodu i palnosc orga¬ nicznych rozpuszczalników. 10 15 20 25 30 Znane sa równiez sposoby wytwarzania zwiaz¬ ków o wzorze ogólnym 1, polegajace na podsta¬ wieniu atomu chlorowca w otrzymanym uprzed¬ nio chlorowconitrylu, o ogólnym wzorze 5, w któ¬ rym Ar, R, X i. n maja wyzej podane znaczenie, drugorzedowa amina. Napotyka sie jednak na po¬ wazne trudnosci przy syntezie pólproduktów, ja¬ kimi sa chlorowcoalkilonitryle, które uzyskuje sie na drodze chlorowcoalkilowania pochodnych ace¬ tonitrylu wobec amidku sodu z malymi wydaj- nosciami.Wynalazek eliminuje te trudnosci, umozliwiajac katalityczne wytwarzanie aminopodstawionych po¬ chodnych acetonitrylu w sposób prosty i bezpiecz¬ ny z dobrymi wydajnosciami.Stwierdzono, ze aminopodstawione pochodnych acetonitrylu mozna otrzymac na drodze alkilowania nitryli o wzorze 3 chlorowcopochodnymi trzecio¬ rzedowych amin o wzorze 4, albo ich solami w po¬ staci chlorowodorków lub siarczanów, albo tez na drodze alkilowania aminonitryli o wzorze 6, w którym Ar, A, B, i n maja wyzej podane zna¬ czenie, odpowiednimi halogenoalkilami. Proces al¬ kilowania prowadzi sie w stezonych wodnych roz¬ tworach wodorotlenków metali alkalicznych lub w mieszaninach wodnych roztworów wodorotlen¬ ków metali alkalicznych z organicznymi rozpusz¬ czalnikami takimi jak weglowodory aromatyczne, alkohole, etery, np. benzen, toluen, ksylen, glikol 510013 51001 4 etylenowy, albo tez w zawiesinach sproszkowanych wodorotlenków metali alkalicznych w organicz¬ nych rozpuszczalnikach, jak benzen, toluen, ksy¬ len, glikol etylenowy. Jako katalizatory procesu alkilowania stosuje sie czwartorzedowe zwiazki amoniowe w postaci chlorków, siarczanów lub wodorotlenków, albo trzeciorzedowe aminy, daja¬ ce w czasie reakcji z halogenoalkilem lub z halo- genopcchodna trzeciorzedowej aminy czwartorze¬ dowe zwiazki amoniowe, w ilosciach nie przekra¬ czajacych 0,1 mola, a najkorzystniej od 0,01 do 0,t2 mola w przeliczeniu na jeden mol uzytego * do kondensacji nitrylu.Proces prowadzi sie w zaleznosci od rodzaju czynnika alkilujacego i alkilowanego nitrylu w granicach temperatur od 0° do 100° w czasie kilku godzin. Otrzymane produkty poreakcyjne myje sie woda, rozwarstwia, wydziela warstwe organiczna, a po oddestylowaniu rozpuszczalnika pozostalosc oczyszcza sie na drodze destylacji lub krystalizacji. Do wydzielenia aminonitryli z masy poreakcyjnej mozna równiez wykorzystac ich roz¬ puszczalnosc w wodnych roztworach kwasów nie¬ organicznych.Nizej podane przyklady wykonania wyjasniaja blizej istote wynalazku, jednak jej nie ograniczaja.Przyklad I. 117 g fenyloacetonitrylu miesza sie z 200 g wodorotlenku sodu, 300 ml glikolu etylenowego, 100 ml wody i 5 g jodku czteroetylo- amoniowego. Do utworzonej masy, przy energicz¬ nym jej mieszaniu, w temperaturze od 10°—30° dodaje sie porcjami 168 g chlorowodorku 2-chloro- etylo-dwuetylo-aminy. Po pieciu godzinach mie¬ szania dodaje sie jeden litr wody do masy po¬ reakcyjnej, organiczna warstwe przemywa sie wo¬ da, a nastepnie destyluje w temperaturze 110° przy 0,1 mm Hg. Uzyskuje sie 165 g 2-fenylo-4- dwuetyloaminobutyronitrylu, n ^ —1.5029, z wy¬ dajnoscia 77% w stosunku do uzytego fenyloace¬ tonitrylu.Przyklad II. 59 g 2-pirydylo-acetonitrylu miesza sie z 47 g 2-chloroetylo-dwumetylo-aminy, 2 g jodku trójmetylo-fenylo-amoniowego i 100 ml 60%-go wodnego roztworu wodorotlenku potasu.Mase reakcyjna miesza sie w ciagu czterech go¬ dzin w temperaturze okolo 40°, myje woda, oo dziela od wodnej warstwy i destyluje w tempe¬ raturze 137° przy 1 mm Hg. Uzyskuje sie 72 g 2-(2-pirydylo)-4-dwumetyloamino-butyro-nitrylu, co stanowi 82% wydajnosci teoretycznej.Przyklad III. Do mieszaniny 87 g feriylo- -dwumetyloamino-acetonitrylu, 60 g sproszkowa¬ nego wodorotlenku sodu, 150 ml benzenu i 3 g siar¬ czanu metylopirydyniowego wkrapla sie 70 g chlor¬ ku benzylu w temperaturze 20—40° przy energicz¬ nym mieszaniu masy reakcyjnej. Po trzech godzi¬ nach mieszania do produktu poreakcyjnego dodaje 5 sie 300 ml wody, przemywa woda warstwe orga¬ niczna, z której nastepnie oddestylowuje sie ben¬ zen. Pozostaly olej przekrystalizowuje sie z eteru naftowego i uzyskuje 118 g 2,3-dwufenylo-2-dwu- metyloaminopropionitrylu w postaci krystalicznej 9 o temperaturze topnienia 42° z wydajnoscia 90%. PL

Claims (1)

1. Zastrzezenia patentowe 15 1. Sposób katalitycznego wytwarzania podstawio¬ nych aminonitryli pochodnych acetonitrylu o wzorze ogólnym 1, w którym Ar oznacza podstawnik aromatyczny lub heterocyklicznym o charakterze aromatycznym, R oznacza wodór lub dowolny podstawnik alkilowy albo arylo- wy, R' oznacza podstawnik, zawierajacy grupe trzeciorzedowej aminy o ogólnym wzorze 2, w którym A i B oznaczaja podstawniki alki- 25 lowe lub reszte pierscienia karbo- lub hetero¬ cyklicznego, n oznacza 0, 1, 2, 3 ..., a wodory grup metylenowych moga byc podstawione jednym lub wiecej rodnikami alifatycznymi lub- aromatycznymi, na drodze alkilowania pochod- 30 nych acetonitrylu halogenopochodnymi trzecio¬ rzedowych amin, albo tez na drodze alkilowa¬ nia aminonitryli halogenoalkilami, znamienny tym, ze jako czynnik kondensujacy stosuje sie stezone roztwory wodne wodorotlenków metali 35 alkalicznych lub mieszaniny wodnych roztwo¬ rów wodorotlenków metali alkalicznych z orga¬ nicznymi rozpuszczalnikami, takimi jak weglo¬ wodory aromatyczne, alkohole, etery albo tez zawiesiny sproszkowanych wodorotlenków me- 40 tali alkalicznych w organicznych rozpuszczalni¬ kach, jak benzen, toluen, glikol etylenowy, a jako katalizatory czwartorzedowe zwiazki amoniowe w postaci chlorków, siarczanów czy wodorotlenków, albo tez trzeciorzedowe aminy 45 w ilosciach, nie przekraczajacych 0,1 mola, naj¬ korzystniej 0,01—0,02 mola w przeliczeniu na jeden jnol stosowanego do alkilowania nitrylu, przy czym utrzymuje sie temperature masy reakcyjnej 0—100° w ciagu kilku godzin przjr 50 ciaglym mieszaniu. 2. , Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako czynnik alkilujacy stosuje sie halogeno- pochodna trzeciorzedowej aminy w postaci soli kwasu nieorganicznego, na przyklad chloro- 55 wodorku.KI. 12q,6/01 51001 MKP C 07 c R Ar-C-CN k VJiór%. a Ar-C-CN i H , • x \\lzor O, Wxóv 4. a ftr-C-(CH0nrX CN VJxór 5. At o" \aIxoy 6. PL