Przedmiotem wynalazku jest uklad po¬ laczen i konstrukcja generatora drgan pi¬ lowych, sluzacego' db wytwarzania napiec odchylajacych do elektrostatycznego od¬ chylania wiazki priomieni katodowych w lampach katodbwych prózniowych i za¬ silajacego wedlug wynalazku plytki kaz¬ dej ze wspólrzednych sklaldialiia obrazu dwoma napieciami, z których kazde jest odbiciem zwierciadlanym drugiego, to jest napieciami przeciwsobnymi.W wiazkowych lampach prózniowych pnomienie elektronowe sa skupiane za po- 'moca soczewki elektrostatycznej, tak ze tworza punkt na ekranie. Otóz w takich lampach elektrostatyczne odchylanie wiaz¬ ki jest zadowalniajace jedynie wtedy, gdy napiecia odchylajace wiazke elektronów i przylozone do plytek odchylajacych lam¬ py telewizyjnej sa symetryczne wzgledem pewnego potencjalu zerowego, to znaczy w przypadku, gdy anoda lampy wiazkiowej jest uziemiona, sa przeciwsobne wzgledem napiecia anodowego.Wedlug wynalazku w urzadzeniu do wytwarzania drgan pilowych do od¬ chylania wiazki promieni katodowych w lampach Brauna (lampach wiazkowych), dirg&n na obu plytkach symetrycznych, przewody przylaczone do afnod lamp re¬ laksacyjnych oraz czesci urzadzenia przy¬ laczone do wejsciowych siatek lampwzmacniajacych sa tak irbzmieszczone i ewentualnie cdtekranowane, ze nie po¬ wstaja zaklócenia, spowodowanie przez ich wzajemne oddzialywanie na siebie.Okazalo sie mianowicie, ze w urzadze¬ niach tego rodizaju powstaja znajcizne znie¬ ksztalcenia obrazu telewizyjnego, których przyczyna jest oddzialywanie przewodów przylaczonych do anod lamp relaksacyj¬ nych na czesci przylaczone do siatek wej¬ sciowych lamp wzmacniakowych. Oddzia¬ lywania te mozna zmniejszyc do wartosci nieszkodliwej tylko przez odpowiednie od¬ dalenie od siebie obu przeciwsobnych lamp wzmacniakowych. Jednakze w praktyce nie daje sie to wykonac. Wedlug wynalaz¬ ku zatem odprzega sie polaczenia ptrowa- dzace do kazdej z par plyltek odchylaja- cych przez odpowiednie rozstawienie prze¬ wodów. Mozna tego dbkonac takze przez odekranowanie ich.Na rysunku przedstawiony jest genera¬ tor drgan pilowych wedlug wylnalaizlku do wytwarzania zarówno napiecia pionowego jak i poziomego odchylania.Na rysunku tym cyframi li 2 oznaczo- ne sa lampy tyratronowe, to jest lampy swietlaco-jarzeniowe z siatka rozrzadcza.Cyframi 3 i 4 oznaczone sa dwie pirzeciw- sobne lampy wzmacniakowe, z których kazda zawiera w bance po dwa zespoly triodowe. Wzmacniaki 3 i 4 moglyby byc równie dobrze wykonane kazdy z dwóch oddzielnych lamp. Drgania relaksacyjne powstaja dzieki ladowaniu sie kondensa¬ torów 5 i 6 poprzez oporniki 7 i 8 i rozla¬ dowywaniu sie ich poprzez tyratrony 1 i 2.Napiecia relaksacyjne na anodach tyratro¬ nów sa w urzadzeniu wedlug wynalazku, dzieki zastosowaniu oporników 7, 8 o du¬ zych opornosciach, bardzoi male w stosun¬ ku do napiecia anodowego generatora drgan pilowych i wynosza np. okolo 2—5% napiecia anodowego (napiecie ano¬ dowe 800 woltów, napiecie relaksacyjne okiolo 30 woltów). W ten sposób uzyskane zsostaja praktycznie prostoliniowe prze¬ biegi nafpiec drgan pilowych. Przez na¬ stawienie oporników katoda-ziemia 9, 10 mozna oddzialywac na amplitude i jedno¬ czesnie na czestotliwosc wytwarzanych w ten sposób napiec relaksacyjnych. Do¬ swiadczenia przeprowadzone wykazaly, ze opornosci tych pporników powinny spel¬ niac równanie nastepujace: m, /. C. RK = 1, w którym litera m oznaczona jest stro- mosc charakterystyki zaplonowej ejeg tyra¬ tronu, litera / — czestotliwosc relaksacji, litera C — pojemnosc relaksacyjna, a lite¬ ra Rk — opornosc opornika uziemiajace¬ go 9 wzglednie 10.Gdy równanie to jest spelnione, gene¬ rator odznacza sie daleko idaca niezalez¬ noscia czestotliwosci od wahan napiecia anodowego, poniewaz czestotliwosc / zale¬ zy tylko od m, C oraz Rk* Wahania napie¬ cia anodowego* oddzialywaja tylko na am¬ plitude drgan pilowych, to jest na rozmiar obrazu, lecz nie na synchronizm.W celu wyrównania róznicy napiecia miedizy malym napieciem pilowym a sto¬ sunkowo duzym napieciem anodowym, po¬ trzebne jest dodatkowe wzmocnienie. We¬ dlug wynalazku wzmocnienia dokonywa sie jednoczesnie w dwóch stopniach, z któ¬ rych pierwszy wytwarza w obwodzie ano¬ dowym drgania przesuniete w fazie o 180° wzgledem napiecia siatkowego, podczas gdy do siatki drugiego stopnia doprowadza sie czesc napiecia anodowego pierwszego stopnia tak, iz drugi stopien pracuje jako lampowy odwracacz fazy, to jest dostar¬ cza napiecia anodowego, które wzgledem napiecia anodowego pierwszego stopnia stanowi odbicie zwierciadlane.Skladowe zmienne napiec anodowych obu polówdk 3a, 3b lampy 3 wzglednie skladowe 4at 4b lampy 4 zostaja doprowa¬ dzone poprzez kondensatory sprzegajace - 2 -11, 12 wzglednie 13, 14 do obu par plytek odchylajacych lampy telewizyjnej. Zmien¬ ne napiecie anodowe pierwszej lampy wzmacniakówej przed doprowadzeniem do siatki drugiej lampy powinno byc podzie¬ lone poizeiz wspólczynnik amplifikacji dru¬ giej lampy 1 : D, a to w tym celu, aby skla¬ dowa zmienna napiecia anodlowegjo drugiej lampy wzmtaaniaikowej posiadala te sama wartosc co i skladowa zmienna pierwszej lampy. Do podzialu napiecia sluza oporni¬ ki 15, 16 wzglednie 17, 18.Wedlug wynalazku dzielnik napiecia jest przylaczony po stronie wejsciowej do pelnego zmiennego napiecia anodowego pierwszej polówki wzmacniaka. Dzieki te¬ mu niewyeliminowiane jeszcze calkowicie napiecie zaklócajace, pochodzace z pierw¬ szego obwodu anodowego i nakladajace sie na wzmocnione napiecie relaksacyjne, jest wystarczajaco male wzgledem robo¬ czego napiecia relaksacyjnego Wiskutek tego, ze opornik anodowy posiada opornosc dtaza wzgledem opornosci wewnetrznej lampy, wzmocnienie lampy 3 luib 4 bedzie praktycznie równe wspólczynnikowi ampli¬ fikacji 1 : D.Z tego tez powodu zastosowane sa we¬ dlug wynalazku lampy o wystarczajaco mialej opornosci wewnetrznej, to jest przy danym przechwycie lampy o duzej sltro- mosci. Opornosc opornika anodowego jest ckireslona scisle przez pobór mocy obwodu plytek lampy wiazkowej, jak równiez, jesli chltidzi o skladowe wielkich czestotliwosci, pojemnoscia przewodów zasilaj acych.Opornosc jego nie moze wiec, normalnie biorac, przekraczac 100 000 omów. Wedlug wynalazku stosowane sa lampy o prze¬ chwycie okolo 2°/o. Lampy te wyrównywu- ja wspomniane wyzej róznice napiecia, po¬ zwalajac na dobre wykorzystanie napiecia anodowego. Stale czasu wszystkich obwo¬ dów przenoszacych napiecia, nip.' konden¬ satorów 11, 12 wzglednie 13, 14 z lezacymi za nimi opornikami uplywowymi, sa we¬ dlug wynalazku dobrane tak, aby najmniej¬ sza czestotliwosc, to jest czestotliwosc pod¬ stawowa relaksacji, nie byla tlumiona.W urzadzeniu wedlug wynalazku szcze¬ gólne znaczenie posiada wykonanie i ekra¬ nowanie przewodu, laczacego generator drgan pilbwych z wiazkowa lampa katodo¬ wa. Wedlug wynalazku, nie nalezace do siebie pary przewodów zasilajacych sa od¬ dzielone od siebie ekranem, wspólnym dla kazdej pary, tak, aby nie bylo wzajem¬ nego oddzialywania na siebie obwodu od¬ chylania pionowego i poziomego. Pnzeciw- nie, obie zyly, prowadzace do dwóch ply¬ tek odchylajacycfh tej samej pary, nie sa odefcranowane od siebie, lecz celowo sa ulozone obok siebie, skrecone ze soba lub wykonane z podwójnej plecionki. Dzieki temu zmniejszone zostaje bardzo wypro- mieniowywanie fal zaklócajacych z, prze¬ wodów, doprowadzajacych napiecia relak¬ sacyjne.Przedsitawiorie na rysunku oporniki 19, 20 spelniaja wedlug wynalazku naste¬ pujace zadlania. Opornik 19 o opornosci duzej wzgledem opornosci tyratronu 2, wy¬ noszacej w chwili zaplonu okolo 100 omów, zapobiega zbyt szybkiemu, a wiec nieregu¬ larnemu odplywaniu ladunku kondensato¬ ra relaksacyjnego 6, a zatem usuwa uwy¬ datniajace sie bardzo w takim przypadku falowanie obrazu w kierunku poziomym.Opornik 20 zapobiega przechodzeniu skladowych bardzo wielkich czestotliwosci wierszowych drgan pilowych do siatki lampy 4. Z tego powodu opornik ten posia¬ da duza opornosc w stosulnku do pojemno¬ sciowego polaczenia bocznikujacego, po¬ wstajacego wskutek pojemnosci miedzy siatka a katoda. Dzieki temu unika sie za¬ klócenia drganiami relaksacyjnymi pracy znajdujacego sie w poblizu krótkofalowego odbiornika telewizyjnego.Bezpieczniki przepieciowe 21, 22 sa od¬ mienne od znanych. Bezpieczniki te, któ¬ rych napiecie gaszenia jest wyzsze od na- — 3 —piecia zaplonowego normalnie nagrzanego tyratronu, a napiecie zaplonu lezy jednak znacznie ponizej napiecia przebicia kon¬ densatorów, przylaczonych do napiecia anodowego (np. kondensatorów 5, 6, 11, 12, 13, 14), sa -wyposazone wedlug wyna¬ lazku; w elektrody o duzych powierzch¬ niach i przystosowane do duzych mocy wy¬ ladowania. W tych warunkach, gdy miano¬ wicie prad zaplolnowy jest znacznie wiek¬ szy od pradu ladbwania, natychmiast po wlaczeniu napiec do generatora fal pilo¬ wych, to jest zanim rozgrzeja sie którekol¬ wiek katody zarowe lamp, pojawiaja sie drgania relaksacyjne, poprzez swietlace lampy bezpiecznikowe 21, 22. Jak tylko wzmacniaki 3 i 4 zaczna przewodzic, na¬ wet nieznacznie, w lampie telewizyjnej zjawia sie napiecia odchylajace, dzieki czemu unika sie uszkodzenia ekranu wsku¬ tek stalego bombardowania elektronami jednego miejsca.Nastepstw bezwladnosci cieplnej lamp wzmacniakowych mozna wedlug wynalaz¬ ku ulniknac przez przylaczenie swietlacych lamp bezpiecznikowych nie bezposrednio do ziemi, lecz do jednej z plytek odchyla¬ jacych. Wówczas prad wyladowania ply¬ nie do ziemi poprzez plytkowy opornik uplywowy, wytwarzajac natychmiast po wlaczeniu napiec dó generatora napiecia odchylajace.Wedlug wynalazku oporniki, których opornosci wyznaczaja czestotliwosc skla¬ dania lub kat wychylen wiazki, umieszcza sie w miejscu, które jest latwo dostepne równiez po zmontowaniu calego urzadze¬ nia. Wystarczy umiescic na zewnatrz urza¬ dzenia w sposób dbstepny oporniki 23, 24 wzglednie 25, 26, z których pierwszy okre¬ sla wielkosc wychylenia, a druigi przybli¬ zona czestotliwosc wychylen, przy czym opornosci obydWu tych oporników wyno¬ sza tylko maly ulamek opornosci wspom¬ nianych uprzednio oporników 7, 9, wzgled¬ nie 8, 10.Przy budowie opisywanego urzadzenia nalezy zwrócic szczególna uwage na do¬ stateczne oddalenie od siebie poszczegól¬ nych zespolów. Kazde sprzezenie zwrotne miedzy obwodem anodbwym lampy przc- ciwsobnej 3 wzglednie 4 a pierwszym ob¬ wodem wejsciowym tej lampy, to jest cze¬ sciami przewodów, przylaczonych do anod tyratronów 1 wzglednie 2, wystarcza juz, aby wywolac wzmacnianie odchylen, a za¬ tem tworzenie sie jasnych lub ciemnych kres krawedziowych w obrazie. Zupelnie wyraznie dadza sie zaobserwowac tai^ie zjawiska dla skladbwych wierszowych, przy których sprzezenie zwroltne wystepu¬ je szczególnie silnie z powodu ich 200-krot- nie wiekszej czestotliwosci od czestotliwo¬ sci obrazowej. Zespoly 27, 28 wzglednie 29, 30, obwiedzione na rysunku liniami, sa tymi zespolami, których odleglosci wza¬ jemne sa decydujace dla urzadzenia. PL