KI. 31 b, 12.Wynalazek dotyczy sposobu wytwa¬ rzania przez wdmuchiwanie rdzeni i form piaskowych, zwlaszcza ze swiezego piasku formierskiego.Sposób wytwarzania form, polegajacy na wdmuchiwaniu piasku do skrzynki for¬ mierskiej za pomoca nieruchomych dysz, umieszczonych poza obrebem skrzynki wzglednie przylozonych do niej, jest juz znany. Wedlug powyzszego sposobu trudno jest wytwarzac formy lub rdzenie o wiek¬ szej dlugosci, poniewaz w rdzeniu piasko¬ wym zatrzymuje sie wówczas wieksza ilosc (powietrza. Z drugiej zas strony, wskutek znacznej odleglosci dmuchawy od dalszego konca skrzynki formierskiej na¬ stepuje strata energii dmuchania, zwla¬ szcza ze uwiezione w rdzeniu powietrze tworzy jakby poduszke, dzialajaca hamu¬ jaco.Sposób wedlug wynalazku niniejszego usuwa wspomniane niedogodnosci. Polega on na tym, ze jedna lub kilka dysz piasko¬ wych wprowadza sie do skrzynki rdzenio¬ wej lub formierskiej i dyszom lub skrzyn¬ ce wzglednie dmuchawie i skrzynce jedno¬ czesnie nadaje sie pewien wzajemny ruch wzgledny w miare postepujacego napelnia¬ nia piaskiem skrzynki formierskiej. Prze¬ prowadza se to w ten sposób, ze np. ruch wsteczny, wywolywany wyplywajacym strumeniem piasku, wyzyskuje sie do sto¬ pniowego usuwania z nieruchomej skrzyn¬ ki wprowadzonych do niej dysz w miarepostepujacego wypelniania skrzynki pia¬ skiem. Dmuchawy mozna równiez osadzic nieruchomo, energie zas wyplywajacego strumienia powietrza i piasku wyzyskiwac do poruszania ruchomo osadzonej skrzyn¬ ki formierskiej. Mozna równiez osadzic ru¬ chomo zarówno skrzynke formierska, jak i jedna lub kilka dysz. Zalete tego sposo¬ bu stajiowi, ze podczas wdmuchiwania pia¬ sku powietrze nie moze tworzyc wewnatrz skrzynki poduszek powietrznych, piasek zas osadza sie w skrzynce w ten sposób, ze raczej pedzi przed soba powietrze i wy¬ piera je ze skrzynki.Nastepnie wskutek malej odleglosci miedzy dysza dmuchawy a miejscem for- my, wypelniajacym sie ipiaskiem, uzyskuje sie znaczna oszczednosc energii dmucha¬ nia, a wytwarzane formy sa zwiezle i je¬ dnolite. Poza tym do skrzynki formier¬ skiej wprowadza sie znacznie mniej powie¬ trza dodatkowego.Wedlug znanych sposobów masa for¬ mierska jest natryskiwana za pomoca dysz, umieszczonych wewnatrz skrzynki, na obracajaca sie scianke skrzynki for¬ mierskiej, przy czym poszczególne czesci scianek skrzynki ipokrywa sie kolejno, co wymaga znacznej straty czasu. Grubosc zas nakladanej warstwy nie moze byc rów¬ niez scisle ograniczona, wskutek czego tru¬ dne jest wytwarzanie dokladnych form.W przeciwienstwie do wymienionych sposobów znanych sposób wedlug wyna¬ lazku niniejszego pozwala na znaczne skró¬ cenie czasu dmuchania, przy czym mase formierska rozdziela sie równomiernie na calym przekroju skrzynki formierskiej wzglednie rdzeniowej, dzieki czemu otrzy¬ muje sie bardzo dokladny rdzen wzgle¬ dnie forme.Sposób wedlug wynalazku niniejszego pozwala równiez na umocowywanie w skrzynce formierskiej np. zeberek (przy- pinek), co ma znaczenie zwlaszcza przy wytwarzaniu rdzeni niedosuszanych. W ciagu tego samego zabiegu roboczego moz¬ na, równiez wykonac kanaly powietrzne, jesli zaopatrzy sie glowice dmuchawy w odpowiednie wystepy np. w postaci trzpie¬ ni.Stosowanie wystepów, sluzacych do wy¬ twarzania kanalów powietrznych, jest juz znane przy uzywaniu formierek do wyro¬ bu rdzeni, w których piasek wtlacza sie do formy za pomoca slimaka lub podobnego urzadzenia.W urzadzeniu wedlug wynalazku ni¬ niejszego dmuchawy wspóldzialaja z mo¬ delem, przy czym piasek formierski moz¬ na wdmuchiwac do przestrzeni miedzy mo¬ delem a skrzynka formierska, jak rów¬ niez przez wewnetrzny otwór modelu przy zastosowaniu modeli wydrazonych. Model w tym przypadku sluzy wiec jako skrzyn¬ ka rdzeniowa.Ruch modelu wzgledem skrzynki for¬ mierskiej moze odbywac sie zgodnie z ru¬ chem dyszy lub tez w kierunku przeciw¬ nym, jak równiez sam model moze stano¬ wic przedluzenie wylotu dyszy lub tez mo¬ ze byc umocowany na tym przedluzeniu.Na rysunku fig. 1 przedstawia prze¬ krój podluzny urzadzenia, sluzacego do wykonywania rdzeni i form, fig. 2 — u- rzadzenie wedlug fig. 1 w polaczeniu z podstawa maszyny, fig. 3 — podobne urzadzenie, jak na fig. 2, lecz w ukladzie poziomym, fig. 4 i 5 — przekroje poprzecz¬ ne urzadzenia wzdluz linii m — m na fig. 3, fig. 6 — czesciowy przekrój urzadzenia wedlug fig. 3 z dwiema dyszami, fig. 7 — przekrój szczególu urzadzenia do zamyka¬ nia zbiornika, fig. 8 — przekrój innego szczególu urzadzenia, fig. 9, 10 i 11 — przekroje szczególów urzadzenia przy za¬ stosowaniu skrzynki rdzeniowej z zeber¬ kami (przypinkami), fig. 12 — prze¬ krój podluzny urzadzenia wedlug fig. 11, fig. 13, 14 i 15 przedstawiaja przekrój po¬ dluzny odmiany urzadzenia wedlug wyna¬ lazku, fig. 16 — przekrój podluzny urza- — 2 —dzenia, sluzacego do wytwarzania rdzeni, fig. 17 — przekrój podluzny innej odmia¬ ny urzadzenia, sluzacego do wytwarzania form do wyrobu rur, fig. 18 — przekrój dolnej czesci urzadzenia wedlug fig. 17, za¬ opatrzonej w dodatkowe narzady, fig. 19 — przekrój poprzeczny urzadzenia wzdluz linii i — i na fig. 18, fig. 20 — przekrój poprzeczny urzadzenia wzdluz linii k —- k na fig. 18, a fig. 21 — czesciowy przekrój calego urzadzenia wedlug fig. 15.Na fig. 1 cyfra 1 oznacza skrzynke formierska lub rdzeniowa, umieszczona na podstawie 2. Do skrzynki 1 wprowadzona jest dysza, dmuchawki 3, polaczona ze zbiornikiem do piasku 4. Miedzy dysza 3 a skrzynka 1 pozostaje wolna przestrzen pierscieniowa, przez która uchodzi wdmu¬ chiwane powietrze.W celu unikniecia tworzenia sie podu¬ szek powietrznych dysze 3 nalezy wprowa¬ dzac do skrzynki formierskiej 1 tak gle¬ boko, aby powietrze moglo swobodnie uchodzic przestrzenia pierscieniowa mie¬ dzy sciankami skrzynki a dysza. W miare wypelniania skrzynki piaskiem skrzynka 1 i dysza 3 wykonuja ruch wzgledny, pole¬ gajacy na ich odsuwaniu sie od siebie w kierunkach wskazanych strzalkami 5 i 6 (fig. 1). Podczas calego procesu wdmuchi¬ wania piasku powietrze moze uchodzic wol¬ na przestrzenia pomiedzy kadlubem dyszy a wewnetrznymi sciankami formy w kie¬ runku wskazanym strzalkami 7. Ruch wzgledny miedzy skrzynka 1 a dysza 3 moze byc wywolywany w sposób rozmaity.Do wywolywania odnosnych ruchów moze byc zuzytkowana równiez energia wyply¬ wajacego strumienia piasku. W przypad¬ ku zastosowania' nieruchomej skrzynki 1 uderzenie wsteczne wyplywajacego stru¬ mienia powietrza i piasku wywoluje wsteczny ruch dyszy 3, w razie zas nieru¬ chomej dyszy strumien ten odsuwa rucho¬ ma skrzynke 1. Powyzszy strumien moze równiez powodowac przesuwanie sie za¬ równo dyszy, jak i skrzynki. W celu uzy¬ skania równomiernego ruchu wzglednego dyszy 3 i skrzynki formierskiej 1 mozna stosowac nastawcze urzadzenie mechanicz¬ ne o napedzie pneumatycznym lub hydrau¬ licznym.Fig. 2 przedstawia calkowite urzadze¬ nie wedlug fig. 1. Podstawa 2 skrzynki formierskiej 1 jest osadzona obrotowo w miejscu 8 na stojaku 9 tak, ze forma po wykonczeniu jej moze byc odsunieta w bok i w ten sposób staje sie latwiej dostepna.Zbiornik do piasku 4 jest poruszany w prowadnicy, umocowanej na stojaku 9, i zawieszony na lince obciazonej przeciw¬ waga 11, przerzuconej przez krazek 10.Prócz tego moze byc zastosowany dodat¬ kowy naped lub hamulec dla dokladnego kierowania ruchem zbiornika 4, gdyz od tego w znacznym stopniu zalezy jednoli¬ tosc i gestosc scianek wytwarzanej formy.Fig. 3 przedstawia umieszczone pozio¬ mo urzadzenie, sluzace do wytwarzania form dlugich. Wózek 12 jest wyposazony w dysze 3 i zbiornik do piasku i. Dysza 3 znajduje sie wewnatrz skrzynki for¬ mierskiej 1 i jest z niej stopniowo usuwa¬ na w miare napelniania skrzynki piaskiem.W celu sterowania tego ruchu wózek 12 jest polaczony za pomoca tloczyska H z tlokiem, umieszczonym w cylindrze 13, który jest zaopatrzony w zawór nastaw- czy 15. Zderzak 16 zatrzymuje dysze 3 w polozeniu skrajnym. Rodzaj zastosowane¬ go napedu w tym przypadku jest rzecza obojetna. Zamiast cylindra 13 moze byc zastosowane równiez jakiekolwiek inne mechaniczne urzadzenie napedowe.Fig. 4 i 5 przedstawiaja przekrój pod¬ stawy 2 wzdluz linii m — m na fig. 3 w dwóch róznych polozeniach roboczych.Podstawa 2 jest umieszczona na czterech podpórkach 18, osadzonych obrotowo w miejscach 17, i moze byc wychylana w bok za pomoca przedstawionego na rysunku cylindra H. Urzadzenie 19, 20, 21 sluzy — 3 —do odchylania górnej czesci formy rdze¬ niowej. Podczas cofania podstawy 2 skrzynka formierska zamyka sie znowu.W czasie wdmuchiwania piasku górna czesc formy zostaje polaczona z jej dolna czescia najlepiej za%, pomoca mechanizmu 23.Fig. 8 przedstawia koniec dyszy uzy¬ wanej do wytwarzania specjalnie dlugich form. W celu unikniecia drgan skrzynki formierskiej 1 dysza 3 posiada na koncu narzady prowadnicze lub krazki 2U, poru¬ szajace sie w tulei 25. Iglica 27 sluzy do wykonywania w formie kanalu powietrz¬ nego, jak równiez przyczynia sie do pro¬ wadzenia konca dyszy.Fig. 6 przedstawia uklad dysz 3, wy¬ konany w ten sposób, ze na kazdym kon¬ cu formy rdzeniowej znajduje sie urza¬ dzenie wedlug fig. 3. Posiada to te zalete, ze w przypadku wytwarzania dlugich form zamiast jednej dlugiej dyszy mozna uzywac kilku dysz krótszych, co pozwala na spokojny przebieg pracy formierki oraz skrócenie czasu tej pracy. Przed rozpo¬ czeciem wdmuchiwania piasku do skrzyn¬ ki formierskiej w przestrzeni pomiedzy wprowadzonymi dyszami moze byc umie¬ szczona podpórka rdzeniowa lub podobny narzad. Na poczatku wdmuchiwania oby¬ dwa strumienie piaskowe trafiaja wów¬ czas na siebie i tworza korek piaskowy, po czym proces wdmuchiwania z kazdej strony korka odbywa sie tak, jak w przy¬ padku uzycia jednej tylko dyszy. Przez wlozenie scianki posredniej najpierw je¬ dna dysza moze wdmuchiwac sama na je¬ dna strone scianki, a nastepnie — druga dysza, po czym scianka moze pozostac w rdzeniu lub tez po wykonaniu jednej je¬ go strony moze byc ona usunieta przed wykonaniem jego strony drugiej.Opisany wyzej sposób da sie zastoso¬ wac równiez przy uzyciu wiekszej liczby dysz. Skrzynka formierska jest tak samo umieszczona na odchylnej podstawie w ce¬ lu dogodniejszego wyjmowania z niej go¬ towego rdzenia. To równiez ulatwia umie¬ szczanie na podstawie nastepnej formy, tak iz na przemian jedna forma znajduje sie pomiedzy dyszami, a z drugiej jeden rdzen moze byc jednoczesnie wyjmo¬ wany, podczas gdy drugi jest wytwarza¬ ny. Urzadzenie moze byc równiez wyko¬ nane w ten sposób, ze kilka skrzynek for¬ mierskich jednoczesnie umieszcza sie na podstawie o ksztalcie tarczy, obracajacej sie dokola osi pionowej lub tez poziomej.Obydwa wózki podtrzymujace dysze i sprzezone ze soba moga wykonywac rów¬ nomierne ruchy przeciwbiezne. W celu przerwania doplywu strumienia piasku po napelnieniu formy mozna w dolnej czesci zbiornika do piasku U zastosowac narzad zamykajacy 26 wedlug fig. 7. Narzad za¬ mykajacy 26 jest poruszany w kierunku wylotu dyszy 3 w chwili, w której dysza osiagnie swe polozenie skrajne. Sterowa¬ nie narzadu 26 uskutecznia sie mechanicz¬ nie za pomoca uderzen wstecznych, wywo¬ lywanych przez strumien wdmuchiwanego piasku, lub tez za pomoca osobnego urza¬ dzenia pneumatycznego.Jezeli wytwarzany rdzen ma byc zaopa¬ trzony w trzon lub wspornik stalowy, wówczas nalezy to wziac pod uwage przy ksztaltowaniu dyszy.Fig. 9 przedstawia przekrój dyszy 3 o ksztalcie sierpa, umieszczonej nad trzo¬ nem rdzeniowym 28 i jego obsada 29.Fig. 10 przedstawia przekrój dyszy, skladajacej sie z dwóch pierscieni kolo¬ wych, zaopatrzonych w górna i dolna pod¬ pórke rdzeniowa.Fig. 11 przedstawia przekrój poprzecz¬ ny, a fig. 12 — czesciowy przekrój po¬ dluzny dyszy 3 o innym ksztalcie. W tym przypadku dysza 3 sklada sie z dwóch rur wspólosiowych 32 i 31. Trzon rdzeniowy lub model 30 jest umieszczony w rurze 31.Przy tym sposobie wykonania wdmuchi¬ wane powietrze moze wydostawac sie ze — 4 —skrzynki formierskiej 1 nie tylko wolna przestrzenia pomiedzy sciankami tej skrzynki a rura 31, lecz równiez i przez rure wewnetrzna 32. Dyszy tej mozna równiez uzywac przy wytwarzaniu rdzeni bez trzonu rdzeniowego. Jezeli 'ksztalt wy¬ twarzanego rdzenia nie jest prawidlowy, to wówczas korzystne jest przestrzeganie okreslonego kierunku strumienia wdmuchi¬ wanego piasku, co mozna osiagnac przez zastosowanie zeberek w ksztalcie lopatek, umieszczonych u wylotu dyszy.Takie zeberka 39 (fig. 11 i 12) nadaja strumieniowi piasku u wylotu dyszy ruch wirowy.Gdy stosuje sie skrzynki rdzeniowe o ksztalcie wygietym, mozna uzywac dysz równiez wygietych lub tez zamiast nich uzywac weza gumowego lub rury przegu¬ bowej. Mozna tez kilka dysz umiescic pod dowolnym katem wzgledem siebie, gdy wy¬ maga tego ksztalt danego modelu.Fig. 13 przedstawia urzadzenie do wy¬ twarzania formy o ksztalcie rury. W prze¬ strzeni pomiedzy skrzynia formierska 1 i modelem 30 umieszcza sie dysze, sklada¬ jaca sie z dwóch rur wspólosiowych 31 i 32, siegajacych az do podstawy 2. Piasek uklada sie w przestrzeni pomiedzy scian¬ kami skrzynki formierskiej 1, modelem 30 i podstawa 2, natomiast wdmuchiwane po¬ wietrze uchodzi do góry przestrzenia po¬ miedzy rura 31 i skrzynia 1 oraz prze¬ strzenia pomiedzy rura 32 i modelem 30.Dysza 3 i skrzynia formierska 1 wykony¬ waja jednoczesnie ruch wzgledny, odpo¬ wiadajacy stopniowemu napelnianiu skrzy¬ ni piaskiem.Piasek wdmuchuje sie do skrzyni 1 przez rure 43, która jest polaczona ze zbiornikiem do piasku 4 bezposrednio lub za pomoca weza gumowego albo gietkiego przewodu rurowego. Po ukonczeniu napel¬ niania skrzyni formierskiej 1 model 30 wyjmuje sie z formy w sposób znany.Fig. 14 przedstawia odmiane urzadze¬ nia wedlug fig. 13. Rózni sie ona tylko tym, ze model 30 jest przedluzony do góry i przepuszczony przez scianke dyszy oraz uszczelniony w miejscu 38, aby zapobiec wychodzeniu piasku. W tym przypadku dysza moze nie posiadac wewnetrznej ru¬ ry 32, gdyz zastepuja ja scianki modelu 30. Dzialanie urzadzenia jest takie same jak w przykladzie wedlug fig. 13, jednak powietrze uchodzi tylko przestrzenia po¬ miedzy sciankami skrzyni 1 i dysza 3.Fig. 15 przedstawia dalsze uproszcze¬ nie urzadzenia wedlug fig. 13 i 14. W tym przypadku zamiast modelu 30 zastosowa¬ no przedluzenie 37 wewnetrznej rury 32 dyszy 3, stanowiacej jedna calosc z rura 31. Na poczatku wdmuchiwania rura 32 wraz z jej przedluzeniem 37 dochodzi do podstawy 2 skrzyni formierskiej 1 lub na¬ wet wystaje w dól przez te podstawe.Przedluzenie 37, sluzace jednoczesnie ja¬ ko model, w miare napelniania piaskiem skrzyni 1 jest podnoszone razem z dysza 3 i po napelnieniu skrzynki zostaje z niej jednoczesnie wyjete. Gdy z jakichkolwiek przyczyn model musi pozostac w formie az do wykonczenia jej, wówczas rura we¬ wnetrzna 32 nie jest laczona na stale z ru¬ ra zewnetrzna 31 i wskutek tego nie po¬ rusza sie wraz z dysza 3. Po wykonczeniu formy rure 32 wyciaga sie do góry lub ku dolowi.Fig. 16 wyjasnia wykonywanie rdzenia w taki sam sposób. W tym przypadku za¬ miast, modelu zastosowany jest trzon rdze¬ niowy 30, natomiast przedluzenie 36 ze¬ wnetrznej rury 31 dyszy 3 stanowi tuleje rdzeniowa. Na poczatku dmuchania prze¬ dluzenie 36 dochodzi do podstawy 2. Pia¬ sek jest wdmuchiwany do przestrzeni po¬ miedzy rura 31, trzonem 30 i podstawa 2.Dysze 3 w miare napelniania formy pia¬ skiem odsuwa sie od podstawy 2, z która polaczony jest trzon rdzeniowy 30. Powie¬ trze wydostaje sie przez przestrzen pomie¬ dzy rura 32 i trzonem 30, zawraca w gór- — 5 --nym koncu trzonu rdzeniowego 30 i ucho¬ dzi przez ten trzon na zewnatrz.Fig. 17 przedstawia odmiane urzadze¬ nia wedlug fig. 15 i 16. Dysza sklada sie z dwóch rur 31 i 32 i jest umieszczona w przestrzeni pomiedzy skrzynia formierska 1 i wydrazonym trzonem rdzeniowym 30.Pomiedzy sciankami rur 31 i 32 umieszczo¬ na jest rura modelowa.33, która stanowi model zarówno rdzenia, jak i formy ze¬ wnetrznej, a wiec odpowiada dokladnie rozmiarom wykonywanej rury. Wdmuchi¬ wanie piasku uskutecznia sie tak, jak w urzadzeniu wedlug fig. 15 i 16. Powietrze wdmuchiwane uchodzi przez szczeline po¬ miedzy trzonem rdzeniowym 30 i rura 32 oraz przez wydrazony trzon rdzeniowy 30, jak równiez przez szczeline pomiedzy sciankami skrzynki formierskiej 1 a scian¬ kami rury 31. W tym urzadzeniu rura mo¬ delowa 33 moze siegac glebiej do dyszy, tak iz forma i rdzen moga byc wydmuchi¬ wane z oddzielnych zbiorników piasku, co jest potrzebne wtedy, gdy forma i rdzen maja byc wykonane z róznych gatunków piasku.Jezeli wytwarzana forme wzglednie rdzen trzeba zaopatrzyc w kanaly po¬ wietrzne, wówczas rury 31, 32 dyszy 3 za¬ opatruje sie w odpowiednie nasadki lub zeberka 3k wedlug fig. 18, które przy po¬ ruszaniu sie dyszy pozostawiaja w formie i rdzeniu kanaly powietrzne. Nasadki te moga byc umocowane sztywno lub rucho^ mo. W ten sam sposób mozna formowac równiez i kanaly wlewowe 35.W celu zapobiezenia przywieraniu wdmuchiwanego piasku do modelu wzgle¬ dnie do nasadki modelowej mozna nasad¬ ce modelowej podczas wdmuchiwania pia¬ sku nadawac ruch obrotowy, niezalezny od ruchu dyszy lub tez wspólny z nim. Ruch ten moze byc wywolywany za pomoca oso¬ bnego mechanizmu napedowego albo tez w tym celu nadaje sie dyszy pewnego rodza¬ ju ruch srubowy. W tym przypadku ko¬ rzystnie jest uzywac elastycznych lub spe¬ cjalnie uksztaltowanych nasadek 34, slu¬ zacych do wytwarzania kanalów powietrz¬ nych.Fig. 21 przedstawia ogólny widok urza¬ dzenia wedlug fig. 15. Sklada sie ono ze skrzynki formierskiej 1 i dwusciennej dy¬ szy 3 z umieszczonym nad nia zbiornikiem U do piasku. Do zbiornika tego powietrze jest doprowadzane przewodem 36. Zbior¬ nik h wzglednie dysza 3 sa polaczone ru¬ chomo ze stojakiem w miejscu 37. Ciezar poruszajacych sie czesci urzadzenia moze byc calkowicie lub czesciowo zrównowazo¬ ny, np. w danym przykladzie za pomoca przeciwwagi 11. Zbiornik U jest porusza¬ ny za pomoca silnika tlokowego 40. Po¬ wyzsze urzadzenie moze byc równiez umie¬ szczone w polozeniu poziomym, jak rów¬ niez umozliwia ono jednoczesne wytwarza¬ nie kilku form lub rdzeni.Wynalazek niniejszy nie ogranicza sie do wytwarzania tylko cylindrycznych form wzglednie rdzeni, lecz obejmuje on rów¬ niez i urzadzenie, przeznaczone do wy¬ twarzania form o innych ksztaltach. PL