PL232434B1 - Głowica drukująca do drukowania 3D konstrukcji budowlanych, drukarka do drukowania 3D konstrukcji budowlanych i układ do drukowania 3D konstrukcji budowlanych - Google Patents

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest głowica drukująca do drukowania 3D konstrukcji budowlanych, drukarka do drukowania 3D konstrukcji budowlanych i układ do drukowania 3D konstrukcji budowlanych. Przystosowana do wytwarzania konstrukcji budowlanych techniką selektywnego i addytywnego nakładania cienkich warstw materiału zwaną potocznie drukiem 3D. Opisany układ do wytwarzania konstrukcji budowlanych wykorzystuje różne rodzaje mieszanin budowlanych, których ziarna kruszywa nie przekraczają średnicy trzech milimetrów. Mogą to być zaprawy cementowe klasy M-150 (B10), M-200 (B 15) i M-250 (B20). Możliwe jest również drukowanie drobnoziarnistą ciężką mieszanką betonową.

Głowica drukująca do drukowania 3D konstrukcji budowlanych, drukarka do drukowania 3D konstrukcji budowlanych i układ do drukowania 3D konstrukcji budowlanych pozwala drukować różne rodzaje budowli w tym całe budynki mieszkalne (bez dachu i stropów międzypiętrowych, które mogą być wytworzone, zwłaszcza wydrukowane osobno, a następnie wmontowane), konstrukcje modułowe (pojedyncze moduły, które po wydrukowaniu są montowane w jedną konstrukcję), poszczególne elementy budynków (ściany, fundament, stropy międzypiętrowe), wszelkie niemieszkalne budowle architektoniczne (pomniki, eksponaty wystawowe).

Stan techniki

W dokumencie US20170016244A1 przedstawiono sposób wznoszenia wież lub kominów, z wykorzystaniem samobieżnego robota przegubowego, na podwoziu umożliwiającym mu wspinanie się, po dopiero co zbudowanej części konstrukcji, wewnątrz otworu wieży lub komina z wykorzystaniem specjalnie wytworzonych do tego pionowych ząbkowanych listew lub spiralnych zagłębień. Ramie robota obraca się, na obrotowym podwoziu, nakładając kolejne warstwy materiału budowlanego, formując budowany element i dodatkowo wgłębienia lub ząbki. Gdy skończy się formowanie danej warstwy robot przemieszcza się w górę, do wysokości odpowiedniej do nanoszenia następnej warstwy. Średnica otworu wewnętrznego musi być odpowiednio duża i zasadniczo okrągła, żeby zmieścić podwozie robota, a średnica zewnętrzna wieży lub komina musi być odpowiednio mała i uzależniona jest od zasięgu ramienia robota. Wynikają z tych zależności ograniczenia rodzaju i wielkości budowli jakie można za pomocą tego sposobu wytwarzać. Zaprezentowany sposób drukowania nadaje się do wytwarzania konstrukcji o bardzo małym promieniu zewnętrznym i jednocześnie dużym wewnętrznych, w porównaniu z ich wysokością takich jak wieże lub kominy.

Dokumenty CN105479760A, CN106088610A, CN106363771A, CN106515019A oraz

JP60300185B2 opisują sposób drukowania 3D betonowych budynków za pomocą drukarki w postaci trzyosiowego plotera o konstrukcji bramowej, wyposażonego w głowice drukującą. W opisanym sposobie ploter bramowy umieszcza głowicę w wybranej pozycji, następnie pompa podaje porcję zaprawy cementowej, która wylewa się zwiększając grubość warstwy betonu w wybranym miejscu. Opisana konstrukcja charakteryzuje się znacznymi rozmiarami elementów trzyosiowego plotera bramowego. Posuw w osi X realizuje brama poruszająca się na parze prowadnic o długości drukowanego elementu lub dłuższych. Posuw w kierunku osi Y realizowany jest przez zawieszoną na bramie głowicę, przy czym szerokość bramy jest większa lub równa szerokości drukowanego elementu. Posuw w osi Z realizowany jest za pomocą układu hydraulicznego. Opisany sposób wykorzystuje bramową kinematykę druku, wiąże się z tym konieczność bardzo precyzyjnego ułożenia poszczególnych elementów bramy. Prowadnice realizujące posuw w kierunku osi X muszą być ułożone idealnie równolegle, a ew. błędy w ich ułożeniu mogą powodować uszkodzenia mechanizmów bramy oraz błędy pozycjonowania głowicy drukującej, co wpłynie bardzo negatywnie na jakość wydrukowanej budowli. Znaczne rozmiary plotera bramowego i mała sztywność konstrukcji, powodują jego wrażliwość na drgania wywołane układem napędowym, który bardzo dynamicznie realizuje ruch posuwisty w różnych kierunkach podczas drukowania. Zjawisko jest analogiczne do drgań generowanych przez drukarki atramentowe biurowe, wynika ono z dynamicznego przyspieszania oraz zatrzymywania układu głowicy o znacznej masie w różnych miejscach w sposób cykliczny. Znaczne rozmiary i masa głowicy zaproponowanego układu kinematycznego mogą doprowadzić do dużego rozchwiania konstrukcji podczas naprzemiennych ruchów w przód i w tył w trakcie drukowania. Proponowana metoda wykorzystuje jedną głowicę drukującą co wydłuża czas produkcji budowli. Zwielokrotnienie ilości głowic nie zwiększy szybkości drukowania budowli ponieważ będą pracować w tym samych układzie plotera, jedynie podzieli przestrzeń na sektory, których operuje dana głowica. Dodatkowo opisana w dokumencie CN105479760A głowica drukująca składa się z pompy podającej zaprawę oraz stożkowego lejka. Wylewana w taki sposób zaprawa, po opuszczeniu

PL 232 434 B1 lejka rozlewa się w nieokreślonym kierunku a grubość i jednorodność nowej warstwy zaprawy jest zróżnicowana i nie daje się kontrolować.

W dokumencie CN206048448U przedstawiono urządzenie do drukowania budynków z wykorzystaniem dwóch robotów przegubowych. Na końcu ramienia pierwszego robota zainstalowana jest głowica drukująca, na końcu drugiego znajduje się narzędzie skrawające do obróbki wydrukowanego detalu. Roboty zapewniają parze głowic addytywnej i subtraktywnej znaczną liczbę stopni swobody, dzięki czemu możliwe jest wykonywanie skomplikowanych kształtów, jednak głównie przez usuwanie zbędnego materiału za pomocą głowicy subtraktywnej np. frezowanie otworów okiennych. Sterowanie robotem jest trudne i wymaga bardzo zaawansowanych algorytmów. Elementy budowlane to bryły o mało skomplikowanych kształtach za to znacznych rozmiarach. Prezentowane w omawianym dokumencie rozwiązanie nie pozwala na drukowanie elementów budowlanych o znacznych rozmiarach, nie jest również możliwe wydrukowanie całego budynku. Robot powinien mieć wielkość dwukrotnie większą od drukowanego elementu, a ponieważ roboty mają konstrukcję zwartą, nie modułową, transportowanie ich byłoby niezwykle trudne.

Dodatkowo żeby był możliwy druk zaprawą cementową głowicą skierowaną w górę, zaprawę należy podawać pod znacznym ciśnieniem, natomiast w przypadku druku głowicą skierowaną w dół należy w układzie podawania zaprawy wytworzyć podciśnienie, żeby nie pozwolić na swobodne wylewanie się zaprawy. Powoduje duże komplikacje sterowania układem podawania zaprawy.

W dokumencie US2014252668A1 ujawniono sposób wytwarzania elementów z zapraw cementowych za pomocą robota przegubowego z podwójną głowicą. Urządzenie dwie głowice zamontowane obrotowo, pierwsza może drukować materiałem konstrukcyjnym a druga materiałem podtrzymującym do tymczasowego drukowania podpór i rusztowań. Rozwiązanie charakteryzuje się podobnymi cechami względem opisanego w dokumencie CN206048448U. Dodatkowo opisany system podawania zaprawy w postaci pompy tłocząco ssącej oraz pompy perystaltycznej zamontowanej tuż przy głowicy wymusza stosowanie materiałów o jednorodnej, homogenizowanej i drobnoziarnistej strukturze. Wyklucza to możliwość stosowania zapraw betonowych z zakresu od B-10 do B-60, a które są najbardziej powszechnie stosowane w budownictwie.

Istota wynalazku

Dlatego też celem obecnego wynalazku jest zaproponowanie nowej głowicy drukującej do drukowania 3D konstrukcji budowlanych, drukarki do drukowania 3D konstrukcji budowlanych i układu do drukowania 3D konstrukcji budowlanych, obejmujących taką głowicę drukującą, pozbawionej powyższych wad.

Zgodnie z wynalazkiem, głowica drukująca do drukowania 3D konstrukcji budowlanych zaprawą cementową charakteryzuje się tym, że obejmuje zbiornik na zaprawę z otworem wylotowym skierowanym w dół, przesłonę formującą z otworami formującymi umieszczoną na zewnątrz zbiornika oraz przynajmniej jeden element tnący, przy czym krawędzie otworu wylotowego przylegają do wewnętrznej strony przesłony formującej, natomiast do przeciwnej - zewnętrznej strony przesłony formującej przylega wspomniany przynajmniej jeden element tnący, a przesłona formująca oraz wspomniany przynajmniej jeden element tnący mogą poruszać się względem siebie.

Korzystnie, przesłona formująca posiada rzędy otworów formujących.

Korzystnie, otwory formujące mają kształt regularny, zwłaszcza okrągły lub wielokątny, szczególnie sześciokątny, przy czym otwory umieszczone w dwóch kolejnych rzędach są przesunięte względem siebie w kierunku wzdłuż rzędu, korzystnie o długość równą połowie odległości pomiędzy środkami dwóch kolejnych otworów formujących w rzędzie.

Korzystnie, przesłona formująca może poruszać się względem otworu zbiornika na zaprawę w taki sposób, że rzędy otworów formujących naprzemiennie lub cyklicznie zajmują pozycję bezpośrednio pod otworem wylotowym zbiornika na zaprawę.

Korzystnie, że wewnątrz zbiornika na zaprawę znajduje się przesłona do częściowego lub całkowitego zasłaniania otworu wylotowego.

Korzystnie, wewnątrz zbiornika na zaprawę znajdują się czujniki ciśnienia do sterowania procesem wyciskania zaprawy.

Korzystnie, zbiornik na zaprawę, przesłona formująca i element tnący mają kształt cylindryczny i są umieszczone współosiowo tak, że wewnątrz elementu tnącego znajduje się przesłona formująca, zaś wewnątrz przesłony formującej znajduje się zbiornik na zaprawę, przy czym zbiornik na zaprawę, przesłona formująca i element tnący mogą obracać się względem siebie wokół wspólnej osi obrotu.

PL 232 434 B1

Wynalazek obejmuje także drukarkę do drukowania 3D konstrukcji budowlanych posiadającą głowicę.

Korzystnie, w drukarce według wynalazku głowica drukująca zamocowana jest do ramienia za pomocą karetki, mogącej poruszać się wzdłuż ramienia.

Korzystnie, w drukarce według wynalazku głowica drukująca zamocowana jest do karetki suwliwie i obrotowo w osi pionowej oraz suwliwie w osi poziomej prostopadłej do ramienia.

Korzystnie, w drukarce według wynalazku ramię z karetką i głowicą drukującą zamocowane jest obrotowo w osi pionowej na podstawie, mogącej poruszać się pionowo.

Korzystnie, w drukarce według wynalazku ramię jest zamocowane uchylnie do podstawy.

Wynalazek obejmuje także układ do drukowania 3D konstrukcji budowlanych obejmujący jedną lub więcej takich drukarek, korzystnie zamocowanych na wspólnej podstawie.

Korzystny przykład wykonania wynalazku

Wynalazek zostanie teraz bliżej przedstawiony w korzystnym przykładzie wykonania, z odniesieniem do załączonych rysunków, na których:

Fig. 1 Przedstawia przekrój osiowy głowicy drukującej 1 obejmującej nieruchomy zbiornik na zaprawę 2 z otworem wylotowym 3, krawędziami otworu wylotowego 4, przesłonę formującą 5 z otworami formującymi 6 oraz element tnący 7.

Fig. 2 Zbiornik na zaprawę 2, przesłona 8 w różnych ustawieniach: A - otwór całkowicie zasłonięty; B, C i D - otwór częściowo przesłonięty.

Fig. 3 Przedstawia schematycznie przekrój osiowy zbiornika na zaprawę 2, otwór wylotowy 3, przesłonę formującą 5 z otworami formującymi 6 i elementem tnącym 7, podczas formowania plastrów zaprawy 15: A - wyciskanie porcji zaprawy przez otwory formujące 6 przesłony formującej 5; B - odcięcie porcji zaprawy i uformowanie jej w plaster 15.

Fig. 4 Przedstawia karetkę 12 i głowicą drukującą 10 zamocowane obrotowo i suwliwie w osi pionowej oraz suwliwie w osi poziomej prostopadłej do osi ramienia.

Fig. 5 Przedstawia ramię 11 z głowicą drukującą 10 zamocowane obrotowo w osi pionowej na podstawie 13, mogącej poruszać się pionowo. Całość konstrukcji znajduje się na podporze 14.

Po zakończonym cyklu drukowania ramię 11 obraca się w osi pionowej o kąt a.

Fig. 6 Obrazuje wpływ przesunięcia karetki 12 względem ramienia 11, obrotu i przesunięcia głowicy drukującej 10 względem karetki 12 oraz wartości kąta obrotu a podstawy 13 podczas drukowania, na strukturę drukowanej warstwy: A - kąt a odpowiadający długości łuku równej długości plastra zaprawy; B - kąt a nieznacznie mniejszy od długości łuku równej długości plastra zaprawy; C - kąt a znacznie mniejszy długości łuku równej długości plastra zaprawy.

Fig. 7 Przedstawia ramiona 11 zamocowane uchylnie do podstawy 13 w pozycji transportowej, to znaczy odchylone do góry.

W korzystnym przykładzie wykonania głowica drukująca składa się z trzech głównych elementów. Pierwszy element to nieruchomy, cylindryczny zbiornik na zaprawę z otworem wylotowym wykonanym w powierzchni bocznej cylindra skierowanym w dół, połączony z rurą doprowadzającą zaprawę cementową. Wewnątrz zbiornika umieszczone są czujniki ciśnienia zaprawy w zbiorniku do kontrolowania procesu druku oraz przesłona, która częściowo lub całkowicie zamyka otwór wylotowy zbiornika w zależności w celu drukowania elementów o różnej szerokości ścian. Zaprawa jest pompowana i doprowadzana do zbiornika za pomocą rur a zbiornik jest podwieszony za pomocą uchwytów do korpusu karetki głowicy drukującej.

Drugim elementem głowicy jest ruchoma względem zbiornika na zaprawę przesłona formująca w formie cylindra nasadzonego osiowo na zbiornik na zaprawę, zamocowa na obrotowo na łożyskach kulkowych i posiadająca autonomiczny napęd. Przesłona formująca posiada rzędy otworów o kształcie regularnym, zwłaszcza okrągłym lub wielokątnym, szczególnie sześciokątnym na powierzchni bocznej cylindra ułożone wzdłuż jego tworzącej, po całym obwodzie (kształt i rozmiar otworów może być różny w zależności od wymogów drukowanego elementu). Odległość między rzędami wynosi co najmniej tyle ile szerokość otworu wylotowego zbiornika na zaprawę. W sąsiadujących rzędach otwory w poszczególnym rzędzie są przesunięte względem siebie w kierunku wzdłuż rzędu, o długość równą połowie odległości pomiędzy środkami dwóch kolejnych otworów formujących w rzędzie. Dzięki temu przesunięciu w kolejnych cyklach drukowania otrzymuje się plastry zaprawy przesunięte o połowę swojej szerokości a otrzymana warstwa zaprawy, złożona

PL 232 434 B1 jest z ciasno przylegających do siebie lub nakładających się plastrów, nie posiada wolnych przestrzeni powietrznych, które mogłyby osłabić drukowaną konstrukcję.

Trzeci element głowicy to ruchomy względem przesłony formującej element tnący w formie cylindra nasadzonego osiowo na przesłonę Formującą, zamocowanego obrotowo na łożyskach kulkowych i posiadającego autonomiczny napęd. Cylinder elementu tnącego posiada otwór prostokątny na powierzchni walcowej a jedna z krawędzi równoległych do osi cylindra jest zaostrzona w taki sposób, że krawędź tnąca na wewnętrznej powierzchni cylindra elementu tnącego przylega do zewnętrznej powierzchni przesłony formującej.

Drukarka według wynalazku obejmuje głowicę zamocowaną obrotowo i suwliwie w osi pionowej oraz suwliwie w osie poziomej prostopadłej do ramienia drukarki do karetki, która zamocowana jest suwliwie w osi poziomej równoległej do osi ramienia. Głowica może obracać się o kąt od 0° do 360° w obu kierunkach, oraz przesuwać się w górę od 1 do 25 mm i na boki w zakresie od 1 do 150 mm względem karetki drukarki. Dzięki temu możliwe jest precyzyjne ustawienie głowicy drukarki w miejscu drukowania. Karetka drukarki podwieszona jest suwliwie pod ramię drukarki i może poruszać się pod nim wzdłuż jego osi w zakresie nie większym niż długość ramienia. Ramię, zaś zamocowane jest do obrotowej podstawy, prostopadle do osi podstawy i korzystnie równolegle do podłoża, na którym będzie odbywać się drukowanie. Ramię zamocowane jest do podstawy za pomocą zawiasu, który umożliwia odchylanie do pozycji pionowej, w celu ułatwienia transportu drukarki na miejsce pracy.

Układ do drukowania 3D konstrukcji budowlanych, według wynalazku składa się z czterech drukarek zamocowanych na wspólnej podstawie, tworząc układ karuzelowy. Ramiona drukarek rozłożone są promieniście, symetrycznie co 90° w płaszczyźnie poziomej. Układ kinematyczny drukarki według wynalazku pozwala na drukowanie czterema głowicami jednocześnie, przy czym każda głowica może drukować ten sam element konstrukcji nakładając 4 warstwy przy jednym pełnym obrocie układu lub też każda głowica może drukować niezależnie inne elementy konstrukcji.

Układ do drukowania 3D konstrukcji budowlanych służy do wznoszenia budowli przez nanoszenia cienkich warstw zaprawy o grubości od 1 do 25 mm w postaci plastrów. W tym celu układ do drukowania 3D zajmuje pozycję startową, obrotowa podstawa obraca ramiona o odpowiedni kąt, karetki głowic przesuwają się a głowice obracają się aż do momentu, gdy głowice znajdą się bezpośrednio nad punktami startowymi następnie układ zatrzymuje się po czym jest gotowy do procesu drukowania. W tym momencie podstawa zaczyna obracać się z prędkością zależną od stopnia złożoności drukowanego elementu w zakresie od 0,05 obr/min do 60 obr/min, w tym czasie karetki przesuwają się wzdłuż ramion umieszczając głowice w kolejnych punktach zgodnie z zaprogramowanym cyklem. W momencie gdy głowica znajduje się nad punktem drukowania przesłona formująca obraca się względem zbiornika na zaprawę aż do pozycji, w której otwory formujące znajdą się bezpośrednio pod otworem wylotowym zbiornika na zaprawę. W tym czasie przez otwory formujące przesłony formującej wyciskana jest porcja zaprawy cementowej, po ustalonym czasie przesłona formująca obraca się do pozycji w której otwór wylotowy zbiornika na zaprawę jest przesłonięty przez przesłonę formującą w miejscu gdzie na powierzchni walcowej nie ma otworów w celu zakończenia wyciskania porcji zaprawy. Następnie element tnący w postaci cylindra obraca się w taki sposób, żeby krawędź tnąca elementu tnącego odcięła wyciśniętą porcję zaprawy formując plastry zaprawy. Plastry zaprawy spadają grawitacyjnie na drukowaną powierzchnię, a ramię drukarki obraca się o kąt a odpowiadający długości łuku dla promienia właściwego danemu punktowi drukowania równego długości plastra zaprawy. Następnie przesłona formująca obraca się względem zbiornika na zaprawę aż do pozycji, w której otwory formujące kolejnego rzędu znajdą się bezpośrednio pod otworem wylotowym zbiornika na zaprawę. W tym czasie przez otwory Formujące przesłony formującej wyciskana jest porcja zaprawy cementowej, po ustalonym czasie przesłona Formująca obraca się do pozycji w której otwór wylotowy zbiornika na zaprawę jest przesłonięty przez przesłonę formującą w miejscu gdzie na powierzchni walcowej nie ma otworów w celu zakończenia wyciskania porcji zaprawy. Następnie element tnący w postaci cylindra obraca się w taki sposób, żeby krawędź tnąca elementu tnącego odcięła wyciśniętą porcję zaprawy formując plastry zaprawy, które spadają grawitacyjnie na drukowaną powierzchnię. W ten sposób powstają plastry zaprawy przesunięte o połowę swojej szerokości ciasno przylegające do plastrów wydrukowanych w poprzednim cyklu. Proces powtarza się cyklicznie aż wszystkie elementy danej warstwy zostaną naniesione, po czym podstawa drukarki unosi się o wartość równą lub większą grubości wydrukowanej warstwy i cały proces powtarza się.

PL 232 434 B1

Układ do drukowania 3D konstrukcji budowlanych ze względu na swoją kinematykę może być korzystnie sterowany przy zastosowaniu układu współrzędnych walcowych, co znacząco korzystnie uprości orientacje głowicy w przestrzeni.

Claims (13)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Głowica drukująca do drukowania 3D konstrukcji budowlanych zaprawą cementową znamienna tym, że obejmuje zbiornik na zaprawę (2) z otworem wylotowym (3) skierowanym w dół, przesłonę formującą (5) z otworami formującymi (6) umieszczoną na zewnątrz zbiornika (2) oraz przynajmniej jeden element tnący (7), przy czym krawędzie (4) otworu wylotowego (3) przylegają do wewnętrznej strony przesłony formującej (5), natomiast do przeciwnej - zewnętrznej strony przesłony formującej (5) przylega wspomniany przynajmniej jeden element tnący (7), a przesłona formująca (5) oraz wspomniany przynajmniej jeden element tnący (7) mogą poruszać się względem siebie.
2. 2. Głowica drukująca według zastrz. 1, znamienna tym, że przesłona formująca (5) posiada rzędy otworów formujących (6).
3. 3. Głowica drukująca według zastrz. 2, znamienna tym, że otwory formujące (6) mają kształt regularny, zwłaszcza okrągły lub wielokątny, szczególnie sześciokątny, przy czym otwory umieszczone w dwóch kolejnych rzędach są przesunięte względem siebie w kierunku wzdłuż rzędu, korzystnie o długość równą połowie odległości pomiędzy środkami dwóch kolejnych otworów formujących w rzędzie.
4. 4. Głowica drukująca według zastrz. 2 albo 3, znamienna tym, że przesłona formująca (5) może poruszać się względem otworu wylotowego (3) zbiornika na zaprawę (2) w taki sposób, że rzędy otworów formujących (6) naprzemiennie lub cyklicznie zajmują pozycję bezpośrednio pod otworem wylotowym (3) zbiornika na zaprawę (2).
5. 5. Głowica drukująca według dowolnego z zastrz. od 1 do 4, znamienna tym, że wewnątrz zbiornika na zaprawę (2) znajduje się przesłona (8) do częściowego lub całkowitego zasłaniania otworu wylotowego (3).
6. 6. Głowica drukująca według dowolnego z zastrz. od 1 do 5, znamienna tym, że wewnątrz zbiornika na zaprawę (2) znajdują się czujniki ciśnienia (9) do sterowania procesem wyciskania zaprawy.
7. 7. Głowica drukująca według dowolnego z zastrz. od 1 do 6, znamienna tym, że zbiornik na zaprawę (2), przesłona formująca (5) i element tnący (7) mają kształt cylindryczny i są umieszczone współosiowo tak, że wewnątrz elementu tnącego (7) znajduje się przesłona formująca (5), zaś wewnątrz przesłony formującej (5) znajduje się zbiornik na zaprawę (2), przy czym zbiornik na zaprawę (2), przesłona formująca (5) i element tnący (7) mogą obracać się względem siebie wokół wspólnej osi obrotu.
8. 8. Drukarka do drukowania 3D konstrukcji budowlanych posiadająca głowicę (10) według dowolnego z zastrz. od 1 do 7.
9. 9. Drukarka według zastrz. 8, znamienna tym, że głowica drukująca (10) zamocowana jest do ramienia (11) za pomocą karetki (12), mogącej poruszać się wzdłuż ramienia (11).
10. 10. Drukarka według zastrz. 9, znamienna tym, że głowica drukująca (10) zamocowana jest do karetki (12) suwliwie i obrotowo w osi pionowej oraz suwliwie w osi poziomej prostopadłej do ramienia (11).
11. 11. Drukarka według zastrz. 8, 9 albo 10, znamienna tym, że ramię (11) z karetką (12) i głowicą drukującą (10) zamocowane jest obrotowo w osi pionowej na podstawie (13), mogącej poruszać się pionowo.
12. 12. Drukarka według zastrz. 11, znamienna tym, że ramię (11) jest zamocowane uchylnie do podstawy (13).
13. 13. Układ do drukowania 3D konstrukcji budowlanych obejmujący jedną lub więcej drukarek według dowolnego z zastrz. od 8 do 12, znamienny tym, że drukarki są zamocowane na wspólnej podstawie (13).