PL215582B1

PL215582B1 - Biaromatyczne zwiazki stanowiace analogi witaminy D, kompozycje farmaceutyczne i/lub kosmetyczne zawierajace te zwiazki oraz zastosowania tych zwiazków

Info

Publication number: PL215582B1
Application number: PL363872A
Authority: PL
Inventors: Jean-Michel Bernardon
Original assignee: Galderma Res & Dev
Priority date: 2001-05-22
Filing date: 2002-05-22
Publication date: 2013-12-31
Also published as: EP1395538A1; DE60234920D1; DK1395538T3; RU2266274C2; MXPA03010628A; CN1549803A; CN1267394C; ATE453611T1; CY1109843T1; CA2446149A1; EP1395538B1; PT1395538E; CA2446149C; PL363872A1; FR2825087B1; US20040224929A1; WO2002094754A1; JP4629309B2; ZA200300668B; FR2825087A1

Description

Opis wynalazku

Wynalazek dotyczy związków biaromatyczych stanowiących analogi witaminy D jako nowych i użytecznych produktów przemysłowych.

Wynalazek dotyczy też kompozycji farmaceutycznych i/lub kosmetycznych zawierających te związki, oraz zastosowania tych związków w medycynie u ludzi i weterynarii, lub też w kosmetyce.

Związki według wynalazku mają znaczną aktywność w dziedzinie proliferacji i różnicowania komórek i znajdują zastosowanie szczególniej w leczeniu miejscowym i układowym schorzeń dermatologicznych (lub innych) związanych z zaburzeniami keratynizacji, schorzeń z czynnikiem zapalnym i/lub immunoalergicznym oraz nadmiernego rozrostu tkanek pochodzenia ektodermalnego (skóra, naskórek), który jest łagodny lub złośliwy. Związki te można poza tym stosować do zwalczania starzenia skóry, wywołanego światłem lub upływem czasu i do leczenia zaburzeń bliznowacenia.

Związki według wynalazku można też stosować w kompozycjach kosmetycznych do higieny ciała i włosów.

Witamina D jest witaminą podstawową przy zapobieganiu i leczeniu niedoboru mineralizacji chrząstek (krzywica) i kości (rozmięknienie kości) i nawet w pewnych postaciach osteoporozy u pacjentów w podeszłym wieku. Ale obecnie przypuszcza się, że jej funkcje rozciągają się daleko poza regulację metabolizmu kostnego i dążenia do homeostazy wapniowej. Wśród nich można wymienić jej działanie na proliferację i różnicowanie komórek oraz kontrolę obrony odpornościowej. To stwierdzenie otworzyło drogę do nowego podejścia leczniczego w dermatologii, onkologii oraz w dziedzinie chorób autoimmunologicznych i dziedzinie przeszczepów narządów i tkanek.

Wprowadzenie dawki skutecznej leczniczo przez długi czas utrudniała toksyczność tej witaminy (hiperkalcemia niekiedy śmiertelna). Obecnie są syntetyzowane analogi strukturalne witaminy D, z których niektóre zachowują tylko właściwości różnicowania i nie mają wpływu na metabolizm wapnia.

W zgłoszeniu WO 00/26167 (D1) Zgłaszający zaproponował już nowe związki analogiczne do witaminy D, które mają aktywność selektywną wobec proliferacji i różnicowania komórek, nie wykazując cechy powodowania hiperkalcemii.

Te związki, analogi witaminy D, są w szczególności łatwiej syntetyzowane, a więc bardziej ekonomiczne w stosunku do związków znanych uprzednio.

Zgłaszający obecnie stwierdził w sposób zaskakujący, że pewne związki nieopisane specyficznie w zgłoszeniu WO 00/26167 (D1), ale spełniające opisany tam wzór ogólny, wykazują aktywność biologiczną dużo wyższą niż związki specyficznie opisane. Ta aktywność jest tak duża, że jest bliska aktywności naturalnej witaminy D.

Przedmiotem wynalazku są biaromatyczne związki stanowiące analogi witaminy D, wybrane z grupy składającej się z:

-(E)-6-[3-(3,4-Bishydroksymetylobenzyloksy)fenylo]-1,1,1-trifIuoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-olu,

-(3E,5E)-6-[3-(3,4-Bishydroksymetylobenzyloksy)fenylo]-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-olu,

-(E)-6-[3-[2-(3,4-Bishydroksymetylofenylo)etylo]fenylo}-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-olu,

-(3E,5E)-6-{3-[2-(3,4-Bishydroksymetylofenylo)etylo]fenylo}-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-olu, jak również ich izomery geometryczne.

Wynalazek ujawnia związki określone powyżej do zastosowania jako lek.

Wynalazek ujawnia również zastosowanie związków określonych powyżej do wytwarzania leku przeznaczonego w leczeniu:

- schorzeń dermatologicznych, związanych z zaburzeniami keratynizacji, odnoszącymi się do różnicowania i proliferacji, takich jak trądziki pospolite, zaskórnikowe, wielokształtne, różowate, trądziki guzkowato-torbielkowate, skupione, trądziki starcze, trądziki wtórne, jak trądzik słoneczny, lekowy lub zawodowy; rybiej łuski, stanów podobnych do rybiej łuski, choroby Darriera, rogowacenia skóry dłoniowo-podeszwowego, rogowacenia białego i stanów podobnych do rogowacenia białego, liszaju skóry lub śluzówek (ustnego),

- schorzeń dermatologicznych ze składnikiem immunoalergicznym zapalnym, z zaburzeniem proliferacji komórek lub bez niego, takich jak wszystkie postacie łuszczycy skóry, śluzówek lub paPL 215 582 B1 znokci, a nawet reumatyzm łuszczycowy, lub też atopia skóry, taka jak egzema lub atopia oddechowa, albo też przerost dziąseł,

- proliferacji skóry lub naskórka, łagodnych lub złośliwych, które są lub nie są pochodzenia wirusowego, takich jak brodawki pospolite, brodawki płaskie i dysplazja naskórka podobna do brodawek, brodawczakowatość ustna lub czerwona, chłoniak T oraz proliferacji, które mogą być wywołane przez promienie ultrafioletowe, zwłaszcza w wypadku nabłoniaka podstawno- i kolczystokomórkowego, jak też wszystkich uszkodzeń przedrakowych skóry, takich jak rogowiaki kolczystokomórkowe,

- dermatoz immunizowanych, takich jak toczeń rumieniowy, immunizowane choroby pęcherzykowe i choroby kolagenowe, jak sklerodermia,

- schorzeń dermatologicznych lub ogólnych ze składnikiem immunologicznym,

- zaburzeń funkcji łojowej, takich jak nadmierny łojotok trądzikowy lub łojotok zwykły;

- zaburzeń skórnych związanych z ekspozycją na promieniowanie UV, starzenia skóry, spowodowanego światłem lub upływem czasu, pigmentacji i nadmiernego rogowacenia popromiennego, lub każdej patologii związanej ze starzeniem spowodowanym upływem czasu lub popromiennym;

- zaburzeń bliznowacenia lub rozstępów;

- schorzeń zapalnych, takich jak zapalenie stawów, schorzeń pochodzenia wirusowego na poziomie skóry lub ogólnych, takich jak zespół związany z mięsakiem Kaposiego;

- zaburzeń oftalmologicznych, zwłaszcza chorób rogówki,

- stanów rakowych lub przedrakowych nowotworów obecnych lub które mogą być wywołane przez receptory witaminy D, takich jak rak sutka, białaczka, zespoły zaburzenia rozwojowego rdzenia i chłoniaki, nowotwory komórek nabłonka Malpighiego i nowotwory żołądkowo-jelitowe, czerniaki i kostniakomięsak;

- wyłysienia o różnym pochodzeniu, zwłaszcza związanego z chemioterapią lub promieniowaniem,

- schorzeń odpornościowych, takich jak choroby autoimmunologiczne, cukrzyca typu 1, stwardnienie rozsiane, toczeń i schorzenia typu tocznia, astma lub kłębuszkowe zapalenie nerek, selektywne zaburzenia czynnościowe układu odpornościowego, jak AIDS, albo zapobieganie odrzuceniom odpornościowym;

- schorzeń wewnątrzwydzielniczych;

- schorzeń charakteryzujących się nienormalnym kierowaniem międzykomórkowym wapnia, chorób, w których jest zaangażowany metabolizm wapnia, takich jak niedokrwienie mięśni;

- niedoborów witaminy D i innych schorzeń homeostazy minerałów w plazmie i kościach, takich jak krzywica, rozmięknienie kości, osteoporoza, zwłaszcza w wypadku kobiet w okresie menopauzy, osteodystrofia nerkowa lub zaburzenia działania przytarczyc,

- chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak stwardnienie tętnic lub nadciśnienie, jak też cukrzyca insulino-niezależna.

Przedmiotem wynalazku jest także kompozycja farmaceutyczna, charakteryzująca się tym, że zawiera na podłożu dopuszczalnym farmaceutycznie co najmniej jeden ze związków określonych powyżej.

Korzystnie, kompozycja zawiera związek(i) określone powyżej w stężeniu wynoszącym 0,0015% wagowo w stosunku do całkowitego ciężaru kompozycji.

Przedmiotem wynalazku jest ponadto kompozycja kosmetyczna, charakteryzująca się tym, że zawiera na podłożu dopuszczalnym kosmetycznie co najmniej jeden ze związków określonych powyżej.

Korzystnie, kompozycja zawiera związek(i) w stężeniu wynoszącym 0,001-3% wagowo w stosunku do całkowitego ciężaru kompozycji.

Wynalazek dotyczy również zastosowania kosmetycznego związków określonych powyżej jako środka do higieny ciała lub włosów.

Związki według wynalazku można otrzymać sposobem opisanym poniżej. Fig. 1-4 przedstawiają schematy reakcyjne, które można stosować do wytworzenia związków według wynalazku.

Tak więc, związek z przykładu 1 można otrzymać (fig. 1) z pochodnej (6) przez reakcję z etylolitem w temperaturze -78°C w rozpuszczalniku, jak THF, potem usunięcie grup zabezpieczających grupy hydroksylowe w obecności fluorku tetrabutyloamoniowego.

Związek (6) można otrzymać z 3-bromopropiofenonu (1) przez ciąg reakcji obejmujących:

- utworzenie pochodnej (2) przez zabezpieczenie funkcyjnej grupy ketonowej w postaci dioksolanu, potem utworzenie funkcyjnej grupy aldehydowej z odpowiedniej pochodnej litowej w obecności DMF;

- utworzenie pochodnej (3) przez reakcję typu Homera-Emmonsa między pochodną fosfonianową (związek A) i benzaldehydem (2), potem uwodornienie w obecności palladu osadzonego na węglu;

PL 215 582 B1

- utworzenie pochodnej (4) przez redukcję grup estrowych w obecności podwójnego wodorku litowo-glinowego, usunięcie grupy zabezpieczającej grupę ketonową w obecnością kwasu p-toluenosulfonowego i zabezpieczenie funkcyjnych grup alkoholowych w postaci tert-butylodimetylosililu;

- utworzenie pochodnej (5) przez reakcję typu Homera-Emmonsa z fosfonooctanem trietylu, potem redukcję grupy estrowej w obecności podwójnego wodorku litowo-glinowego i utlenienie grupy alkoholowej w obecności ditlenku manganu;

- utworzenie pochodnej (6) przez reakcję typu Homera-Emmonsa między fosfonooctanem trietylu i pochodną aldehydową (5) albo bezpośrednio przez reakcję typu Homera-Emmonsa między fosfonokrotonianem trietylu i pochodną ketonową (4). Związek A można wytworzyć z bezwodnika trimelitowego według schematu reakcyjnego przedstawionego na fig. 4.

Związki z przykładów 2 i 4 można otrzymać (fig. 2 i 3) odpowiednio z pochodnej (13) i pochodnej (15) przez usunięcie grup zabezpieczających funkcyjne grupy alkoholowe w obecności fluorku tetrabutyloamoniowego.

Związki z przykładów 3 i 5 można otrzymać (fig. 2 i 3) odpowiednio z pochodnej (13) i pochodnej (15) przez redukcję potrójnego wiązania do wiązania podwójnego konfiguracji trans wobec podwójnego wodorku litowo-glinowego w obecności metylanu sodu w rozpuszczalniku, jak THF, potem usunięcie grup zabezpieczających funkcyjne grupy alkoholowe w obecności fluorku tetrabutyloamoniowego.

Związek (13) można otrzymać z 3-hydroksypropiofenonu (7) przez ciąg reakcji obejmujących:

- utworzenie pochodnej (8) przez zabezpieczenie grupy fenolowej w postaci tert-butylodimetylosililu;

- utworzenie pochodnej (9) przez reakcję typu Homera-Emmonsa z fosfonooctanem trietylu, potem redukcję grupy estrowej w obecności podwójnego wodorku litowo-glinowego i utlenienie grupy alkoholowej w obecności ditlenku manganu;

- utworzenie pochodnej (10) przez reakcję typu Coreya-Fuchsa;

- utworzenie pochodnej (11) przez usunięcie grupy zabezpieczającej funkcyjną grupę fenolową, potem reakcję sprzęgania z pochodną bromową (związek B) w obecności wodorku sodu w rozpuszczalniku, jak DMF;

- utworzenie pochodnej (12) przez usunięcie grup zabezpieczających grupy benzoesanowe, potem ponowne zabezpieczenie w postaci grup tert-butylodimetylosililoksy;

- utworzenie pochodnej (13) przez reakcję z butylolitem, potem z heksafluoroacetonem.

Związek B można wytworzyć z bezwodnika trimelitowego według schematu reakcyjnego przedstawionego na fig. 4.

Związek (15) można wytworzyć z pochodnej (5) przez przekształcenie funkcyjnej grupy aldehydowej w grupę acetylenową (14) według reakcji typu Coreya-Fuchsa, potem wprowadzenie litu przez butylolit i reakcję z heksafluoroacetonem.

Zabezpieczenie funkcyjnych grup hydroksy prowadzi się zwykłą metodą, jaką opisano w literaturze np. przez reakcję odpowiedniego chlorku typu RCOCl w rozpuszczalniku, jak THF lub dichlorometan w obecności zasady, jak pirydyna lub trimetyloamina.

Związki według wynalazku wykazują biologiczne cechy analogiczne do właściwości witaminy D, zwłaszcza cechy transaktywowania elementów odpowiedzi na witaminę D (VDRE), takich jak aktywność agonistyczna wobec receptorów witaminy D lub jej pochodnych. Przez witaminy D lub ich pochodne rozumie się np. pochodne witaminy D2 lub D3, a w szczególności 1,25-dihydroksywitaminę D3 (kalcitriol).

Tę aktywność agonistyczną wobec receptorów witaminy D lub jej pochodnych można ukazać „in vitro” metodami znanymi w dziedzinie badań nad transkrypcją genów (Hansen i in., The Society For Investigative Dermatologie, tom 1, nr 1, kwiecień 1996).

Przykładowo aktywność agonistyczną VDR można przetestować na linii komórkowej HeLa przez kotransfekcję wektora ekspresji ludzkiego receptora VDR i plazmidu reporterowego p240HaseCAT. Aktywność agonistyczną można też scharakteryzować w tym układzie kotransfekcji przez oznaczenie dawki potrzebnej do uzyskania 50% aktywności maksymalnej produktu (AC50). Szczegóły protokołu tego testu oraz wyniki uzyskane przy użyciu związków według wynalazku opisano w przykładzie 7 niniejszego zgłoszenia.

Biologiczne właściwości analogiczne do witaminy D można również oznaczyć przez zdolność produktu do hamowania proliferacji normalnych ludzkich keratynocytów (KHN w hodowli). Produkt dodaje się do KHN hodowanych w warunkach sprzyjających stanowi proliferacji. Produkt pozostawia się w kontakcie z komórkami przez 5 dni. Ilość komórek rozrastających się jest mierzona przez wproPL 215 582 B1 wadzenie bromodeoksyurydyny (BRdU) do DNA. Protokół tego testu oraz wyniki uzyskane przy użyciu związków według wynalazku opisano w przykładzie 8 niniejszego zgłoszenia.

Biologiczne właściwości analogiczne do witaminy D można również oznaczyć przez zdolność produktu do wywoływania różnicowania komórek białaczki promielocytowej HL60. Protokół tego testu oraz wyniki uzyskane przy użyciu związków według wynalazku opisano w przykładzie 9 niniejszego zgłoszenia.

Aktywność agonistyczną wobec receptorów witaminy D związków według wynalazku można też ocenić „in vivo” przez wywołanie 24-hydroksylazy u myszy SKH (Voorhees i in.,1997.108:513-518). Protokół tego testu oraz wyniki uzyskane przy użyciu związków według wynalazku opisano w przykładzie 10 niniejszego zgłoszenia.

Związki według wynalazku nadają się szczególnie dobrze do następujących dziedzin leczenia:

- schorzeń dermatologicznych, związanych z zaburzeniami keratynizacji, odnoszącymi się do różnicowania i proliferacji, takich jak trądziki pospolite, zaskórnikowe, wielokształtne, różowate, trądziki guzkowato-torbielkowate, skupione, trądziki starcze, trądziki wtórne, jak trądzik słoneczny, lekowy lub zawodowy;

- rybiej łuski, stanów podobnych do rybiej łuski, choroby Damiera, rogowacenia skóry dłoniowopodeszwowego, rogowacenia białego i stanów podobnych do rogowacenia białego, liszaju skóry lub śluzówek (ustnego),

- schorzeń dermatologicznych ze składnikiem immunoalergicznym zapalnym, z zaburzeniem proliferacji komórek lub bez niego i takich jak wszystkie postacie łuszczycy skóry, śluzówek lub paznokci, a nawet reumatyzm łuszczycowy, lub też atopia skóry, takie jak egzema lub atopia oddechowa, albo też przerost dziąseł,

- dermatoz odpornych, takich jak toczeń rumieniowy, odporne choroby pęcherzykowe i choroby kolagenu, jak sklerodermia,

- schorzeń dermatologicznych lub ogólnych ze składnikiem immunologicznym,

- zaburzeń bliznowacenia lub rozstępów;

- schorzeń zapalnych, takich jak zapalenie stawu, schorzenia pochodzenia wirusowego na poziomie skóry lub ogólne, takie jak zespół związany z mięsakiem Kaposiego;

- zaburzeń oftalmologicznych, zwłaszcza chorób rogówki,

- stanów rakowych lub przedrakowych nowotworów obecnych lub które mogą być wywołane przez receptory witaminy D, takich jak rak sutka, białaczka, zespoły zaburzenia rozwojowego i chłoniaki, nowotwory komórek nabłonka Malpighiego i nowotwory żołądkowo-jelitowe, czerniaki i kostniakomięsak;

- schorzeń wewnątrzwydzielniczych;

PL 215 582 B1

W wymienionych wyżej dziedzinach leczenia związki według wynalazku można korzystnie stosować w kombinacji z retinoidami, z kortykosteroidami lub estrogenami, w połączeniu z przeciwutleniaczami, z α-hydroksykwasami, β-hydroksykwasami lub α-ketokwasami albo ich pochodnymi, z blokerami kanałów jonowych, lub też w połączeniu z innymi lekami znanymi jako wpływające na układ odpornościowy (np. cyklosporyny, FK 506, glukokortykoidy, przeciwciała monoklonalne, cytokiny lub czynniki wzrostu itd.)

Przez retinoidy rozumie się ligandy receptorów RAR lub RXR, naturalne lub syntetyczne.

Przez przeciwutleniacze rozumie się np. α-tokoferol, dysmutazę nadtlenkową, ubichinol lub niektóre środki chelatujące metale.

Przez α-hydroksy- lub α-ketokwasy, albo ich pochodne rozumie się np. kwas mlekowy, jabłkowy, cytrynowy, glikolowy, migdałowy, winowy, glicerynowy, askorbinowy oraz ich sole, amidy lub estry.

Przez β-hydroksykwasy lub ich pochodne rozumie się np. kwas salicylowy oraz jego sole, amidy lub estry.

Przez blokery kanałów jonowych rozumie się np. blokery kanałów potasowych w szczególności minoksydyl (2,4-diamino-6-piperydynopirymidyno-3-tlenek) i jego pochodne.

Podawanie związków w kompozycjach farmaceutycznych według wynalazku można dokonywać drogą dojelitową, pozajelitową, miejscową lub dooczną.

Do podawania drogą dojelitową kompozycje farmaceutyczne mogą występować w postaci tabletek, kapsułek żelatynowych, drażetek, syropów, zawiesin, roztworów, proszków, granulek, emulsji, mikrokulek lub nanokulek, albo pęcherzyków lipidowych lub polimerowych, pozwalających na kontrolowane uwalnianie. Do podawania drogą pozajelitową kompozycje mogą występować w postaci roztworów lub zawiesin do wlewów lub do wstrzyknięć. Związki według wynalazku podaje się generalnie w dawkach dziennych od około 0,001 μg/kg do 1000 μg/kg, a korzystnie od około 0,01 μg/kg do 100 μg/kg ciężaru ciała w 1-3 podaniach.

Do podawania drogą miejscową kompozycje farmaceutyczne na bazie związków według wynalazku są przeznaczone do leczenia skóry i śluzówek i występują w postaci maści, kremów, mleczek, pomad, proszków, nasączonych tamponów, roztworów, żeli, sprayów, lotionów lub zawiesin. Mogą też występować w postaci mikrokulek lub nanokulek, pęcherzyków lipidowych lub polimerowych, albo plastrów polimerowych i hydrożeli, pozwalających na kontrolowane uwalnianie. Kompozycje te do podawania miejscowego mogą występować albo w postaci bezwodnej, albo w postaci uwodnionej zależnie od podawania miejscowego lub doocznego zawierają co najmniej jeden związek według wynalazku o stężeniu wynoszącym korzystnie 0,0001-5%, a korzystniej 0,001-1% w stosunku do całkowitego ciężaru kompozycji.

Związki według wynalazku znajdują również zastosowanie w dziedzinie kosmetyki, w szczególności do higieny ciała i włosów, a zwłaszcza do leczenia skóry ze skłonnością trądzikową, do odrostu włosów, przeciw wypadaniu, do zwalczania tłustego wyglądu skóry lub włosów, do ochrony przed szkodliwym działaniem słońca albo do leczenia skóry fizjologicznie suchej, do zapobiegania i/lub zwalczania starzenia wywołanego światłem lub upływem czasu.

W dziedzinie kosmetyki związki według wynalazku można korzystnie stosować w kombinacji z retinoidami, z kortykosteroidami, w połączeniu z przeciwutleniaczami, z α-hydroksy- lub α-ketokwasami albo ich pochodnymi lub też z blokerami kanałów jonowych.

Różne produkty używane do połączeń ze związkami według niniejszego wynalazku są takie jak określone wyżej.

Kompozycja kosmetyczna według wynalazku zawiera na podłożu dopuszczalnym kosmetycznie co najmniej jeden związek jak określono wyżej. Kompozycja kosmetyczna może występować zwłaszcza w postaci kremu, mleczka, lotionu, żelu, mikrokulek lub nanokulek, pęcherzyków lipidowych lub polimerowych, mydła lub szamponu.

Stężenie związku według wynalazku w kompozycjach kosmetycznych może wynosić 0,001-3% wagowych w stosunku do całkowitego ciężaru kompozycji.

Kompozycje farmaceutyczne i kosmetyczne według wynalazku mogą ponadto zawierać dodatki obojętne lub nawet aktywne farmakodynamicznie lub kosmetycznie, albo połączenia tych dodatków, a zwłaszcza: środki zwilżające; środki odbarwiające, jak hydrochinon, kwas azelainowy, kwas kawowy lub kwas kojowy; środki zmiękczające; środki nawadniające, jak glicerol, PEG 400, tiamorfolinon i jego pochodne lub mocznik; środki przeciw łojotokowi lub przeciw trądzikowi, takie jak S-karboksymetylocysteina, S-benzylocysteamina, ich sole i ich pochodne, albo nadtlenek benzoilu; antybiotyki, jak erytromycyna i jej estry, neomycyna, klindamycyna i jej estry, tetracykliny; środki przeciwgrzybowe,

PL 215 582 B1 jak ketokonazol lub polimetyleno-4,5-izotiazolinony-3; środki sprzyjające odrostowi włosów, jak minoksydyl (2,4-diamino-6-piperydynopirymidyno-3-tlenek) i jego pochodne, diazoksyd (7-chloro-3-metylo1,2,4-benzotiadiazyno-1,1-ditlenek) i fenytoina (5,4-difenyloimidazolidyno-2,4-dion); niesteroidowe środki przeciwzapalne; karotenoidy i zwłaszcza β-karoten; środki przeciw łuszczycy, jak antralina i jej pochodne i na koniec kwas eikoza-5,8,11,14-tetrainowy i eikoza-5,8,11-triinowy, ich estry i amidy.

Kompozycje według wynalazku mogą też zawierać środki polepszające smak, konserwanty, jak estry kwasu p-hydroksybenzoesowego, stabilizatory, środki regulujące wilgotność, regulatory pH, modyfikatory ciśnienia osmotycznego, emulgatory, filtry UV-A I UV-B, przeciwutleniacze, jak α-tokoferol, butylohydroksyanizol lub butylohydroksytoluen.

Poniżej podano przykłady otrzymywania związków według wynalazku oraz różne konkretne preparaty na bazie takich związków, jak też przykłady testu oceny aktywności biologicznej związków według wynalazku.

P r z y k ł a d 1 (4E,6E)-7-{3-[2-(3,4-Bishydroksymetylofenylo)etylo]fenylo}-3-etylonona-4,6-dien-3-ol

a) 2-(3-Bromofenylo)-2-etylo[1,3]dioksolan g (70 milimoli) 3-bromopropiofenonu rozpuszczono w 250 ml toluenu i dodano 20 ml (350 milimoli) glikolu etylenowego i 660 mg (3,5 milimola) kwasu p-toluenosulfonowego. Aparaturę wyposażono w urządzenie do ekstrakcji wody typu nasadki Dean-Starka i środowisko reakcyjne ogrzewano w temperaturze wrzenia wobec powrotu skroplin w ciągu 20 godzin. Po ochłodzeniu, potraktowaniu roztworem kwaśnego węglanu potasu i ekstrakcji eterem etylowym, żądany produkt jest czysty bez oczyszczania i otrzymany w postaci żółtawego oleju (m = 17,8 g; wydajność = 99%).

b) 3-(2-Etylo[1,3]dioksolan-2-ylo)benzaldehyd

17,8 g (70 milimoli) 2-(3-bromofenylo)-2-etylo-[1,3]dioksolanu rozpuszczono w 300 ml THF i mieszaninę ochłodzono do temperatury -78°C. Dodano wolno 34 ml (85 milimoli) 2,5 M roztworu butylolitu i całość mieszano w ciągu 30 minut. Dodano wtedy 8,1 ml (105 milimoli) DMF i środowisko doprowadzono do temperatury 0°C, potem dodano nasycony roztwór chlorku amonu. Po ekstrakcji eterem etylowym żądany aldehyd otrzymano w postaci żółtego oleju (m = 14 g; wydajność = 97%).

c) 4-{(E)-2-[3-(2-Etylo[1,3]dioksolan-2-ylo)fenylo-winylo)ftalan dimetylu

10,3 g (30 milimoli) 4-(dietoksyfosforylometylo)ftalanu dimetylu rozpuszczono w 100 ml bezwodnego THF i mieszaninę ochłodzono do temperatury 0°C. Dodano porcjami 3,4 g (30 milimoli) tert-butylanu potasu i środowisko mieszano w ciągu 30 minut. Wkroplono wtedy roztwór 5,6 g (27,3 milimola) 3-(2-etylo[1,3]dioksolan-2-ylo)benzaldehydu w 50 ml THF i środowisko mieszano w ciągu 2 godzin w temperaturze 0°C. Po zwykłym postępowaniu pozostałość oczyszczono przez chromatografię na kolumnie z krzemionką (eluent heptan 80 - octan etylu 20). Otrzymano żółty olej (m = 9,6 g; wydajność = 89%).

d) 4-{2-[3-(2-Etylo[1,3]dioksolan-2-ylo)fenylo]etylo}-ftalan dimetylu

9,5 g (24 milimole) 4-{(E)-2-[3-(2-etylo[1,3]dioksolan-2-ylo)fenylowinylo}ftalanu dimetylu rozpuszczono w mieszaninie 120 ml octanu etylu i 5 ml trietyloaminy. Środowisko reakcyjne odgazowano strumieniem azotu w ciągu 10 minut, potem dodano 1 g 5% palladu osadzonego na węglu. Środowisko reakcyjne ogrzewano wtedy w temperaturze 80°C, pod ciśnieniem 4 barów wodoru w ciągu 4 godzin. Potem środowisko przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Pozostałość oczyszczono przez chromatografię na kolumnie z krzemionką. Otrzymano bezbarwny olej (m = 7,5 g; wydajność = 80%).

e) (4-{2-[3-(2-Etylo[1,3]dioksolan-2-ylo)fenylo]etylo}-2-hydroksymetylofenylo)metanol

2,9 g (75 milimoli) wodorku glinowo-litowego zawieszono w 20 ml eteru etylowego. Wkroplono roztwór 7,5 g (19 milimoli) 4-{2-[3-(2-etylo[1,3]dioksolan-2-ylo)fenylo]etylo}-ftalanu dimetylu w 100 ml eteru etylowego. Po 20 minutach mieszania w temperaturze otoczenia do środowiska reakcyjnego dodano 15 ml wody, 1,5 ml 15% wodorotlenku sodu i 4,5 ml wody, potem przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymano bezbarwny olej (m = 6,4 g; wydajność = 99%).

f) 1-{3-[2-(3,4-Bishydroksymetylofenylo)etylo]fenylo}propan-1-on

6.4 g (18,7 milimola) (4-{2-[3-(2-etylo[1,3]dioksolan-2-ylo)fenyloetylo}-2-hydroksymetylofenylo)metanolu rozpuszczono w mieszaninie 40 ml wody i 40 ml acetonu. Dodano 650 mg kwasu p-toluenosulfonowego i środowisko mieszano w ciągu 5 godzin. Po zwykłym postępowaniu, produkt żądany jest czysty bez oczyszczania i otrzymany w postaci bezbarwnego oleju (m = 5,57 g; wydajność = 100%).

g) 1-(3-{2-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)propan-1-on

5.5 g (18,5 milimola) 1-{3-[2-(3,4-bishydroksymetylofenylo)etylo]fenylo}propan-1-onu rozpuszczono w 50 ml bezwodnego DMF i mieszaninę ochłodzono do temperatury 0°C. Dodano 6,7 g (45 milimoli) tert-butylodimetylochlorosilanu i 3,5 g (52 milimole) imidazolu. Środowisko doprowadzono

PL 215 582 B1 do temperatury otoczenia i mieszano w ciągu 2 godzin. Po dodaniu nasyconego roztworu chlorku amonu, potem ekstrakcji octanem etylu, fazy organiczne połączono, przemyto wodą, wysuszono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymano bezbarwny olej (m = 9,6 g; wydajność = 99%).

h) (E)-3-(3-{2-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)pent-2-enian etylu

11,1 ml (56 milimoli) fosfonooctanu trietylu rozpuszczono w 100 ml THF. Dodano wtedy 2,2 g (55 milimoli) 60% wodorku sodu i środowisko mieszano w ciągu 30 minut w temperaturze otoczenia. Wkroplono wtedy roztwór 9,5 g (18 milimoli) 1-(3-{2-[3,4-bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenyloetylo}fenylo)propan-1-onu w 100 ml THF. Środowisko mieszano w ciągu 6 godzin, potem dodano wodę i ekstrahowano octanem etylu. Otrzymaną pozostałość oczyszczono przez chromatografię na kolumnie z krzemionką (eluent octan etylu 10-heptan 90). Otrzymano żółty olej (m = 5,8 g; wydajność = 56%).

i) (E)-3-(3-{2-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)pent-2-en-1-ol

0,75 g (19 milimoli) wodorku glinowo-litowego zawieszono w 10 ml eteru etylowego. Wkroplono roztwór 5,6 g (9,6 milimola) (E)-3-(3-{2-[3,4-bis(tert-butylodimetylo-silanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)pent-2-enianu etylu w 50 ml eteru etylowego. Po 20 minutach mieszania w temperaturze otoczenia, do środowiska reakcyjnego dodano 0,75 ml wody, 0,75 ml 15% roztworu wodorotlenku sodu i 1,5 ml wody, potem przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymano bezbarwny olej (m = 5,26 g; wydajność = 99%).

j) (E)-3-(3-{2-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)pent-2-enal

2,8 g (5 milimoli) (E)-3-(3-{2-[3,4-bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)pent-2-en-1-oIu rozpuszczono w 50 ml dichlorometanu. Dodano 4,3 g (50 milimoli) ditlenku manganu i środowisko reakcyjne mieszano w ciągu 12 godzin, potem przesączono i zatężono pod zmniejszonym ciśnieniem. Otrzymano żądany produkt w postaci żółtego oleju (m = 2,8 g; wydajność = 100%).

k) (2E,4E)-5-(3-{2-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)hepta-2,4-dienian etylu

1,3 ml (6,5 milimola) fosfonooctanu trietylu rozpuszczono w 20 ml THF. Dodano wtedy 260 mg (6,5 milimola) 60% wodorku sodu i środowisko mieszano w ciągu 30 minut w temperaturze otoczenia. Wkroplono wtedy roztwór 2,8 g (5 milimoli) (E)-3-(3-{2-[3,4-bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenyloetylo}fenylo)pent-2-enalu w 30 ml THF. Środowisko mieszano w ciągu 6 godzin, potem dodano wodę i ekstrahowano octanem etylu. Otrzymaną pozostałość oczyszczono przez chromatografię na kolumnie z krzemionką (eluent octan etylu 10 - heptan 90). Otrzymano żółty olej (m = 2,52 g; wydajność = 81%).

I) (4E,6E)-7-{3-[2-(3,4-Bishydroksymetylofenylo)etylo]-fenylo}-3-etylonona-4,6-dien-3-ol

1,7 g (2,7 milimola) (2E,4E)-5-(3-{2-[3,4-bis(tert-butylodimetylosiIanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)hepta-2,4-dienianu etylu rozpuszczono w 120 ml bezwodnego THF i mieszaninę ochłodzono w temperaturze -78°C. Dodano 13,5 ml (13,5 milimola) roztworu etylolitu (1,0 - 1,5 M) i środowisko mieszano w tej temperaturze w ciągu 1 godziny, potem doprowadzono do temperatury 0°C i dodano nasycony roztwór chlorku amonu. Otrzymaną pozostałość rozpuszczono w 50 ml THF, potem dodano

6,5 ml (6,5 milimola) roztworu fluorku tetrabutyloamoniowego. Po 30 minut mieszania i zwykłym postępowaniu, otrzymaną pozostałość oczyszczono przez chromatografię na kolumnie z krzemionką. Produkt żądany otrzymano w postaci bezbarwnego oleju (m = 200 mg; wydajność = 18%).

NMR ¹H (DMSO): 0,82 (t, 6H, J=7,5Hz); 0,89 (t, 3H, J=7,4Hz); 1,41-1,53 (m, 4H); 2,41 (q, 2H, J=7,4Hz); 2,83 (s, 4H); 4,01 (s, 1H); 4,41 (t, 2H, J=8Hz); 4,45 (t, 2H, J=8Hz); 4,94-4,98 (m, 2H); 6,31 (d, 1H, J=15,0Hz); 6,46 (d, 1H, J=11,0Hz); 7,08-7,29 (m, 7H); 7,42-7,45 (m, 1H).

P r z y k ł a d 2 (E)-6-[3-{3,4-Bishydroksymetylobenzyloksy)fenylo]-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylo-okt-5-en-3yn-2-oI

a) 3-(tert-Butylodimetylosilanyloksy)benzaldehyd

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 1 g, przez reakcję 42,7 g (0,275 mola) tertbutylodimetylochlorosilanu z 30,5 g (0,2 mola) 3-hydroksybenzaldehydu i (20,4 g, 0,3 mola) imidazolu. Po oczyszczaniu na kolumnie z krzemionką (dichlorometan 20 - heptan 80), otrzymano żółty olej (m= 55,9 g; wydajność = 95%).

b) 1 -[3-(tert-ButylodimetylosilanyIoksy)fenylo]propan-1 -ol g (0,21 mola) 3-(tert-butylodimetylosilanyloksy)-benzaldehydu rozpuszczono w 500 ml eteru etylowego i mieszaninę ochłodzono do temperatury 0°C. Wolno dodano 80 ml (0,24 mola) 3,0 M roztworu bromku etylomagnezowego i całość mieszano w ciągu 5 godzin. Po zwykłym postępowaniu,

PL 215 582 B1 otrzymaną pozostałość oczyszczono przez chromatografię na kolumnie z krzemionką (eluent octan etylu 20 / heptan 80). Otrzymano bezbarwny olej (m = 45,8 g; wydajność = 82%).

c) 1-[3-(tert-ButylodimetylosilanyIoksy)fenylo]propan-1-on

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 1j, przez reakcję 45 g (0,17 mola) 1-[3-(tertbutylodimetylosilanyloksy)fenylopropan-1-olu z (148 g, 1,7 mola) ditlenku manganu. Otrzymano żółty olej (m = 45 g, wydajność = 100%).

d) (E)-3-[3-(tert-Butylodimetylosilanyloksy)fenylo]-pent-2-enian etylu

22,5 ml (113 milimoli) fosfonooctanu trietylu rozpuszczono w 100 ml THF. Dodano wtedy 4,5 g (113 milimoli) 60% wodorku sodu i środowisko mieszano w ciągu 30 minut w temperaturze otoczenia. Wkroplono potem roztwór 20 g (75,6 milimola) 3-(tert-butylodimetylosilanyloksy)propan-1-onu w 100 ml THF. Środowisko mieszano w ciągu 6 godzin, potem dodano wodę i ekstrahowano octanem etylu. Otrzymaną pozostałość oczyszczono przez chromatografię na kolumnie z krzemionką (eluent octan etylu 10 - heptan 90). Otrzymano żółty olej (m = 7,6 g; wydajność = 30%).

e) (E)-3-[3-(tert-Butylodimetyiosilanyloksy)fenylo)-pent-2-en-1-ol

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 1e, przez reakcję 7,6 g (23 milimole) (E)-3-[3-(tertbutylodimetylosilanyloksy)fenylopent-2-enianu etylu z 1,05 g (25 milimoli) wodorku glinowo-litowego. Otrzymano bezbarwny olej (m = 6,7 g; wydajność = 100%).

f) (E)-3-[3-(tert-Butylodimetylosilanyloksy)fenylo)-pent-2-en-1-al

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 1j, przez reakcję 6,7 g (23 milimole) (E)-3-[3-(tertbutylodimetylosilanyloksy)fenylo) pent-2-en-1-olu z 10 g (115 milimoli) ditlenku manganu. Otrzymano żółty olej (m = 4,7 g; wydajność 71%).

g) tert-Butylo-[3-((E)-4,4-dibromo-1-etylobuta-1,3-dienylo)fenoksy]dimetylosilan

1,17 g (18 milimoli) pyłu cynkowego, 4,7 g (18 milimoli trifenylofosfiny i 5,9 g (18 milimoli) tetrabromku węgla mieszano w ciągu 45 minut w 150 ml dichlorometanu. Wkroplono roztwór 2,6 g (9 milimoli) (E)-3-[3-(tert-butylodimetylosilanyloksy)fenylo)pent-2-en-1-alu w 10 ml dichlorometanu. Środowisko reakcyjne mieszano w ciągu 1 godziny, potem ekstrahowano mieszaniną wody i dichlorometanu. Pozostałość przesączono na kolumnie z krzemionką (eluent dichlorometan). Otrzymano żółty olej (m = 3,3 g; wydajność = 83%).

h) tert-Butylo-[3-((E)-1-etylobut-1-en-3-ynylo)fenoksy]dimetylosilan

3,2 g (7,2 milimola) tert-butylo-[3-((E)-4,4-dibromo-1-etylobuta-1,3-dienylo)fenoksy]dimetylosilanu rozpuszczono w 50 ml i mieszaninę ochłodzono do temperatury -78°C. Dodano 5,7 ml (14,4 milimol) 2,5 M roztworu butylolitu i środowisko mieszano w ciągu 2 godzin, potem dodano nasycony roztwór chlorku amonu. Pozostałość oczyszczono przez chromatografię na kolumnie z krzemionką. Otrzymano żółty olej (m = 1,0 g; wydajność = 49%).

i) 3-((E)-1-Etylobut-1-en-3-ynylo)fenol g (3,5 milimola) tert-butylo-[3-((E)-1-etylobut-1-en-3-ynylo)fenoksy]dimetylosilanu rozpuszczono w 50 ml THF i wkroplono 3,8 ml (38 milimoli) 1,0 M roztworu fluorku tetrabutyloamoniowego. Środowisko mieszano w ciągu 30 minut, potem dodano nasycony roztwór chlorku amonu i ekstrahowano octanem etylu. Otrzymano żółty olej (m = 690 mg; wydajność = 100%).

j) Benzoesan 2-benzoiloksymetylo-5-[3-((E)-1-etylo-but-1-en-3-ynylo)fenoksymetylo]benzylu

610 mg (3,5 milimola) 3-((E)-1-etylobut-1-en-3-ynylo)-fenolu rozpuszczono w 80 ml DMF. Dodano 150 mg (3,7 milimola) wodorku sodu i środowisko mieszano w temperaturze otoczenia. Dodano wtedy 1,5 g (6,2 milimola) benzoesanu 2-benzoiloksymetylo-5-bromometylobenzylu i środowisko mieszano w ciągu 2 godzin. Po zwykłym postępowaniu i oczyszczeniu przez chromatografię na kolumnie z żelem krzemionkowym otrzymano bezbarwny olej (m = 1,66 g; wydajność = 88%).

k) 1-(3,4-Bis-tert-butylodimetylosililoksymetylobenzyloksy)-3-((E)-1-etylobut-1-en-3-ynylo)benzen

1,6 g (3 milimole) benzoesanu 2-benzoiloksymetylo-5-[3-((E)-1-etylobut-1-en-3-ynylo)fenoksymetylobenzylu rozpuszczono w 15 ml 2% roztworu węglanu potasu w metanolu. Środowisko reakcyjne mieszano w ciągu 2 godzin, potem dodano nasycony roztwór chlorku amonu i ekstrahowano octanem etylu. Otrzymaną pozostałość rozpuszczono w 20 ml bezwodnego DMF i dodano 900 mg (6 milimoli) tert-butylodimetylochlorosilanu i 450 mg (6,6 milimola) imidazolu. Środowisko mieszano w ciągu 10 godzin w temperaturze otoczenia. Po zwykłym postępowaniu otrzymaną pozostałość oczyszczono przez chromatografię na kolumnie z krzemionką (eluent heptan 85 - octan etylu 85). Otrzymano olej barwy pomarańczowej (m = 1,16 g; wydajność = 70%).

I) (E)-6-{3-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)benzyloksy]fenylo}-1,1,1-trifIuoro-2-trifluorometylo-oct-5-en-3-yn-2-ol

PL 215 582 B1

1,16 g (2,1 milimola) 1-(3,4-bis-tert-butylodimetylosililoksymetylobenzyloksy)-3-((E)-1-etylobut-1-en-3-ynylo)benzenu rozpuszczono w 30 ml bezwodnego THF i mieszaninę ochłodzono do temperatury -78°C. Wkroplono 930 μΐ (2,3 milimola) 2,5 M roztworu butylolitu i środowisko mieszano w ciągu 15 minut. Przepuszczano przez roztwór strumień heksafluoroacetonu (gaz) w ciągu 10 minut i do środowiska reakcyjnego dodano nasycony roztwór chlorku amonu. Otrzymaną pozostałość oczyszczono przez chromatografię na kolumnie z krzemionką (eluent heptan 80 - octan etylu 20). Otrzymano żółty olej (m = 1,35 g; wydajność = 89%).

m) (E)-6-[3-(3,4-Bishydroksymetylobenzyloksy)-fenylo]-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-ol

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 2i, przez reakcję 350 mg (0,5 milimola) (E)-6-{3-[3,4-bis(tert-butylodimetylosiIanyIoksymetyIo)benzyloksy]fenylo}-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-olu z 1,2 ml (1,2 milimola) 1,0 M roztworu fluorku tetrabutyloamoniowego. Otrzymano bezbarwny olej (m = 210 mg; wydajność = 80%).

NMR ¹H (CDCl3): 1,05 (t, 3H, J=7,4Hz); 2,72 (q, 2H, J=7,4Hz); 4,74 (s, 4H); 5,05 (s, 2H); 5,69 (s, 1H); 6,91-7,01 (m, 3H); 7,24 (m, 1H); 7,37 (s, 2H); 7,42 (s, 1H).

P r z y k ł a d 3 (3E,5E)-6-[3-(3,4-Bishydroksymetylobenzyloksy)fenylo]-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-ol

a) (3E,5E)-6-[3-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)benzyloksy]fenylo}-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-ol

135 mg (3,55 milimola) wodorku glinowo-litowego rozpuszczono w 10 ml bezwodnego THF. Dodano 385 mg (7,1 milimola) metylanu sodu i całość mieszano w temperaturze otoczenia w ciągu 10 minut. Wkroplono roztwór 860 mg (1,2 milimola) (E)-6-{3-[3,4-bis(tert-butylodimetyIosilanyloksymetylo)benzyloksy]fenylo}-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-olu (opisanego w przykładzie 21) w 7 ml THF. Środowisko ogrzewano w temperaturze wrzenia wobec powrotu skroplin w ciągu 2 godzin, potem kolejno dodano 120 μl wody, 120 μl 15% roztworu NaOH i 35 μl wody. Po przesączeniu otrzymano gęsty żółtawy olej (m = 650 mg; wydajność = 76%).

b) (3E,5E)-6-[3-(3,4-Bishydroksymetylobenzyloksy)-fenylo]-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta3,5-dien-2-ol

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 2m, przez reakcję 640 mg (0,89 milimola) (3E,5E)-6-{3-[3,4-bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetyIo)benzyloksy]fenylo}-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-olu z 2,1 ml (2,1 milimola) 1,0 M roztworu fluorku tetrabutyloamoniowego. Otrzymano bezbarwny olej (m = 260 mg; wydajność = 60%).

NMR ¹H (DMSO): 1,10 (t, 3H, J=7,5Hz); 2,65 (q, 2H, J=7,4Hz); 4,55 (t, 4H, J=5,2Hz) ; 5,08-5,17 (m, 4H); 6,05 (d, 1H, J=15,1Hz); 6,64 (d, 1H, J=11,2Hz); 6,96 (dd, 1H, J1=11,2Hz, J2 = 2Hz); 7,087,51 (m, 6H); 8,27 (s, 1H).

P r z y k ł a d 4 (E)-6-{3-[2-(3,4-Bishydroksymetylofenylo)etylo]fenylo}-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-ol

a) (E)-1-(3-(2-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylojfenylo)-4,4-dibromo-1-etylo-buta-1,3-dien

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 2g, przez reakcję 9 g (16,3 milimola) (E)-3-(3-{2-[3,4-bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)pent-2-enalu (wytworzonego jak w przykładzie 1j) z 2,1 g (32,5 milimola) pyłu cynkowego, 8,5 g (32,5 milimola) trifenylofosfiny i 108 g (32,5 milimola) tetrabromku węgla. Otrzymano żółty olej (m = 11,3 g; wydajność = 98%).

b) (E)-1-(3-{2-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosililoksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)-1-etylobut-1-en-3-yn

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 2h, przez reakcję 11,3 g (15,9 milimola) (E)-1-(3-{2-[3,4-bis(tert-butylodimetylosilanoksyloksymetylo)fenylo]etylojfenylo)-4,4-dibromo-1-etylobuta-1 ,3-dienu ze 128 ml (32 milimole) 2,5 M roztworu butylolitu. Otrzymano żółty olej (m = 85 g; wydajność = 97%).

c) (E)-6-(3-{2-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-ol

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 2l, przez reakcję 5 g (9,1 milimola) (E)-1-(3-{2-[3,4-bis(tert-butylo-dimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)-1-etylobut-1-en-3-ynu z 4 ml (10 milimoli) 2,5 M roztworu butylolitu i strumieniem heksafluoroacetonu. Otrzymano żądany produkt w postaci żółtego oleju (m = 3,7 g; wydajność = 57%).

PL 215 582 B1

d) (E)-6-(3-[2-(3,4-Bishydroksymetylofenylo)etylo]-fenylo)-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-ol

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 2m, przez reakcję 1 g (1,4 milimola) (E)-6-(3-{2-[3,4-bis(tert-butylo-dimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo)fenylo)-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-olu z 3,3 ml (3,3 milimola) 1,0 M roztworu fluorku tetrabutyloamoniowego. Otrzymano żółtawe ciało stałe (temperatura topnienia = 123°C; m = 570 mg; R = 84%).

NMR ¹H (CDCl3): 1,05 (t, 3H, J=7,5Hz); 2,75 (q, 2H, J=7,5Hz); 2,92 (s, 4H); 4,69 (s, 4H); 5,67 (s, 1H); 7,05-7,31 (m, 7H).

P r z y k ł a d 5 (3E,5E)-6-(3-[2-(3,4-Bishydroksymetylofenylo)etylo]fenylo]-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-ol

a) (3E,5E)-6-(3-{2-[3,4-Bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-ol

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 3a, przez reakcję 2,5 g (3,5 milimola) (E)-6-(3-(2-[3,4-bis(tert-butylodimetylosilanyloksymetylo)fenylo]etylo}fenylo)-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-olu (opisanego w przykładzie 4c) z 400 mg (10,4 milimola) wodorku glinowo-litowego i 1,13 g (21 milimoli) metylanu sodu. Otrzymano żółty olej (m = 1,27 g; wydajność = 51%).

b) (3E,5E)-6-{3-[2-(3,4-BishydroksymetyIofenylo)-etylo]fenylo}-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-ol

Otrzymano analogicznie jak w przykładzie 2m, przez reakcję 1,2 g (1,67 milimola) (3E,5E)-6-(3-{2-[3,4-bis(tert-butylodimetylosiIanyloksymetyIo)fenylo]etylo}fenylo)-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-olu z 4 ml (4 milimole) 1,0 M roztworu fluorku tetrabutyloamoniowego. Otrzymano białe ciało stałe (temperatura topnienia = 104°C; m = 715 mg; wydajność = 87%).

NMR ¹H (DMSO): 1,02 (t, 3H, J=7,5Hz); 2,66 (q, 2H, J=7,5Hz); 2,93 (s, 4H); 4,71 (s, 2H); 4,72 (s, 2H); 5,79 (d, 1H, J=15,0 Hz); 6,24 (d, 1H, J=1,0Hz); 7,08-7,30 (m, 8H).

P r z y k ł a d 6: Przykłady preparatów

1) Do stosowania drogą doustną

a) Wytworzono następującą kompozycję w postaci tabletek o 0,2 g

Związek z przykładu 1 0,005 g

Skrobia uprzednio zżelowana 0,065 g

Celuloza mikrokrystaliczna 0,075 g

Laktoza 0,050 g

Stearynian magnezu 0,005 g

Do leczenia rybiej łuski podaje się dorosłej osobie 1-3 tabletek dziennie w ciągu 1-12 miesięcy zależnie od ciężkości leczonego przypadku.

b) Wytworzono zawiesinę do picia, przeznaczoną do konfekcjonowania w ampułkach 5 ml.
Związek z przykładu 2	0,050 mg
Gliceryna	0,500 g
Sorbitol 70%	0,500 g
Sacharynian sodu	0,010 g
p-Hydroksybenzoesan metylu	0,040 g
Środek zapachowy q.s.
Woda oczyszczona q.s.ad	5 ml
Do leczenia trądzika podaje się osobie dorosłej 1 ampułkę dziennie w ciągu 1-12 miesięcy za-

leżnie od ciężkości leczonego przypadku.

c) Wytworzono następujący preparat przeznaczony do konfekcjonowania w kapsułkach żelatynowych:

Związek z przykładu 4 0,0001 mg

Skrobia kukurydziana 0,060 g

Laktoza q.s.ad 0,300 g

Używane kapsułki żelatynowe są utworzone z żelatyny, tlenku tytanu i konserwanta.

Do leczenia łuszczycy podaje się osobie dorosłej 1 kapsułkę żelatynową dziennie w ciągu 1-12 miesięcy.

d) Wytworzono następujący preparat przeznaczony do konfekcjonowania w kapsułkach żelatynowych:

Związek z przykładu 5 0,02 mg

PL 215 582 B1

Cyklosporyna 0,050 g

Skrobia kukurydziana 0,060 g

Laktoza q.s.ad 0,300 g

2) Do stosowania drogą miejscową

a) Wytworzono następujący niejonowy krem woda-w-oleju:

Związek z przykładu 3 0,100 g

Mieszanina emulgujących alkoholi z lanoliny, wosków i olejów rafinowanych, sprzedawana przez firmę BDF pod nazwą „Eucerine anhydre” 39,900 g p-Hydroksybenzoesan metylu 0,075 g p-Hydroksybenzoesan propylu 0,075 g

Woda zdemineralizowana sterylna q.s.ad 100,000 g

Krem ten nakłada się na skórę łuszczycową 1-2 razy dziennie w ciągu 1-12 miesięcy.

b) Wytworzono następujący preparat w postaci żelu:

Związek z przykładu 1 0,001 g

Erytromycyna zasadowa 4,000 g

Butylohydroksytoluen 0,050 g

Hydroksypropyloceluloza sprzedawana przez firmę Hercules pod nazwą „Klucel HF” 2,000 g

Etanol (95%) q.s.ad 100,000 g

Żel ten nakłada się na skórę dotkniętą dermatozą lub skórę trądzikową 1-3 razy dziennie w ciągu 6-12 tygodni zależnie od ciężkości leczonego przypadku.

c) Wytworzono lotion przeciw łojotokowi, sporządzając mieszaninę następujących składników:

Związek z przykładu 2 0,030 g

Glikol propylenowy 5,000 g

Butylohydroksytoluen 0,100 g

Etanol (95%) q.s.ad 100,000 g

Lotion ten nakładano dwa razy dziennie na owłosioną skórę z łojotokiem i stwierdzono istotną poprawę w okresie 2-6 tygodni.

d) Wytworzono kompozycję kosmetyczną przeciw szkodliwym skutkom słońca, sporządzając mieszaninę następujących składników:

Związek z przykładu 2	1,000 g
Benzylidenokamfora	4,000 g
Triglicerydy kwasów tłuszczowych	31,000 g
Monostearynian glicerolu	6,000 g
Kwas stearynowy	2,000 g
Alkohol cetylowy	1,200 g
Lanolina	4,000 g
Konserwanty	0,300 g
Glikol propylenowy	2,000 g
Trietanoloamina	0,500 g
Środek zapachowy	0,400 g
Woda zdemineralizowana q.s.ad	100,000 g
Kompozycję tę nakłada się codziennie i	pozwala ona na zwalczanie starzenia wywołanego

światłem.

e) Wytworzono następujący niejonowy krem olej-w-wodzie:

Związek z przykładu 3 0,500 g

Kwas retinowy 0,020 g

Alkohol cetylowy 4,000 g

Monostearynian glicerolu 2,500 g p-Hydroksybenzoesan propylu 0,075 g

Stearynian PEG 50 2,500 g

Masło karite 9,200 g

PL 215 582 B1

Glikol propylenowy 2,000 g p-Hydroksybenzoesan metylu 0,075 g

Woda zdemineralizowana sterylna q.s.ad 100,000 g

Krem ten nakłada się na skórę łuszczycową 1-2 razy dziennie w ciągu 30 dni do leczenia przy zaatakowaniu i bez ograniczenia dla leczenia podtrzymującego.

f) Wytworzono żel do stosowania miejscowego, sporządzając mieszaninę następujących składników:

Związek z przykładu 4 0,050 g

Etanol 43,000 g α-Tokoferol 0,050 g

Polimer karboksywinylowy sprzedawany pod nazwą „Carbopol 941” przez firmę „Goodrich” 0,500 g

Trietanoloamina w 20% (wagowo) roztworze wodnym 3,800 g

Woda 9,300 g

Glikol propylenowy q.s.ad 100,000 g

Żel ten jest nakładany przy leczeniu trądzika 1-3 razy dziennie w ciągu 6-12 tygodni zależnie od ciężkości leczonego przypadku.

g) Wytworzono lotion do włosów przeciw wypadaniu i do odrostu włosów, sporządzając mieszaninę następujących składników:

Związek z przykładu 3 0,05 g

Związek sprzedawany pod nazwą „Minoxidil” 1,00 g

Glikol propylenowy 20,00 g

Etanol 34,92 g

Glikol polietylenowy (masa cząsteczkowa = 400) 40,00 g

Butylohydroksyanizol 0,01 g

Butylohydroksytoluen 0,02 g

Woda q.s.ad 100,00 g

Nakłada się ten lotion 1-2 razy dziennie przez 3 miesiące na owłosioną skórę wykazującą wypadanie włosów i bez ograniczenia dla leczenia podtrzymującego.

h) Wytworzono krem przeciw trądzikowi, sporządzając mieszaninę następujących składników:

Związek z przykładu 5 Kwas retinowy

Mieszanina stearynianów glicerolu i glikolu polietylenowego (75 moli) sprzedawana pod nazwą „Gelot 64” przez firmę „Gattefosse”

Olej z pestek polioksyetylenowany 6 molami tlenku etylenu sprzedawany pod nazwą „Labrafil M2130 CS” przez firmę „Gattefosse”

Perhydroskwalen

Konserwanty

Glikol polietylenowy (masa cząsteczkowa = 400)

Sól disodowa kwasu etylenodiaminotetraoctowego Woda oczyszczona q.s.ad

Krem ten nakłada się na skórę dotkniętą dermatozą lub skórę trądzikową 1-3 razy dziennie w ciągu 6-12 tygodni.

i) Wytworzono krem olej-w-wodzie, sporządzając następujący preparat:

0,050 g 0,010 g

15,000 g

8,000 g 10,000 g

q. s.

8,000 g 0,050 g 100,000 g

Związek z przykładu 4

17-Walerianian betametazonu

S-Karboksymetylocysteina

Stearynian polioksyetylenu (40 moli tlenku etylenu) sprzedawany pod nazwą „Myrj 52” przez firmę „Atlas

Monolaurynian sorbitanu polioksyetylenowany 20 molami tlenku etylenu sprzedawany pod nazwą „Tween 20” przez firmę „Atlas”

0,020 g 0,050 g 3,000 g

4,000 g

1,800 g

PL 215 582 B1

Mieszanina mono- i distearynianu glicerolu sprzedawana pod nazwą „Geleol” przez firmę „Gattefosse” 4,200 g

Glikol propylenowy 10,000 g

Butylohydroksyanizol 0,010 g

Butylohydroksytoluen 0,020 g

Alkohol cetostearylowy 6,200 g

Konserwanty g.s.

Perhydroskwalen 18,000 g

Mieszanina triglicerydów kaprylowych-kaprynowych sprzedawana pod nazwą „Miglyol 812” przez firmę Dynamit Nobel 4,000.q

Trietanoloamina (99% wagowych) 2,500 g

Woda q.s.ad 100,000 g

Krem ten nakłada się 2 razy dziennie na skórę dotkniętą dermatozą zapalną w ciągu 30 dni.

j) Wytworzono następujący krem olej-w-wodzie:

Kwas mlekowy 5,000 g

Związek z przykładu 1 0,020 g

Stearynian polioksyetylenu (40 moli tlenku etylenu) sprzedawany pod nazwą „Myrj 52” przez firmę „Atlas” 4,000 g

Monolaurynian sorbitanu polioksyetylenowany 20 molami tlenku etylenu sprzedawany pod nazwą „Tween 20” przez firmę „Atlas” 1,800 g

Glikol propylenowy 10,000 g

Butylohydroksyanizol 0,010 g

Butylohydroksytoluen 0,020 g

Alkohol cetostearylowy 6,200 g

Konserwanty q.s.

Perhydroskwalen 18,000 g

Mieszanina triglicerydów kaprylowych-kaprynowych sprzedawana pod nazwą „Miglyol 812” przez firmę „Dynamit Nobel” 4,000 g Woda q.s.ad 100,000 g

Krem ten nakłada się 1 raz dziennie, pomaga on zwalczać starzenie wywołane światłem lub upływem czasu,

k) Wytworzono następującą bezwodną maść:

Związek z przykładu 1 5,000 g

Olej wazelinowy 50,00 g

Butylohydrotoluen 0,050 g

Wazelina biała q.s 100 g

Tę maść nakłada się 2 razy dziennie na skórę dotkniętą dermatozą łuskowatą w ciągu 30 dni.

3) Do stosowania do wewnątrz spowodowanych uszkodzeń: a) Wytworzono następującą kompozycję:

Związek z przykładu 2 0,002 g

Oleinian etylu q.s 10 g

W leczeniu czerniaka powstałego ze znamienia wstrzykuje się kompozycję osobie dorosłej z częstością 1-7 razy na tydzień w ciągu 1-12 miesięcy.

b) Wytworzono następującą kompozycję:

Związek z przykładu 1 0,050 g

Oliwa z oliwek q.s 2 g

W leczeniu nabłoniaka skórnego podstawno-komórkowego wstrzykuje się kompozycję osobie dorosłej z częstością 1-7 razy na tydzień w ciągu 1-12 miesięcy.

PL 215 582 B1

c) Wytworzono następującą kompozycję:

Związek z przykładu 3 0,1 mg

Olej sezamowy q.s 2 g

W leczeniu nabłoniaka skórnego kolczysto-komórkowego wstrzykuje się kompozycję osobie dorosłej z częstością 1-7 razy na tydzień w ciągu 1-12 miesięcy.

d) Wytworzono następującą kompozycję:

Związek z przykładu 4 0,001 mg

Benzoesan metylu q.s 10 g

W leczeniu raka okrężnicy wstrzykuje się kompozycję osobie dorosłej z częstością 1-7 razy na tydzień w ciągu 1-12 miesięcy.

4) Do stosowania drogą dożylną

a) Wytworzono następującą emulsję lipidową do wstrzyknięć:

Związek z przykładu 4 0,001 mg

Olej sojowy 10,000 g

Fosfolipid z jaja 1,200 g

Gliceryna 2,500 g

Woda do wstrzyknięć q.s.ad 100,000 g

W leczeniu łuszczycy wstrzykuje się kompozycję osobie dorosłej z częstością 1-7 razy na tydzień w ciągu 1-12 miesięcy.

b) Wytworzono następującą emulsję lipidową do wstrzyknięć:

Związek z przykładu 1 0,010 g

Olej z bawełny 10,000 g

Lecytyna z soi 0,750 g

Sorbitol 5,000 g

D, L, α-Tokoferol 0,100 g

Woda do wstrzyknięć q.s.ad 100,000 g

W leczeniu rybiej łuski wstrzykuje się kompozycję osobie dorosłej z częstością 1-7 razy na tydzień w ciągu 1-12 miesięcy.

c) Wytworzono następującą emulsję lipidową do wstrzyknięć:

Związek z przykładu 2 0,001 g

Olej sojowy 15,000 g

Monoglicerydy acetylowane 10,000 g

Pluronic F-108 1,000 g

Glicerol 2,500 g

Woda do wstrzyknięć q.s.ad 100,000 g

W leczeniu białaczki wstrzykuje się kompozycję osobie dorosłej z częstością 1-7 razy na tydzień w ciągu 1-12 miesięcy.

d) Wytworzono następującą mieszaną kompozycję micelarną:

Związek z przykładu 2 0,001 g

Lecytyna 16,930 g

Kwas glikocholowy 8,850 g

Woda do wstrzyknięć q.s.ad 100,000 g

e) Wytworzono następującą kompozycję z cyklodekstryną:

Związek z przykładu 3 0,1 mg β-cyklodekstryna 0,100 g

Woda do wstrzyknięć q.s.ad 10,000 g

W leczeniu odrzucenia przeszczepu wstrzykuje się kompozycję osobie dorosłej z częstością 1-7 razy na tydzień w ciągu 1-12 miesięcy.

f) Wytworzono następującą kompozycję z cyklodekstryną:

Związek z przykładu 0,010 mg

2-Hydroksypropylocyklodekstryna 0,100

Woda do wstrzyknięć q.s.ad 10,000 g

W leczeniu nowotworu nerek wstrzykuje się kompozycję osobie dorosłej z częstością 1-7 razy na tydzień w ciągu 1-12 miesięcy.

PL 215 582 B1

P r z y k ł a d 7. Przykład testu oceny aktywności biologicznej związków według wynalazku: Potencjał transaktywacji

Aktywność agonistyczną VDR testowano na linii komórkowej HeLa przez kotransfekcję wektora ekspresji ludzkiego receptora VDR i plazmidu reporterowego p240Hase-CAT, który zawiera region -1399 do +76 promotora 24-hydroksylazy szczura, klonowany powyżej fazy kodującej genu chloramfenikoloacetylotransferazy (CAT). 18 godzin po kotransfekcji dodano testowany produkt do pożywki. Po 18 godzinach oddziaływania oznaczono aktywność CAT lizatów komórkowych przy użyciu testu Elisa (Enzym Linked Immuno Sorbent Essay, test sprzedawany przez firmę Roche Molecular Biochemicals). Aktywność agonistyczną można scharakteryzować w tym układzie kotransfekcji przez oznaczenie dawki potrzebnej do uzyskania 50% maksymalnej aktywności produktu (AC50).

T a b l i c a I

Związek	AC50 nM
Przykład 1	39
Przykład 59 z D1	124

Przykład 2	77
Przykład 80 z D1	746

Przykład 3	7
Przykład 92 z D1	79

Przykład 4	16
Przykład 80 z D1	746

Przykład 5	3
Przykład 60 z D1	319

Każdy związek według wynalazku porównano ze związkiem strukturalnie najbliższym chronionym w zgłoszeniu patentowym WO 00/26167 (D1). Dla ułatwienia porównania, struktury związków według wynalazku i przykłady porównawcze z D1 pogrupowano w fig. 5 i 6. Wyniki wykazują znacznie wyższą aktywność związków według wynalazku w stosunku do związków z D1. Różnicę między dwiema wartościami AC50 uważa się za znaczną, jeśli stanowi ona przynajmniej mnożnik 3, korzystnie mnożnik 5, a korzystniej mnożnik 10.

P r z y k ł a d 8. Przykład testu oceny aktywności biologicznej związków według wynalazku: Aktywność wobec proliferacji ludzkich keratynocytów

Wiadomo, że 1,25-dihydroksywitamina D3, zwana kalcitriolem i odpowiadająca naturalnej witaminie D hamuje proliferację ludzkich keratynocytów w hodowli. Stosowano następującą metodę: normalne ludzkie keratynocyty posiano z małą gęstością na płytce o 24 studzienkach. Po 4 godzinach do pożywki hodowli dodano badane związki. Po 5 dniach hodowli określono proliferację keratynocytów przez wprowadzenie 5-bromo-2'-deoksyurydyny (BrdU) do DNA. Następnie ilość wprowadzonej BrdU oceniono, stosując test Elisa (Enzym Linked Immuno Sorbent Essay, test sprzedawany przez firmę Roche Molecular Biochemicals).

Działanie związków według wynalazku i kalcitriolu użytego jako związek odniesienia, hamujące proliferację keratynocytów, zestawiono w następującej tablicy II. Wartość Ic 50 oznacza stężenie badanego związku, w którym związek hamuje 50% proliferacji keratynocytów.

Wyniki te pozwalają na wykazanie tego samego zakresu wartości aktywności hamowania proliferacji keratynocytów dla związków według wynalazku, jak dla kalcitriolu (naturalna witamina D). Poza tym wyniki ukazują znaczne różnice między związkami według wynalazku i związkami najbliższymi strukturalnie z D1. Różnicę między dwiema wartościami AC50 uważa się za znaczną, jeśli stanowi ona przynajmniej mnożnik 3, korzystnie mnożnik 5, a korzystniej mnożnik 10.

PL 215 582 B1

T a b l i c a II

Związek	Hamowanie proliferacji IC 50* (nM)
Kalcitriol	14
Przykład 1	45
Przykład 59 z D1	1029

Przykład 2	153
Przykład 80 z D1	> 10 000 (nieaktywny)

Przykład 3	35
Przykład 92 z D1	99

Przykład 4	29
Przykład 80 z D1	> 10 000 (nieaktywny)

Przykład 5	8
Przykład 60 z D1	1506

* Stężenie, w którym uzyskuje się 50% hamowania proliferacji keratynocytów.

P r z y k ł a d 9. Przykład testu oceny aktywności biologicznej związków według wynalazku: Aktywność wobec różnicowania komórek HL60

Kalcitriol wywołuje różnicowanie komórek białaczki promielocytowej (HL60) w monocytach/makrofagach. To działanie indukujące różnicowanie jest markerem dobrze charakteryzującym aktywność witaminy D wobec komórek. Jednym z najważniejszych przeciwbakteryjnych produktów makrofagów jest nadtlenek wodoru, który można łatwo analizować doświadczalnie przez redukcję

NBT (Nitroblue Tetrazolium).

Użyto następującej metody: Komórki HL60 posiano na płytkach o 6 studzienkach, po czym natychmiast potraktowano badanymi związkami. Po 4 dniach hodowli komórki inkubowano z estrem forbolu TPA i NBT przez krótki czas i policzono komórki zróżnicowane, to jest dodatnie wobec NBT.

Działanie indukujące różnicowanie na komórki HL60 związków według wynalazku oraz związku odniesienia, kalcitriolu objaśniono w poniższej tablicy III.

T a b l i c a III

Związek	Aktywacja różnicowania AC50* (nM)
Kalcitriol	7 (n=5)
Przykład 1	56 (n=3)
Przykład 59 z D1	310
Przykład 3	7 (n=2)
Przykład 5	5 (n=2)

* Stężenie, w którym uzyskuje się 50% maksymalnej odpowiedzi aktywacji różnicowania.

Wyniki te pokazują, że przykłady 3 i 5 według wynalazku wykazują aktywność wywoływania różnicowania komórek HL60 podobną do kalcitriolu.

PL 215 582 B1

P r z y k ł a d 10. Przykład testu oceny aktywności biologicznej związków według wynalazku: Wywoływanie „in vivo” 24-hydroksylazy u myszy SKH

24-Hydroksylaza jest enzymem cytochromowym P450, który hydroksyluje 1,25-dihydroksywitaminę D3 (kalcitriol) w pozycji 24, dając w wyniku metabolit 24,25-trihydroksywitaminę D3. Wykazano przez Voorheesa i in., (JID 1997.108:513-518), że ekspresja genu 24-hydroksylazy była wywołana przez kalcitriol w ludzkiej skórze.

W związku z tym aktywność agonistyczna związków według wynalazku wobec receptorów witaminy D można ocenić „in vivo” przez wywołanie 24-hydroksylazy u myszy SKH.

Użyto następującej metody: XII myszy otrzymało jedno podanie miejscowe badanego związku w roztworze etanolowym w rosnących stężeniach.

Na grzbiet myszy nałożono za pomocą pipety objętość 50 μΐ testowanego produktu lub samą zaróbkę.

Inne myszy SKH otrzymały jedno podanie miejscowe kalcitriolu w roztworze etanolowym w rosnących stężeniach. Na grzbiet myszy nałożono za pomocą pipety objętość 50 μΐ testowanego produktu lub samą zaróbkę.

Po 8 godzinach od nałożenia miejscowego myszy bezboleśnie uśmiercono, pobrano potraktowaną skórę i oddzielono naskórek od skóry właściwej. Ocenę ilościową mRNA z 24-hydroksylazy wykonano półilościową metodą PCR. Wyniki znormalizowano w stosunku do ekspresji mRNA z GAPDH i wartości różnych badanych stężeń kalcitriolu i różnych badanych związków według wynalazku wyrażono jako współczynnik indukcji w stosunku do kalcitriolu.

Wyniki podano w następującej tablicy IV:

T a b l i c a IV

Badany związek	Stężenie % (ciężar/objętość)	Współczynnik indukcji wobec etanolu
Kalcitriol	0,0001	6,7
Kalcitriol	0,001	10,3
Kalcitriol	0,01	20,1
Kalcitriol	0,1	26

Wyniki te pokazują, że kalcitriol w jednym podaniu miejscowym wywołuje w naskórku u myszy ekspresję mRNA 24-hydroksylazy, która jest zależna od dawki.

Aktywność biologiczną związków według wynalazku oceniono przez porównanie między współczynnikami indukcji uzyskanymi dla związków według wynalazku i współczynnikami indukcji uzyskanymi dla kalcitriolu. Wyniki przedstawiono w następującej tablicy V:

T a b l i c a V

Badany związek	Stężenie % (ciężar/objętość)	Indukcja w % stosunku do indukcji kalcitriolu badanej przy 0,01%
Kalcitriol	0,01	100
Przykład 1	0,1	108
Przykład 2	0,01	58
Przykład 3	0,001	59
Przykład 4	0,01	89
Przykład 5	0,0003	106

Tak więc te wyniki pokazują, że przykłady według wynalazku prezentują aktywność porównywalną lub dużo wyższą (przykłady 3 i 5) od aktywności kalcitriolu.

Claims

1. Biaromatyczne związki stanowiące analogi witaminy D, wybrane z grupy składającej się z:

- (E)-6-[3-(3,4-Bishydroksymetylobenzyloksy)fenylo]-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-olu,

- (3E,5E)-6-[3-(3,4-Bishydroksymetylobenzyloksy)fenylo]-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-olu,

- (E)-6-{3-[2-(3,4-Bishydroksymetylofenylo)etylo]fenylo}-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookt-5-en-3-yn-2-olu,

- (3E,5E)-6-{3-[2-(3,4-Bishydroksymetylofenylo)etylo]fenylo}-1,1,1-trifluoro-2-trifluorometylookta-3,5-dien-2-olu, jak również ich izomery geometryczne.

2. Związki określone w zastrz. 1 do zastosowania jako lek.

3. Zastosowanie związku określonego w zastrz. 1 do wytwarzania leku przeznaczonego do leczenia:

- schorzeń dermatologicznych ze składnikiem immunoalergicznym zapalnym, z zaburzeniem proliferacji komórek lub bez niego, takich jak wszystkie postacie łuszczycy skóry, śluzówek lub paznokci, a nawet reumatyzm łuszczycowy, lub też atopia skóry, taka jak egzema lub atopia oddechowa, albo też przerost dziąseł,

- schorzeń dermatologicznych lub ogólnych ze składnikiem immunologicznym,

- zaburzeń bliznowacenia lub rozstępów;

- zaburzeń oftalmologicznych, zwłaszcza chorób rogówki,

- schorzeń wewnątrzwydzielniczych;

PL 215 582 B1

4. Kompozycja farmaceutyczna, znamienna tym, że zawiera na podłożu dopuszczalnym farmaceutycznie co najmniej jeden ze związków określonych w zastrz. 1.

5. Kompozycja według zastrz. 4, znamienna tym, że zawiera związek(i) określone w zastrz. 1 w stężeniu wynoszącym 0,001-5% wagowo w stosunku do całkowitego ciężaru kompozycji.

6. Kompozycja kosmetyczna, znamienna tym, że zawiera na podłożu dopuszczalnym kosmetycznie co najmniej jeden ze związków określonych w zastrz. 1.

7. Kompozycja według zastrz. 6, znamienna tym, że zawiera związek(i) w stężeniu wynoszącym 0,001-3% wagowo w stosunku do całkowitego ciężaru kompozycji.

8. Zastosowanie kosmetyczne związku określonego w zastrz. 1, jako środka do higieny ciała lub włosów.