PL187875B1

PL187875B1 - Złącze narzędziowe, narzędzie tnące oraz sposób łączenia dwóch części narzędzia tnącego

Info

Publication number: PL187875B1
Application number: PL33168298A
Authority: PL
Inventors: Christer Rydberg; Jorma Koskinen
Original assignee: Seco Tools Ab
Priority date: 1997-06-30
Filing date: 1998-06-15
Publication date: 2004-10-29
Also published as: US6146060A; PL331682A1; WO1999000208A1; HK1023086A1; CN1229375A; DE69807182T2; CN1092551C; DE69807182D1; EP0934135A1; EP0934135B1; SE9702500L; SE509540C2; SE9702500D0; CZ58099A3; IL128268A; CZ293519B6; KR100582965B1; KR20000068391A; JP4065334B2; JP2001506190A

Abstract

1 . Zlacze narzedziowe pom iedzy pierw sza czescia i druga czescia narzedzia, do maszynowej obróbki wiórowej, zaw ierajace dwie w spólpracuja- ce powierzchnie i elem enty do dociskania tych powierzchni do siebie, przy czym pow ierzchnie te sa profilowane rowkami dla um ozliwienia ich w za- jem nego zablokowania przy wykorzystaniu ich ksztaltu, znam ienne tym, ze w spólpracujace po- wierzchnie (14, 22) sa przewidziane do zajm owania co najmniej czterech odrebnych polozen, wzajem - nie jednej powierzchni w stosunku do drugiej, przy czym ilosc rowków (17A, 17B, 24A, 24B) jest wieksza niz ilosc tych polozen, przy czym kazda powierzchnia (14, 22) zawiera co najmniej dwie czesci rowkowane (16A, 16B, 23A, 23B), które zaw ieraja rowki, przy czym czesci rowkowe (16A, 16B, 23A, 23B), korzystnie, sa ustaw ione prosto- padle jedna do drugiej, przy czym jedna z czesci rowkowanych (16B), w pierwszej czesci (11; 42; 51; 61; 71) narzedzia, graniczy z druga czescia rowkowana (16 A). Fig. 2C PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest złącze narzędziowe, narzędzie tnące oraz sposób łączenia dwóch części narzędzia tnącego. Niniejszy wynalazek dotyczy konstrukcji: złącza, narzędzia tnącego, oraz dotyczy sposobu łączenia dwóch części narzędzia tnącego.

Z dokumentu DE-A1-34 46 455 jest już znany wcześniej nóż tokarski wyżej wspomnianego typu. To znane narzędzie posiada cztery zęby na dolnej stronie wkładki tnącej, które współpracują z odpowiednimi rowkami w obsadzie. Odkształcenie na każdym pojedynczym rowku staje się duże, a występujące w następstwie tego zużycie prowadzi do niedokładności występujących przy obróbce skrawaniem. To samo się odnosi do narzędzia według dokumentów DE-C2-34 48 086 i DE-OS-19 50 718, które posiada ząb wystający promieniowo.

Z dokumentu CA-A-2,170,450 znany jest już wcześniej inny nóż tokarski wyżej wspomnianego typu, w którym dolna strona podkładki jest wyposażona w występy ułożone w drobny wzór, którego zadaniem jest wytłaczanie odpowiadającego mu wzoru, bezpośrednio w obsadzie, podczas toczenia. Wymienione wytłaczanie będzie jednak następować sukcesywnie, a więc śruba, która utrzymuje wkładkę tnącą, zwalnia siłę dociskową i musi być dociągana. W dodatku pogarsza się dokładność przy kolejnych wymianach podkładki, ponieważ prawie nie istnieje możliwość odnalezienia pierwotnej pozycji wytłoczeń, ale muszą być wykonywane nowe wytłoczenia, takie które pogarszają efekt unieruchamiania przy każdej wymianie.

Dalej, są robione odniesienia do zgłoszeń patentowych SE-A-9404266-0 i SE-A9501687-9, które przedstawiają narzędzie z rowkami współpracującymi i zębami, ułożonymi w jednym kierunku.

Jednym z celów niniejszego wynalazku jest opracowanie uniwersalnego złącza dla dwóch części narzędzia, przez które może być przenoszony duży moment obrotowy.

Innym celem niniejszego wynalazku jest opracowanie narzędzia skrawającego, o niezmiennej sztywności.

Jeszcze innym celem niniejszego wynalazku jest opracowanie narzędzia posiadającego dobrą dokładność.

Jeszcze innym celem niniejszego wynalazku jest opracowanie obsady i głowicy tnącej, które są proste w montażu.

Złącze narzędziowe pomiędzy pierwszą częścią i drugą częścią narzędzia, do maszynowej obróbki wiórowej, zawierające dwie współpracujące powierzchnie i elementy do dociskania tych powierzchni do siebie, przy czym powierzchnie te są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania przy wykorzystaniu ich kształtu według wynalazku charakteryzuje się tym, że współpracujące powierzchnie są przewidziane do zajmowania co najmniej czterech odrębnych położeń, wzajemnie jednej powierzchni w stosunku do drugiej, przy czym ilość rowków jest większa niż ilość tych położeń, przy czym każda powierzchnia zawiera co najmniej dwie części rowkowane, które zawierają rowki, przy czym części row187 875 kowe, korzystnie, są ustawione prostopadle jedna do drugiej, przy czym jedna z części rowkowanych, w pierwszej części narzędzia, graniczy z drugą częścią rowkowaną.

Części rowkowane w drugiej części narzędzia są całkowicie we wzajemnym układzie poprzecznym.

Natomiast rowki w każdej części rowkowanej mają identyczny kształt podstawowy, są w kształcie V, i są rozmieszczone w jednej płaszczyźnie względem siebie w warunkach po zmontowaniu, przy czym że rowki mają szerokość W i są rozmieszczone w odstępach połowy szerokości W/2 w wymienionej płaszczyźnie.

Części rowkowane pokrywają przynajmniej 80%, korzystnie 90% do 100%, dostępnego obszaru towarzyszącej im powierzchni, przy czym rowki w każdej powierzchni mają dwa główne kierunki, które są wzajemnie prostopadłe, przy czym złącze jest przewidziane dla narzędzi obrotowych i/lub stacjonarnych.

Narzędzie zawierające złącze pomiędzy pierwszą częścią i drugą częścią narzędzia, a zwłaszcza, pomiędzy głowicą tnącą lub podkładką i obsadą, w którym głowica tnąca/podkładka oraz obsada, zawierają dwie współpracujące powierzchnie i elementy do dociskania tych powierzchni do siebie, w którym wymienione powierzchnie są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania, przy wykorzystaniu ich kształtu według wynalazku charakteryzuje się tym, że powierzchnie współpracujące są przewidziane do zajmowania względem siebie co najmniej czterech odrębnych położeń, przy czym ilość rowków jest większa niż ilość położeń, przy czym każda powierzchnia zawiera co najmniej dwie części rowkowane z rowkami, przy czym części rowkowane są korzystnie wzajemnie prostopadłe, przy czym jedna z części rowkowanych, w pierwszej części narzędzia, graniczy z drugą częścią rowkowaną.

Części rowkowane są w kształcie V i są rozmieszczone w jednej płaszczyźnie względem siebie w warunkach po zmontowaniu, przy czym rowki mają szerokość W i są rozmieszczone w odstępach połowy szerokości W/2 w wymienionej płaszczyźnie.

Inna wersja narzędzia zawierającego złącze pomiędzy pierwszą częścią i drugą częścią narzędzia, a zwłaszcza pomiędzy głowicą tnącą lub podkładką i obsadą, w którym głowica tnąca oraz obsada, zawierają współpracujące powierzchnie i elementy do dociskania tych wspartych na sobie powierzchni razem, w którym te powierzchnie są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania, przy wykorzystaniu ich kształtu według wynalazku charakteryzuje się tym, że powierzchnia głowicy tnącej jest przewidziana do tego by zajmować co najmniej cztery odrębne położenia, przy czym znajdująca się na niej ilość rowków jest większa niż ilość tych położeń, przy czym wymieniona powierzchnia zawiera co najmniej dwie części rowkowane z rowkami, które to części są w układzie, przewidzianym korzystnie, jako wzajemnie prostopadłe, przy czym części rowkowane w głowicy tnącej są całkowicie we wzajemnym układzie poprzecznym.

Rowki w poszczególnych częściach rowkowanych są identyczne i mają kształt V, przy czym rowki mają szerokość W.

Części rowkowane pokrywają przynajmniej 80%, korzystnie 90% do 100%, dostępnego obszaru towarzyszącej im powierzchni, przy czym rowki w każdej powierzchni mają dwa główne kierunki, które są wzajemnie prostopadłe.

Jeszcze inna wersja narzędzia zawierającego złącze pomiędzy pierwszą i drugą częścią narzędzia, a zwłaszcza pomiędzy głowicą tnącą lub podkładką, w którym głowica tnąca/podkładka oraz obsada zawierają dwie współpracujące ze sobą powierzchnie i elementy do dociskania tych powierzchni do siebie, przy czym te powierzchnie są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania, przy wykorzystaniu ich kształtu według wynalazku charakteryzuje się tym, że powierzchnia obsady jest przewidziana do zajmowania

187 875 co najmniej czterech odrębnych położeń, przy czym ilość rowków jest większa niż ilość położeń, przy czym powierzchnia zawiera przynajmniej dwie części rowkowane z rowkami, które to części rowkowane są w układzie, korzystnie, prostopadłym do siebie, przy czym jedna z części rowkowanych w obsadzie narzędzia, graniczy z drugą częścią rowkowaną.

Rowki w poszczególnych częściach rowkowanych są identyczne w swym podstawowym kształcie i mają konkretnie kształt V, o szerokości W.

Części rowkowane pokrywają co najmniej 80%, korzystnie 90% do 100%, dostępnego obszaru towarzyszącej im powierzchni, przy czym rowki w powierzchni mają dwa główne kierunki, które są wzajemnie prostopadłe.

Kolejna wersja narzędzia zawierającego złącze pomiędzy pierwszą i drugą częścią narzędzia, a zwłaszcza pomiędzy podkładką a obsadą, przy czym podkładka i obsada zawierają współpracujące ze sobą powierzchnie i elementy do dociskania tych powierzchni do siebie, przy czym te powierzchnie są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania, przy wykorzystaniu ich kształtu, a podkładka posiada dolną stronę i górną stronę według wynalazku charakteryzuje się tym, że dolna strona powierzchni podkładki jest przewidziana do zajmowania co najmniej czterech odrębnych położeń, a znajdująca się na niej ilość rowków jest większa niż ilość tych położeń, przy czym powierzchnia zawiera co najmniej dwie części rowkowane z rowkami, przy czym w układzie, korzystnie wzajemnie prostopadłym.

Górna strona powierzchni podkładki jest przewidziana do zajmowania co najmniej czterech odrębnych położeń, przy czym znajdująca się na niej ilość rowków jest większa niż ilość tych położeń, przy czym powierzchnia zawiera co najmniej dwie części rowkowane z rowkami, przy czym części są korzystnie wzajemnie prostopadłe.

Sposób łączenia dwóch części narzędzia razem, w miejscu przylegania współpracujących części, zawierających dwie współpracujące powierzchnie i elementy do dociskania tych powierzchni do siebie, przy czym te powierzchnie są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania, przy wykorzystaniu ich kształtu według wynalazku charakteryzuje się tym, że najpierw przystosowuje się powierzchnie wzajemnie współpracujące do tego by mogły zajmować co najmniej cztery odrębne położenia względem siebie, wykonuje się taką ilość rowków żeby ich było więcej niż ilości położeń, kształtuje się każdą powierzchnię tak żeby każda z nich zawierała co najmniej dwie części rowkowane z rowkami, przy czym części rowkowane rozmieszcza się w układzie, korzystnie wzajemnie prostopadłym, umieszcza się jedną część rowkowaną na jednej powierzchni, w miejscu które graniczy z drugą częścią rowkowaną na tej samej powierzchni, po czym umieszcza się części narzędzia w jednym z położeń, które jest jednym z czterech możliwych położeń, następnie dociąga się powierzchnie razem, jednej do drugiej, przy pomocy elementów dociągających, dla umożliwienia zablokowania wzajemnego tych części, jednej względem drugiej, wykorzystując ich kształt, w unieruchomionym położeniu.

Przedmiot wynalazku zostanie uwidoczniony w przykładach wykonania na rysunku, na którym fig. 1A przedstawia, schematycznie, znaną powierzchnię złącza, fig. 1B - schematycznie, powierzchnię złącza, fig. 1C - obszar pomiędzy dwoma rowkami w kształcie V, fig. 1D schematycznie, powierzchnię złącza w warunkach braku obciążenia i pod obciążeniem, fig. 2A obsadę w widoku perspektywicznym; fig. 2B - głowicę tnącą według niniejszego wynalazku w widoku perspektywicznym; fig. 2C - narzędzie w widoku rozwiniętym, fig. 2D - narzędzie w widoku perspektywicznym, fig. 2E i 2F - widoki przekrojów odpowiadające liniom ΙΙΕ-ΠΕ i IIF-IIF na fig. 2A, fig. 3A - drugi typ wykonania głowicy tnącej według wynalazku w widoku perspektywicznym, fig. 3B - trzeci typ wykonania głowicy tnącej według wynalazku w widoku perspektywicznym, fig. 3C - czwarty typ wykonania głowicy tnącej według wynalazku w widoku perspektywicznym, fig. 3D - piąty typ wykonania głowicy tnącej według wynalazku w widoku perspektywicznym, fig. 4 - rozwiązanie alternatywne narzędzia, w widoku perspektywicznym; fig. 5A do 5C - alternatywne rozwiązanie głowicy tnącej, w dwóch widokach z boku i w widoku od dołu, odpowiednio, fig. 6A do 6C - alternatywne rozwiązanie obsady w widoku z boku, w widoku z góry, oraz w powiększonym widoku z boku, odpowiednio, fig. 7A i 7B - alternatywne rozwiązanie narzędzia w widoku rozwiniętym i w widoku perspek187 875 tywicznym, odpowiednio, fig. 8A i 8B - alternatywne rozwiązanie narzędzia, odpowiednio, w widoku rozwiniętym i w widoku perspektywicznym; fig. 8C - patrząc od góry w dół, podkładkę, w widoku od spodu, w widoku z boku, oraz w widoku z góry, odpowiednio; fig. 8d alternatywne rozwiązanie głowicy tnącej, w widoku od spodu i w widoku z boku, fig. 9A do 9C alternatywne rozwiązanie narzędzia, oprawkę i głowicę tnącą, w widokach perspektywicznych.

Analiza techniczna przenoszonych przez złącze momentów obrotowych

W dalszym ciągu, następuje tutaj analiza teorii utworzonej przed niniejszym wynalazkiem. Spójrzmy na powierzchnię kwadratową o długości boku a, która posiada N sztuk nafrezowanych wzdłużnie rowków równoległych o szerokości, lub o podziałce, W, patrz fig. 1A. W stosunku do strony przeciwległej, z podobnymi rowkami, zostało założone, że dla pojedynczego rowka względny kąt skręcenia może być wykonany o wartości φ1. To może być stwierdzone przez pomiar szczeliny pomiędzy rowkami na obu powierzchniach. Kiedy N sztuk rowków jednocześnie oddziałowuje na siebie wzajemnie jeden na drugi, jest osiągana współpraca, która redukuje ogólne względne skręcenie odwrotnie proporcjonalnie do ilości rowków, zgodnie z równaniem:

φ = φΙ/N

Teraz spójrzmy na tę samą powierzchnię, ale z ilością N/2 sztuk rowków nafrezowanych wzdłuż połowy długości a/2. Na drugiej połowie znajduje się N sztuk rowków o tym samym profilu i podziałce co przedtem, ale nafrezowanych pod kątem 90° względem tamtych rowków, patrz fig. 1B. Kiedy strona przeciwległa, z N+N sztuk rowków nafrezowanych pod kątem 90°, jedne względem drugich, oddziałowuje na drugą powierzchnię, uzyskiwane jest zazębienie pomiędzy ogólną ilością N+N/2 sztuk rowków. Jeżeli względne skręcenie dla pojedynczego rowka jest wielkości jak poprzednio φ1, ogólne względne skręcenie wynosi φ = φΐ /(N+N/2) = 2 φΙ/SN

Znaczy to, że ogólne skręcenie/przemieszczenie w tym złączu jest o 33% mniejsze niż w znanym złączu.

Spójrzmy na profil wzdłużnego występu pomiędzy dwoma rowkami, zgodnie z fig. 1C. Odkształcenie na powierzchni bocznej prowadzi do maksymalnego naprężenia przy promieniu, który pozostaje zwymiarowany dla obciążenia tak dużego jakie może przenieść złącze (lub innymi słowy dla maksymalnej zdolności przenoszenia momentu obrotowego). Ponieważ kształt rozszerza się w kierunku głębokości, naprężenie będzie zależne, od odkształcenia na jednostkę długości, to jest, na dłuższej odległości na powierzchni bocznej dającej możliwość rozłożenia obciążenia, występuje mniejsze naprężenie. Rozkład obciążenia jest z kolei uzależniony od względnego skręcenia pomiędzy dwiema częściami połączenia: .

Złącze idealne posiada kontakt wzdłuż całkowitej długości rowka we wszystkich rowkach. Ale w praktyce wiadomo, że kontakt wystąpi wzdłuż brzegu powierzchni przy obciążeniu skręcającym, patrz fig. 1D. Zakres obciążenia jest więc uzależniony wprost od względnego skręcenia występującego w złączu. Dla danego momentu obrotowego, naprężenie w profilu będzie więc się zmieniało proporcjonalnie do względnego skręcenia występującego w złączu. Jeżeli maksymalne naprężenie występujące w profilu jest umax, oblicza się go dla odkształcenia f (n/mm) według wyrażenia crmax = f · c gdzie czynnik c zależy od materiału i od geometrii profilu.

Dla danego momentu obrotowego m i x sztuk powierzchni bocznych (tak samo na figurach 1A i 1B, 2n i 2(n/2)+n), odpowiednio, można przyjąć f~ φ

Złącze z fig. 1B może, inaczej mówiąc, przenosić moment obrotowy, który jest l/(2/3) * 100% = 50% większy niż przy złączu z fig. 1A.

187 875

Przykłady wykonania

Ten wywód teoretyczny stanowi podstawę dla wielu rozwiązań według wynalazku, z których niektóre są tu opisywane poniżej.

Figury 2A do 2D przedstawiają narzędzie 10 służące do frezowania, zawierające w rzeczywistości cylindryczną obsadę 11, wieloostrzową głowicę tnącą 12 i śrubę 13.

Obsada 11 może być wykonana ze stali, węglika spiekanego, albo ze stali szybkotnącej. Jeden wolny koniec obsady 11 jest przeznaczony do zamocowania we wrzecionie obrotowym (nie pokazane) we frezarce, podczas gdy przeciwległy drugi wolny koniec zawiera czołową powierzchnię 14 i nagwintowany otwór 15. Nagwintowany otwór 15 posiada stożkowe wejściowe skośne pogłębienie. Powierzchnia czołowa 14 ma podstawowy kształt kołowy i zawiera dwie części rowkowane 16A, 16B. Każda rowkowana część pokrywa w rzeczywistości połowę czołowej powierzchni 14 i zawiera liczne, oddzielone od siebie, identyczne żłobki lub rowki 17A, 17B. Rowki w częściach rowkowanych mają dwa główne kierunki SI, S2, które są wzajemnie prostopadłe. Druga część rowkowana 16A graniczy z pierwszą częścią rowkowaną 16B. W rzeczywistości każdy rowek 17B w pierwszej części rowkowanej 16B przecina się z powierzchnią zewnętrzną obsady w dwóch miejscach, podczas gdy właściwie każdy rowek 17A w drugiej części rowkowanej 16A przecina się z powierzchnią zewnętrzną obsady w jednym miejscu. Każdy rowek 17A, 17B jest wydłużony i konkretnie uformowany poprzecznie w kształt V. Każdy rowek posiada największą działkę lub szerokość W i posiada głębokość. Szerokość W jest w przedziale wielkości 0,2 do 2 mm, korzystnie około 1,5 mm. Każdy rowek posiada dwie powierzchnie boczne, które, poprzez ostre lub zaokrąglone przejście, łączą się u spodu. Powierzchnie boczne tworzą wzajemnie kąt ostry. Kąt ten zawiera się w przedziale 40° do 80°, korzystnie' 55° do 60°. Każda powierzchnia jest korzystnie uformowana w postaci płaszczyzny i łączy się z towarzyszącą jej powierzchnią za pośrednictwem wewnętrznie rozwartego, łagodnego lub ostrego przejścia. Ilość rowków w każdej części rowkowanej zależy od tego jak jest uformowana powierzchnia podtrzymująca głowicę tnącą i ilość ta mieści się w przedziale od 5 do 20 rowków. Spód może być opisany promieniem od około 0,2 do 0,4 mm. Konstrukcja części rowkowanych 16A, 16B daje znacznie większą wła-. ściwą powierzchnię niż gdyby one były płaskie. Części rowkowane 16A, 16B pokrywają przynajmniej 80%, korzystnie 90% do 100%, dostępnego obszaru powierzchni czołowej 14.

Pierwsza część rowkowana 16B, według rozwiązania przedstawionego na figurach 2A do 2D, została wykonana metodą frezowania obwiedniowego lub szlifowania, z kierunkiem posuwu równoległym do kierunku S2. Następnie, wykonano obróbkę drugiej części rowkowanej 16A, tym samym narzędziem, w kierunku równoległym do kierunku S1. Dla uzyskania pełnej głębokości każdego rowka 17A w drugiej części rowkowanej 16A, jest właściwe, żeby narzędzie wchodziło trochę w pierwszą część rowkowaną 16B. Wtedy wspomniane narzędzie będzie także skrawać materiał pierwszej części rowkowanej 16B, co jest pokazane, na przykład, na fig. 2A, na której, uformowane częściowo, lub całkowicie, występy w postaci ostrosłupów, są widoczne przy kończącej się drugiej części rowkowanej 16A, w pierwszej części rowkowanej 16B. W przedstawionym rozwiązaniu obszar drugiej części rowkowanej 16Ajest nieco większy niż obszar pierwszej części rowkowanej 16B. W konsekwencji, druga część rowkowana 16A zawiera dwanaście rowków 17A, podczas gdy pierwsza część rowkowana 16B zawiera sześć rowków.

Na fig. 2B głowica tnąca 12 jest przedstawiona w widoku perspektywicznym od spodu. Głowica może być wykonana z węglika spiekanego, spieku ceramiczno-metalowego, albo ze stali szybkotnącej, i może być stosowana do frezowania rowków o kształcie Jaskółczego ogona”. Głowica posiada kształt podstawowy w postaci stożka ściętego i zawiera dziesięć krawędzi tnących 20, które są rozmieszczone na pobocznicy stożka głowicy. Krawędzie tnące są otoczone przez konwencjonalne powierzchnie natarcia i przyłożenia oraz przez rowki wiórowe. Głowica posiada szyjkę wewnętrzną 21 wyposażoną w powierzchnię wsporczą 22. Powierzchnia wsporcza 22 ma kołową podstawę i zawiera dwie części rowkowane 23A, 23B. Każda część rowkowana pokrywa właściwie całą powierzchnię wsporczą 22 i zawiera liczne, wzajemnie pooddzielane, identyczne żłobki lub rowki 24A, 24B. Rowki w częściach rowkowanych posiadają dwa główne kierunki S3, S4, które są wzajemnie prostopadłe. Części row187 875 kowane 23A, 23B w głowicy tnącej 12, całkowicie znajdują się we wzajemnym układzie poprzecznym, to jest, nie kończą się wewnątrz powierzchni wsporczej, z wyjątkiem miejsca gdzie przewidziane zostały otwory. Właściwie każdy rowek 24A, 24B, w obu częściach rowkowanych 23A, 23B przecina powierzchnię zewnętrzną obsady w dwóch miejscach. Każdy rowek 24A, 24B jest wydłużony i konkretnie uformowany, w przekroju poprzecznym, w kształt V. Każdy rowek posiada największą szerokość W i posiada głębokość. Każdy rowek ma dwie powierzchnie boczne, które, poprzez ostre lub zaokrąglone przejście, łączą się u spodu. Powierzchnie boczne tworzą wzajemnie kąt ostry. Kąt zawiera się w przedziale 40° do 80°, korzystnie 55° do 60°. Każda powierzchnia jest korzystnie uformowana płasko, i łączy się z towarzyszącą jej boczną powierzchnią poprzez wewnętrznie rozwarte, łagodne lub ostre, przejście. Ilość rowków w każdej części rowkowanej zależy od tego jak jest uformowana czołowa powierzchnia obsady, a liczba ich zawiera się w przedziale 5 do 20 rowków. Spód może być, alternatywnie, opisany przez promień o wielkości około 0,2 do 0,4 mm. Konstrukcja części rowkowanych 23a, 23B daje znacznie większą właściwą powierzchnię, niż gdyby one były płaskie. Części rowkowane 23A, 23B pokrywają przynajmniej 80%, a korzystnie 90% do 100%, dostępnego obszaru powierzchni wsporczej 22. Części rowkowane 23A, 23B są rozmieszczone względem osi obrotu narzędzia CL w odległości W/2 względem obu kierunków S1 i S2 dla części rowkowanych 16A i 16B obsady 11. Głowica posiada otwór nie gwintowany 25, do wkładania w niego· śruby lub jakiegoś innego elementu dociskowego. Element dociskowy może być, alternatywnie, zaprojektowany jako wewnętrzny trzpień ściągający, przy którym otwór 25 zawiera gwint wewnętrzny współpracujący z' nagwintowanym wolnym końcem trzpienia ściągającego. Przy wymienionej alternatywie możliwe jest przewidzenie krawędzi tnących przeznaczonych do wiercenia otworów w kierunku osi obrotu. Na fig. 2B przedstawiono przykład części rowkowanych 23A, 23B, które zostały wykonane przez bezpośrednie tłoczenie i spiekanie, albo przez szlifowanie.

Frez 10 jest montowany przez nałożenie powierzchni wsporczej 22 głowicy tnącej 12 ręcznie, na powierzchnię czołową 14 obsady 11, w jednej z czterech możliwych pozycji. Tym samym kierunki rowków S3 i S4 są ustawione w linii z kierunkami rowków S1 i S2, odpowiednio. Śruba 13 jest przełożona przez otwór 25 i ustawiona naprzeciw gwintowanego otworu 15. Przez obracanie śruby 13 przy pomocy klucza zazębianego w gnieździe pod klucz, głowica tnąca będzie mocno dociągana do czołowej powierzchni, to jest, zajmie pozycję zgodnie z fig. 2D. Głowica tnąca 12 jest teraz zakotwiczona w obsadzie 11 w sposób zadowalający.

Powodem, dla którego tylko jedna powierzchnia powinna mieć na całym swym obszarze wzór siatkowy (o strukturze powierzchni wafla) jest to, że narzędzie uzyskuje bardziej wyrazisty efekt zablokowania, niż byłby on w przypadku dwóch powierzchni ze wzorami siatkowymi.

Kiedy głowica tnąca 12 będzie wymieniana, postępowanie montażowe będzie odwrócone, w następstwie czego głowica tnąca może być usunięta z obsady 11 i wymieniona. To umożliwia zmianę głowicy tnącej o innej geometrii w zakresie wykonań przedstawionych na fig. 3A - 3D, z których wszystkie pasują do tej samej obsady. Na fig. 3D przedstawione są: głowica tnąca cylindryczna, walcowo czołowa, z rozdrabniaczemi wiórów, lub frez z zębami śrubowymi 100, na fig. 3C przedstawiona jest głowica tnąca cylindryczna, walcowo czołowa 200, bez rozdrabniaczy wiórów, na przykład, do cięcia frezem lub do rozwieęcαnie, na fig. 3B przedstawiona jest głowica 300 do rowkowania, a na fig. 3A przedstawiona jest głowica w kształcie stożka ściętego 400 do nacinania frezem rowków w kształcie j-jaskok/ego ogona”, posiadająca wierzchołek stożka skierowany w stronę obsady. Cechą wspólną dla wszystkich tych narzędzi jest to, że one zastępują konwencjonalne frezy ze stali szybkotnącej, w których często wymaga się mniejszych wymiarów (średnice od 5 do 15 mm).

Figura 4 przedstawia frez do wykonywania rowków lub frez do rowkowania 30, w którym obsada 11 i głowica tnąca 12 zawierają powierzchnię czołową i powierzchnię wsporczą, odpowiednio, takie jak opisane powyżej. W przypadku używania narzędzia do frezowania, jako freza, tylko jedno położenie, względem siebie, powierzchni współpracujących jest potrzebne. Jeżeli natomiast narzędzie będzie stosowane do toczenia, jako nóż, to w takim przy10

187 875 padku cztery różne położenia głowicy są wymagane by umożliwić nastawianie wszystkich krawędzi tnących w pozycję pracy. Przy nastawianiu, część rowkowana 23A będzie przemiennie stykać się z rowkowanymi częściami 16A i 16B. To samo dotyczy części rowkowanej 23B.

Narzędzie w przykładzie według wynalazku przedstawionym na figurach 5a do 6C jest tak zwanym wiertłem spiralnym, które zawiera głowicę tnącą 41, korpus wiertła 42, trzpień ściągający oraz nakrętkę (nie pokazane).

Głowica tnąca 41 jest wyposażona w przynajmniej jedną krawędź tnącą, przeznaczoną do wiercenia, na swym końcu zwróconym na zewnątrz od korpusu wiertła 42. Głowica tnąca 41 jest wykonana z twardego materiału, korzystnie z węglika spiekanego, a najbardziej korzystnie w postaci kształtki z węglika spiekanego wykonanej w formie, i zawiera dwie górne powierzchnie przyłożenia, powierzchnię wsporczą 22, a także łączące je, pierwszą i drugą, powierzchnie zakrzywione. Wszystkie te powierzchnie i towarzyszące im krawędzie są wykonane z tego samego materiału, to jest, korzystnie, wykonane jako kształtka z węglika spiekanego uformowana w formie. Linie przecinania się pomiędzy drugimi powierzchniami zakrzywionymi, lub rowkami wiórowymi, i powierzchniami przyłożenia, tworzą główne krawędzie tnące, korzystnie ze wzmacniającymi łysinkami, nie pokazane. Linie przecinania się pomiędzy pierwszymi powierzchniami zakrzywionymi i rowkami wiórowymi tworzą drugorzędne krawędzie tnące. Rowek wiórowy może, alternatywnie, być przystosowany do korpusu wiertła z prostymi rowkami wiórowymi. Głowica tnąca, korzystnie, także zawiera powierzchnię zewnętrzną rdzenia, która dochodzi do środka głowicy tnącej. Największa średnica głowicy tnącej jest odległością pomiędzy, promieniowo przeciwległymi, skrajnymi punktami drugorzędnych krawędzi tnących. Wysokość głowicy tnącej jest w zasadzie taka sama jak wymieniona odległość, co ma na celu zminimalizowanie zużywania się połączenia, pomiędzy głowicą tnącą i korpusem wiertła, powodowanego naporem wiórów. Największa średnica powierzchni wsporczej 16 jest, korzystnie, mniejsza niż największa średnica głowicy tnącej, w celu zapewnienia luzu podczas skrawania. Przez głowicę tnącą, od powierzchni wsporczej 22 do wylotu w odpowiedniej górnej powierzchni przyłożenia, biegną otwory do przepływu chłodziwa, w zasadzie równolegle do osi obrotu. Otwory do przepływu chłodziwa są rozmieszczone na linii L, po obu stronach osi obrotu. Działanie wiertła jest również opisane w zgłoszeniu patentowym SE-A-9501687-9, które tym samym jest włączone do niniejszego opisu, na zasadzie odniesienia, dotyczącego geometrii zewnętrznej wiertła i dotyczącego docisku głowicy tnącej do korpusu wiertła.

Powierzchnia wsporcza 22 głowicy tnącej jest uformowana zgodnie z tym co zostało opisane w związku z fig. 2B, za wyjątkiem tego, że powierzchnia wsporcza w tym przypadku zawiera kanały do przepływu chłodziwa, rozmieszczone wokół środkowego nagwintowanego otworu, oraz tego, że powierzchnia wsporcza jest przecinana przez rowki wiórowe. Kierunek S1 jest równoległy do linii L, a kierunek S2 jest prostopadły do niego.

Korpus wiertła 42, figury 6A do 6C, jest wyposażony w kanały do przepływu chłodziwa, co umożliwiają wystające powierzchnie stykowe wiertła, wzdłuż spiralnego przejścia, w oddaleniu od osi obrotu. Korpus wiertła ma śrubowo ukształtowane rowki wiórowe, albo proste rowki wiórowe, i one mogą biec wzdłuż całego korpusu, albo wzdłuż jego części. Korpus wiertła 42 jest wyposażony w powierzchnię czołową 14 przy końcu zwróconym w kierunku głowicy tnącej 41, która to powierzchnia jest przewidziana do przylegania do powierzchni wsporczej 22 głowicy tnącej 41, tak jak opisano powyżej w związku z figurami 2A do 2D. Różnica w stosunku do wymienionego wcześniej rozwiązania jest taka, że rowki w częściach rowkowanych w korpusie wiertła 42 i w głowicy tnącej 41 muszą być tak dostosowane żeby kanały do przepływu chłodziwa i rowki wiórowe były ustawione w linii wzajemnie, w każdej części.

Na figurach 7A i 7B jest pokazane pewne dodatkowe rozwiązanie narzędzia według niniejszego wynalazku. Narzędzie jest nożem tokarskim 50, na przykład nożem do gwintowania lub nacinania rowków, i zawiera obsadę 51, wkładkę tnącą 52, oraz śrubę 53. Obsada 51 jest kwadratowym trzonem i ma dwie kieszenie do stycznego montowania w nich wkładek tnących. Każde miejsce na wkładkę tnącą zawiera dwie części rowkowane 16A, 16B, takie jak objaśniono powyżej, w związku z fig. 2A. Jednak każda część rowkowana 16A, 16B przecina

187 875 się z powierzchnią zewnętrzną obsady tylko w jednym miejscu. Wkładka tnąca 52 jest wielokątna i jest wyposażona w otwór, oraz posiada szerokie boki zaopatrzone w powierzchnie wsporcze, takie jak objaśniono w związku z fig. 2B. Rowki w części rowkowanej mogą być równoległe i prostopadłe, odpowiednio, do osi obrotu przedmiotu obrabianego, albo mogą być ustawione pod kątem dla uzyskania właściwego prześwitu kiedy krawędź tnąca zawiera więcej niż jedną część narożną. Ponieważ największe powierzchnie wkładki tnącej są wyposażone w części rowkowane, które rozpościerają się na całej powierzchni, wkładka tnąca może być montowana na obu, prawej i lewej, pozycjach dla wkładki tnącej. Narzędzie jest składane przez nałożenie powierzchni wsporczej wkładki tnącej 52 ręcznie na powierzchnię czołową obsady 51, w jednej z czterech możliwych pozycji. Przy tym kierunki rowków S3 i S4 są ułożone w linii z kierunkami poszczególnych rowków S1 i S2. Śruba 53 jest przełożona przez otwór we wkładce i ustawiona na wprost gwintowanego otworu w obsadzie 51. Przez obracanie śruby kluczem zazębianym w gnieździe pod klucz, wkładka tnąca będzie dociągana mocno do powierzchni czołowej, to jest, zajmie pozycję zgodnie z fig. 7B.

Na figurach 8A do 8D jest przedstawiony kolejny przykład narzędzia zgodnie z niniejszym wynalazkiem. Narzędzie jest nożem 60 do toczenia wzdłużnego i zawiera obsadę 61, okrągłą wkładkę tnącą 62, śrubę 63, podkładkę 64 i docisk 65. Obsada 61 składa się z kwadratowego trzona i posiada miejsce do montażu podkładki 64. Miejsce to zawiera dwie części rowkowane 16A, 16B, takie jak zostały objaśnione powyżej w związku z fig. 2A. Wkładka tnąca 62 jest kołowa i w związku z tym ma kołową krawędź tnącą, i może mieć ustawione pod niewielkim kątem powierzchnie przyłożenia. Dolny bok wkładki tnącej jest wyposażony w powierzchnię wsporczą, taką jak objaśniono w związku z fig. 2B, którą dokładniej pokazano na fig. 8D. Rowki w częściach rowkowanych 16A, 16B mogą być równoległe i prostopadłe, odpowiednio, do osi obrotu przedmiotu obrabianego, albo mogą być nachylone pod kątem dla uzyskania właściwego prześwitu kiedy wielokątna wkładka tnąca do toczenia wzdłużnego będzie używana. Wkładka tnąca i podkładka 64 są, korzystnie, wykonane jako, ukształtowane w formie, kształtki z węglika spiekanego. Podkładka 64 jest kołowa, a jej spód zawiera, podobnie do dolnej strony wkładki tnącej 62, rzędy rowków lub ostrosłupów. Górna strona podkładki 64 jest, podobnie jak miejsce na obsadzie 61 do nakładania wkładki tnącej, wyposażona w dwie części rowkowane 1óA, 16B. Podkładka posiada ponadto nie gwintowany otwór przelotowy. Narzędzie jest składane przez nałożenie ręcznie dolnej strony podkładki na obsadę 61 w jednej z czterech możliwych pozycji. Przy tym kierunki rowków S3 i S4 są ułożone w linii z kierunkami rowków S1 i S2, odpowiednio. Śruba 63 jest przekładana przez otwór we wkładce i ustawiana na wprost otworu gwintowanego w obsadzie 61. Przy obracaniu śruby kluczem podkładka jest mocno dociągana do powierzchni czołowej. Podczas montowania wkładki tnącej 62 procedura jest powtarzana, mianowicie dolna strona wkładki tnącej jest nakładana na górną stronę podkładki w jednej z czterech możliwych pozycji. Przez to kierunki rowków S3 i S4 są ułożone w linii z kierunkami rowków S1 i S2, odpowiednio. Wtedy dociskiem 65 jest mocno dociskana wkładka tnąca w swym położeniu, przy wykorzystaniu gwintowanego otworu w obsadzie, po czym zostaje osiągnięta pozycja według fig. 8B. W alternatywnym rozwiązaniu górna powierzchnia podkładki jest obrócona o 45° w stosunku do dolnej powierzchni, a przez to taka podkładka umożliwia zastosowanie dalszych czterech segmentów krawędzi tnących na okrągłej wkładce tnącej. Naturalnie, dolna strona wkładki tnącej w rozwiązaniu z podwójną ilością boków, może także zawierać powierzchnię, która jest przedstawiona na wkładce tnącej 62 u dołu na fig. 8D, w której wymieniona powierzchnia jest ustawiona, w kierunku promieniowym, nieco do wewnątrz wkładki tnącej, na każdym z boków.

Na fig. 9A do 9C jest przedstawiony następny przykład narzędzia według niniejszego wynalazku. Narzędzie jest nożem tokarskim 70 do rowkowania lub do odcinania i zawiera obsadę 71, brzeszczot 72, wkładkę tnącą (nie pokazana), oraz śruby 73. Obsada 71 składa się z kwadratowego trzona i posiada miejsce do montowania na niej brzeszczota 72. Miejsce to zawiera dwie rowkowane części, takie jak objaśniono powyżej w związku z fig. 2B, a jest ono bardziej dokładnie przedstawione na fig. 9B, to jest, posiada ono dwa prostopadłe w stosunku do siebie szeregi rowków lub ostrosłupów, ułożone w kierunkach S3 i S4. Brzeszczot 72 ma na stronie wewnętrznej dwie rowkowane części 16B, które graniczą z rowkowaną częścią 16A

187 875 leżącą w środku między nimi, wykonane zgodnie z tym co zostało objaśnione w związku z fig. 2A. Rowki w częściach rowkowanych 16A, 16B są ułożone w kierunku równoległym i w kierunku prostopadłym, odpowiednio, do kierunku normalnie występującego posuwu narzędzia. Poza tym, brzeszczot 72 posiada cztery nie gwintowane przelotowe otwory. Narzędzie jest składane poprzez nałożenie strony wewnętrznej brzeszczota, ręcznie, na miejsce do montowania w obsadzie 71, według fig. 9A. Przy tym kierunki rowków S3 i S4 układają się w jednej linii z kierunkami rowków S1 i S2, odpowiednio. Śruby 73 są przekładane przez otwory w brzeszczocie i ustawiane na wprost otworów gwintowanych w obsadzie 71. Przy dokręcaniu śrub brzeszczot będzie mocno dociągany do swej pozycji na obsadzie 71. Następnie, do pokazanego na rysunku gniazda wkładki jest wciskana wkładka tnąca, po czym narzędzie może być używane w tokarce przy toczeniu. Pewną zaletą ostatniego narzędzia jest to, że powierzchnie, wewnętrzna na brzeszczocie i na obsadzie, mogą być obrabiane tym samym narzędziem, na przykład frezem obwiedniowym.

Jak wynika z powyższego, niniejszy wynalazek dotyczy złącza pomiędzy dwiema częściami narzędzia do obróbki skrawaniem, które daje wyrazisty efekt blokujący i pozwala na przenoszenie wielkiego momentu obrotowego, a przy tym złącze to jest prostsze w wykonaniu niż dotychczas znane złącza. Przy stosowania złącza w obróbce frezowaniem, również i narzędzia o małych średnicach mogą być ustawiane stabilnie, a złącze pozwala na prostą, wymianę głowic tnących. Podczas stosowania złącza przy toczeniu, przynajmniej cztery krawędzie tnące, lub segmenty krawędzi tnących, mogą być nastawiane i pewnie trzymane.

187 875

Fig. 2A

23Α

23Β 24Β

Fig. 2B

187 875

Fig. 2C

187 875

Fig. 2D

187 875

ig. 2F

187 875

Fig. 3C

Fig. 3D

Fig. 3A

Fig. 3B

100

187 875

Fig. 4

187 875

Fig. 5A

187 875

16Β

Fig. 7A

Fig. 7B

187 875

Fig.8A

187 875

Fig. 8B

187 875

16Β

187 875

> Fig. 8D

^IS^S7_S

^l&- 9ą

187 875

16Β

Fig. 9C

187 875

17B

Fig. ΙΑ

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz. Cena 4,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Złącze narzędziowe pomiędzy pierwszą częścią i drugą częścią narzędzia, do maszynowej obróbki wiórowej, zawierające dwie współpracujące powierzchnie i elementy do dociskania tych powierzchni do siebie, przy czym powierzchnie te są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania przy wykorzystaniu ich kształtu, znamienne tym, że współpracujące powierzchnie (14, 22) są przewidziane do zajmowania co najmniej czterech odrębnych położeń, wzajemnie jednej powierzchni w stosunku do drugiej, przy czym ilość rowków (17A, 17B, 24A, 24B) jest większa niż ilość tych położeń, przy czym każda powierzchnia (14, 22) zawiera co najmniej dwie części rowkowane (16A, 16B, 23A, 23B), które zawierają rowki, przy czym części rowkowe (16A, 16B, 23A, 23B), korzystnie, są ustawione prostopadle jedna do drugiej, przy czym jedna z części rowkowanych (16B), w pierwszej części (11; 42; 51; 61; 71) narzędzia, graniczy z drugą częścią rowkowaną (16A).
2. Złącze według zastrz. 1, znamienne tym, że części rowkowane (23A, 23B) w drugiej części (12; 41; 52; 64, 62; 72) narzędzia są całkowicie we wzajemnym układzie poprzecznym.
3. Złącze według zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, że rowki (17A, 17B, 24A, 24B) w każdej części rowkowanej (16A. 16B, 23A, 23B) mają identyczny kształt podstawowy, są w kształcie V, i są rozmieszczone w jednej płaszczyźnie względem siebie w warunkach po zmontowaniu, przy czym że rowki mają szerokość (W) i są rozmieszczone w odstępach połowy szerokości (W/2) w wymienionej płaszczyźnie.
4. Złącze według zastrz. 1 albo 2, znamienne tym, że części rowkowane (16A, 16B, 23A, 23B) pokrywają przynajmniej 80%, korzystnie 90% do 100%, dostępnego obszaru towarzyszącej im powierzchni (14, 22), przy czym rowki w każdej powierzchni (14, 22) mają dwa główne kierunki (S1, S2, S3, S4), które są wzajemnie prostopadłe, przy czym złącze jest przewidziane dla narzędzi obrotowych i/lub stacjonarnych.
5. Narzędzie zawierające złącze pomiędzy pierwszą częścią i drugą częścią narzędzia, a zwłaszcza, pomiędzy głowicą tnącą lub podkładką i obsadą, w którym głowica tnąca/podkładka oraz obsada, zawierają dwie współpracujące powierzchnie i elementy do dociskania tych powierzchni do siebie, w którym wymienione powierzchnie są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania, przy wykorzystaniu ich kształtu, znamienne tym, że powierzchnie współpracujące (14, 22) są przewidziane do zajmowania względem siebie co najmniej czterech odrębnych położeń, przy czym ilość rowków (17A, 17B, 24A, 24B) jest większa niż ilość położeń, przy czym każda powierzchnia (14, 22) zawiera najmniej dwie części rowkowane (16A, 16B, 23A, 23B) z rowkami (17A, 17B, 24A, 24B), przy czym części rowkowane (16A, 16B, 23A, 23B) są korzystnie wzajemnie prostopadłe, przy czym jedna z części rowkowanych (16B), w pierwszej części (11; 42; 51; 61; 71) narzędzia, graniczy z drugą częścią rowkowaną (16A).
6. Narzędzie według zastrz. 5, znamienne tym, że części rowkowane (23A, 23B) w drugiej części (12; 41; 52; 62; 72) narzędzia są całkowicie we wzajemnym układzie poprzecznym.
7. Narzędzie według zastrz. 5 albo 6, znamienne tym, że rowki (17A, 17B, 24A, 24B) w części rowkowanej (16A, 16B, 23A, 23B) są w kształcie V i są rozmieszczone w jednej płaszczyźnie względem siebie w warunkach po zmontowaniu, przy czym rowki mają szerokość (W) i są rozmieszczone w odstępach połowy szerokości (W/2) w wymienionej płaszczyźnie.
8. Narzędzie według zastrz. 5 albo 6, znamienne tym, że części rowkowane (16A, 16B, 23A, 23B) pokrywają przynajmniej 80%, korzystnie 90% do 100%, dostępnego obszaru towarzyszącej im powierzchni (14, 22), przy czym rowki w każdej powierzchni (14, 22) mają dwa

187 875 główne kierunki (S1, S2, S3, S4), które są wzajemnie prostopadłe, przy czym złącze jest przewidziane dla narzędzi obrotowych i/lub stacjonarnych.
9. Narzędzie zawierające złącze pomiędzo piedwszą ezęścią i dragą cdęścią narzędzia, a zwłaszcza pomiędzy głowicą tnącą lub podkładką i obsadą, w którym głowica tnąca oraz obsada, zawierają współpracujące powierzchnie i elementy do dociskania tych wspartych na sobie powierzchni razem, w którym te powierzchnie są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania, przy wykorzystaniu ich kształtu, znamienne tym, że powierzchnia (22) głowicy tnącej (12; 4l; 52; 62; 72) jest przewidziana do tego by zajmować co najmniej cztery odrębne położenia, przy czym znajdująca się na niej ilość rowków jest większa niż ilość tych położeń, przy czym wymieniona powierzchnia (22) zawiera co najmniej dwie części rowkowane (23A, 23B) z rowkami, które to części są w układzie, przewidzianym korzystnie, jako wzajemnie prostopadłe, przy czym części rowkowane (23A, 23B) w głowicy tnącej (12; 41; 52; 62; 72) są całkowicie we wzajemnym układzie poprzecznym.
10. Narzędzie według zastrz. 9, znamienne tym, że rowki (24A, 24B) w poszczególnych częściach rowkowanych (23A, 23B) są identyczne i mają kształt V, przy czym rowki mają szerokość (W).
11. Narzędzie według zastrz. 9 albo 10, znamienne tym, że części rowkowane (23A, 23B) pokrywają przynajmniej 80%, korzystnie 90% do 100%, dostępnego obszaru towarzyszącej im powierzchni (14, 22), przy czym rowki w każdej powierzchni (14, 22) mają dwa główne kierunki (S1, S2, S3, S4), które są wzajemnie prostopadłe.
12. Narzędzie zawierające złącze pomiędzy pierwszą i drugą częścią narzędzia, a zwłaszcza pomiędzy głowicą tnącą lub podkładką, w którym głowica tnąc^podkładka oraz obsada zawierają dwie współpracujące ze sobą powierzchnie i elementy do dociskania tych powierzchni do siebie, przy czym te powierzchnie są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania, przy wykorzystaniu ich kształtu, znamienne tym, że powierzchnia (14) obsady jest przewidziana do zajmowania co najmniej czterech odrębnych położeń, przy czym ilość rowków (17A, 17B) jest większa niż ilość położeń, przy czym powierzchnia (14) zawiera przynajmniej dwie części rowkowane (16A, 16B) z rowkami (17A, 17B), które to części rowkowane są w układzie, korzystnie, prostopadłym do siebie, przy czym jedna z części rowkowanych (16B) w obsadzie (11; 42; 51; 61; 71) narzędzia, graniczy z drugą częścią rowkowaną (16A).
13. Narzędzie według zastrz. 12, znamienne tym, że rowki (17A, 17B) w poszczególnych częściach rowkowanych (16A, 16B) są identyczne w swym podstawowym kształcie i mają konkretnie kształt V, o szerokości (W). ' ‘
14. Narzędzie według zastrz. 12 albo 13, znamienne tym, że części rowkowane (16A, 16B) pokrywają co najmniej 80%, korzystnie 90% do 100%, dostępnego obszaru towarzyszącej im powierzchni (14), przy czym rowki w powierzchni (14) mają dwa główne kierunki (Sl, S2), które są wzajemnie prostopadłe.
15. Narzędzie zawierające złącze pomiędzy pierwszą i drugą częścią narzędzia, a zwłaszcza pomiędzy podkładką a obsadą, przy czym podkładka i obsada zawierają współpracujące ze sobą powierzchnie i elementy do dociskania tych powierzchni do siebie, przy czym te powierzchnie są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania, przy wykorzystaniu ich kształtu, a podkładka posiada dolną stronę i górną stronę, znamienne tym, że dolna strona powierzchni (22) podkładki (64) jest przewidziana do zajmowania co najmniej czterech odrębnych położeń, a znajdująca się na niej ilość rowków jest większa niż ilość tych położeń, przy czym powierzchnia (22) zawiera co najmniej dwie części rowkowane (23A, 23B) z rowkami (24A, 24B), przy czym w układzie, korzystnie wzajemnie prostopadłym.
16. Narzędzie według zastrz. 15, znamienne tym, że górna strona powierzchni (14) podkładki (64) jest przewidziana do zajmowania co najmniej czterech odrębnych położeń, przy czym znajdująca się na niej ilość rowków jest większa niż ilość tych położeń, przy czym powierzchnia (14) zawiera co najmniej dwie części rowkowane (16A, 16B) z rowkami (17A, 17B), przy czym części (16A, 16B) są korzystnie wzajemnie prostopadłe.
17. Sposób łączenia dwóch części narzędzia razem, w miejscu przylegania współpracujących części, zawierających dwie współpracujące powierzchnie i elementy do dociskania

187 875 tych powierzchni do siebie, przy czym te powierzchnie są profilowane rowkami dla umożliwienia ich wzajemnego zablokowania, przy wykorzystaniu ich kształtu, znamienny tym, że najpierw przystosowuje się powierzchnie wzajemnie współpracujące (14, 22) do tego by mogły zajmować co najmniej cztery odrębne położenia względem siebie, wykonuje się taką ilość rowków (17A, 17B, 24A, 24B) żeby ich było więcej niż ilości położeń, kształtuje się każdą powierzchnię (14, 22) tak żeby każda z nich zawierała co najmniej dwie części rowkowane (16A, 16B, 23A, 23B) z rowkami (17A, 17B, 24A, 24B), przy czym części rowkowane rozmieszcza się w układzie, korzystnie wzajemnie prostopadłym, umieszcza się jedną część rowkowaną (16B) na jednej powierzchni, w miejscu które graniczy z drugą częścią rowkowaną (16A) na tej samej powierzchni, po czym umieszcza się części narzędzia w jednym z położeń, które jest jednym z czterech możliwych położeń, następnie dociąga się powierzchnie (14, 22) razem, jednej do drugiej, przy pomocy elementów dociągających, dla umożliwienia zablokowania wzajemnego tych części, jednej względem drugiej, wykorzystując ich kształt, w unieruchomionym położeniu.