PL176802B1

PL176802B1 - Sposób wytwarzania dwuosiowo zorientowanej rury z tworzywa termoplastycznego

Info

Publication number: PL176802B1
Application number: PL95316238A
Authority: PL
Inventors: Jan H. Prenger
Original assignee: Wavin Bv
Priority date: 1994-03-22
Filing date: 1995-03-17
Publication date: 1999-07-30
Also published as: CZ268196A3; ATE211437T1; DE69524868T2; DK0751861T3; AU691586B2; NL9400453A; DE69524868D1; FI114144B; CA2185703C; PT751861E; CZ292714B6; EP0751861B1; CA2185703A1; FI963739A0; EP0751861A1; PL316238A1; ES2170794T3; WO1995025627A1; AU1962295A; RU2142362C1

Abstract

1. Sposób wytwarzania dwuosiowo zorientowanej rury z tworzywa termoplastycznego, w którym ksztaltuje sie rure po- przez wytlaczanie jej na wytlaczarce, a nastepnie oziebia sie ja do temperatury orientowania materialu termoplastycznego, ko- niecznej do uzyskania dwuosiowej kierunkowosci czasteczek materialu termoplastycznego, za pomoca pierwszego zespolu regulacji temperatury, usytuowanego za wytlaczarka pa- trzac w kierunku przemieszczania rury, po czym przeciaga sie rure, w temperaturze orientowania materialu termoplastycz- nego, na trzpieniu, usytuowanym za pierwszym zespolem regu- lacji temperatury, przy czym rure jednoczesnie rozszerza sie w kierunku obwodowym, na poszerzonej czesci trzpienia, a nastepnie oddzialywuje sie na rure przeciagana na trzpieniu sila, powodujac jej dalsze przemieszczenie za trzpien i oziebia sie ja za pomoca drugiego zespolu regulacji temperatury, umiesz- czonego za trzpieniem, znamienny tym, ze podczas przecia- gania na trzpieniu (6) rure (1) obrabia sie na odcinkach jej obwodu, zmieniajac wartosc temperatury na kazdym odcinku za pomoca oddzielnie nastawnego zespolu (20) regulacji sily oporu, usytuowanego w poblizu trzpienia (6) i reguluje sie wielkosc sily oporu dzialajacej na rure (1) podczas przeciaga- nia na trzpieniu (6). Fig. 1 PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania dwuosiowo zorientowanej rury z tworzywa termoplastycznego.

Znany jest sposób wytwarzania dwuosiowo zorientowanej rury, w którym przeciąga się rurę poprzez trzpień w temperaturze orientowania materiału termoplastycznego, po czym za trzpieniem, wywiera się na rurę siłe ciągnącą. Korzystnie oddziaływuje się na rurę umieszczoną na trzpieniu dodatkową siłą, która popycha ja w kierunku trzpienia. Prowadzi to do zmniejszenia niezbędnej siły ciągnącej i umożliwia wyższy stopień rozciągania rury. Trzpień zawiera część poszerzoną, powodującą wzrost wymiarów w obwodowym kierunku rury. Po dwuosiowym zorientowaniu rurę ochładza się.

Z opisu patentowego DE 2,357,210 znany jest sposób kształtowania okrągłej rury za pomocą wytłaczarki, przy czym ścianka rury ma stosunkowo dużą grubość. Rurę umieszcza się na trzpieniu nieodkształcalnym, zawierającym część poszerzoną w kształcie stożka, przy czym trzpień jest umieszczony za wytłaczarką. Rurę przeciąga się na trzpieniu w temperaturze orientowania materiału termoplastycznego, za pomocą osiowej siły ciągnącej, wywieranej na rurę za trzpieniem. W rezultacie średnica rury wzrasta, a grubość ściany maleje.

Ukształtowaną wstępnie rurę przeciąga się pomiędzy wytłaczarką i stożkową częścią poszerzoną trzpienia, w celu zapewnienia jednakowych na całym obwodzie rury wymiarów, zanim rozszerzy się ją w kierunku osiowym na trzpieniu. W sposobie tym, położony jest nacisk na zapewnienie odpowiedniej grubości ścianki w kierunku obwodowym rury, za pomocą kalibracji zewnętrznej średnicy rury. Sposób ten przebiega w stałej temperaturze mającej wartość odpowiadającą temperaturze orientowania materiału termoplastycznego, z którego wykonana jest rura.

Wadą tego sposobu jest brak ciągłości przebiegu procesu podczas prowadzenia go na skalę przemysłową, gdyż okazało się niemożliwe uzyskanie dwuosiowo zorientowanych rur o jakości możliwej do zaakceptowania, ponieważ uzyskuje się rurę mającą pogrubioną część ściany, rozciągającą się we wzdłużnym kierunku rury.

Znane dotychczas sposoby nie zapewniają utrzymania stałej siły oporu, która działa na każdym odcinku obwodu rury. Dlatego konieczne jest oddziaływanie na siłę oporu przed dwuosiowym ukierunkowaniem cząsteczek materiału rury. Podczas wytłaczania, ukierunkowanie cząsteczek w wytłaczanej rurze nie jest jednolite, zwłaszcza w obwodowym kierunku rury. Ma to miejsce, w znanym sposobie w którym zastosowano wytłaczarkę z wodzikiem, gdzie w punkcie, w którym roztopiony materiał łączy się w wodziku, zawsze znajduje się spoina. Ponieważ tworzywo sztuczne podczas przeciągania na trzpieniu znajduje się w stanie łatwo odkształcanym, na ułożenie masy tworzywa sztucznego wokół trzpienia będą miały wpływ różnice siły oporu pomiędzy odcinkami rury. Prowadzi to do tego, że grubość ściany rury, widzianej w przekroju wykonanym pod kątami prostymi do osi trzpienia, nie jest już jednorodna, kiedy rura opuszcza trzpień. W ostatecznie wytworzonej rurze ta różnica w grubości ściany pozostaje doskonale widoczna, wynikiem czego rura nie nadaje się do praktycznego wykorzystania. Ponadto, na odcinku rury, na którym zachodzi zmiana grubości ściany, uzyskane dwuosiowe orientowanie materiału nie będzie takie same jak na pozostałych odcinkach rur.

Sposób wytwarzania dwuosiowo zorientowanej rury z tworzywa termoplastycznego, według wynalazku, w którym kształtuje się rurę poprzez wytłaczanie jej na wytłaczarce, a następnie oziębia się ją do temperatury orientowania materiału termoplastycznego, koniecznej do uzyskania dwuosiowej kierunkowości cząsteczek materiału termoplastycznego, za pomocą pierwszego zespołu regulacji temperatury, usytuowanego za wytłaczarką patrząc w kierunku przemieszczania rury, po czym przeciąga się rurę, w temperaturze orientowania

176 802 materiału termoplastycznego, na trzpieniu, usytuowanym za pierwszym zespołem regulacji temperatury, przy czym rurę jednocześnie rozszerza się w kierunku obwodowym, na poszerzonej części trzpienia, a następnie oddziaływuje się na rurę przeciąganą na trzpieniu siłą, powodując jej dalsze przemieszczenie za trzpień i oziębia się ją za pomocą drugiego zespołu regulacji temperatury, umieszczonego za trzpieniem, charakteryzuje się tym, że podczas przeciągania na trzpieniu rurę obrabia się na odcinkach jej obwodu, zmieniając wartość temperatury na każdym odcinku za pomocą oddzielnie nastawnego zespołu regulacji siły oporu, usytuowanego w pobliżu trzpienia i reguluje się wielkość siły oporu działającej na rurę podczas przeciągania na trzpieniu. Korzystne jest gdy wielkość siły oporu zmienia się poprzez zmiany wielkości temperatury jaką działa się na odcinku obwodu rury za pomocą zespołu grzewczego usytuowanego w zespole regulacji siły oporu, a w szczególności gdy ogrzewa się odcinki obwodu rury od wewnątrz, za pomocą zespołu grzewczego, usytuowanego wewnątrz trzpienia i wokół jego obwodu.

Korzystne jest gdy ogrzewa się od zewnątrz odcinki obwodu rury za pomocą dysz powietrznych, rozmieszczonych wokół obwodu rury, w pobliżu trzpienia, w zespole grzewczym.

Korzystne jest gdy przed przeciąganiem rury na trzpieniu działa się na rurę, zewnętrzną siłą popychającą, za pomocą zespołu popychającego, usytuowanego przed trzpieniem i za pierwszym zespołem regulującym temperaturę, patrząc w kierunku przemieszczania rury, a zwłaszcza gdy po przeciągnięciu rury na trzpieniu ustala się wymiary i określa kształt profilu przekroju poprzecznego rury za pomocą zespołu pomiarowego, usytuowanego za trzpieniem i ustala się wartość temperatury uzyskiwanej w zespole grzewczym, którą działa się na wybranym odcinku obwodu rury, przy czym wartość temperatury ustala się na podstawie danych, dotyczących pomiaru profilu przekroju poprzecznego rury, które przesyła się z jednostki kontrolującej.

Korzystne jest gdy przeciągniętą na trzpieniu rurę przepuszcza się poprzez otwór kalibrujący ograniczony ciągadłem płytkowym, usytuowany w odległości za trzpieniem, przy czym rurze nadaje się zewnętrzny wymiar za pomocą otworu kalibrującego.

Korzystne jest gdy mierzy się zewnętrzny wymiar rury za pomocą zespołu pomiarowego usytuowanego za otworem kalibrującym i dobiera się odległość pomiędzy trzpieniem i otworem kalibrującym.

Korzystne jest gdy podczas przeciągania rury na trzpieniu marzy się wielkość siły oporu oddziaływującą na rurę poprzez trzpień, przy czym zmienia się kształt trzpienia w kierunku obwodowym w zależności od pomierzonej wielkości siły oporu, a w szczególności gdy zmienia się wielkość siły tarcia pomiędzy odcinkiem obwodowym rury i trzpieniem za pomocą zespołu regulującego siłę oporu.

Zaletą sposobu według wynalazku jest to, że zapewnia on możliwość regulowania siły oporu, co umożliwia kontrolowanie przebiegu procesu dwuosiowego orientowania materiału termoplastycznego. W szczególności umożliwia utrzymanie jednolitej grubości ściany rury, widzianej w obwodowym kierunku rury podczas przeciągania jej na trzpieniu.

Powszechnie wiadomo, że podczas przechodzenia tworzywa sztucznego poprzez trzpień napotyka ono siłę oporu, która przeciwdziała temu ruchowi. Siła oporu zależy od kilku parametrów, takich jak temperatura tworzywa sztucznego, grubość ściany rury przed trzpieniem, siły tarcia pomiędzy rurą i trzpieniem i kształt trzpienia. Proponowany sposób zapewnia kontrolę tych parametrów, a przez to ich odpowiednią regulację (odbieranie).

Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schematycznie, w widoku z góry, urządzenia do wytwarzania dwuosiowo zorientowanych rur za pomocą sposobu według wynalazku, fig. 2 - fragment urządzenia do realizacji sposobu według wynalazku w powiększonej skali, fig. 3 - schematyczny przekrój wzdłuż linii III-III z fig. 1.

Zgodnie ze sposobem według wynalazku rura 1 z materiału termoplastycznego jest wytwarzana w ciągłym procesie za pomocą wytaczarki 2. Z wytaczarki 2, rurę 1 kieruje się do tulei kalibrującej 3, a następnie do pierwszego zespołu regulacji temperatury 4, za pomocą którego stopniowo działa się na temperaturę doprowadzając ją do wartości,

176 802 przy której następuje orientowanie materiału termoplastycznego. Ta wartość temperatury jest konieczna do uzyskania dwuosiowej kierunkowości cząsteczek tworzywa sztucznego. W pierwszym zespole regulacji temperatury 4 ochładza się rurę 1 powietrzem albo wodą, korzystnie od wewnątrz.

Cząsteczki tworzywa sztucznego rury 1 są dwuosiowo ukierunkowane (we wzdłużnym i obwodowym kierunku rury) na skutek przeciągania i rozszerzania rury 1 na trzpieniu 6, który jest przymocowany do wytłaczarki 2 za pomocą cięgna 5. Trzpień 6 posiada cylindryczną część wlotową 7, stożkową część poszerzoną 8 i część wylotową 9.

Za trzpieniem 6 jest umieszczony zespół ciągnący 10, za pomocą którego, na rurę 1 wywiera się osiową siłę ciągnącą. Przed trzpieniem 6 jest usytuowany zespół popychający 11, który wywiera na rurę 1 siłę popychającą w kierunku trzpienia 6.

Korzystnie rura 1 ma ścianę o jednakowej grubości na całym swoim obwodzie, po opuszczeniu wytłaczarki 2. Pomiędzy wytłaczarką 2 i zespołem popychającym 11 jest usytuowany miernik 12, przedstawiony na fig. 1 w sposób schematyczny. Miernik 12 jest przeznaczony do pomiaru przekroju rury 1, to znaczy kształtu i wymiarów przekroju rury 1. Miernik 12 przekazuje sygnał związany z danymi dotyczącymi przekroju rury do zespołu kontrolującego 13, który porównuje ten sygnał z sygnałem odpowiadającym danym dotyczącym pożądanego przekroju rury 1, zanim rura 1 zostanie dwuosiowo zorientowana. Sygnały kontrolne, bazujące na różnicy pomiędzy tymi dwoma sygnałami, dostarcza się za pomocą zespołu kontrolującego 13 do dyszy wylotowej wytłaczarki 14, zamocowanej na wytłaczarce 2.

Dysza wylotowa wytłaczarki 14 zawiera zespół kontrolujący temperaturę dyszy 14, na odcinkach jej obwodu wytłoczonych za pomocą dyszy 14. Wymienione elementy składowe urządzenia, w połączeniu z tuleją kalibrującą 3 i zespołem chłodzącym 4, zapewniają nadanie wytłoczonej rurze jednolitego przekroju, a jej tworzywjednolitej temperatury, przy wyjściu z pierwszego zespołu regulującego temperaturę 4.

Ponieważ nie jest zapewnione uzyskanie jednolitej grubości ściany i temperatury tworzywa rury 1, po opuszczeniu pierwszego zespołu regulującego temperaturę 4, dlatego w celu zmieniania wielkości siły oporu napotykanej przez rurę 1 podczas przeciągania na trzpieniu 6, za zespołem popychającym 11 jest usytuowany zespół regulacji siły oporu 20.

Korzystnie zespół regulacji siły oporu 20 jest usytuowany w pobliżu trzpienia 6 lub jest zawarty w trzpieniu 6. Zespół regulacji siły oporu 20 porzeciwdziała każdemu zakłóceniu spowodowanemu przez zespół popychający 11. Korzystnie, gdy w urządzeniu nie ma zespołu popychającego 11, zespół regulacji siły oporu 20 jest usytuowany za pierwszym zespołem regulującym temperaturę 4 w pobliżu trzpienia 6.

Jak to przedstawiono na fig. 1 zespół regulacji siły oporu 20 jest usytuowany na zewnątrz trzpienia 6 i wywiera wpływ na temperaturę odcinak obwodu rury 1 z tworzywa sztucznego, który znajduje się na zewnętrznym jej obwodzie.

Zespół regulacji siły oporu 20 zawiera zespół grzewczy 21 posiadający osiem regulowanych dysz powietrznych, umieszczonych w pobliżu trzpienia 6, w regularnych odstępach wzdłuż drogi rury 1 poprzez urządzenia. Każda z dysz powietrznych zespołu grzewczego 21 zawiera wentylator i grzejnik 22, za pomocą których zmienia się wielkość temperatury i ilość powietrza wywiewanego z dyszy powietrznej zespołu grzewczego 21. Dysze powietrzne wywierają wpływ na temperaturę tworzywa sztucznego rury 1 w określonym, obrabianym odcinku obwodu.

W części wylotowej 9 trzpienia 6 następuje kolejne ochłodzenie rury 1 za pomocą zewnętrznego, drugiego zespołu regulującego temperaturę 25, który jest umieszczony w pobliżu części wylotowej 9. Zespół kalibrująco-chłodzący 30 jest umieszczony w pewnej odegłości za trzpieniem 6. Zespół kalibrująco-chłodzący 30 zawiera ciągadło płytkowe 31, w kształcie dysku, ze stali, mające centralny, kołowy otwór kalibrujący 32. Ciągadło płytkowe 31 jest ślizgowo zamocowane na prętach prowadzących 33 ramy zespołu kalibrująco-chłodzącego 30, przy czym rama jest umieszczona nieruchomo względem trzpienia 6. Odległość pomiędzy ciągadłem płytkowym 31 i trzpieniem 6 reguluje się w odpowiednim zakresie. Przedstawiona schematycznie jednostka przemieszczająca 34 jest wykorzystywana do przemieszczania ciągadła płytkowego 31 wzdłuż prętów prowadzących 33.

Ramiona 35 z dyszami rozpylającymi 36 zespołu chłodzącego są zamocowane do ciągadła płytkowego 31. Dysze rozpylające chłodzą dwuosiowo zorientowaną rurę 1 podczas i po jej przejściu przez ciągadło płytkowe 31. Czynnik chłodzący, na przykład woda, jest dostarczany do dysz rozpylających 36 poprzez rurę 37. Czynnik chłodzący jest zbierany w zbiorniku 38, umieszczonym wokół zespołu kalibrująco-chłodzącego 30.

Zespół pomiarowy 40, przedstawiony schematycznie na fig. 1 i 2 jest umieszczony pomiędzy zespołem kalibrująco-chłodzącym 30 i zespołem ciągnącym 10. Za pomocą zespołu pomiarowego 40 mierzy się profil przekroju dwuosiowo zorientowanej rury 1, to znaczy jej kształt i wymiary. Z zespołu pomiarowego 40 przesyła się sygnał zawierający dane dotyczące kształtu i wymiarów przekroju, do jednostki kontrolującej 50, która porównuje ten sygnał z sygnałem opisującym pożądane wymiary i kształt przekroju rury 1. Sygnały kontrolne bazujące na różnicy pomiędzy tymi dwoma pomiarami przekazuje się następnie przez jednostkę kontrolującą 50 do zespołu regulacji siły oporu 20, do zespołu chłodzącego 25, do jednostki przemieszczającej 34 zespołu kalibrująco-chłodzącego 30 oraz do zespołu ciągnącego 10. Korzystnie działanie wytłaczarki 2 jest również objęte regulacją.

Sygnały kontrolne przesyłane przez jednostkę kontrolującą 50 do zespołu regulacji siły oporu 20 wpływają niezależnie na działanie każdej dyszy powietrznej zespołu grzewczego 21. Temperatura fragmentu rury z tworzywa sztucznego, na zewnętrznym obwodzie korzystnie jest miejscowo zwiększona albo zmniejszona za pomocą dyszy powietrznej zespołu grzewczego 21, usytuowanej w rejonie wybranego odcinka obwodu rury. Wzrost temperatury związany jest z łatwiejszym przepływem cząsteczek tworzywa sztucznego pod wpływem występujących naprężeń, czego wynikiem jest wpływ na siłę oporu napotykaną przez rurę 1 podczas jej przeciągania na trzpieniu 6. Umiejscowienie dysz powietrznych zespołu grzewczego 21 na drodze rury 1, którą ona pokonuje powoduje oddziaływanie na wielkość siły oporu pomiędzy rurą 1 i trzpieniem 6, patrząc w obwodowym kierunku rury 1 tak, że może on być regulowany na wybranych odcinkach obwodu.

Korzystnie poprzez zmianę temperatury tworzywa sztucznego wewnątrz rury 1, wywiera się wpływ na wielkość siły oporu ciernego, pomiędzy wnętrzem rury 1 i trzpieniem 6. W tym przypadku trzpień 6 korzystnie jest wyposażony w kontrolowane indywidualnie elementy grzejne, rozmieszczone dookoła obwodu trzpienia 6.

Ciągadło płytkowe 31 porusza się względem trzpienia 6 za pomocą sygnału kontrolnego, dostarczanego do jednostki przemieszczającej 34 zespołu kalibrująco-chłodzącego 30.

Średnica otworu zespołu kalibrującego 32 ciągadła płytkowego 31 jest dobrana tak, że zewnętrzna średnica rury 1 jest zmniejszana podczas jej przemieszczania przez ciągadło płytkowe 31. Wielkość, o którą zmniejsza się średnicę zewnętrzną pod wpływem działania ciągadła płytkowego 31 w stosunku do średnicy zewnętrznej rury 1, po przejściu jej przez trzpień 6, jest większa niż wielkość, o którą zmniejsza się średnicę zewnętrzną rury 1 wynikającą z kurczenia się wywołanego ochłodzeniem rury 1. Jak z tego wynika siła, która zmniejsza średnicę zewnętrzną rury 1, jest wywierana na rurę 1 za pomocą ciągadła płytkowego 31.

Jeśli jednostka kontrolująca 50 określi, że średnica zewnętrzna rury 1 jest mniejsza niż pożądana średnica zewnętrzna, wysyłany jest sygnał kontrolny do jednostki przemieszczającej 34, informujący o wzroście odległości pomiędzy trzpieniem 6 i ciągadłem płytkowym 31. Gdy średnica zewnętrzna rury 1 jest większa niż pożądana średnica zewnętrzna, ciągadło płytkowe 31 przemieszcza się w kierunku trzpienia 6. Zasada tego efektu jest związana z szybkością, przy której średnica zewnętrzna rury 1 jest zmniejszana. Szybkość ta zależy między innymi, od odległości pomiędzy trzpieniem 6 i ciągadłem płytkowym 31. Jeśli szybkość zmniejszania przekroju jest względnie duża, to ostateczne zmniejszenie przekroju okazuje się być większe niż te przy niższej szybkości (duża odległość pomiędzy trzpieniem i ciągadłem płytkowym).

176 802

Gdy rura 1 opuści zespół kalibrujący 30 poddaje się ją dalszemu skurczaniu, co w rezultacie doprowadza do dwuosiowego zorientowania rury 1 o dokładnej średnicy zewnętrznej.

Siła oporu, który ciągadło płytkowe 31 wywiera na przemieszczaną rurę 1 korzystnie jest wykorzystany do otrzymania pożądanej dwuosiowej orientacji. Pomimo, że orientację tę wykonuje się podczas przeciągania rury 1 na trzpieniu 6, naprężenia osiowe w rurze 1, na drodze pomiędzy ciągadłem płytkowym 31 i zespołem ciągnącym 10 mają wpływ na kształt ostatecznie wytworzonej rury, nawet jeśli ma mniejszą temperaturę na tym odcinku, niż podczas przeciągania na trzpieniu 6.

Korzystnie, rura 1 jest ochłodzona na drodze pomiędzy trzpieniem 6 i ciągadłem płytkowym 31 na skutek oddziaływania zespołu chłodzącego 25. Zmniejszenie temperatury prowadzi do wzrostu siły oporu wywieranego przez ciągadło płytkowe 31. Ta zmiana siły oporu, połączona z siłą ciągnącą wywierana na rurę 1, powoduje zmiany osiowego naprężenia w rurze 1.

W korzystnej postaci sposobu według wynalazku oddziaływuje się w obwodowym kierunku rury na siłę oporu, który przeciwdziała ruchowi rury 1 na trzpieniu 6 poprzez zmianę temperatury tworzywa sztucznego rury 1, z zewnątrz albo od wewnątrz rury. Gdy podwyższa się temperaturę na wybranym odcinku rury w kierunku obwodowym, tworzywo sztuczne rury przepływa w tym obszarze łatwiej, pod działaniem naprężenia. Oznacza to więc, że wpływa się na siłę oporu, który napotyka rury podczas przeciągania na trzpieniu 6. Na skutek miejscowej zmiany temperatury tworzywa sztucznego wewnątrz ruiy 1, wywiera się także wpływ na siłę oporu ciernego pomiędzy odcinkiem rury 1 i trzpieniem 6. Dlatego trzpień 6 wyposaża się w indywidualnie kontrolowany zespół grzewczy 21 rozmieszczony dookoła obwodu trzpienia 6.

W innym przykładzie realizacji sposobu rurę 1 przeciąga się na trzpieniu 6 o odpowiednio dobranym kształcie. W tym przypadku metalowy trzpień 6, zawiera rdzeń i segmenty ruchome, rozmieszczone dookoła rdzenia. Kontrolowanie ruchu każdego segmentu wykonuje się poprzez termiczne odkształcenie połączenia pomiędzy segmentami dookoła rdzenia trzpienia.

Według niniejszego wynalazku, zmienia się siłę tarcia pomiędzy rurą i trzpieniem w kierunku obwodowym rury 1 zmieniając wielkość temperatury wewnątrz rury. Miejscowo, pomiędzy trzpieniem 6 i rurą 1, umieszcza się warstwę smaru.

Korzystnie reguluje się siłę oporu wywieraną na rurę podczas przeciągania na trzpieniu w zależności od wymiarów ruiy, zmierzonych za trzpieniem 6.

Korzystnie określa się kierunkowość cząsteczek dwuosiowo zorientowanej rury 1 za pomocą laserowego urządzenia pomiarowego. W sposobie według wynalazku reguluje się osiową siłę ciągnącą wywieraną na rurę 1 w zależności od profilu przekroju 1, zmierzonego za trzpieniem 6. Regulowanie siły ciągnącej powoduje wywieranie wpływu na końcową grubość ściany dwuosiowo zorientowanej rury 1. W przypadku gdy na całym obwodzie rury 1 grubość ściany jest zbyt duża, zwiększa się wielkość osiowej siły ciągnącej. Poprzez zmianę grubości ściany zmienia się także wymiary zewnętrzne dwuosiowo zorientowanej rury. Dlatego dla kontrolowania tego efektu i w celu umożliwienia uzyskania pożądanej średnicy zewnętrznej, umieszcza się w pewnej odległości za trzpieniem 6 otwór kalibrujący 32, zmniejszający wymiary zewnętrzne rury.

Otwór kalibrujący 32 jest mniejszy niż wymiary zewnętrzne rury 1. Korzystnie otwór kalibrujący 32 usytuowany jest w ciągadle płytkowym 31 lub zawiera szereg obrotowych rolek, ograniczających otwór kalibrujący 32.

Gdy rura 1 przemieszcza się przez zmniejszający ją otwór kalibrujący 32 napotyka na siłę oporu, która w połączeniu z osiową siłą ciągnącą jest kontrolowana.

Zgodnie z wynalazkiem reguluje się również odległość pomiędzy trzpieniem 6 i otworem kalibrującym 32 w zależności od wymiarów zewnętrznych dwuosiowo zorientowanej rury 1, zmierzonych za otworem kalibrującym 32.

Odległość pomiędzy trzpieniem 6 i otworem kalibrującym 32 korzystnie powiększa się, gdy zmierzone wymiary zewnętrzne dwuosiowo zorientowanej rury 1 są mniejsze niż pożądane i odległość pomiędzy trzpieniem 6 i otworem kalibrującym 32 zmniejsza się w sytuacji odwrotnej.

176 802

·*3^

ES,

176 802

Fig. 3

176 802

.Sf fc,

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 70 egz Cena 2,00 zł.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania dwuosiowo zorientowanej rury z tworzywa termoplastycznego, w którym kształtuje się rurę poprzez wytłaczanie jej na wytłaczarce, a następnie oziębia się ją do temperatury orientowania materiału termoplastycznego, koniecznej do uzyskania dwuosiowej kierunkowości cząsteczek materiału termoplastycznego, za pomocą pierwszego zespołu regulacji temperatury, usytuowanego za wytłaczarką patrząc w kierunku przemieszczania rury, po czym przeciąga się rurę, w temperaturze orientowania materiału termoplastycznego, na trzpieniu, usytuowanym za pierwszym zespołem regulacji temperatury, przy czym rurę jednocześnie rozszerza się w kierunku obwodowym, na poszerzonej części trzpienia, a następnie oddziaływuje się na rurę przeciąganą na trzpieniu siłą, powodując jej dalsze przemieszczenie za trzpień i oziębia się ją za pomocą drugiego zespołu regulacji temperatury, umieszczonego za trzpieniem, znamienny tym, że podczas przeciągania na trzpieniu (6) rurę (1) obrabia się na odcinkach jej obwodu, zmieniając wartość temperatury na każdym odcinku za pomocą oddzielnie nastawnego zespołu (20) regulacji siły oporu, usytuowanego w pobliżu trzpienia (6) i reguluje się wielkość siły oporu działającej na rurę (1) podczas przeciągania na trzpieniu (6).
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że wielkość siły oporu zmienia się poprzez zmiany wielkości temperatury jaką działa się na odcinku obwodu rury (1) za pomocą zespołu grzewczego (21) usytuowanego w zespole regulacji siły oporu (20).
3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że ogrzewa się odcinki obwodu rury (1) od wewnątrz, za pomocą zespołu grzewczego (21), usytuowanego wewnątrz trzpienia (6) i wokół jego obwodu.
4. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że ogrzewa się od zewnątrz odcinki obwodu rury (1) za pomocą dysz powietrznych, rozmieszczonych wokół obwodu rury (1), w pobliżu trzpienia (6) w zespole grzewczym (21).
5. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że przed przeciąganiem rury (1) na trzpieniu (6) działa się na rurę (1), zewnętrzną siłą popychającą, za pomocą zespołu popychającego (11), usytuowanego przed trzpieniem (6) i za pierwszym zespołem regulującym temperaturę (4), patrząc w kierunku przemieszczania rury (1).
6. Sposób według zastrz. 5, znamienny tym, że po przeciągnięciu rury (1) na trzpieniu (6) ustala się wymiary i określa kształt profilu przekroju poprzecznego rury (1) za pomocą zespołu pomiarowego (40), usytuowanego za trzpieniem (6) i ustala się wartość temperatury uzyskiwanej w zespole grzewczym (21), którą działa się na wybranym odcinku obwodu rury (1), przy czym wartość temperatury ustala się na podstawie danych, dotyczących pomiaru profilu przekroju poprzecznego rury (1), które przesyła się z jednostki kontrolującej (50).
7. Sposób według zastrz. 6, znamienny tym, że przeciągniętą na trzpieniu (6) rurę (1) przepuszcza się poprzez otwór kalibrujący (32) ograniczony ciągadłem płytkowym (31), usytuowany w odległości za trzpieniem (6), przy czym rurze (1) nadaje się zewnętrzny wymiar za pomocą otworu kalibrującego (32).
8. Sposób według zastrz. 7, znamienny tym, że mierzy się zewnętrzny wymiar rury (1) za pomocą zespołu pomiarowego (40) usytuowanego za otworem kalibrującym (32) i dobiera się odległość pomiędzy trzpieniem (6) i otworem kalibrującym (32).
9. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że podczas przeciągania rury (1) na trzpieniu (6) mierzy się wielkość siły oporu oddziaływującą na rurę (1) poprzez trzpień (6), przy czym zmienia się kształt trzpienia (6) w kierunku obwodowym w zależności od pomierzonej wielkości siły oporu.

176 802
10. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że zmienia się wielkość sity tarcia pomiędzy odcinkiem obwodowym rury (1) i trzpieniem (6) za pomocą zespołu regulującego siłę oporu (20).