PL175649B1 - Zawiasa drzwiowa lub okienna - Google Patents

Abstract

1. Zawiasa drzwiowa lub okienna z czescia czopowa i czescia tulejowa, przy czym czop jest przestawny pio- nowo w czesci czopowej, w której jest osadzony prze- suwnie i zabezpieczony przed osiowym obrotem a po- nadto czop i usytuowana w nim w osi ulozyskowana obrotowo czesc nastawcza za pomoca wspólosiowych z osia obrotu gwintów tworza wspólpracujace ze soba polaczenie, znamienna tym, ze czesc nastawcza (7) jest zabezpieczona przed osiowym przesuwem i osadzona w nawierconym otworze (14) znajdujacym sie w czesci czopowej (1), przy czym czop (5) na swym koncu wcho- dzacym w czesc czopowa ma przynajmniej jeden usytu- owany równolegle do osi rowek (11, 12) otwarty od strony konca czopa (5) lub ma wystajace zebro, a na scianie (13) nawierconego otworu (14) w czesci czopo- wej (1) przeznaczonego do osadzenia czopa (5) sa przy- najmniej w przyblizeniu odpowiadajace im zebra, wznie- sienia (15), korzystnie rowki. Fig.1 P L 175649 B 1 PL PL PL

Description

Wynalazek dotyczy zawiasy drzwiowej lub okiennej z częścią czopową i częścią tulejową, przy czym czop w części czopowej jest przestawny w pionie i osadzony w niej z zabezpieczeniem przed obrotem w kierunku osiowym. Ustawiona w osi z czopem część nastawcza jest ułożyskowana obrotowo za pomocą gwintów współosiowych z osią, obrotu i tworzy współpracujące z czopem połączenie.

Tego rodzaju zawiasa drzwiowa lub okienna jest znana z DE 31 04 973 Al i zostanie ona dalej omówiona.

Zawiasy drzwiowe lub okienne mają zarówno przy części czopowej jak i przy części tulejowej jeden lub więcej wystających promieniowo gwintowanych trzpieni, które z jednej

175 649 strony wchodzą w ramę drzwi lub okna, a z drugiej tylko w drzwi względnie okno. Aby można było po montażu zawiasy lub nawet później przeprowadzać dokładne ustawienie w pionie, czop wykonany jest przestawnie w pionie, co umożliwia większe lub mniejsze podniesienie części tulejowej względem części czopowej. W ten sposób jest możliwe przestawianie zawiasy w kierunku osi obrotu.

Znana jest zawiasa czołowa, w której czop posiada gwint zewnętrzny, a część czopowa ma gwint wewnętrzny tak, że dla przestawienia w pionie czop wkręca się mniej lub więcej w część czopową. Ustalenie nastawionego położenia uzyskuje się za pomocą odpowiednich przeciwnakrętek. Nakrętki te są widoczne pomiędzy obiema częściami zawiasy (CH-PS654063). Ażeby uzyskać unieruchomienie konieczna jest tu bezwzględnie przeciwnakrętka, którą trzeba pokręcać przy odpowiednim nakładzie siły. Podobne rozwiązanie jest znane z przegubowej zawiasy do drzwi lub okien opisanej w CH-PS-383202. Również w tym wykonaniu, wyposażony w gwint czop wkręca się w gwintowany otwór w części czopowej, przy czym przestawienie w pionie jest ustalane za pomocą odpowiedniej przeciwnakrętki. Jedyną zaletą w stosunku do poprzedniego wykonania jest to, że część tulejowa po swej dolnej stronic ma większe wybranie aby przykryć nakrętkę względnie przeciwnakrętkę.

W innej możliwości przestawiania w pionie podanej w AT-PS-168988 przewiduje się, że czop jest zamocowany trwale w części czopowej, a na jego wolnym końcu wspiera się w części tulejowej ustawiona z nim w osi śruba. Przez obrót tej śruby uzyskuje się przestawienie w pionie części tulejowej zawiasy, jednak taki element nastawczy jest zawsze widoczny z zewnątrz i bez trudności może być przez każdego manipulowany.

W innym znanym rozwiązaniu opisana w AT-PS-383389 zawiasa ma czop wykonany jako osiowy trzpień, który wspiera się swą stożkową powierzchnią czołową na przestawnej w pionie śrubie. Łeb śruby ma również stożkową powierzchnię tak, że przy wkręcaniu śruby w czop w stosunku do osi obrotu podnosi się mniej lub więcej w kierunku promieniowym. Taki zespół nastawczy jest łatwo widoczny z zewnątrz i dlatego może być zawsze ponownie przestawiony. Próbuje się jednak zabezpieczyć nastawione w pionie położenie przynajmniej przez to, że gwintowany trzpień wciska się w odpowiedni otwór na obwodzie czopa. Gdy jednak śruba do przestawiania obluzuje się, to czop pod obciążeniem zawieszonych drzwi lub okna porusza się do dołu, co niweczy ustalone w pionie położenie.

W zawiasie znanej z DE 31 04 973 AJ do zabezpieczenia nastawionego w pionie położenia przewiduje się zastosowanie pierścienia hamującego, który nakłada się na część nastawczą wykonaną w postaci śruby.

W znanym z CH-A-446112 rozwiązaniu zawiasy do okien, drzwi lub tym podobnych znajduje się część czopowa i część tulejowa, przy czym czop jest przestawny w pionie. Zastosowana tu część nastawcza w postaci gwintowanego trzpienia współpracuje z wewnętrznym gwintem czopa, przy czym czop wykonany jest w kształcie rury tak, że narzędzie wprowadzone do góry poprzez czop powoduje jego przestawienie. W tym wykonaniu konieczne jest aby przestawny w pionie czop zawsze był otwarty od góry, co wymaga specjalnego wykonania części tulejowej zawiasy.

Zadaniem wynalazku jest więc stworzenie prostej, skutecznej i samohamownej możliwości przestawiania czopa w części czopowej zawiasy drzwiowej lub okiennej.

Zadanie to według wynalazku zostało rozwiązane przez to, że część nastawcza zabezpieczona przed osiowym przesuwem jest osadzona w nawierconym otworze znajdującym się w części czopowej, przy czym czop na swym końcu wchodzącym w część czopową posiada przynajmniej jeden usytuowany równolegle do osi otwarty od strony końca czopa rowek lub ma wystające żebro, a na ścianie nawierconego otworu w części czopowej przeznaczonego do osadzenia czopa są przynajmniej w przybliżeniu odpowiadające im żebra, wzniesienia względnie rowki.

Według wynalazku, przez prosty obrót wkręcanej części nastawczej uzyskuje się pionowe przestawienie w kierunku osiowym przesuwnie prowadzonego czopa, przy czym czop wskutek specjalnie wykonanego prowadzenia nie może się obracać wspólnie z częścią nastawczą. Część nastawcza nie może poruszać się osiowo i dlatego przy jej obrocie następuje

175 649 tylko ruch osiowy czopa, gdyż część nastawcza może się tylko obracać nie zmieniając swej osiowej pozycji.

Za pomocą takiej konstrukcji możliwy jest prosty i nie rozłączający się wstępny montaż zawiasy drzwiowej lub okiennej, przy czym zawsze na miejscu zamontowania istnieje pewna i zawsze samohamowna możliwość osiowego nastawienia położenia czopa. Czop wskutek działającego na niego osiowego obciążenia opiera się zawsze na części nastawczej i część ta wskutek obciążenia nie może się sama obracać.

Za pomocą takich środków konstrukcyjnych zapewnione jest prowadzenie czopa w kierunku jego osi tak, że zapewnione jest łatwe przesuwanie w kierunku osiowym, a jednocześnie istnieje pewne zabezpieczenie przed obrotem. Stworzone zostało również rozwiązanie umożliwiające ewentualną wymianę takiego czopa. Przez odpowiednio długie obracanie części nastawczej czop podnosi się tak wysoko, aż wzajemne połączenie gwintów części nastawczej i czopa zostaje odkręcone. Wtedy można łatwo wyjąć czop od góry z nawierconego otworu w części czopowej.

W związku z tym, w korzystnej postaci wykonania, czop na swym końcu wchodzącym w część czopową ma dwa rowki przesunięte względem siebie o kąt 180°. Czop można wprowadzać wtedy w część czopową w dwóch położeniach przesuniętych względem siebie o kąt 180°. Do pewnego prowadzenia przy przesuwaniu i do zabezpieczenia czopa przed obrotem wystarczyłby wprawdzie tylko jeden rowek jednakże ze względów produkcyjnych celowe jest wykonanie dwóch naprzeciw siebie położonych rowków, które wytwarza się w prosty sposób przez wytłaczanie lub frezowanie. Korzystne jest przy tym, gdy rowki mają przekrój poprzeczny ograniczony łukiem koła. Takie wykonanie jest przy produkcji korzystne.

W korzystnym wykonaniu, na ścianie nawierconego otworu w części czopowej znajduje się wzniesienie w kierunku osi lub kolejno po sobie następujące dwa lub więcej promieniowo wystające wzniesienia w postaci guzikowatych występów lub tym podobnych. Wystarcza, gdy występy te wchodzą do wnętrza nawierconego w części czopowej wybrania bardzo niewiele, gdyż powinna być możliwość przesuwania się czopa w kierunku osiowym i zabezpieczenie przed jego obrotem. Dlatego też wystarczyłoby tylko jedno takie wzniesienie w kształcie występu, lecz gdy konieczne są większe wysokości przestawiania to celowe jest umieszczenie dwóch lub więcej takich wzniesień.

W najkorzystniejszym wykonaniu, czop na swym końcu wchodzącym w część czopową ma nawiercony gwintowany otwór, w który wchodzi gwintowany trzpień śruby z łbem stanowiącej część nastawczą. Takie właśnie konstrukcyjne wykonanie jest przedmiotem wynalazku. Za pomocą tej specjalnej konstrukcji zapewnione jest samohamowanie, gdyż odpowiednie siły przy obciążeniu czopa spoczywają na łbie śruby tak, że śruba nie obróci się sama nawet przy wstrząsach.

Poza tym łeb śruby działa dodatkowo jako odpowiednia część prowadząca czop, gdyż ma tę samą lub niewiele mniejszą średnicę co czop. Tak więc otwór nawiercony w części czopowej może na całej długości mieć tę samą średnicę, gdyż część nastawcza wykonana jako śruba i sam czop mają w przybliżeniu równą średnicę.

Aby uzyskać prostą możliwość nastawienia czopa część nastawcza ma usytuowany centralnie czołowy zaczep do osadzania narzędzia, a część czopowa ma współosiowy z nim otwór służący do wprowadzania narzędzia. Tak więc narzędziem można sięgnąć od dołu do części nastawczej w celu przestawienia czopa w pionie. Zaletą jest również to, że urządzenia do przestawiania nie są bardzo widoczne z zewnątrz tak, że niepowołane przestawianie jest prawie wykluczone. Poza tym można łatwo ten dodatkowy otwór do wprowadzania narzędzia zamknąć za pomocą zatyczki, jeżeli jest to celowe.

W innej postaci wykonania przewiduje się, że wzniesienia na ścianach nawierconego otworu są utworzone przez końce promieniowo wkręconych lub wbitych kołków, względnie trzpieni lub przez guzikowate występy utworzone przez plastyczne odkształcenie ściany.

Wzniesienia te można łatwo utworzyć za pomocą kołków lub trzpieni wprowadzonych od zewnątrz. Ażeby jednak zapewnić zawsze łatwą możliwość przestawiania czopa w kierunku osiowym, kołki, trzpienie lub występy nie powinny dotykać powierzchni czopa lub rowka, gdyż utrudniałoby to ruch przestawiania. Dlatego więc kołki i trzpienie muszą być odpowied175 649 nio zabezpieczone. Przy wytwarzaniu występów za pomocą odkształcania zawsze jest pewność, że wytworzone zostaną wzniesienia odpowiedniej wielkości.

Wytwarzanie zawiasy drzwiowej lub okiennej według wynalazku jest możliwe w różny sposób. W jednym z wykonań przewiduje się, że kołki, trzpienie lub występy osadza się lub formuje po osadzeniu zespołu utworzonego z czopa i części nastawczej. W ten sposób zespół ten po wstępnym montażu czopa i części nastawczej osadza się, a następnie ustala przez wkręcanie lub wbijanie trzpieni lub kołków, lub przez formowanie występów, przy czym przy takim sposobie wytwarzania należy uważać na to, aby rowki w czopie były we właściwym położeniu, a część nastawcza ustawiona była dokładnie na dnie nawierconego otworu w części czopowej.

Możliwe jest również aby najpierw osadzić część nastawczą a następnie osadzać trzpienie lub kołki, albo formować występy. Następnie należy tylko wsunąć czop i przez obrót części nastawczej wprowadzić czop do otworu nawierconego w części czopowej.

Wynalazek zostanie wyjaśniony na podstawie przykładów wykonania uwidocznionych na rysunku, na którym:

Fig. 1 przedstawia przekrój przez część czopową:oawiasy dtwiiowej lub okiennej;

Fig. 2 pzzedsaawaa widok <^z^^<ęśc j Pl^^^c^w^^j;

Fig. 3 pzzedsaawta wćdok czopa częścóowo w

Fig. 4 pzzedstawaa ]izze]k^(jj wdhż: lini j IV-IV z fig . 3.

Zawiasa drzwiowa lub okienna składa się z części czopowej 1 i z części tulejowej 2, przy czym obie te części posiadają wystający promieniowo gwintowany trzpień 3 względnie 4. Trzpienie 3, 4 są zamocowane trwale do części czopowej 1 względnie części tulejowej 2. W układzie skrętnym możliwe jest również umieszczenie przy tych częściach dodatkowych trzpieni gwintowanych lub oprócz gwintowanego trzpienia umieszczenie gładkiego trzpienia, który mógłby być pomocny w przenoszeniu sił lub przy dokładnym ustawianiu.

W części czopowej 1 usytuowany jest czop 5, który wystaje ponad część czopową 1. W części tulejowej 2 znajduje się nawiercony otwór 6 odpowiadający czopowi 5, w który to otwór wchodzi czop 5 podczas zastosowania zawiasy drzwiowej lub okiennej zgodnie z jej przeznaczeniem.

Aby stworzyć możliwość przestawiania czopa 5 w pionie podczas montażu lub przy późniejszych pracach korekcyjnych przewiduje się specjalne ukształtowanie zawiasy. Czop 5 jest przy tym przesuwny w swym kierunku osiowym jednak w części czopowej 1 jest zabezpieczony przed obrotem. Część nastawcza 7 jest wykonana w postaci śruby i ustawiona w tej samej osi co czop lecz jest umieszczona w części czopowej 1 i zabezpieczona przed przesunięciem osiowym. Część nastawcza 7 jest ułożyskowana obrotowo.

Czop 5 i część nastawcza 7 współdziałają ze sobą za pomocą gwintów 9, 10 współosiowych z osią obrotu 8. Czop 5 na swej bocznej powierzchni ma co najmniej jeden rowek 11 usytuowany równolegle do osi, korzystnie jednak ma dwa rowki 11, 12. Możliwe jest wykonanie więcej niż dwóch takich rowków 11, 12.

Na ścianie 13 nawierconego otworu 14 w części czopowej 1 są wzniesienia 15 usytuowane w osiach do siebie równoległych i umieszczone kolejno jedno za drugim. Jak widać to, zwłaszcza na fig. 3 i 4, rowki 11, 12 są równoległe do osi przy końcu czopa 5 i mają otwarte zakończenie. Korzystnie rowki 11,12 mają w przekroju poprzecznym kształt łuku koła.

Wzniesienia 15 wystające promieniowo ze ściany 13 otworu 14 mogą być wytworzone, na przykład przez odkształcenie odpowiedniego obszaru części czopowej 1.

Za pomocą odpowiedniego narzędzia na zewnętrznym obwodzie tulejowej części czopowej 1 wyciska się rowki 16 w liczbie odpowiadającej wzniesieniom 15, przy czym rowki te tworzą od strony wnętrza odpowiednie wzniesienia 15.

Jak już wspomniano, czop 5 ma na swym końcu wchodzącym w część czopową 1 gwintowany otwór, w który wchodzi gwintowany trzpień 18 śruby z łbem stanowiącej część nastawczą 7. Łeb 20 śruby 19 działającej jako część nastawcza 7 ma średnicę, która jest równa lub tylko niewiele mniejsza od średnicy końca czopa 5 wchodzącego w część czopową 1.

Część nastawcza 7, a więc w tym przypadku śruba 19 ma na łbie 20 usytuowany centralnie czołowy zaczep 21. Część czopowa 1 w dnie nawierconego otworu 14 ma otwór 22

175 649 usytuowany w osi otworu 14 i służący do wprowadzania narzędzia, które osadzane jest w zaczepie w części nastawczej 7.

Wzniesienia 15 tworzące rodzaj guzików uniemożliwiają osiowe przesuwanie się części nastawczej 7, która jednak w obszarze poniżej dolnego wzniesienia 15 może się obracać. Wzniesienia 15 wchodzą w rowek 11, przy czym wzniesienia usytuowane przeciwległe o 180° mogłyby wchodzić w rowek 12. W ten sposób utworzone jest osiowe prowadzenie osadzonego czopa 5 tak, że może on być przestawiany w kierunku osi obrotu 8 bez możliwości obracania się. Właśnie w tym celu wzniesienia 15 wchodzą w rowek 11. Podczas ruchu przestawiania może powstać sytuacja, że w rowek 11 wchodzi tylko górne wzniesienie 15 jednak nie jest to żadnym problemem, gdyż inne wzniesienie 15 wystaje do rowka 11. Przy wykonaniu takiej zawiasy drzwiowej lub okiennej najpierw w otworze 14 osadza się część nastawczą 7, a następnie przez odkształcenie plastyczne wyciska się wzniesienia 15 w kształcie guzikowatym. Możliwe byłoby także, aby cały zespół złożony z czopa 5 i części nastawczej 7 osadzić w otworze 14, przy czym wtedy należy uważać na odpowiednie ustawienie czopa 5 z rowkiem 11 i wtedy dopiero wytwarza się wzniesienia 15 za pomocą odpowiedniego odkształcenia plastycznego.

W innym wykonaniu wzniesienia 15 wytwarza się przed odsądzeniem części nastawczej 7 i czopa 5, przy czym wtedy łeb 20 części nastawczej 7 musiałby mieć dodatkowo osiowy rowek, aby zespół można było wprowadzić w odpowiednim położeniu. Również przy takim układzie zapewnione jest odpowiednie zabezpieczenie przed wypadnięciem, gdy do osadzenia zespołu utworzonego z czopa 5 i części nastawczej 7 wzajemne gwintowanie nie jest mocno dociągnięte, lecz na przykład po osadzeniu całego zespołu wystarczy ćwierć obrotu części nastawczej 7 aby unieruchomić obie części względem siebie. W tym położeniu zapewnione jest to, że przez odpowiednie przestawienie rowka znajdującego się w łbie 20 części nastawczej 7 cały zespół nie będzie mógł być wyciągnięty.

Zamiast wzniesień 15 wytwarzanych przez odkształcenie plastyczne można wykonać odpowiednie przelotowe otwory lub gwintowane otwory, w które wbija się względnie wkręca gwintowane trzpienie lub inne śruby. Trzpienie te względnie kołki wprowadza się lub wkręca tylko tak daleko, że ich końce wchodzą w rowki 11,12 jednakże nie przeszkadzają osiowej przesuwności czopa 5. Trzpienie względnie kołki tego rodzaju unieruchamia się w ich położeniu za pomocą klejenia, spawania, lutowania lub po prostu zaciskania, aby trwale zapobiec w ten sposób wypadnięciu części nastawczej 7, a poza tym ażeby mieć zawsze możliwość wzdłużnego przesuwania czopa 5.

W przedstawionym i opisanym wykonaniu, w czopie 5 znajduje się jeden lub wiele rowków, a na ścianie 13 otworu 14 w części czopowej 1 usytuowane są odpowiednio wystające wzniesienia 15. Możliwe jest również wykonanie różnego rodzaju żeber lub rowków zarówno w ścianie 13 otworu 14 jak i na zewnętrznym obwodzie czopa 5. Możliwe byłoby również wykonanie odpowiednich wzniesień lub żeber w czopie 5, a odpowiadający im rowek wykonać w ścianie 13 otworu 14.

W niniejszym opisie wyjaśniony został tylko jeden przykład wykonania, w którym wkręcana część nastawcza 7 wykonana jest jako śruba 19 z łbem. Możliwe byłoby również aby wkręcaną część nastawczą wykonać jako rodzaj nakrętki, na przykład nakrętki w rodzaju tulei, przy czym najniższy odcinek czopa 5 wykonany byłby wtedy jako trzpień z zewnętrznym gwintem. Zabezpieczenie elementu nastawczego przed osiowym przesunięciem oraz zabezpieczenie czopa 5 przed obrotem muszą być wtedy wykonane w inny sposób, przy czym można zawsze stosować do tego odpowiednie rowki, żebra, wzniesienia i tym podobne środki.

Claims (10)

1. Zastrzeżenia patentowe

   1. Zawiasa drzwiowa lub okienna z częścią czopową i częścią tulejową, przy czym czop jest przestawny pionowo w części czopowej, w której jest osadzony przesuwnie i zabezpieczony przed osiowym obrotem a ponadto czop i usytuowana w nim w osi ułoży skowana obrotowo część nastawcza za pomocą współosiowych z osią obrotu gwintów tworzą współpracujące ze sobą połączenie, znamienna tym, że część nastawcza (7) jest zabezpieczona przed osiowym przesuwem i osadzona w nawierconym otworze (14) znajdującym się w części czopowej (1), przy czym czop (5) na swym końcu wchodzącym w część czopową ma przynajmniej jeden usytuowany równolegle do osi rowek (11, 12) otwarty od strony końca czopa (5) lub ma wystające żebro, a na ścianie (13) nawierconego otworu (14) w części czopowej (1) przeznaczonego do osadzenia czopa (5) są przynajmniej w przybliżeniu odpowiadające im żebra, wzniesienia (15), korzystnie rowki.
2. 2. Zawiasa według zastrz. 1, znamienna tym, że czop (5) na swym końcu wchodzącym w część czopową (1) ma dwa rowki (11,12) rozstawione względem siebie pod kątem 180°.
3. 3. Zawiasa według zastrz. 1 albo 2, znamienna tym, że rowki (11, 12) mają przekrój poprzeczny ograniczony łukiem koła.
4. 4. Zawiasa według zastrz. 1, znamienna tym, że na ścianie (13) nawierconego otworu (14) w części czopowej (1) jest wzniesienie (15), a korzystnie w kierunku osi kolejno po sobie następujące dwa korzystnie więcej promieniowo wystających wzniesień (15) w postaci guzikowatych występów.
5. 5. Zawiasa według zastrz. 1, albo 2, albo 4, znamienna tym, że czop (5) na swym końcu wchodzącym w część czopową (1) ma gwintowany otwór (17), w który wchodzi gwintowany trzpień (18) śruby (19) z łbem stanowiącej część nastawczą (7).
6. 6. Zawiasa według zastrz. 5, znamienna tym, że łeb (20) śruby (19) działającej jako część nastawcza (7) matę samą średnicę, korzystnie tylko niewiele mniejszą niż czop (5).
7. 7. Zawiasa według zastrz. 1 albo 6, znamienna tym, że część nastawcza (7) ma usytuowany centralnie czołowy zaczep (21) do osadzania narzędzia, a część czopowa (1) w dnie nawierconego otworu (14) ma współosiowy z nim otwór (22) do wprowadzania narzędzia.
8. 8. Zawiasa według zastrz. 4, znamienna tym, że wzniesienia (15) na ścianach nawierconego otworu (14) są utworzone przez końce promieniowo wbijanych, korzystnie wkręconych kołków, trzpieni.
9. 9. Zawiasa według zastrz. 4, znamienna tym, że wzniesienia (15) na ścianach (13) nawierconego otworu (14) są utworzone przez guzikowate występy utworzone przez plastyczne odkształcenie ściany.
10. 10. Zawiasa według zastrz. 1 albo 8, znamienna tym, że kołki, trzpienie, występy są osadzane, formowane po osadzeniu zespołu utworzonego z czopa (5) i części nastawczej (7).