PL172451B1

PL172451B1 - Srodek odstraszajacy owady latajace, klujace i wysysajace PL PL PL

Info

Publication number: PL172451B1
Application number: PL93304901A
Authority: PL
Inventors: Franz Bencsits
Original assignee: Franz Bencsits; Perycut Chemie Ag
Priority date: 1992-02-27
Filing date: 1993-02-24
Publication date: 1997-09-30
Also published as: WO1993016594A1; US5589181A; HU9402456D0; ATE156659T1; CA2130450C; EP0627881B1; SK281182B6; HUT68118A; SK101094A3; EP0627881A1; RU94040710A; DE4206090A1; CZ205794A3; CZ285166B6; DK0627881T3; GR3024481T3; CA2130450A1; ES2106324T3; HU214544B; DE59307124D1

Abstract

1 . Srodek odstraszajacy owady latajace, klujace i wysysajace, zawierajacy substan- cje czynna oraz nosnik, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera 1-99% wagowych co najmniej jednego alkilowego estru kwasu tluszczowego o 1-4 atomach wegla w grupie alkilowej i o 5-19 atomach wegla w lancuchu kwasu tluszczowego i 99-1% wagowych co najmniej jednego naturalnego lub identycznego z naturalnym, syntetyczny ciekly tluszcz roslinny lub zwierzecy ze zbioru obejmujacego olej rzepakowy, olej slo- necznikowy, olej/maslo arachidowe, olej sojowy, olej ostrozeniowy, olej Cuphea, olej kokosowy, olej palmowy z ziaren, olej palmowy i tran r ybny. PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest środek odstraszający owady latające, kłujące i wysysające (repelent), zawierający substancję czynną oraz nośnik.

Repelentami są substancje chemiczne, które działają na owady odpychająco. Wielkie praktyczne znaczenie ma ich stosowanie w higienie ludzi i w higienie weterynaryjnej, gdzie chronią one ludzi i zwierzęta przed atakami owadów krwiopijnych, kąsających lub inaczej dokuczliwych. W przypadku repelentów bezpośrednio nanoszonych na skórę jest niezbędne, żeby były one tolerowane przez skórę, nietoksyczne, odporne na pot i na działanie światła oraz były bez zarzutu pod względem kosmetycznym. Poza tym ochrona traktowanych części skóry powinna utrzymywać się w ciągu możliwie długiego okresu, a zakres działania tych repelentów powinien być możliwie duży, tzn. powinny one działać przeciwko możliwie wielu szkodliwym lub uciążliwym owadom.

W przeszłości jako repelenty stosowano olejki eteryczne, takie jak olejek cytronelowy, kamforowy i eukaliptusowy; z powodu ich wad zastępowano je jednak przeważnie przez repelenty syntetyczne. Syntetycznymi, w stanie techniki stosowanymi repelentami są np. ftalan dwumetylowy, 1,2-etyloheksanodiol-1,3,3,4-dih.ydro-2,2 - dwume ty lo-4-keto-2H-p iran okarboksylan-6 n-butylowy, bursztynian dwupropylowy, N,N-dwuetylo-3-metylobenzamid i pirydynodwukarboksylan-2,5 dwu-n-propylowy (Ullmanns Encyklopadie der technischen Chemie, 4 wydanie, tom 13, strona 237 i następne, 1977). Często jednak takie syntetyczne repelenty są nieodporne na pot i drażnią błonę śluzową. W przypadku każdego syntetycznego repelenta należy najpierw zbadać tolerancję przez skórę, a w ostatnich czasach również degradowalność biologiczną.

Zgodnie z tym niniejszy wynalazek jako podstawowe zadanie stawia sobie danie do dyspozycji skutecznego środka odstraszającego owady, przeznaczonego do nanoszenia na skórę, na bazie naturalnych i identycznych z naturalnymi surowców o najmniejszym ryzyku toksykologicznym, który to środek w ciągu długiego okresu wykazywałby wysoką skuteczność.

Zadanie to rozwiązuje się dzięki środkowi odstraszającemu owady latające, kłujące i wysysające, zawierającemu substancję czynną oraz nośnik, wyróżniającemu się według wynalazku tym, że jako substancję czynną zawiera 1-99% wagowych co najmniej jednego alkilowego estru kwasu tłuszczowego o 1-4 atomach węgla w grupie alkilowej i o 5-19 atomach węgla w łańcuchu kwasu tłuszczowego i 99-1 % wagowych co najmniej jednego naturalnego lub indentycznego z naturalnym, syntetycznego alkoholu tłuszczowego o 5-18 atomach węgla, ajako nośnik zawiera co najmniej jeden naturalny lub identyczny z naturalnym, syntetyczny ciekły tłuszcz roślinny lub zwierzęcy ze zbioru obejmującego olej rzepakowy, olej słonecznikowy, olej/masło arachidowe, olej sojowy, olej ostrożeniowy, olej Cuphea, olej kokosowy, olej palmowy z ziaren, olej palmowy i tran rybny.

Środek ten stosuje się do ochrony ludzi i zwierząt przed owadami latającymi, kłującymi i wysysającymi.

Przykładami na stosowane w odstraszającym owady środku według wynalazku estry alkilowe kwasu tłuszczowego o 1-4 atomach węgla w grupie alkilowej są estry metylowe, etylowe lub butylowe kwasów tłuszczowych z naturalnych lub identycznych z naturalnymi, syntetycznych ciekłych tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych ze zbioru obejmującego olej rzepakowy, olej słonecznikowy, olej/masło arachidowe, olej sojowy, olej ostrożeniowy, olej Cuphea, olej kokosowy, olej palmowy z ziaren, olej palmowy i tran rybny. Korzystne są przy tym kwasy tłuszczowe o 5-19 atomach węgla.

Do tego stosowanego alkilowego estru kwasu tłuszczowego jako dalszą substancję czynną według wynalazku wprowadza się domieszkę naturalnego lub identycznego z naturalnym, syntetycznego alkoholu tłuszczowego, który korzystnie zawiera 5-18 atomów węgla, jest nasycony lub zawiera 1-3 nienasyconych wiązań w cząsteczce. Te naturalne alkohole tłuszczowe otrzymywane są przykładowo z roślinnych i/lub zwierzęcych olejów i/lub z otrzymywanych z

172 451 nich kwasów tłuszczowych i/lub alkilowych estrów kwasów tłuszczowych. Identyczne z naturalnymi, syntetyczne alkohole tłuszczowe są przykładowo otrzymywane z parafin i/lub etenu.

W dalszych korzystnych postaciach wykonania środek odstraszający owady według wynalazku zawiera 70-98% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego i 30-2% wagowych alkoholu tłuszczowego, albo 30-2% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego i 70-98% wagowych alkoholu tłuszczowego, albo 60-97% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego i 40-3% wagowych alkoholu tłuszczowego, albo też 40-3% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego i 60-98% wagowych alkoholu tłuszczowego.

Aby spowolnić dyfuzyjne parowanie substancji czynnej(ych), i dzięki temu osiągnąć działanie w ciągu szczególnie długiego okresu, do odstraszającego owady środka według wynalazku dodaje się co najmniej jeden nośnik ze zbioru obejmującego naturalne lub identyczne z naturalnymi, syntetyczne ciekłe tłuszcze roślinne lub zwierzęce. Przykładami na stosowane według wynalazku, naturalne lub identyczne z naturalnymi, syntetyczne ciekłe tłuszcze roślinne lub zwierzęce są olej rzepakowy, olej słonecznikowy, olej/masło arachidowe, olej sojowy, olej ostrożeniowy, olej Cuphea, olej kokosowy, olej palmowy i tran rybny.

Nadto w odstraszającym owady środku według wynalazku jako dodatkowy nośnik może być zawarty co najmniej jeden wolny kwas tłuszczowy. Te kwasy tłuszczowe przykładowo otrzymuje się na drodze hydrolitycznego rozszczepienia naturalnych lub identycznych z naturalnymi, syntetycznych olejów roślinnych i/lub zwierzęcych i zawierają one w łańcuchu 5-19, korzystnie 6-19 atomów węgla. Przykładami są kwas walerianowy, kapronowy, enantowy, kaprylowy, pelargonowy, kaprynowy, undecylowy, laurynowy, dodekanokarboksylowy-1, mirystynowy, tetradekanokarboksylowy-1, palmitynowy, margarynowy, stearynowy i oktadekanokarboksylowy-1, oraz kwas izowalerianowy, cis-pentadeceno-8-karboksylowy-1, oleinowy, sorbowy, linolowy, linolenowy i oleostearynowy.

Środek odstraszający owady, który zawiera 75-98% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego i 2-25% wagowych ciekłego tłuszczu, jest korzystny. Nadto jest korzystny środek odstraszający owady, który zawiera 8-70% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego, 5-90% wagowych alkoholu tłuszczowego i 2-25% wagowych ciekłego tłuszczu. Dalszy korzystny środek odstraszający owady zawiera 75-98% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego i 25-2% wagowych wolnego kwasu tłuszczowego, albo zawiera 1-97% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego, 1^^7% wagowych alkoholu tłuszczowego i 2-25% wagowych wolnego kwasu tłuszczowego. Dalej korzystny środek odstraszający owady zawiera

1- 96% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego, 2-25% wagowych ciekłego tłuszczu i

2- 25% wagowych wolnego kwasu tłuszczowego, albo zawiera 1-95% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego, 1-95% wagowych alkoholu tłuszczowego i każdorazowo po 2-25% wagowych ciekłego tłuszczu i wolnego kwasu tłuszczowego. Jako naturalny olej roślinny korzystny jest olej rzepakowy, który np. w ilości 20% wagowych może wraz z 80% wagowymd przedgonu estru metylowego z tłuszczu kokosowego być zawarty w środku odstraszającym owady.

Stosowane według wynalazku alkohole tłuszczowe, alkilowe estry kwasów tłuszczowych i kwasy tłuszczowe można otrzymywać na drodze łatwej reakcji chemicznej z naturalnych lub identycznych z naturalnymi, toksykologicznie nieszkodliwych surowców, przykładowo na drodze hydrolizy, przeesuyfikowania, uwodornienia, uwodornienia wysokociśnieniowego, utwardzania i/lub dehydratacji, tj. takiej reakcji jak znana ze stanu techniki. Stosowane według wynalazku' ciekłe tłuszcze można również otrzymywać na drodze tradycyjnych sposobów z surowców dostarczających olej, takich jak nasiona roślin i tłuszcze zwierzęce. Zgodnie z tym środek odstraszający owady według wynalazku zawiera jedną lub wiele substancji, które wytwarza się z zupełnie nieszkodliwych, (identycznych z naturalnymi) syntetycznych albo bezpośrednio z naturalnych surowców podstawowych, i w następstwie wobec znakomitego działania repelentowego wykazuje najmniejsze ryzyko toksykologiczne i podrażniające. Stosuje się go drogą nanoszenia na skórę dla ochrony ludzi i zwierząt przed owadami latającymi, kłującymi i wysysającymi.

Podane niżej przykłady objaśniają wynalazek.

172 451

1. Przykład środka odstraszającego owady. (I)

20% wagowych 30% wagowych 50% wagowych (II)

10% wagowycho 10% wagowych 35% wagowych 45% wagowych (III)

30% wagowych 5% wagowych 10% wagowych 5% wagowych 30% wagowych 15% wagowych 5% wagowycho oleju rzepiki owego metylowego estu z łhiszczu kokosowego (818% atomów węgła w rodniku kwasu tłuszczowego) przedgonu alkoholu tłuszczowego (C(-Cio) z kokosu;

leju rzepakowego przedgonu kwasu tłuszczowego (C(-Ci2) z oleju z ziaren palmy kokosowej metylowego estru z tłuszczu kokosowego (8-18 atomów węgla w rodniku kwasu tłuszczowego) przedgonu alkoholu tłuszczowego (C(-Cw) z kokosu;

metylowego estru z oleju rzepakowego metylowego estni z oleju sojowego metylowego estru z oleju słonecznikowego metylowego estni z thiszczu kokonowego przedgonu metylowego estru z tłuszczu kokosowego przedgonu alkoholu z oleju palmowego z ziaren leju rzepakowego.

2. Przykłady stosowania.

Środki (I) i (II) odstraszające owady przetestowano na dwóch różnych osobach.

Próba:

Przedramię osoby badanej na powierzchni około 250 cm2 traktowano odpowiednią substancją testowaną (I) lub (II). Ilość 2 ml odpowiedniej substancji testowanej rozprowadzono równomiernie. Traktowaną powierzchnię przedramienia uszczelniono po obu końcach za pomocą szczelnej dla długoczółkich taśmy klejącej i krótkiego węża tworzywowego. Nietraktowaną rękę ubrano w grubą rękawiczkę i tak równocześnie służyła ona jako sprawdzian dla aktywności tnącej zwierząt doświadczalnych.

Jako zwierzęta doświadczalne stosowno 300-400 komarów żółtej febry (Aedes aegypti), prawie wyłącznie osobników żeńskich, w klateczkach hodowlanych 40 x 40 x 40 cm.

W teście co godzinę utrzymywano przedramie i rękę w klateczce z komarami i w ciągu 10 minut notowano liczbę komarów, które

a) próbowały kłuć przez rękawiczkę (sprawdzian pozytywny);

b) dolatywały bliżej niż 3 cm od traktowanej powierzchni;

c) przesiadywały dłużej niż 2 sekundy na traktowanej powierzchni i

d) wkłuwały się w traktowaną powierzchnię i wysysały krew.

Substancja testowana (I) (osoba badana (1))

Moment czasu (h)	Rękawiczka	Dolatujące	Siadające	Kłujące
	a)	b)	c)	d)
1,5	100	33	14	0
2,5	100	27	12	0
4,0	100	45	37	0
5.0	100	26	5	0
6,5	100	46	30	0

172 451

Substancja testowana (osoba badana (2))

Moment czasu (h)	Rękawiczka	Dolatujące	Siadające	Klujące
	a)	b)	_)	d)
1	100	51	17	0
2	130	50	27	0
3	100	50	5	0
4	100	-	17	0
5	100	24	13	0
6	100	63	36	0
7	100	99	62	0

W przypadku parametrów a) i b) chodzi o wartości szacunkowe, gdyż dokładne określenie nie jest możliwe.

Skuteczność substancji wynika przede wszystkim z ilorazu liczby komarów żądnych kłucia, siadających na rękawiczce do pozostałych wartości. Liczba tnących komarów jest czynnikiem rozstrzygającym dla okresu trwania działania, a tym samym w tropiku pośrednio dla niebezpieczeństwa infekcji. Przetestowane substancje zapewniają ochronę w ciągu ponad 3 godzin. Jak wynika z parametrów b) i c), nawet w przypadku stosowania 'substancji według wynalazku istnieje pewna liczba dolatujących i siadających komarów; te jednak nie kłują. Wszystkim przetestowanym substancjom można zatem przypisać silne działanie repelentowe.

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz.

Cena 2,00 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Środek odstraszający owady latające, kłujące i wysysające, zawierający substancję czynną oraz nośnik, znamienny tym, że jako substancję czynną zawiera 1-99% wagowych co najmniej jednego alkilowego estru kwasu tłuszczowego o 1-4 atomach węgla w grupie alkilowej i o 5-19 atomach węgla w łańcuchu kwasu tłuszczowego i 99-1 % wagowych co najmniej jednego naturalnego lub identycznego z naturalnym, syntetyczny ciekły tłuszcz roślinny lub zwierzęcy ze zbioru obejmującego olej rzepakowy, olej słonecznikowy, olej/masło arachidowe, olej sojowy, olej ostrożeniowy, olej Cuphea, olej kokosowy, olej palmowy z ziaren, olej palmowy i tran rybny.
2. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera 75-98% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego i 2-25% wagowych ciekłego tłuszczu.
3 Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera 8_-70% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego, 5-90% wagowych alkoholu tłuszczowego i 2-25% wagowych ciekłego tłuszczu.
4. Środek według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienny tym, że nadto jako nośnik zawiera co najmniej jeden wolny kwas tłuszczowy.
5. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera 75-98% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego i 25-2% wagowych wolnego kwasu tłuszczowego.
6. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera 1-97%; wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego, 1-97% wagowych alkoholu tłuszczowego i 2-25% wagowych wolnego kwasu tłuszczowego.
7. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera 1-96% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego, 2-25% wagowych ciekłego tłuszczu i 2-25% wagowych wolnego kwasu tłuszczowego.
8. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera 1-95% wagowych alkilowego estru kwasu tłuszczowego, 1-95% wagowych alkoholu tłuszczowego. 2-25% wagowych ciekłego tłuszczu i 2-25% wagowych wolnego kwasu tłuszczowego.
9. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że jako alkilowy ester kwasu tłuszczowego zawiera ester metylowy, etylowy lub butylowy kwasów tłuszczowych z naturalnych lub identycznych z naturalnymi, syntetycznych ciekłych tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych ze zbioru obejmującego olej rzepakowy, olej słonecznikowy, olej/masło arachidowe, olej sojowy, olej ostrożeniowy, olej Cuphea, olej kokosowy, olej palmowy z ziaren, olej palmowy i tran rybny.
10. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera naturalne alkohole tłuszczowe, otrzymywane z roślinnych i/lub zwierzęcych olejów i/lub z otrzymywanych z nich kwasów tłuszczowych i/lub alkilowych estrów kwasów tłuszczowych.
11. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera identyczne z naturalnymi, syntetyczne alkohole tłuszczowe, otrzymywane z parafin i/lub etenu.
12. Środek według zastrz. 10 albo 11, znamienny tym, że zawiera naturalne i identyczne z naturalnymi, syntetyczne alkohole tłuszczowe o 5-18 atomach węgla.
13. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera naturalne i identyczne z naturalnymi, syntetyczne alkohole tłuszczowe, będące nasyconymi albo zawierającymi 1-3 nienasyconych wiązań w cząsteczce.
14. Środek według zastrz. 4, znamienny tym, że jako dodatkowy nośnik zawiera kwasy tłuszczowe, otrzymywane na drodze hydrolitycznego rozszczepienia naturalnych lub identycznych z naturalnymi, syntetycznych olejów roślinnych i/lub zwierzęcych.
15. Środek według zastrz. 14, znamienny tym, że zawiera kwasy tłuszczowe, zawierające w łańcuchu 6-19 atomów węgla.

172 451