PL168277B1

PL168277B1 - Wood preserving agent

Info

Publication number: PL168277B1
Application number: PL91292098A
Authority: PL
Inventors: Reimer Geottsche; Wolfgang Reuther
Original assignee: Wolman Gmbh Dr
Priority date: 1990-10-20
Filing date: 1991-10-18
Publication date: 1996-01-31
Also published as: FI914834A0; NZ240048A; DE59104396D1; DE4033419A1; AU638873B2; NO914101L; CA2053698C; NO914101D0; NO180260C; AU8596491A; JP3115376B2; CS316591A3; ATE117618T1; JPH04339602A; NO180260B; CZ280408B6; FI114619B; EP0482433A1; DK0482433T3; US5186947A

Abstract

S rodek ochrony drewna, rozpuszczalny w wodzie na bazie zwiazku m etalu, kwasu utrwalajacego metale i kompleksotwórczego, polimerycznego zwiazku azotu, znamienny tym, ze zaw artosc zwiazku m etalu wynosi 2,5 do 40% wagowych, kwasu utrwalajacego metale 10 do 40% wagowych i kompleksotwórczego polimerycznego zwiazku azotu 5 do 50% wagowych. PL PL PL PL

Description

Przedmiotem wynalazku jest środek ochrony drewna rozpuszczalny w wodzie, który zawiera związek metalu, kwas utrwalający metal i kompleksotwórcze, polimeryczne związki azotu oraz ewentualnie rozpuszczalne w wodzie aminy i/albo poliaminy.

Rozpuszczalne w wodzie środki ochrony drewna na bazie związków miedzi i/albo cynku, kwasów C5-C2o-karboksylowych i alifatycznych poliamin są znane z europejskich opisów patentowych nr EP 270 848 i nr 320 786. Jako alifatyczne poliaminy odpowiednie są np. alkilenopoliaminy o 2 - 4 atomach azotu. Jednak zależnie od rodzaju zastosowanych poliamin wynikają tu różne niedogodności. W opisie patentowym US nr 4 075 394 opisano dalej sposób zapobiegania przemieszczania się taniny w zawierających taninę drewnach jak polisandrach przez traktowanie drewna wodnym roztworem polialkilenoimin.

W przypadku zastosowania polipropylenopoliamin, to znaczy np. 1,3-diaminopropanu, dipropylenotriaminy (3,3'-diaminodipropyloaminy), tripropylenotetraaminy, przy impregnowaniu drewna litego sposobami wielkoprzemysłowymi, np. sposobem ciśnieniowym w kotłach impregnacyjnych, głębokość wnikania i rozdział miedzi nie zawsze są wystarczające, aby zapewnić głęboko sięgającą ochronę drewna, np. w przypadku okrąglaków, jak słupów i palisad, zwłaszcza przy zastosowaniu ich w kontakcie z ziemią, to znaczy gdy część drewna jest zakopana w ziemi.

Alkaliczne wodne roztwory związków miedzi i/albo cynku (wartość pH przeciętnie 8-10) reagują z kwaśnymi składnikami drewna w ten sposób, że miedź i/albo cynk w obecności kwasów karboksylowych wytrąca się już w zewnętrznych obrębach drewna, tak że miedź i/albo cynk na przykład w przypadku drewna sosnowego nie docierają do twardzieli drewna przy grubości bielu większej niż 2 cm, szczególnie wówczas, gdy drewno sosnowe wykazuje wąskie pierścienie przyrostów rocznych i wysoką zawartość żywicy. Poza tym przy zastosowaniu tych środków ochrony drewna zbyt wysokie jest wymycie miedzi, szczególnie w przypadku stosowania utrwalania za pomocą przegrzanej pary. Przy utrwalaniu przegrzaną parą o temperaturze około 100°C w ciągu 1-2 godzin może ulec wymyciu np. powyżej 20% miedzi znajdującej się w drewnie.

Przy zastosowaniu polietylenopoliamin, np. etylenodiaminy, dietylenotriaminy, trietylenotetraaminy, aminoetyloetanoloaminy (2-(2-aminoetylo)-aminoetanolu), 1,2-propanodiaminy zapewniona jest wprawdzie polepszona zdolność wnikania, jednak utrwalenie środka ochrony drewna nie wystarcza zarówno przy normalnym utrwalaniu jak też przy przyspieszonym utrwalaniu. Wymycie miedzi z drewna wynosi na przykład powyżej 25%.

Obecnie stwierdzono, że wyżej wymienione niedogodności nie występują w przypadku rozpuszczalnych w wodzie środków ochrony drewna na bazie związków metali, kwasów utrwalających te metale i kompleksotwórczych, polimerycznych związków azotu oraz ewentualnie dodatkowych

168 277 rozpuszczalnych w wodzie amin i/albo poliamin. Istotą wynalazku jest rozpuszczalny w wodzie środek ochrony drewna, na bazie związku metalu, kwasu utrwalającego metale i kompleksotwórczego polimerycznego związku azotu zawierający związek metalu w ilości 2,5 do 40% wagowych, kwas utrwalający metale w ilości 10 do 40% wagowych i kompleksotwórczy polimeryczny związek azotu w ilości 5 do 50% wagowych.

Kompleksotwórcze, polimeryczne związki azotu stanowią np. polietylenoiminy, poliamidoaminy (produkty kondensacji poliamin z kwasem adypinowym), produkty kondensacji np. na bazie układu dietylenotriamina) trietanoloamina i/albo dietanoloamina/dietylenotriamina. Wyróżniają się tu polietylenoiminy.

Polietylenoiminy (PEI) są znane i powstają przez polimeryzację l^-etylenoiminy. Występuje w nich azot pierwszorzędowy (grupa końcowa), drugorzędowy i trzeciorzędowy (w przypadku rozgałęzienia). Odpowiednie są polietylenoiminy o wartości n większej niż 10. Bardzo dobre wyniki uzyskuje się przy zastosowaniu polietylenoimin o stopniu polimeryzacji n wynoszącym 50 - 1000. Poliamidoaminy powstają na przykład przez reakcję dietylenotriaminy z kwasem adypinowym w temperaturze 150 - 200°C. Dalsze produkty kondensacji powstają na przykład przez ogrzewanie dietanoloaminy albo trietanoloaminy do temperatury 200 - 220°C w obecności kwasu fosfonowego (H 3PO 3).

Związki metali stanowią na przykład związki miedzi, cynku, niklu albo kobaltu albo ich mieszaniny. Stosuje się je jako związki rozpuszczalne w wodzie albo nierozpuszczalne w wodzie, np. sole miedzi i/albo cynku, jak siarczany, octany, wodorotlenki, tlenki, borany, fluorki, hydroksywęglan miedzi (Cu(OH )2 · CUCO3), węglan cynku. Stosuje się ewentualnie również odpowiednie związki niklu i/albo kobaltu, ale wyróżniają się związki miedzi.

Kwasy utrwalające metale stanowią np. alifatyczne kwasy Cs-C2o-karboksylowe, jak kwas heksanowy, heptanowy, oktanowy, rozgałęzione kwasy karboksylowe, jak kwas 2-etylopentanowy, 2-etyloheksanowy, 2-etyloheptanowy, izooktanowy, izononanowy, silniej rozgałęzione kwasy karboksylowe, jak kwasy neokarboksylowe, kwasy wersatowe, kwas di-n-alkilooctowy, kwas di-n-alkilopropionowy, podstawione kwasy Cs-C2o-karboksylowe, np. kwasy chlorowcokarboksylowe, jak kwas 2-bromoheksanowy, kwas 2-bromooktanowy, dalej kwasy eterokarboksylowe, kwasy aminokarboksylowe, alifatyczne kwasy dikarboksylowe, np. kwas sebacynowy, kwasy cykloalkanokarboksylowe, jak np. kwas cyk.loheksano)karbok.sylowy, kwasy cykloarylokarboksylowe, jak np. kwas ftalowy, kwas salicylowy, kwas 3- albo 4-hydroksybenzoesowy, kwas aminohydroksykarboksylowy, jak np. kwas aminosalicylowy, kwasy polikarboksylowe, jak np. kwasy poliakrylowe i/albo inne kwasy utrwalające metale, jak np. N-tlenek 2-merkaptopirydyny, N-tlenek 2-hydroksypirydyny, kwas dehydrooctowy (Dehydracetsaure), heterocykliczne kwasy karboksylowe, np. kwas furanokarboksylowy, kwas 2,5-dimetylofuranokarboksylowy.

Ewentualnie stosuje się również utrwalające metal kwasy w postaci ich odpowiednich soli z metalem alkalicznym i/albo aminą i/albo miedzią, cynkiem, kobaltem i niklem.

Sole wymienionych wyżej kwasów z miedzią, cynkiem, kobaltem i niklem są nierozpuszczalne w wodzie, ale kompleksotwórczymi, polimerycznymi związkami azotu przeprowadza się je w związki rozpuszczalne w wodzie.

Z uwagi na przemysłowe preparowanie oraz ze względów ekonomicznych prawie zawsze jest korzystne takie postępowanie, że część kompleksotwórczych, polimerycznych związków azotu zastępuje się rozpuszczalnymi w wodzie aminami i/albo poliaminami albo amoniakiem. Stosuje się tu ewentualnie np. alifatyczne liniowe albo rozgałęzione poliaminy, jak np. etylenodiaminę, dietylenotriaminę, trietylenotetraaminę, aminoetyloetanoloaminę, 1,2-diaminopropan, 1,3-diaminopropan, dipropylenotriaminę, tripropylenotetraaminę, neopentanodiaminę, N,N'-bis-(3-aminopropylo)-etylenodiaminę (N 4-aminę), rozpuszczalne w wodzie aminy, jak np. alkanoloaminy, jak etanoloaminę, dietanoloaminę, trietanoloaminę, izopropanoloaminę, polieterodiaminy, np. związki o wzorze ogólnym H2N (CH2)n O (CH2 CH2 0)m (CH₂)_n NH2, w którym n i m oznaczają liczbę 1 - 6, i/albo di- lub poliaminy cyklicznych związków, np. 1,3-diaminocykloheksan, N-aminoetylopiperazynę.

Dodatek tych rozpuszczalnych w wodzie amin ogranicza się na przykład pod względem ilościowym tak, żeby ani nie utrudniać wnikania środka ochrony drewna, ani nie zwiększyć

168 277 wymywania metali. Kompleksotwórcze, polimeryczne związki azotu występują przy tym stale w ilościowym nadmiarze wobec amin.

Ze względu na to, że szerokie spektrum działania przeciwko niszczącym drewno szkodnikom zwierzęcym i roślinnym osiąga się przeważnie dopiero przy stosowaniu większych ilości, wynoszących więcej niż 30 kg środka ochrony drewna na metr sześcienny drewna, korzystne jest na przykład uzupełnienie i poprawienie działania środków ochrony drewna według wynalazku przez dodanie dalszych środków grzybobójczych albo owadobójczych.

Odpowiednie są zwłaszcza dodatki np. związków N-organodiazeniodioksy (związków HDO), jak np. związków N-cykloheksylo-, N-C4-Ci0-alkilo-, szczególnie N-Cs-Ce-alkilo-, N-arylo-, w szczególności N-fenylodiazeniodioksy oraz ich mieszanin. Jako sole związków N-organodiazeniodioksy można stosować na przykład zarówno rozpuszczalne w wodzie sole alkaliczne i/albo amonowe, jak też nierozpuszczalne w wodzie sole metali, jak np. sole miedzi, cynku, niklu i/albo kobaltu.

Również przez domieszanie amin tłuszczowych pierwszorzędowych, drugorzędowych i trzeciorzędowych, które zawierają co najmniej jedną hydrofilową grupę o co najmniej 6 atomach węgla, można osiągnąć polepszenie spektrum działania przeciwko grzybom niszczącym i zabarwiającym drewno oraz przeciwko owadom niszczącym drewno. Aminy te odpowiadają np. wzorom ogólnym 1, 2 i 3, w których n oznacza liczbę 1 - 20, R oznacza grupę C6-C2o-a.lkilową i/albo hydroksyalkilową, R\ R² i R³ niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru albo grupę C1-C4alkilową albo odpowiadającą grupie R grupę C 6-C 30-alkilową lub -hydroksyalkilową, albo ewentualnie podstawioną przez atom chlorowca grupę benzylową.

Aminy tłuszczowe odpowiednio do ich właściwości w postaci ich soli, np. całkowicie albo częściowo jako sole kwasów karboksylowych, jak kwasu octowego, kwasu propionowego albo kwasu 2-etyloheksanowego, ewentualnie przy dodaniu emulgatorów, można wrabiać do środka według wynalazku w postaci koncentratu albo roztworu. Odpowiednimi aminami tłuszczowymi są na przykład dimetylo-(Cio-Ci8)-alkiloamina, szczególnie dimetylo-Ci2/Ci4-alkiloamina, metylodioktyloamina, metylodidecyloamina, oktylodietanoloamina, didodecylo-1,3-propylenodiamina, Ci 3/C15-alkilotrimetylenodiamina, laurylopropylenodiamina, N,N-bis-(3-aminopropylo)-lauryloamina.

Do środka według wynalazku dodaje się ewentualnie także czwartorzędowe związki amoniowe lub związki fosfoniowe.

Czwartorzędowy związek amoniowy stanowi np. związek o wzorze ogólnym Ri r2r³R⁴N⁺Z^_, przy czym Ri oznacza grupę alkilową o 8 - 20 atomach węgla, szczególnie grupę alkilową o 12-20 atomach węgla albo grupę benzylową, która jest ewentualnie podstawiona przez grupę C 1-C 20alkilową albo przez atom chlorowca, R2 oznacza grupę Ci-C6-alkilową, grupę C3-Cg-alkoksyalkilową, polimeryczny tlenek etylenu (EO) albo tlenek propylenu (PO), przy czym EO względnie PO wykazuje stopień polimeryzacji n = 2 - 50, R³ oznacza grupę Ci-Ce-alkilową, grupę C3-C4alkoksylową, polimeryczny tlenek etylenu (EO) albo tlenek propylenu (PO), przy czym stopień polimeryzacji EO względnie PO n = 2 - 50, R4 oznacza grupę Ci-C 20-alkilową albo po dwie z grup Ri - R4 razem z atomem azotu tworzą heterocykliczną grupę, która zawiera 4-5 atomów węgla, i - 2 atomów azotu i jedno, dwa albo trzy podwójne wiązania, przy czym atomy węgla ewentualnie są podstawione przez grupę Ci -C 4-alkilową albo atom chlorowca, a Z oznacza resztę kwasową, np. halogenek.

Jako skuteczne związki fosfoniowe nadają się szczególnie związki o wzorze ogólnym Ri3R2P+Y’, w którym Ri oznacza grupę alkilową o i - 6 atomach węgla, grupę hydroksyalkilową o i- 6 atomach węgla albo grupę fenylową, R² oznacza grupę alkilową o 8 -i8 atomach węgla, a Y oznacza resztę kwasową, zwłaszcza anion halogenkowy. Grupy Ri i R2 posiadają przeważnie łańcuch prosty.

Czwartorzędowe związki fosfoniowe mogą występować w koncentratach środka według wynalazku pojedynczo albo jako mieszaniny. Przykładami takich związków fosfoniowych są chlorek trimetylo-n-dodecylofosfoniowy, bromek trietylo-n-decylofosfoniowy, chlorek tri-npropylo-n-tetradecylofosfoniowy, chlorek trimetylolo-n-heksadecylofosfoniowy, chlorek tri-nbutylo-n-tetradecylofosfoniowy, bromek tri-n-butylo-n-dodecylofosfoniowy, chlorek tri-n-butylon-decylofosfoniowy, bromek tri-n-butylo-n-heksadecylofosfoniowy, chlorek tri-n-heksylo-n168 277 5 decylofosfoniowy, chlorek trifenylo-n-dodecylofosfoniowy, bromek trifenylo-n-tetradecylofosfoniowy i chlorek trifenylo-n-oktadecylofosfoniowy.

Do środka według wynalazku można dodawać również dalsze środki grzybobójcze, np. w zemulgowanej postaci, takie jak N-tridecylo-2,6-dimetylomorfolina (Tridemorph) i/albo 4-(3-ptert-butylofenylo)-2-metylopropylo-2,6-cis-dimetylomorfolina (Fenpropimorph) i/albo związki triazolowe i/lub imidazolowe, jak 1-(2-(2,4-dichlorofenylo)-4-metylo-1,3-dioksolan2-ylometylo)- 1H-1,2,4-triazol,

1-(2-(2,4-dichlorofenylo)- 1,3-dioksolan-2-ylometyło)- 1H-1,2,4-triazol,

1-(2-(2,4-dichlorofenylo)-4-etylo-1,3-dioksolan-2-ylometylo)-1H-1,2,4-triazol, ł-(2-(2,4-dichlorofenylo)-4-propylo-1.3-dioksolan-2-ylometylo)-1H-1,2,4-triaz.oL (Propiconazol),

1-(2-(2,4-dichlorofenylo)-4-pentylo-1,3-dioksolan-2-ylometylo)- 1H-1,2,4-triazol,

-(2-(2,4-dichloroienylo)-4-etylo- 1,3-dioksolan-2-ylometylo)-1 H-i.midazol, α-tert-butylo-a-(p-chlorofenyloetylo)- 1H-1,2,4-t riazolo-1 -etanol,

1-(e-alkoksy-2,4-dichlorofenetylo)-imidazol i/albo związki cynoorganiczne, szczególnie związki tributylocyny (TBT), jak np. tlenek TBT, wersatan TBT, benzoesan TBT, naftenian TBT, TBT-HDO i/albo związki izotiazolinonowe o wzorże ogólnym 4, w którym R¹ oznacza atom wodoru, grupę alkilową, alkenylową, alkinylową o 1 - 18 atomach węgla, grupę cykloalkilową o pierścieniu C 3-C 6 i zawierającą do 12 atomów węgla, grupę aryloalkilową albo arylową zawierającą do 19 atomów węgla, R³ i R³ niezależnie od siebie oznaczają atom wodoru lub chlorowca albo grupę C1-C4-alkilową, względnie R i R oznaczają częsc grupy aromatycznej, i/albo dodaje się kwasy hydroksamowe o wzorze ogólnym 5, w którym R¹ oznacza grupę cykloalkilową (cykloheksylową), grupę arylową (grupę fenylową) albo grupę heterocykliczną, a R² oznacza atom wodoru, grupę C-i-Cd-alkilową, grupę Cs-Cd-cykloalkilową lub arylową (fenylową).

Jako emulgatory stosuje się, ewentualnie przy dodatku polarnych rozpuszczalników, przede wszystkim wymienione uprzednio aminy tłuszczowe oraz ich sole, czwartorzędowe związki amoniowe/fosfoniowe i np. inne jonowe i niejonowe emulgatory.

Środek według wynalazku zawiera ewentualnie dalsze związki, na przykład związki z grzybobójczym anionem, np. związek boru, jak boran metalu alkalicznego, aminoboran, kwas borowy, ester kwasu borowego, dalej fluorki, np. fluorek potasu i/albo sole kwasu fluorofosforowego, i/albo kwasu difluorofosforowego.

Wnikanie wodnych roztworów nowych środków ochrony drewna jest bardzo dobre przy impregnowaniu np. sposobem ciśnieniowym w kotłach impregnacyjnych. Roztwory wnikają w drewno dobrze. Rozdział substancji czynnych w drewnie odpowiada wymaganiom praktycznym. W przypadku impregnowania okrąglaków również przy szerokim bielu osiąga się zewnętrzną granicę twardzieli. Dopiero po impregnacji rozpoczyna się wytrącanie soli metali, przy czym są one utrwalane (ciągnione) na włóknach drewna i substancjach zawartych w drewnie za pomocą polimerycznych związków azotu.

Utrwalanie środków ochrony drewna według wynalazku w temperaturze około 20°C jest zakończone na przykład po 1 - 2 tygodniach. Przez utrwalanie przegrzaną parą w temperaturze powyżej 100°C albo utrwalanie na ciepło, w temperaturze 50 - 60°C w zamkniętym układzie, reakcję utrwalania można znacznie przyspieszyć i wówczas jest ona zakończona po 1- 2 godzinach względnie 12-24 godzinach. Wymywanie jest zmniejszone , w porównaniu ze stosowaniem znanych środków ochrony drewna.

Wartość pH wodnych roztworów impregnacyjnych wynosi na ogół 4-11, zwłaszcza 6-9. Przede wszystkim przez ustawienie wartości pH poniżej około 7,5 istnieje możliwość wrabiania do koncentratów i roztworów środka według wynalazku również środków grzybobójczych i owadobójczych, które w alkalicznym zakresie przy wyższych wartościach pH nie są trwałe. Tak w celu zwiększenia spektrum działania albo w celu uzyskania szczególnych efektów można stosować dodatkowo niżej przedstawione związki, ewentualnie przy zastosowaniu środków pomocniczych, jak jonowych albo niejonowych emulagatorów i/lub rozpuszczalników organicznych. Są to: bistiocyjanian metylenu; chlorowane fenole; dinitryl kwasu tetrachloroizoftalowego; N-cykloheksylo-N-metoksyamid kwasu 2,5-dimetylofurano-3-karboksylowego; N-dimetylo-N'-fenylo-(Nfluorometylotio)-sulfamid; N,N-dimetylo-N'-toluilo-(N-fluorometylotio)-sulfamid; ester metyl6

168 277 owy kwasu benzimidazolo-2-karbaminowego; 2-tiocyjanometylo-tiobenzotiazol; anilid kwasu 2jodobenzoesowego; 1-(1',2',4'-triazol-l'-ilo)-1-(4'-chlorofenoksy)-3,3-dimetylo-2-butanon; 1-(1',2',4'-triazol-r-ilo)-1-(4'-chlorofenoksy)-3,3-dimetylo-2-butanol; heksachlorocykloheksan; 0,0-dietylo-ditiofosforylometylo-6-chlorobenzoksazolon; 2-( 1,3-tiazol-4-iio)-benzimidazol; N-trichlorometylotio-3,6,7,8-tetrahydroftalimid; N-(1,1,2,2-tetrachloroetylotio)-3,6,7,8-tetrahydroftalimid; N-trichlorometylotioftalimid; 3-jodo-2-propylobutylokarbaminian; 0,0-dimetylo-S-(2-metyloamino-2-oksoetylo)-ditiofos{f5ran;0,0-dietylo-C^-^(3,5,6-trichloiO-2-pirydylo)-tiofosforan;()0)-dimetylo-S-(N-ftalimido)-metyloditiofosforan; 0,0-dietylo-O-(a-cyjanobenzylidenoamino)-tiofosforan; 6,7,8,9,10-heksachloro-1,5,5a,6,9,9a-heksahydro-6,9-metano-2,3,4-benzodioksotiepieno-3tlenek; (4-etoksyfenylo)-(dimetylo)-(3-(4-fluoro-3-fenoksyfenylo)-propyłosiłan;2-sec-butyiofenyloN-metylokarbaminian; 2-izopropoksyfenylo-N-metylokarbaminian; N-metylo-1-naftylokarbaminian;norborneno-dimetanoheksachlorocyklosiarczyn; 1-(4-chloiOfenylo)-3-(2,6-difluorobenzoilo)-mocznik syntetyczne piretroidy, jak ester 3-fenoksybenzylowy kwasu ( + )-3-(2,2-dichlorowinylc)-2,2-dimetylo)-cyklopropano-1-karboksylowego; ester a-cyjano-3,3-fenoksybenzylowy kwasu 3-(2,2-dichlorowinylo-2,2-dimetylo)-cy^propano-1 -karboksylowego; 3-(2,2-dibromowinylo-2,2-dimetylo)-a-cyjano-m-fenoksybenzylo- 1R,3R)-cykk)propanokarboksylan (Deltamethrin); G^-cyjano-3-fenoksybenzyloizopropylo-2,4-chlorofenylooctan.

Rozcieńczalne wodą środki ochrony drewna w stężonej postaci zawierają miedź i/albo cynk i/albo nikiel i/albo kobalt, obliczone jako metal, na ogół np. w ilości 1,0 - 12,5% wagowych.

Odpowiednie koncentraty składają się np. z następujących związków (w % wagowych):

2,5 - 40%; 0%iązków mie dzi i/albo cyn ku i/albo kobaltu i/td bo niklui

- 40% kwasu utewaiającego m^fialle;

- 50% anmpleasntkórczegn, polimerycznego związku azotu, szczególnie pnlietylennimin;

- 25% rozpuszczalnej w wodzie aminy -/albo poliaminy;

- 40% związku z anionem działającym grzybobójczo;

- 25% związków N-organodiazeniodinksy;

- 40% aminy tłuszczowej i/albo soli aminy tłuszczowej albo i^łh mieszanin;

- 50% czwartOrzędow^w związeu amoniowcK' i/albo unw'artkrz^dow’/ok związ^wi^ fosforowego;

- 20%TriZemo/pZ, Fenp ropimorh, pochonnynh nriazolu i/olb o iminazzl/i związkww triówtylocyny i/albo związków izotiaznlnuowycZ i/albo kwasów ZydroasamowycZ;

- 2% syntetycznych drwy czym cuma wziio w kańdorazowo 10w% 010% ewe/tuklnie podrzędumcZ ilości innych sała/uików, jak amoniaku, inhibitorów korozji, kompleksotwórczych kwasów (np. kwasu uitrylotrioatowegn, kwasu etyleno/iaminntetranctnwezn przy zastosowaniu wody o wyższych stopniach twardości) i ewentualnie wody i/albo polarnych mieszających się z wodą rn/pbs/czalników, których udziały mogą jednak na ogół być utrzymane małe i służą w /asad/ie do otrzymania odpnwie/niej do manipulowania konsystencji.

Wynalazek rozciąga się jednak tak samo na dające się wytwarzać przez rn/cieńc/euie wodą roztwory impregnacyjne o odpnwieduin mniejszym stężeniu jednostkowym. Stosowane stężenie wynosi np. 0,01 - 1,50% wagowych metalu, np. miedzi, w wodnym ro/twnr/e impregnacyjnym, zależnie od sposobu impregnacji i stopnia zagrożenia drewna przezuac/ouezn do impregnacji.

Pr/e/ ro/pbs/c/euie, ewentualnie przy doprowadzeniu ciepła, soli metali, zwłas/c/a związków miedzi i/albo cynku, w polimerycznmch, kompleksotwórczych związkach a/ntb, ewentualnie przy /odanib aminy i wody, powstają o wysokim stężeniu ro/puszc/alue w wo//ie pasty i ciekłe koncentraty, które po rozcieńczeniu wodą można stosować do impregnowania drewna.

Roztwory impregnacyjne do ochrony drewna można stosować sposobami rzemieślniczymi, jak przez natrysk, smarowanie, /anur/auie, nasycanie w kadzi albo sposobami wielkoprzemysłowymi, jak np. sposobem ciśnieniowym w kotłach, sposobem zmienuociśuieuinwym, albo sposobem podwójnej próżni. Pod pojęciem „drewno rozumie się zarówno lite drewno, jak też materiały drzewne, np. płyty wiórowe, sklejkę; tu można ewentualnie środek ochrony drewna wprowadzać przez domies/auie do kleju.

Koncentraty albo roztwory można zabarwiać rozpuszczalnymi w wo//ie albo dającymi się emulgować w wo/zin barwnikami i/albo preparatami pigmentowymi. Dające się ewentualnie

168 277 7 również dyspersje wosku, parafiny i/albo akrylanu w celu osiągnięcia działania hydrofobowego albo poprawienia utrwalania.

Koncentraty można ewentualnie wrabiać również w zawierające spoiwo układy rozcieńczalne wodą, jak w farby podkładowe lub powłoki przeświecające.

Poniższe przykłady według stanu techniki i według wynalazku objaśniają bliżej wynalazek.

Przykłady według stanu techniki.

Przykład A.

20% aminoetyloetanoloaminy

25% kwasu 2-etyloheksanowego

6% N-cykloheksylodiazeniodioksy-potas (K-HDO) (dalej określana jak KHDO)

39% wody

10% hydroksywęglanu miedzi

Koncentrat rozcieńczono wodą w stosunku 2 części koncentratu i 98 części wody, to znaczy stosowane stężenie wynosiło 2%. Każdorazowo impregnowano 20 klocków z bielu drewna sosnowego o wymiarach 15 X 25 X 50 mm i po 10 klocków.

I po utrwaleniu przez 4 tygodnie w normalnej temperaturze (20°C),

II po traktowaniu przegrzaną parą (1 godzina, 100°C) i czasie chłodzenia 4 godziny; wymywano wielokrotnie wodą, zbierano wodę z przemywania i oznaczano w niej zawartość miedzi.

W przypadku traktowania przegrzaną parą dodatkowo oznaczano ilość miedzi w wodzie kondensacyjnej (skondensowana przegrzana para na powierzchni klocków), dodawano do zawartości miedzi w wodzie z wymywania i z tego obliczano ogólne wymycie miedzi.

Ilość wymytej miedzi obliczano w stosunku do całkowitej zawartości miedzi w drewnie przed wymyciem, przy czym 0% oznacza brak wymycia, a 100% oznacza całkowite wymycie.

Wymycie miedzi.

I 26%

II a) 9% (wymycie przez wodę kondensacyjną)

b) 21% (wymycie po traktowaniu przegrzaną parą) suma 11:30%

Przykład B.

15,0% dietylenotriaminy

25,0% kwasu 2-etyloheksanowego 6,5% KHDO

43,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi

Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 31%

II a) 11%

b) 21% suma 11:32%

Przykład C.

20% dietylenotriaminy

33% kwasu 2-etyloheksanowego

34,5% wody

12,5% hydroksywęglanu miedzi

Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 41,5%

Przykład D.

17,5% dipropylenotriaminy

25,0% kwasu 2-etyloheksanowego

168 277

6,0% KHDO

41,5% wody

10% hydroksywęglanu miedzi

Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 21¹%

II a) 6%

b) 19% suma 11::25%

W celu oznaczenia głębokości wnikania miedzi 5 palisad sosnowych (długość 1,50 m, średnica 0,20 m z jednakowego obszaru wzrostu, w stanie powietrzno suchym, o stosunkowo wąskich pierścieniach przyrostu rocznego i o przeciętnej szerokości bielu powyżej 3 cm) pocięto każdorazowo na 6 odcinków o długości 24 cm i powierzchnie przecięcia uszczelniono przez posmarowanie żywicą epoksydową. Z każdej palisady pobrano 1 odcinek, tak że można było impregnować jednocześnie 5 odcinków ogrąglaków sosnowych (przez 1 godzinę zmniejszone ciśnienie: mniejsze niż 10 kPa; przez 4 godziny ciśnienie: 800 kPa).

W celu oznaczenia głębokości wnikania miedzi odcinki okrąglaków sosnowych przecięto w środku, powierzchnie przecięcia potraktowano monohydratem soli monosodowej 4-(pirydylo-(2)azo)-rezorcyny, dającej czerwone zabarwienie z miedzią i cynkiem, i oznaczono głębokość wnikania.

Wnikanie miedzi, (seria 1/1).

	a	b	c	d	e
przeciętna szerokość bielu (mm) około	35	33	38	30	42
przeciętne wnikanie miedzi (mm) około Przykład E. 15,0% 1,3-diaminopropanu 25,0% kwasu 2-etyloheksanowego 6,0% KHDO 44,0% wody 10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2% Wymycie miedzi. I 18% II a) 5% b) 19% suma ΙΙ:^^·4%	25	19	27	15	18
Wnikanie miedzi, (seria 1/2).
	a	b	c	d	e
przeciętna szerokość bielu (mm) około	35	32	37	31	42
przeciętne wnikanie miedzi (mm) około	22	19	26	15	19

Przykłady według wynalazku. Przykład I.

15,0% PEI, n = około 150 9% aminoetyloetanoloaminy 23,5% kwasu 2-etyloheksanowego

6,0% KHDO 36,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

168 277

Wymycie miedzi.

I 6,55%

II a) 5^%

b) 8,0% suma 11:13,5%

Wnikanie miedzi, (seria 1/3).

a b c d e przeciętna szerokość bielu (mm) około 35 31 38 31 41 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład II.

15,0% PEI, n = około 150 6% dietylenotriaminy 22% kwasu izooktanowego 6% KHDO

41% wody

1<0%o hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 7,i^^

II a) 5,,%

b) 8,,% suma 11:13,5%

Wnikanie miedzi, (seria 1/4).

a b c d e przeciętna szerokość bielu (mm) około 37 34 36 33 40 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład III.

14,5% PEI, n = około 100 8,0% aminoetyloetanoloaminy 25,0% kwasu 2-etyloheksanowego 6,5% KHDO 36,0% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 9,0%

II a) Ί0^%ο

b) 5,5% suma II: 12,5%

III po utrwaleniu przez 12 godzin w temperaturze 60°C w zamkniętym 10,5%

Wnikanie miedzi, (seria 1/5).

a b c d e przeciętna szerokość bielu (mm) około 34 31 33 34 39 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica twardzieli.

168 277

Przykład IV.

14,5% PEI, n = około 100 9,0% aminoetyloetanoloaminy 23,5% kwasu izooktanowego 36,5% wody

6,5% KHDO

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 7,0%

II a) 5,0% b) 7,5% suma 11:12,5%

Wnikanie miedzi, (seria 1/6).

a b c d e przeciętna szerokość bielu (mm) około 36 32 36 33 49 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład V.

14,5% PEI, n = około 100 9,0% aminoetyloetanoloaminy 23,5% kwasu cykloheksanokarboksylowego 6,0% KHDO 37,0% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 10,0%

II a) 4,5% b) 6,5% suma 11:11,0%

III 9,8%

Wnikanie miedzi, (seria II/l).

a b c d e przeciętna szerokość bielu (mm) około 47 30 31 35 42 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład VI.

15% PEI, n = około 150 5,0% aminoetyloetanoloaminy 5,5% dietylenotriaminy 15% kwasu sebacynowego 5% kwasu izononanowego 6,0% KHDO 38,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 9,0%

II a) 5,0%

168 277

b) 7,0% suma II: 12,0%

Wnikanie miedzi, (seria II/2).

a b c d e przeciętna szerokość bielu (mm) około 46 31 30 36 44 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład VII.

14,5% PEI, n = około 500 9,0% aminoetyloetanoloaminy 21,0% kwasu 2-etyloheksanowego 4,0% bezwodnika kwasu ftalowego 6,0% KHDO 35,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 6,5%

II a) 4,0% b) 5,5% suma H:9,5%

Wnikanie miedzi, (seria II/3).

a b c d e przeciętna szerokość bielu (mm) około 46 31 33 36 41 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład VIII.

14,5% PEI, n = około 100 9,0% aminoetyloetanoloaminy 22,5% kwasu oktanowego

6,0% KHDO 38,0% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 7,0%

II a) 5,0% b) 7,5% suma U: 12,5%

Wnikanie miedzi, (seria II/4-).

a b c d e przeciętna szerokość bielu (mm) około 45 32 32 34 41 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład IX.

14,5% PEI, n = około 150 9,0% aminoetyloetanoloaminy 27,0% kwasu wersatowego C10 6,0% KHDO 33,5 wody

168 277

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%
Wymycie miedzi. I 6,5% II a) 4,5% b) 7,5% suma 11:12,0% Wnikanie miedzi, (seria II/5).	a	b	c d e
przeciętna szerokość bielu (mm) około	48	33	32 34 43
przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica

twardzieli.

Przykład X.

15,0% PEI, n = około 150

8,0% aminoetyloetanoloaminy 23,5% kwasu salicylowego

6,0% KHDO 37,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 7,5%

II a) 4,0% b) 8,0% suma II: 12,0%

III 9,5%

Wnikanie miedzi, (seria II/6).

a b c d e przeciętna szerokość bielu (mm) około 47 32 31 35 42 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład XI.

14,5% PEI, n = około 150 8,0% aminoetyloetanoloaminy 26,0% kwasu 2-etyloheksanowego 6,5% KHDO 37,6% wody

7,4% tlenku cynku Stosowane stężenie: 2%

Wymycie cynku.

I 10,0%

Wnikanie cynku, (seria II/l).

a b przeciętna szerokość bielu (mm) około 37 31 przeciętne wnikanie cynku (mm) objęta jest cała szerokość bielu;

osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład XII.

15,0% PEI, n = około 150

9,0% aminoetyloetanoloaminy 23,5% kwasu izononanowego

168 277

32,0% wody

4,0% kwasu borowego 6,5% KHDO

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 7,5%

II a) 6,0% b) 8,0% suma 11:14,0%

Przykład XIII.

17,5% PEI, n = około 150

5,0% dipropylenotriaminy

26,0% kwasu 2-etyloheksanowego 21,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi

4,0% Propiconazol'u

12,0% niejonowego emulgatora (oksyetylenowany nonylofenol, około 9 jednostek tlenku etylenu na jednostkę fenolu)

4,0% glikolu propylenowego

Stosowane stężenie: 1,5%

Wymycie miedzi.

I 6,5%

II a) 4,0% b) 6,0% suma 11:10,0%

Wnikanie miedzi.

a b przeciętna szerokość bielu (mm) około 37 40 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu;

osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład XIV.

17,5% PEI, n = około 500 5,0% dipropylenotriaminy 20,0% kwasu sorbowego 27,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi

4,0% Propiconazol'u

12,0% niejonowego emulgatora

4,0% glikolu propylenowego

Stosowane stężenie: 1,5%

Wymycie miedzi.

I 8,5%

Przykład XV.

17,5% PEI, n = około 150 5,0% dipropylenotriaminy 18,0% kwasu sebacynowego 29,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi

4,0% Procinazol'u

168 277

12,0% niejonowego emulgatora

4,0% glikolu propylenowego

Stosowane stężenie: 1,5%

Wymycie miedzi.

I 5,3%

II a) 3,2% b) 4,6% suma 11:7,8%

Przykład XVI.

14,5% PEI, n = około 150 4,2% dipropylenotriaminy 22,5% kwasu izononanowego

27,0% chlorku benzalkoniowego (C12-C14) (chlorku N-Ci2-Ci4-alkilo-N-benzylo-N,N-di metyloamoniowego)

8,3% hydroksywęglanu miedzi

23,5% wody Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 10,0%

Wnikanie miedzi.

a b przeciętna szerokość bielu (mm) około 32 41 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu;

osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład XVII.

8,0% PEI, n = około 150

13,5% kwasu izononanowego

8,5% dipropylenotriaminy

25,0% kwasu borowego 16,0% chlorku benzalkoniowego 24,0% wody

5,0% hydroksywęglanu miedzi

Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 10,0%

II a) 4,0% b) 6,0% suma II: 10,0%

Wnikanie miedzi.

a b przeciętna szerokość bielu (mm) około 42 31 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu;

osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład XVIII.

8,0% PEI, n = około 150 5,0% dipropylenotriaminy

26,0% kwasu 2-etyloheksanowego 21,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi

3,0% benzoesanu TBT

14,0% niejonowego emulgatora

3,0% glikolu propylenowego

168 277

Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 7,5%

II a) 5,0% b) 6,5% suma 11:11,5%

Wnikanie miedzi.

a b przeciętna szerokość bielu (mm) około 31 34 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu; osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład XIX.

14,5% PEI, n = około 150 8,0% aminoetyloetanoloaminy 25,0% kwasu 2-etyloheksanowego 10,0% benzizotiazolonu, sól Na 32,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 6,5%

II a) 5,0% b) 3,0% suma 11:8,0%

Przykład XX.

15,0% PEI, n = około 500 8,0% aminoetyloetanoloaminy 22,0% kwasu 2-etyloheksanowego 6,0% N-tlenku 2-mcrkaptopirydyny 39,0% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 9,5%

II a) 6,5% b) 5,5% suma II: 12,0%

Przykład XXI.

15,0% PEI, n = około 150

9,0% aminoetyloetanoloaminy 20,0% kwasu 2-etyloheksanowego 10,0% N-tlenku 2-hydroksypirydyny 36,0% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 8,5%

II a) 5,0% b) 7,5% suma 11:12,5%

168 277

Przykład XXII.

14,5% PEI, n = około 500 10,0% aminoetyloetanoloaminy 20,0% N-tlenku 2-hydroksypirydyny

6,0% KHDO 29,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 9,0%

II a) 7,0% b) 5,5% suma 11:12,5%

Przykład XXIII.

14,5% PEI, n = około 500 21,5% kwasu izooktanowego 7,5% wodorotlenku miedzi 35,0% chlorku benzalkoniowego (C12/C14)

21,5% wody

Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 10,5%

II a) 6,5% b) 7,0% suma 11:13,5%

Wnikanie miedzi.

a b przeciętna szerokość bielu (mm) około 33 37 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu;

osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład XXIV.

13,50% PEI, n = około 500 25,75% kwasu 2-etyloheksanowego 7,00% wodorotlenku miedzi

11,50% dimetyloalkiloaminy (C 12/C 14) (N-C:2-C14-alkilo-N,N-dimetyloaminy)

7,50% Tridemorph

9,75% oksyetylenowanej aminy tłuszczowej z oleju kokosowego (gęstość 0,96 g/cm³ w temperaturze 50°C)

25,00% wody Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 5,5%

II a) 3,5% b) 3,5% suma 11:7,0%

Przykład XXV.

11,75% PEI, n = około 130 3,25% dipropylenotriaminy 22,33% kwasu 2-etyloheksanowego 29,33% wody

168 277

6,67% hydroksywęglanu miedzi 10,00% dimetyloalkiloaminy (C12/C14)

6,67% Tridemorph

10,00% oksyetylenowanej aminy tłuszczowej z oleju kokosowego (gęstość 0,96 g/cm³ w temperaturze 50°C)

Stosowane stężenie: 1,5%

Wymycie miedzi.

I 7,0%

II a) 5,0% b) 4,0% suma 11:9,0%

Wnikanie miedzi.

a b przeciętna szerokość bielu (mm) około 36 30 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu;

osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład XXVI.

14,50% PEI, n = około 150 8,00% aminoetyloetanoloaminy 25,50% kwasu 2-etyloheksanowego 4,50% KHDO 37,35% wody

10,00% hydroksywęglanu miedzi 0,15% Deltamethrin'y

Wymycie miedzi.

I 6,5%

II a) 3,5% b) 4,0% suma 11:7.,5%

Przykład XXVII.

27,00% PEI, n = około 500 33,00% kwasu 2-etyloheksanowego 28,75% wody

11,25% wodorotlenku miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 11,5%

II a) 6,0% b) 6,5% suma 11:12,5%

Wnikanie miedzi.

a b przeciętna szerokość bielu (mm) około 36 32 przeciętne wnikanie miedzi (mm) objęta jest cała szerokość bielu;

osiągnięta jest granica twardzieli.

Przykład XXVIII.

14,5% PEI, n = około 500 7,0% aminoetyloetanoloaminy 26,0% kwasu 2-etyloheksanowego

4,0% soli sodowej kwasu N-cykloheksylo-2,5-dimetylofurano-3-hydroksamowego

168 277

38,5% wody

10,0% hydroksywęglanu miedzi Stosowane stężenie: 2%

Wymycie miedzi.

I 8,5%

II a) 5,0% b) 5,0% suma 11:10,0%

R ¹ -)

R¹-N-R

WZÓR 1

R¹ R²

I I 3

R-N-(CH₂)_n- N-R^J

WZ0R 2

R¹ /(CH₂)_n - NH

R-N ^(CH₂)_n'NH ¹ ? R^z

WZÓR 3

O ₁ >1

R' - ON

ΌΗ

WZÓR 4 WZÓR 5

Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 90 egz. Cena 1,50 zł

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Środek ochrony drewna, rozpuszczalny w wodzie na bazie związku metalu, kwasu utrwalającego metale i kompleksotwórczego, polimerycznego związku azotu, znamienny tym, że zawartość związku metalu wynosi 2,5 do 40% wagowych, kwasu utrwalającego metale 10 do 40% wagowych i kompleksotwórczego polimerycznego związku azotu 5 do 50% wagowych.
2. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że jako związek metalu zawiera związek miedzi.
3. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że jako kompleksotwórczy, polimeryczny związek azotu zawiera polietylenoiminę.
4. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że jako kwas utrwalający metal zawiera kwas 2-etyloheksanowy.
5. Środek według zastrz. 1, znamienny tym, że zawiera dodatkowo rozpuszczalną w wodzie aminę.