PL153106B1 - Środek grzybobójczy do ochrony drewna, materiałów DREWNOPOCHODNYCH I LIGNOCELULOZOWYCH - Google Patents

Description

OPIS PATENTOWY

Patent dodatkowy do patentu nr--Zgłoszono: 87 10 19 (p.

268318)

Int. Cl.5

B27K 3/32 A01N 59/00

PierwszeństwoZgłoszenie ogłoszono: 89 05

Opis patentowy opublikowano

1991 08 30 ^l“lll

Twórcy wynalazku: Jadwiga Zabielska-Matejuk, Krzysztof Matejuk, Olech Lewandowski, Wojciech Makoś, Andrzej Fojutowski, Włodzimierz Piechowiak

Uprawniony z patentu: Instytut Technologii Drewna, Poznań (Polska)

Środek grzybobójczy do ochrony drewna, materiałów DREWNOPOCHODNYCH I LIGNOCELULOZOWYCH

Przedmiotem wynalazku jest środek grzybobójczy do ochrony drewna, materiałów drewnopochodnych i lignocelulozowych, którego bazę aktywną stanowią nieorganiczne związki cynku i boru rozpuszczone w wodnym roztworze amoniaku.

Znane są środki grzybobójcze do ochrony drewna, których bazę aktywną stanowią rozpuszczalne w wodzie nieorganiczne związki cynku i boru stosowane najczęściej w mieszaninie z toksycznymi nieorganicznymi solami metali ciężkich,takich jak chrom, arsen, miedź oraz z fluorem. Przykładem takich środków są znane sole Wolmana UA, sole Bolidena oraz Soltox R-12. Podobne środki ochrony drewna opisane są w opisie patentowym NRD nr 54 100 oraz polskim opisie patentowym nr 105 404.

Do głównych wad tych środków należy silne działanie trujące wobec ludzi i zwierząt, wydzielanie substancji gazowych, szkodliwych dla otoczenia, z drewna zaimpregnowanego środkami zawierającymi związki fluoru i w konsekwencji spadek toksyczności tych środków oraz niedostateczne zabezpieczenie przed działaniem grzybów.

Znany jest z amerykańskiego opisu patentowego nr 2 194 827 środek ochrony drewna przed grzybami, w którego skład wchodzą: siarczan miedziowy, siarczan cynkowy, fosforan amonowy, węglan sodowy, czteroboran sodowy oraz woda amoniakalna. Środek ten wykazuje słabą inhibicję gatunków grzybów rozkładających i nie wykazuje działania fungostatycznego w stosunku do grzybów barwicowych i pleśniowych.

Celem wynalazku jest wyeliminowanie powyższych wad przez opracowanie środka o większej skuteczności i szerszym spektrum działania na grzyby, przy zachowaniu małej toksyczności W' stosunku do ludzi i zwierząt. Środek grzybobójczy według wynalazku zawierający nieorganiczne związki cynku i boru, tworzące kompleksowe związki w wodnym roztworze amoniaku i środkach pomocniczych w postaci soli amonowych, charakteryzuje się tym, że jako związek cynku zawiera tlenek cynku, a jako związek boru zawiera kwas ortoborowy, przy czym stosunek wagowy tlenku

153 106

153 106 cynku do kwasu ortoborowego wynosi od 1:1 do 1:2, zaś stosunek wagowy łącznej ilości obydwu tych składników do ilości 25% wodnego roztworu amoniaku wynosi od 1:3 do 1:2, natomiast do ilości soli amonowych wynosi od 1:0,5 do 1:2. Jako sole amonowe środek może zawierać chlorek amonowy i/lub węglan amonowy i/lub wodorowęglan amonowy i/lub rodanek amonowy.

Zastosowane związki cynku i boru w mieszaninie z amoniakiem i środkami pomocniczymi, w postaci jednej lub kilku w/w soli amonowych, dobrze rozpuszczają się we wodzie tworząc kompleksowy związek, którego głównym składnikiem jest boran cynku o wzorze 3ZnO*2Bc>3. Utworzony boran cynku stanowi składnik zabezpieczający drewno i materiały lignocelulozowe lub drewnopochodne przed niszczącym działaniem czynników biotycznych. Zawarty w środku amoniak i sole amonowe powodują nie tylko wzrost rozpuszczalności w wodzie jego głąwnych składników, ale poprzez działanie spęczniające ułatwiają wnikanie tych składników w impregnowane nim drewnoŚrodek według wynalazku skutecznie zabezpiecza drewno i materiały pochodne przed działaniem grzybów wywołujących rozkład destrukcyjny po wprowadzeniu w podłoże od 0,98 do 2,1 kg suchej masy składnika aktywnego na metr sześcienny drewna. Dla skutecznego zabezpieczania drewna przed grzybami wywołującymi przebarwienia,należy stosować ilości środka nie mniejsze niż 0^,5 kg/m³ drewna. Po za^bez^pieczeniu drewna w roztworze środ^ka we^dłu^g wynalazku w okresⁱe sezonowania drewna, ze względu na dużą prężność par amoniak zostaje usunięty. Powoduje to, że środek zawarty w drewnie z głównym składnikiem w postaci boranu cynku, przechodzi w postać trudno rozpuszczalną w wodzie oraz bezwonną. Jednocześnie w tej postaci jest mało szkodliwy dla ludzi i zwierząt podczas eksploatacji zaimpregnowanego nim drewna, materiałów drewnopochodnych czy też lignocelulozcwych.

Przykład I. Badanie skuteczności działania środka przeprowadzono na drewnie buka i grzybach Coniophora puteana oraz Trametes versicolor- W przeprowadzonych biologicznych próbach zastosowano znormalizowany test agarowo-klockowy według PN-76/C-0493 Środki ochrony drewna. Oznaczanie wartości grzybobójczej metodą agarowo-klockową przeciwko podstawczakom (Basidiomycetes). Zastosowano środek według wynalazku o składzie: tlenek cynku 0,25 kg, kwas ortoborowy 0,25 kg, węglan amonowy 0,25 kg, wodny 25% roztwór amoniaku 1,50 kg.

Próbki drewna bukowego, nasycone metodą próżniowo-ciśnieniową 4% roztworem środka o wyżej podanym składzie, inkubowano przez okres 3 miesięcy. Po tym okresie efektywność działania środka oceniano na podstawie oznaczeń ubytku masy drewna spowodowanego działaniem grzybów i porośnięcia próbek przez grzybnię. Ustalono wartość grzybobójczą środka tj. ilość środka w ^kg^/m^{3 dr}ewna o^dpowia^dającą ubyt^kowi ³% mas^{y p}r^óbki oraz st^ężenⁱe ^śro^dka in^hibⁱtuj^ące^go w ¹00% rozwój grzybów wyrażające stężenie roztworu środka i jego ilość w drewnie, przy którym grzybnia nie obrastała powierzchni próbek drewna bukowego. Wyniki badań ilustruje pierwsza część załączonej tabeli 1.

Przykład II. Badania skuteczności środka przeprowadzono na bielu drewna sosny i grzybach: Coniophora puteana, Lentinus Lepideus i Poria placenta. Próbki bielu drewna sosny poddano badaniom jak w przykładzie I, przy czym nasycono je 4% roztworem środka o składzie: tlenek cynku 0,125 kg, kwas ortoborowy 0,125 kg, chlorek amonowy 0,380 kg, wodny 25% roztwór amoniaku 0,750 kg. Wyniki badań zestawiono w drugiej części załączonej tabeli 1.

Tabela 1

Gatunek grzyba	Rodzaj drewna	Ubytek masy drewna niezabezpieczonego w (%)	Wartość *) grzybobójcza (kg/m3)	Stężenie inhibitujące w 100% rozwój gręybów
(%)	(kg/m3)
Coniophora puteana		24,3	2,1	0,4	2,3
Trametes versicolor	buk	35,2	0,98	0,4	2,3
Coniophora puteana		22,9	1,2	0,4	2,6
Lentinus lepideus	sosna-	21,0	<0,04	0,4	2,2
Poria placenta	-biel	28,7	<00,16	0,4	2,5

*) Określona dla ubytku masy drewna wynoszącego 3%.

153 106

Claims (1)

1. Zastrzeżenie patentowe

   Środek grzybobójczy do ochrony drewna, materiałów drewnopochodnych i lignocelulozouych, zawierający nieorganiczne związki cynku i boru, tworzące kompleksowe związki w wodnym roztworze amoniaku i środkach pomocniczych mających postać soli amonowych, znamienny tym, że stanowi wodny roztwór zawierający tlenek cynku, kwas ortoborowy, przy czym stosunek wagowy tlenku cynku do kwasu ortoborowego· wynosi od 1:1 do 1:2, zaś stosunek wagowy łącznej ilości tych składników do 25% wodnego roztworu amoniaku wynosi od 1:3 do 1:2, natomiast do soli amonowych wynosi, od 1:0,5 do 1:2.