Przedmiotem wynalazku jest srodek regulujacy wzrost roslin zawierajacy jako substancje czynna co najmniej jeden zwiazek o kworze 1, w którym Ri oznacza atom wodoru, a wówczas R2 oznacza atom wodoru, a R3 oznacza atom wodoru lub gru¬ pe metylowa w polozeniu 2, 3 lub 4, atom chloru w polozeniu 3 lub 4, atom bromu lub grupe CFs w polozeniu 4 lub grupe NO2 w polozeniu 2 lub 4 lub R2 oznacza grupe nitrowa w polozeniu 2, a R3 oznacza grupe nitrowa lub grupe CF3 w po¬ lozeniu 4 lub Ri oznacza, grupe nitrowa w polo¬ zeniu 2, a wówczas R2 oznacza grupe nitrowa w polozeniu 4, a Rs oznacza grupe nitrowa w polo¬ zeniu 6 lub R2 oznacza grupe nitrowa w poloze¬ niu 6, a Rs oznacza grupe CFs w polozeniu 4 lub co najmniej jedna addycyjna sól takiego zwiaz¬ ku z kwasem organicznym lub nieorganicznym.Zwiazki o wzorze 1 sa znane, patrz Chemical Abstract 82(21) 139982 h, 83(5) 43608, 88(9) 65076 d, 93(15) 149948 t, 68(5) 21678 w i opis patentowy RFN nr 2 059 190.Powyzsze zwiazki mozna wytwarzac dzialajac na zwiazek o wzorze 2, w którym Ri, R2 i Rs maja wyzej podane znaczenia, hydroksyloamine. Pro¬ duktem reakcji przebiegajacej wedlug schematu 1 jest odpowiedni zwiazek o wzorze 1. W alterna¬ tywnym sposobie na zwiazek o wzorze 3 dziala sie H2NOSO8H. Reakcja, której przebieg jest przed¬ stawiony na schemacie 2, prowadzi do odpowied¬ niego zwiazku o wzorze 1. 10 15 20 25 30 Jako przyklady addycyjnych soli z kwasami mozna podac sole utworzone z mocnymi kwasa¬ mi, takimi jak solny, bromowodorowy, siarkowy azotowy lub trójfluorooctowy. Zwiazki o wzorze 1 i ich sole nie znalazly dotychczas zastosowania w rolnictwie. Obecnie stwierdzono, ze zwiazki o wzorze 1 i ich sole z kwasami mozna stosowac jako czynniki regulujace wzrost roslin. Zwiazki o wzorze 1 i ich sole z kwasami mozna stosowac w rolnictwie do polepszania stanu fizjologicznego kultywowanych roslin i zwiekszania plonów.Wynalazek dotyczy w szczególnosci srodków jak wyzej okreslone, które jako zwiazek o wzorze i zawieraja 0-(4-nitrofenylo) hydroksyloamine, 0-' -fenylohydroksyloamine lub 0-(4-chlorofenylo) hy¬ droksyloamine lub addycyjne sole tych zwiazków z kwasami nieorganicznymi lub organicznymi, zwlaszcza chlorowodorki.Substancje czynna srodka wedlug wynalazku moze równiez stanowic 0-(2-nitrofenylo) hydroksy¬ loamina, 0-(2,4-dwunitrofenylo) hydroksyloamina, 0-(2-nitro-4-trójfluorometylofenylo) hydroksylo¬ amina, 0-(4-metylofenylo) hydroksyloamina i jej sole, 0-(4-bromofenylo) hydroksyloamina i jej so¬ le oraz 0-(2-nitro-4-chlorofenylo) hydroksyloami¬ na.W nizej przedstawioniej czesci doswiadczalnej o- pisano badania wykazujace, na róznych czesciach roslin, czynnosc zmniejszania inhibitowania foto¬ syntezy przez tlen. Zjawisko to powtarza sie we 135 139135 139 wszystkich przeprowadzonych próbach. Badano oddzialywanie produktów o wzorze 1 i ich soli na „efekt Warburga", wplyw 4-nitrofenylohydroksy- loaminy na toksycznosc tlenu w fotosyntezie pro¬ toplastów lisci zboza, wplyw 4-nitrofenylohydro- s ksyloaminy na toksycznosc tlenu w fotosyntezie chloroplastów, nienaruszonych, ekstrahowanych z lisci zboza oraz wplyw 4-nitrofenylohydroksyloa- miny na bilans weglowy roslin.W innych badaniach przedstawionych w czesci 1() doswiadczalnej wykazano zwiekszenie wagi trak¬ towanych roslin, zwlaszcza pomidorów i soi, na które dzialano 4-nitrofenylohydroksyloamina. Ba¬ dania przeprowadzono na róznych modelach ho¬ dowli, w sensie zbieranych czesci roslin (korzenie, 15 straki, ziarna, owoce, liscie). Rózne wybrane przy¬ klady wykazuja mozliwosc stosowania na rosli¬ nach tak róznych jak soja, zboze, jeczmien, bawel¬ na, fasola, rosaceae, composaceae, a zwlaszcza na roslinach okreslanych jako C3 (tj. na roslinach 20 których produktem pierwotnym fotosyntezy jest czasteczka o trzech atomach wegla).Przedmiotem wynalazku sa w szczególnosci srodki stosowane jako czynniki wzrostu roslin o- kreslanych jako Cs, zawierajace jako substancje 25 czynna co najmniej jeden ze zwiazków o wzorze 1 lub ich soli, jak powyzej okreslone. Zwiazki o wzorze 1 zmniejszaja inhibitowanie fotosyntezy przez tlen. Dzialanie poprzez zmniejszanie inhibi- tujacego wplywu tlenu na fotosynteze otwiera per- 30 spektywe znacznego zwiekszenia plonów roslin o- kreslanych jako Cs.Wynikiem takiego sposobu dzialania jest rów¬ niez zwiekszenie, w istotny sposób, ilosci tlenu wydzielanego do atmosfery przez traktowane ros- 35 liny, co stanowi istotny aspekt ekologiczny wobec aktualnego problemu zwiekszania stezenia CO2 w atmosferze.Srodki wedlug wynalazku moga miec postac granulowana proszków, zawiesin, emulsji lub roz- 40 tworów zawierajacych substancje czynna, np. w mieszaninie z nosnikiem i/lub anionowa, kationo¬ wa lub niejonowa substancja powierzchniowo czyn¬ na, zapewniajaca, miedzy innymi, jednorodne roz¬ prowadzenie substancji wchodzacych w sklad kom- 4g pozycji. Jako nosnik mozna stosowac ciecz, taka jak woda, alkohol, weglowodory lub inne rozpusz¬ czalniki organiczne, olej mineralny, zwierzecy lub roslinny lub proszek, taki jak talk, glinki, krze¬ miany lub ziemia okrzemkowa. 0 Kompozycje stale, w postaci proszków do opyla¬ nia, proszków higroskopijnych lub granulek moz¬ na sporzadzac przez mieszanie substancji czynnej z obojetnym materialem stalym lub przez impreg¬ nacje stalego nosnika roztworem substancji czyn- nej w rozpuszczalniku, który nastepnie odparo¬ wuje sie. Poza nosnikiem i/lub substancja powierz¬ chniowo czynna kompozycje moga zawierac, jako substancje czynna, jedna lub kilka innych sub¬ stancji majacych wlasciwosci oddzialywania na wzrost roslin.Srodki wedlug wynalazku sa stosowane w daw¬ kach wystarczajacych dla przejawienia sie czyn¬ nosci substancji regulujacej wzrost roslin. Za¬ wartosc substancji czynnej w kompozycji zmie- ^ 60 nia sie w zaleznosci od róznych czynników, takich jak gatunek traktowanej rosliny, rodzaj gleby, warunki atmosferyczne i stan rozwoju roslin.Srodki wedlug wynalazku, stosowane jako czyn¬ niki wzrostowe, zawieraja zwykle od 10 do 80, ko¬ rzystnie 10 do 50% wagowych produktu o wzorze 1 lub jego soli. Jako czynniki wzrostu roslin, zwiazki o wzorze 1 i ich sole stosuje sie w ilosci od 20 do 500, korzystnie od 40 do 1(20 g substancji czynnej na hektar. Wynalazek jest ilustrowany ponizszymi przykladami, które nie ograniczaja je¬ go zakresu.Przyklad I. Emulgowany koncentrat. Spo¬ rzadza sie kompozycje zawierajaca (wagowo 15% 4-nitrofenylohydroksyloaminy, 6,4% Atlox 4851 (o- ksyetylenowany trójgliceryd zmieszany z sulfonia¬ nem, liczba kwasowa 1,5), 3,2% Altox 4855 (oksye- tylenowany trójgliceryd zmieszany z sulfonianem, liczba kwasowa 3) i 75,4% ksylenu.Przyklad II. Higroskopijny proszek. Sporza¬ dza sie kompozycje zawierajaca 25% 4-nitrofenylo¬ hydroksyloaminy, 15% Ekapersol (produkt konden¬ sacji naftalenosulfonianu sodu), 35% Zeosil 39 (syn¬ tetyczny uwodniony dwutlenek krzemu, otrzyma¬ ny przez stracanie) i 25% Vercoryl S (koloidalny kaolin).Przyklad III. Emulgowany koncentrat. Spo¬ rzadza sie kompozycje zawierajaca (wagowo 15% chlorowodorku 0-fenylohydroksyloaminy, 6,4°/o A- tlox 4851, 3,2% Atlox 4855 i 75,4% ksylenu.Przyklad IV. Higroskopijny proszek. Sporza¬ dza sie kompozycje zawierajaca 25% 0-(4-chlorofe- nylo) hydroksyloaminy, 15% Ekapersol, 35% Zeo¬ sil 39 i 25% Vercoryl S.Przyklad V. Badanie oddzialywania produk¬ tów o wzorze 1 na „efekt Warburga". Produkty o wzorze 1 maja wlasciwosci zmniejszania inhibi- tujacego wplywu tlenu na fotosynteze (efekt War¬ burga), wynikiem czego jest stymulacja fotosynte¬ zy i zwiekszenie wielkosci plonów. Próbe przepro¬ wadza sie na odcietych lisciach zboza, plywaja¬ cych na powierzchni destylowanej wody lub roz¬ tworu badanego produktu (10 mmoli w litrze).Liscie umieszcza sie w komorach szklanych, szczelnych, pod oswietleniem 300 w/m2 o regulo¬ wanej temperaturze 25°C; atmosfera w komorze jest w sposób ciagly odnawiana badz to powiet¬ rzem o normalnym skladzie (21% O2 — 350 ppm CO2) badz tez czystym tlenem (prawie 100%). Po osiagnieciu stacjonarnej fotosyntezy wprowadza sie 0,09 |j,mola 14C02 (aktywnosc wlasciwa 22 mCi/mM) i pozostawia liscie w ciagu 15 minut w oswietle¬ niu, w obecnosci radioaktywnego dwutlenku wegla.Liscie przechowuje sie zanurzone w cieklym a- zocie. W celu oznaczenia ilosci 14C02 zwiazanego w wyniku fotosyntezy liscie spala sie. Wyniki wyraza sie jako stosunek zwiazanej radioaktyw¬ nosci lisci kontrolnych i potraktowanych badanymi produktami.Gdy liscie traktowane badanym produktem w ilosci 10 jimoli umieszcza sie w atmosferze za¬ wierajacej 100% tlenu, to ich fotosynteza zwieksza sie o 15 do 50% (np. w przypadku chlorowodorku135 139 5 6 ' 0-(4-chlorofenylo) hydroksyloaminy o 18%) w sto¬ sunku do nie traktowanej kontroli. W kontroli tlen inhibituje fotosynteze w 15 do 45%. Z uzys¬ kanych danych wynika, ze zwiazki o wzorze 1 znacznie zmniejszaja inhibitujace dzialanie tlenu na fotosynteze („efekt Warburga").Przyklad VI. Badanie wplywu 0-(4-nitro- fenylo) hydroksyloaminy na toksycznosc tlenu w syntezie protoplastów lisci zboza. Ekstrahuje sie protoplasty lisci zboza, klasyczna technika izolacji przez macerowanie materialu roslinnego w roztwo¬ rach enzymów celulozowych i pektynowych, wiro¬ wanie róznicujace i saczenie. Efekt inhibitujacy tlenu mierzy sie na zawiesinach protoplastów w funkcji traktowania 0-(4-nitrofenylo) hydroksyloa¬ mina. Próba polega na zmienianiu stosunku ste¬ zenia tlenu i HCOs- w zawiesinie protoplastów w obecnosci i nieobecnosci 0-(4-nitrofenylo) hydro¬ ksyloaminy.Fotosynteze ocenia sie droga pomiaru ilosci tlenu wydzielanego przez protoplasty w oswietleniu. Po¬ miarów dokonuje sie za pomoca elektrody typu Clark, w 25°C. Naswietlenie w ogniwie pomiaro¬ wym odpowiada 250 W/m2.Wartosci fotosyntezy w funkcji stosunku (HCOs-; (02) w obecnosci i nieobecnosci 0-(4-ni- trofenylo) hydroksyloaminy zestawiono w tabeli 1.Tabela 1 Fotosynteza protoplastów zboza, traktowanych i nietraktowanych 40 ^M 0-(4-nitrofenylo) hydro¬ ksyloaminy, w obecnosci róznych stezen HCOs- i 02.Stosu¬ nek (COsH") (02) ¦ 2,25.10-3 1,10.10-3 6,7..10-* 3,3 .10-4 1,1 .10-4 1 Fotosyn¬ teza kontroli (w [Anio¬ lach wy¬ dziela¬ nego Oa/mg chlorofi- lu/go- dzine) 196 108 76 36 26 Fotosynteza w obec¬ nosci 40 ^uM 0-(4- -nitrofenylo) hydro¬ ksyloaminy [xmoli wydzia- lanego 02/mg chlorofi¬ lu/godzi¬ na 198 122 96 68 58 procent nietrak- towanej kontroli 101 112 126 | 188 223 Wniosek: 0-(4-nitrofenylo) hydroksyloamina zna¬ cznie zmniejsza toksycznosc O2 w fotosyntezie, co wyraza sie zwiekszeniem fotosyntezy przez pro¬ toplasty zboza traktowanego, przy zachowaniu sto¬ sunkowych stezen wodoroweglanu i tlenu takich jak w fotosyntezie inhibitowanej („efekt Warbur¬ ga").Przyklad VII. Badanie wplywu 0-(4-nitro- fenylo) hydroksyloaminy na toksycznosc tlenu w fotosyntezie nienaruszonych chloroplastrów ekstra¬ howanych z lisci zboza.Nienaruszone chloroplasty, klasy A wedlug ter¬ minologii D. O. Halla (Nature 235: 125—126, 1978) sa zdolne do wiazania dwutlenku wegla i wydzie¬ lania tlenu w ilosciach równowaznych uzyskiwa¬ nym dla calego liscia (50 do 250 ^moli wydzielo¬ nego O2 na mg chlorofilu i godzine). Stosowane w tej próbie chloroplasty ekstrahuje sie z pro¬ toplastów lisci zboza, przez mechaniczne rozerwa¬ nie scian komórkowych szokiem osmotycznym, sa¬ czenie i wirowanie w gradiencie gestosci.Fotosynteze ocenia sie mierzac wydzielanie tle¬ nu z zawiesiny nienaruszonych protoplastów w oswietleniu, w obecnosci HCO3- i O2 o zmiennym stosunku wzajemnym i w obecnosci lub nieobec¬ nosci 40 ^moli 0-(4-nitrofenylo) hydroksyloami¬ ny. Wyniki przedstawiono w tabeli 2.Tabela 2 Fotosynteza chloroplastów zboza, traktowanych i nietraktowanych 40 ^m 0-(4-nitrofenylo) hydro¬ ksyloaminy, w obecnosci róznych stezen HCO-8 i 02 Stosunek (CO3H-) (°2) 10-3 4.10-3 3,2.10-3 1,1.10-4 Fotosynteza kontroli (w ^.molach wydzielone¬ go O2) mg chlorofi¬ lu/godzine 114 76 36 26 Fotosynteza w obec¬ nosci 40 juM 0-(4-ni- 1 trofenylo)hydroksy- loaminy ^moli wy¬ dzielonego 02/mg chlo¬ rofilu/go¬ dzina 120 100 70 56 procent nie traktowa¬ nej kontroli 105,2 131,5 194,4 215,4 Wniosek: Stymulacja fotosyntezy chloroplastów uzyskana za pomoca 0-(4-nitrofenylo) hydroksylo¬ aminy, zwlaszcza przy zmniejszaniu wartosci sto¬ sunku stezen wodoroweglanu i tlenu wykazuje, ze 0-(4-nitrofenylo) hydroksyloamina zmniejsza tok¬ syczny wplyw tlenu na fotosynteze, czego wyni¬ kiem jest jej zwiekszenie, w stosunku do wyka¬ zanej przez chloroplasty kontrolne.Przyklad VIII. Wplyw 0-(4-nitrofenylo) hy¬ droksyloaminy na bilans weglowy roslin. 0-(4- -nitrofenylo) hydroksyloamina stymuluje fotosyn¬ teze chloroplastów, protoplastów i lisci, w stosun¬ ku do kontroli, zmniejszajac inhibitowanie foto- zyntezy przez tlen. Ta oryginalna wlasciwosc po¬ woduje stymulacje fotosyntezy calej rosliny, nie¬ zaleznie od tego czy 0-(-4-nitrofenylo) hydroksylo¬ amina jest podawana do korzeni czy na zielone czesci roslin.Instalacja doswiadczalna umozliwiajaca pomiar fotosyntezy bazuje na metodzie kompensacji do za¬ lozonej wartosci 350 ppm CO2. Instalacja jest mo¬ dyfikacja zaproponowanej przez M., Andre i in¬ nych, Ann. Agron. 1979, 3(0 (2): 139—151. 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 607 135 139 8 Rosliny umieszcza sie w komorach szklanych o . objetosci wewnetrznej 6250 litrów, w sposób ciagly przeplukiwanych, z szybkoscia 0,5 m/sek-1, po¬ wietrzem o wilgotnosci 70%. Rosliny /naswietla sie piecioma lampami Osram (HQI) o mocy po 250 W, w ciagu 12 godzin na dobe. Zawartosc CO? w powietrzu z komór asymilacyjnych analizuje sie za pomoca analizatora podczerwieni Uras 2-T (Hart- man and Braun. Stezenie C02 utrzymuje sie na poziomie 350 ppm przez injekcje tego gazu z butli ze sprezonym CO2 i regulacje za pomoca regula¬ torów Eurotherm (typ 070). Liczbe injekcji CO2 liczy sie i rejestruje za pomoca liczników i reje¬ stratorów Sodeco. Parametry mikroklimatyczne re¬ jestruje sie za pomoca rejestratorów Shessel.W czasie nocy uklad wylacza sie i jedynie re¬ jestruje zmiany zawartosci CO2, przez oznaczenia za pomoca analizatora podczerwieni. Wartosci przy¬ swajania CO2 w swietle, mierzone liczba injekcji tego gazu w jednostce czasu, daja miare fotosyn¬ tezy brutto. Uwalnianie CO2 przez rosline w ciem¬ nosci daje ocene respiracji. Interesujacy jest wiec pomiar wplywu 0-(4-nitrofenylo)-hydroksyloaminy na bilans weglowy traktowanych roslin, poprzez badanie zmian wzglednych wartosci fotosyntezy i respiracji.Metodologia stanowi adaptacje prac K. J. Mc Cree i J. H. Silsbury (Crop Science, T. 18, str. 13—18).W celu wyeliminowania bledów wynikajacych z heterogennosci roslin i nieuniknionych róznic cha¬ rakterystyki stosowanych komór asymilacji, kazda rosline (lub grupe roslin) traktuje sie 0-(4-nitro- fenylo) hydroksyloamina dopiero po uplywie 7 dni od rozpoczecia pomiarów. Ten okres stanowi 0- kres „kontrolny". Siódmego dnia rosliny traktuje sie 0-(4-nitrofenylo) hydroksyloamina, poprzez ko¬ rzenie lub czesci zielone i w ciagu nastepnych 7 dni przeprowadza pomiar fotosyntezy i respiracji.Ten drugi okres odpowiada traktowaniu.Podawanie na czesci zielone: Wyzej opisany higroskopijny proszek, zawieraja¬ cy 25% 0-(4-nitrofenylo) hydroksyloaminy ,napala sie na rosliny, w taki sposób, ze stezenie koncowe substancji czynnej wynosi 10_5 M. Po wysuszeniu zawiesiny rosliny ponownie umieszcza sie w komo¬ rze asymilacyjnej i przeprowadza pomiar fotosyn¬ tezy i respiracji. Wyniki mozna przedstawic gra¬ ficznie, nanoszac na os odcietych wartosci foto¬ syntezy uzyskane w okresie naswietlania, a na os rzednych wartosci respiracji uzyskane w 0- kresie nocnym po okresie naswietlania. W obu przypadkach wartosci wyraza sie czasem otwarcia elektrozaworów potrzebnym dla uzyskania wartos¬ ci równowagowej 350 ppm CO2 (fotosynteza) lub czasem otwarcia tych zaworów dla doprowadze¬ nia powietrza do wylotu z komór do pulapek CO2, potrzebnym dla doprowadzenia zawartosci CO2, do 350 ppm (respiracja).Dla przykladu, na figurze 1 przedstawiono gra¬ ficznie zmiane stosunku fotosyntezy i respiracji po potraktowaniu 0-(4-nitrofenylo) hydroksyloami¬ na zielonych czesci roslin zboza (Triticum Sativum, odmiana Capitole). Wymiane gazów miedzy rosli¬ na a atmosfera wyrazono, dla wygody, w ml CO2, a nie czasem otwarcia elektrozaworów.Wniosek: 5 Gdy prosta laczaca punkty doswiadczalne od¬ chyla sie od reprezentujacej nie traktowana kon¬ trole, kat miedzy tymi prostymi jest miara wply¬ wu zabiegu na bilans weglowy (korzystnego, gdyz fotosynteza jest proporcjonalnie bardziej stymulo- 10 wana niz respiracja: prosta odchyla sie w strone osi odcietych; niekorzystny bilans weglowy, re¬ spiracja proporcjonalnie bardziej stymulowana niz fotosynteza wyraza sie odchyleniem prostej w strone osi rzednych). 15 Przyklad przedstawiony na figurze 1 wykazuje, ze bilans weglowy zboza potraktowanego 0-(4-ni- trofenylo) hydroksyloamina jest korzystny, ponie¬ waz fotosynteza jest silnie stymulowana w sto¬ sunku do respiracji. Stymulacja ta pochodzi ze 20 zwiekszenia fotosyntezy spowodowanego 0-(4-ni- trofenylo)hydroksyloamina, która zmniejsza inhi- bitowanie fotosyntezy przez tlen, jak to wykaza¬ no w przykladach III, IV i V.W próbach przeprowadzonych na zbozu stymu- 23 lacja fotosyntezy jest rzedu 30 do 60%. Podawa¬ nie do korzeni: Rosliny hoduje sie na roztworze odzywczym Arnon i Hoagland. 0-(4-nitrofenylo)hy- droksyloamine stosuje sie w postaci higroskopij- nego proszku o zawartosci substancji czynnej 25% 30 rozcienczonego bezposrednio w roztworze odzyw¬ czym.Wymiane gazów mierzy sie za pomoca instalacji doswiadczalnej jak opisana w przykladzie VI. Wy¬ niki mozna przedstawic graficznie, stosujac zmo- 35 dyfikowana metode Mc.Cree i Silsbury'ego. W . przypadku zboza 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloamine podawano w roztworze odzywczym, w postaci hi- groskopijnego proszku, w koncowym stezeniu sub¬ stancji czynnej 10~5M. Typowy przyklad, uzyska- 40 my ze zbozem (Triticum Sativum, odmiana Ca¬ pitole) jest przedstawiony na figurze 2.Nachylenie prostej w strone osi odcietych, u- zyskane po potraktowaniu 0-(4-nitrofenylo)hydro- ksyloamina, jasno wskazuje, ze fotosynteza jest 45 silnie stymulowana, w stosunku do respiracji. W przypadku zbozac z reguly obserwuje sie stymu¬ lacje od 28 do 55°/o.Te same badania przeprowadzono z burakiem cukrowym (Beta vulgaris, odmiana Ceres Mono- 50 germe). Fig. 3 przedstawia typowe wyniki uzys¬ kane dla tej. rosliny.Odchylenie prostej uzyskane po podaniu 0-(4- -nitrofenylo)hydroksyloaminy w stezeniu konco¬ wym 10—5 M, w postaci 25% higroskopijnego prosz- 55 ku, wykazuje korzystny wplyw srodka wedlug wynalazku na fotosynteze, w porównaniu z wply¬ wem na respiracje., Stymulacja obserwowana na buraku cukrowym jest rzedu 30 do 40%.Wniosek:. Róznorakie badania laboratoryjne prze- 60 prowadzone na poziomie organitów lub organów izolowanych z lisci lub calych roslin wykazuja, ze 0~(4-nitrofenylo)hydroksyloamina eliminuje w roslinach toksycznosc tlenu w fotosyntezie. Jest to spowodowane zmniejszenie inhibitowania („efekt 65 Warburga"), czego konsekwencja jest znaczne9 135 139 10 zwiekszenie fotosyntezy roslin potraktowanych 0- -(4-nitrofenylo)hydroksyloamina.Ta oryginalna wlasciwosc 0-(4-nitrofenylo)hydro- ksyloaminy moze spowodowac zwiekszenie wydaj¬ nosci zbiorów hodowanych roslin potraktowanych tymi zwiazkami. Ponizej przedstawiono pewna liczbe przykladów.Przyklad IX. Badanie aktywnosci 0-(4-nitro- feny.lo)hydroksyloaminy jako czynnika wzrostu.A. Próba na pomidorach. Próbe przeprowadza sie na pomidorach odmiany Europcel. Stosuje sie blok Fishera w 5 powtórzeniach. Poletka elemen¬ tarne maja powierzchnie 20 m2 (10X2 m), a kaz¬ de powtórzenie- obejmuje jedna kontrole. Próbe . przeprowadza sie na glebie gliniastej, wapniowo- -ilastej. Zabiegi przeprowadza sie za pomoca apa¬ ratu dozujacego typu Van der Weij na bazie 750 litrów/ha, pod stalym cisnieniem 3000 hPa. Za¬ biegi przeprowadza sie po opadnieciu platków pierwszych lisci (Ti) lub po opadnieciu platków drugich lisci (T2=Ti+20 dni), wzglednie w mo¬ mencie zawiazywania, tj. tworzenia sie owoców (Ts=T2+20 dni). 0-(4-nitrofenylo)hydroksyIoamine stosuje sie w dawkach 40, 60 lub 120 g/ha, trzy- lub jednokrotnie. Przeprowadza sie dwa zbiory pomidorów. Przy kazdym zbiorze okresla sie wy¬ dajnosci w kg, dla 32 roslin, pomidora, w odnie¬ sieniu do nietraktowanej kontroli. Wyniki wy¬ raza sie procentowo, przyjmujac wydajnosc z kon¬ troli za 100%.Obserwowane wyniki doswiadczalne zestawiono w ponizszej tabeli.Tabela 3 Dawka w g/ha Ti 120 g 40 g T2 60 g 120 g 40 g T3 120 g 40 g Wydajnosc w % w od¬ niesieniu do nie trak¬ towanej kontroli 1-szy zbiór Ji 101,3 100,9 115,2 111,4 100,6 Kontrola: 100^ 25,4 kg 2-gi zbiór Ji + 12 108,5 138,3 104,1 105,9 121,4 100^ 8,9 kg Suma¬ rycznie 104,4 111,9 112,6 111,2 107,2 100^ 34,4 kg | Wniosek: 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloamina wyka¬ zuje wobec pomidorów aktywnosc czynnika wzros¬ tu.B. Próba na s oi Próbe przeprowadza sie na u- prawie soi. Stosuje sie blok Fishera w 6 powtó¬ rzeniach. Poletka elementarne maja powierzchnie 40 m2 (15X2,66 m). Kazde powtórzenie obejmu¬ je nie traktowana kontrole. Próbe przeprowadza sie na glebie piaszczystej wapienno-gliniastej.- Zabiegi przeprowadza sie na bazie 1000 litrów-ha, pod cisnieniem 3000 hPa, za pomoca aparatu do¬ zujacego typu Van der Weij. Zabiegi przeprowa¬ dza sie w nastepujacych stadiach rozwoju: Ti=pojawienie sie paczków kwiatowych Tz=formowanie pierwszych zawiazków T3=koniec formowania zawiazków 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloamine stosuje Sie w dawce 40, 60 lub 120 g/ha, jednp-, dwu- lub trzy¬ krotnie. Okresla sie wydajnosc, w kg, z 5 roslin soi. Wyniki wyraza sie procentowo, przyjmujac dla kontroli wartosc 100%.Otrzymane wyniki doswiadczalne zestawiono w ponizszej tabeli.Dawka w g/ha Ti 120 60 40 60- 60 1 Kontrola T2 1'20 60 40 , 60 60 Ts ' 120 60 40 60 60 Wydaj- nosc w % w odnie¬ sieniu do nie trak¬ towanej kontroli 107,8 110,5 117,6 105,7 105,2 102,4 104,6 102,8 116,0 107,0 100 35 Wniosek: 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloamina wy¬ kazuje wobec soi aktywnosc czynnika wzrostu.W innej serii prób przeprowadzonych na soi, w warunkach subtropikalnych (Brazylia), przy zastosowaniu 0-(4-hitrofenyIo)hydroksyloaminy u- 40 zyskano znaczne zwiekszenie wydajnosci ziarna.Próbe przeprowadza sie na uprawie soi (odmiana IAC-6. Stosuje sie blok Fishera w czterech po¬ wtórzeniach. Poletka elementarne maja powierzch¬ nie 30 m2, a kazde powtórzenie obejmuje kon- 45 trole. Nanoszenie przeprowadza sie jedno-, dwu- lub czterokrotnie, w nastepujacych stadiach roz^ woju: Ti=poczatek kwitnienia (60 dni po wysianiu) T2 = 74 dni po wysianiu 5 Ts=86 dni po wysianiu (poczatek zawiazywania sie ziarna) T4=96 dni po wysianiu 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloamine stosuje sie w daw- 55 ce 60, 120 i 240 g substancji czynnej na hektar, w postaci 25% higroskopijnego proszku. Wydaj¬ nosc, wyrazona w kg ziarna na hektar, porównuje sie z wydajnoscia kontroli i przedstawia jako % tej wartosci. Uzyskane wytoiki zestawiono w 50 ponizszej tabeli.Wniosek: 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloamina u- mozliwia zwiekszenie wydajnosci upraw soi. W innej próbie przeprowadzonej z soja odmiany BRL, w innych warunkach klimatycznych (wieksze opa- 65 dy deszczu i wyzsza temperatura, 0-(4-nitrofenylo)135 139 11 12 Dawka w g/ha Ti 120 | 60 T2 120 120 60 T3 120 120 60 T4 120 60 Wydaj¬ nosc w % kontroli 113,6 126 126,7 1 Kontrola: 100 hydroksyloamina nanoszono wedlug identycznego protokolu eksperymentalnego, w nastepujacych stadiach rozwoju: Ti=55 dni po wysianiu (poczatek kwietnia) T2=70 dni po wysianiu (rozwój straczków) Ts=80 dni po wysianiu (rozwój ziaren) T4=90 dni po wysianiu (poczatek starzenia) Wyniki wyrazone w procesie nietraktowanej kontroli i obliczone na podstawie wydajnosci ziar¬ na z hektara przedstawiono w ponizszej tabeli.Dawka w g/ha Ti | 120 60 120 T2 60 120 T, 240 120 120 60 120 T4 60 120 Kontrola: Wydaj¬ nosc w % kontroli 163 ' 161 151 131 175 ! 100 Wniosek: 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloamina zwiek¬ sza wydajnosc ziarna soi. Badanie wplywu 0-(4- -nitrofenylo)hydroksyloaminy na uprawy zboza.Badanie wplywu 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloami- ny na uprawy zboza.Badanie na zbozu: 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloa- mine rozpylono, w postaci 25"% higroskopijnego proszku, na ozima odmianij- zboza (Trtiticum Sa- Tabela 4 Dawka w g substancji czynnej/ha T0 62 5 Kor Ti 500 62,5 125 Ltrola T2 62,5 125 T3 250 62,5 125 T4 €2,5 125 T5 62,5 125 T6 62,5 125 Wydaj¬ nosc ziarna kwin¬ tali/ha 64,25 66,00 64,62 64,62 61,17 . % kon¬ troli r j 104,05 | 106,88 104,66 104,66 100 | 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 tivum, odmiana Lutin). Zabiegi przeprowadza sie w nastepujacych stadiach rozwoju: To=uformownie drugiego wezla Ti=poczatek pecznienia, pojawienie sie pochwy drugiego liscia T2 = 70% klosienia T3= T4=kwitnienie T5=ziarno mleczne Tb =ziarno maczne Zebrane ziarna wazy sie i wyraza wydajnosc w kwintalach na hektar. W ponizszej tabeli zesta¬ wiono procent wydajnosci uzyskanej po potrakto¬ waniu 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloamina w funkcji dawki i czasu podania.Wniosek: 0-(4-nitrofenylo)hydroksyloamina nano¬ szona na rosliny zboza zwieksza wydajnosc ziar¬ na z traktowanych upraw.Zastrzezenia patentowe 1. Srodek regulujacy wzrost roslin, zwlaszcza roslin okreslnych jako Cs, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera co najmniej jeden zwiazek o wzorze 1, w którym Ri oznacza atom wodoru, a wówczas Rz oznacza atom wodoru, a Rs oznacza atom wodoru lub grupe metylowa w po¬ lozeniu 2, 3 lub 4, atom chloru w polozeniu 3 lub 4, atom bromu lub grupe CF3 w polozeniu 4 lub grupe NO2 w polozeniu 2 lub 4 lub R2 oznacza grupe nitrowa w polozeniu 2, a Rs oznacza grupe nitrowa lub grupe CF3 w polozeniu 4 lub Ri o- znacza grupe nitrowa w polozeniu 2, a wówczas R2 oznacza grupe nitrowa w polozeniu 4, a Rs oznacza grupe nitrowa w polozeniu 6 lub R2 o- znacza grupe nitrowa w polozeniu 6, a Rs ozna¬ cza grupe CFs w polozeniu 4 lub co najmniej je¬ dna addycyjna sól takiego zwiazku z kwasem or¬ ganicznym lub nieorgnicznym. 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera 0-(4-nitrofenylo) hydroksyloamine. 3. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako substancje czynna zawiera 0-fenylohydroksy- loamine i/lub 0-(4-chlorofenylo)hydroksyloamine i/lub addycyjne sole tych zwiazków z organiczny¬ mi lub nieorganicznymi kwasami, zwlaszcza chlo¬ rowodorki. 4. Srodek wedlug zastrz. 1 albo 3, znamienny tym, ze zawiera 10—80% wagowych substancji czynnej. 5. Srodek wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze za¬ wiera 10—80% wagowych substancji czynnej.135 139 R ONH- 2 R- WZÓR 1 R3 WZÓR 2 Ri R. 2 R: OH i R 3 *¦'¦ WZÓR 3 R2_^-Hal +NH2OH SCHEMAT 1 ONH- R, Ri R^°" - H2NOSC,H R- ONH2 R: R: SCHEMAT 2135 139 oj o rd 30CH 200 A CL potraktowanie / j/ 1 1 3 1 1 i * 500 1000 1500 2000 2500 3 000 Fotosynteza Fig.1 03 U e CL LO CO lT 200- 150- 100- 50- i / / potraktowanie / / / / 500 1000 1500 2000 Fig. 2 Fotosynteza 1000 rt 750-I potraktowanie irac CL LA C9 CT 250- 0 l 1000 Fig. 3 BZGraf. 756/86 Cena 130 zl 200CL. 3000 Fotosynteza PL