Przedmiotem wynalazku jest dwuobwodowy zawór bezpieczenstwa z regulatorem cisnienia, zwlaszcza do pneumatycznych instalacji hamulcowych w pojazdach samochodowych.Znane sa instalacje, w których doplywajace ze zródla energii sprezone powietrze doprowadzane jest do róznych obwodów instalacji za posrednictwem regulatora cisnienia oraz dwu- lub wieloobwodowego zaworu bezpieczenstwa.Znane sa równiez instalacje, w których regulator cisnienia i wieloobwodowy zawór bezpieczenstwa umiesz¬ czone sa we wspólnej obudowie, jak opisano w opisie patentowym RFN nr 2 233 144. Niezaleznie od technicznej zlozonosci, takie instalacje maja jeszcze i te wade, ze regulator cisnienia i urzadzenie zabezpieczajace musza byc nastawiane oddzielnie, przy czym dla prawidlowego dzialania calosci, cisnienie odlaczania regulatora cisnienia, kiedy kompresor tloczy powietrze do otoczenia, powinno byc wieksze od cisnienia otwarcia zaworu bezpieczen¬ stwa, a cisnienie wlaczenia regulatora cisnienia, kiedy kompresor tloczy powietrze do instalacji, powinno byc wieksze od cisnienia zamkniecia zaworu bezpieczenstwa. Przy tym, wystepuja komplikacje natury konstrukcyj¬ nej, które przede wszystkim powoduja wzrost wymiarów zaworu bezpieczenstwa. Poza tym wystepuja trudnosci z realizacja konstrukcji dla duzych cisnien. Cisnienie otwarcia i bezpieczenstwa otrzymuje sie stosunkowo male równiez ze wzgledu na tolerancje ich nastawienia.Znane sa poza tym instalacje wysokocisnieniowe, w których ze wzgledu na zastosowanie samostabilizuja- cych sie kompresorów nie jest wymagane stosowanie regulatorów cisnienia. Tego rodzaju instalacje sa bardziej ekonomiczne od poprzednio opisanych. Maja jednak wade polegajaca na silnym spadku wydajnosci kompresora przy wzroscie cisnienia, az do zera, w zakresie samoczynnej stabilizacji. W odniesieniu do cisnienia otwarcia zaworu bezpieczenstwa instalacja taka jest podobna do innych.Celem wynalazku jest opracowanie dwuobwodowego urzadzenia zabezpieczajacego, umozliwiajacego równoczesna regulacje cisnienia, odznaczajacego sie prosta konstrukcja i zapewniajacego równoczesne nastawia¬ nie wartosci cisnienia, jak równiez ustawianie cisnienia otwarcia urzadzenia zabezpieczajacego powyzej cisnienia odlaczenia regulatora.Cel ten zostal osiagniety wedlug wynalazku w ten sposób, ze w obudowie umieszczona jest wspólna dla zaworu bezpieczenstwa i regulatora cisnienia sruba nastawcza stykajaca sie swym koncem umieszczonym wew- \2 130 102 natrz obudowy ze sprezyna nastawna, która oparta jest na tloku nastawczym, przy czym pomiedzy sprezyna nastawna i tlokiem nastawczym korzystnie umieszczony jest zawór nadmiarowy, tlok nastawczy uszczelniony jest na obwodzie za pomoca uszczelki i ma otwór pionowy i otwór poziomy, do wnetrza tloka nastawczego, z pozostawieniem pewnego luzu osiowego polaczona z popychaczem plytka której polozenie ograniczone jest ^zderzakiem z drugiej strony plytki umocowany jest drugi popychacz laczacy luzno osadzona plytke z malym tlokiem, do którego wnetrza wchodzi on z pozostawieniem pewnego luzu osiowego, a jego polozenie jest ograni¬ czone przez zderzak.Maly tlok jest uszczelniony na obwodzie za pomoca pierscieniowej uszczelki jednostronnego dzialania i dociskany przez sprezyne ku dolowi opierajac sie o sprezyne umieszczona we wnetrzu luzno osadzonego tloka oraz jest polaczony z zaworem zamykajacym otwór wykonany w luzno osadzonym tloku, pomiedzy czolem którego i obudowa umieszczona jest uszczelka zamykajaca otwór wykonany w obudowie, przy czym pomiedzy zewnetrzna strona luzno osadzonego tloka i sciana wewnetrzna obudowy znajduje sie szczelina pierscieniowa stanowiaca wspólny dla zaworu bezpieczenstwa i regulatora cisnienia obszar dlawienia, polaczona z przestrzenia powietrzna znajdujaca sie nad luzno osadzonym tlokiem, a ponadto w obudowie umieszczony jest, wspólny dla zaworu bezpieczenstwa i regulatora cisnienia, zawór zwrotny, przed lub za którym umieszczone jest dodatkowe przylacze.Zawór wedlug wynalazku ma szereg zalet i tak regulator cisnienia i urzadzenie zabezpieczajace sa nastawia¬ ne w nim jednoczesnie, zawór ma prosta konstrukcje, przy tym mozliwe jest ustawianie cisnienia otwarcia urzadzenia zabezpieczajacego powyzej cisnienia odlaczenia regulatora.Przedmiot wynalazku przedstawiony jest w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedsta¬ wia dwuobwodowy zawór bezpieczenstwa z regulatorem cisnienia, pracujacy na zasadzie oddzialywania powierz¬ chni tloka, fig. 2 , dwuobwodowy zawór bezpieczenstwa z regulatorem cisnienia pracujacy na zasadzie suwaka.Zgodnie z fig. 1 w obudowie 1 umieszczona jest sruba nastawcza 2 i sprezyna nastawcza 3. Sprezyna na- stawcza3 swoim dolnym koncem oddzialuje na zawór nadcisnieniowy 4 umieszczony w tloku nastawczym 5.Tlok nastawczy 5 uszczelniony jest na obwodzie za pomoca uszczelki 6. W tloku nastawczym 5 wykonany jest otwór pionowy 7 i otwór poziomy 8. Ponad zderzakiem 9 i popychaczem 10 do tloka nastawczego 5 przymoco¬ wana jest z pozostawieniem pewnego luzu osiowego plytka 11. Powyzej i ponizej luzno osadzonej plytki 11 znajduja sie uszczelki zaworowe 12 i 13 zaworów nadmiarowych i zabezpieczajacych obwód I i II. Drugi popy¬ chacz 14 laczy luzno osadzona plytke 11 z malym tlokiem 15 i jest do niego przymocowany, z pozostawieniem pewnego luzu osiowego, za posrednictwem zderzaka 16.Maly tlok 15 jest uszczelniony na obwodzie za pomoca uszczelki 17 w ten sposób, ze poprzez uszczelke 17 powietrze moze sie przedostawac z dolu do góry, lecz nie odwrotnie. Maly tlok 15 dociskany jest przez sprezyne 18 ku dolowi. Zawór 19 polaczony jest, z pozostawieniem pewnego luzu osiowego, z malym tlo¬ kiem 15, za posrednictwem zderzaków 20 i 21. Luzno osadzony tlok 23 za pomoca sprezyny 22 dociskany jest do malego tloka 15, co powoduje zamkniecie otworu 24 przez zawór 19. Do zamkniecia otworu 26 sluzy uszczelka 25 umieszczona miedzy czolem luzno osadzonego tloka 23 i obudowal. Pionowy otwór 27 laczy wejscie E poprzez zawór zwrotny 278 z przestrzenia 29.Jezeli wewnatrz instalacji nie wystepuje cisnienie, to sprezyna nastawna 3 oddzialuje poprzez zawór nadcis¬ nieniowy 4 na tlok nastawczy 5, wskutek czego zawory nadmiarowe 12 i 13 zamkniete sa luzno osadzona plytka 11. Popychacze 10 i 14 odsuniete sa od swoich zderzaków 9 i 16. Sprezyna 18 dociska maly tlok 15 do dolu, wskutek czego wywiera poprzez zderzak 21, zawór 19 i luzno osadzony tlok 23 nacisk na uszczelke 25, wskutek czego nastepuje oddzielenie otworu 26 od wlotu E. Kiedy kompresor rozpocznie pompowanie,to pewna ilosc powietrza poprzez kanal 27, zawór zwrotny 28, przestrzen 29 i szczeline pierscieniowa 30 dostaje sie do obwodu I.Pewna ilosc powietrza dostaje sie równiez poprzez szczeline pierscieniowa 31 do przestrzeni 32 i stamtad poprzez uszczelke 17 do obwodu II. Sila sprezyny 18 jest na tyle duza, ze nadcisnienie powstajace przy wlocie E nie unosi luzno osadzonego tloka 23. Po osiagnieciu cisnienia otwarcia otwiera sie zawór nadmiarowy 12 badz 13. Jezeli przypadkiem jako pierwszy otworzy sie zawór nadmiarowy 13 to obwód II zostaje napelniony sprezonym powietrzem, bez wystepowania efektu dlawienia. Luzno osadzona plytka 11 przesuwa sie ku górze wraz z tlokiem nastawczym 5 az do zadzialania zderzaka 16. Zwiekszone w tym czasie cisnienie, porzez prze¬ strzen 32 wywiera dodatkowy nacisk na luzno osadzony tlok 23, wskutek czego uszczelka 25 pozostaje zacisnie¬ ta.Róznica sil wspomnianej sprezyny 18 i sprezyny 22 oddzialuje poza tym w kierunku przeciwnym do wywolanej narastajacym cisnieniem sily dzialajacej od dolu na luzno osadzona plytke 11, wskutek czego plytka odsuwa sie od uszczelki 12 otwierajac zawór nadmiarowy obwodu I. Sprezone powietrze napelnia obwód I. Tlok nastawczy 5 przy dalszym wzroscie cisnienia przesuwa sie ku górze dalej, do zetkniecia sie popychacza ze zderzakiem 9.Jezeli jako pierwszy otworzy sie zawór nadmiarowy 12, to obwód I zostaje napelniony sprezonym powie¬ trzem, bez wystepowania efektu dlawienia. Przy odpowiednim wzroscie cisnienia tlok nastawczy przesuwa sie ku130 102 3 górze az do zetkniecia sie popychacza ze zderzakiem 9. Zderzak 9 powoduje odsuniecie luzno osadzonej plyt¬ ki 11 od uszczelki 13, wskutek czego otwarty zostaje zawór nadmiarowy obwodu II. Przy dalszym wzroscie cisnienia tlok nastawczy 5 przesuwa sie nadal ku górze, az do zetkniecia sie popychacza ze zderzakiem 16. Po dalszym zwiekszeniu sie cisnienia tlok nastawczy 5 poprzez zderzaki 3 i 16 powoduje odciagniecie malego tloka 15 w kierunku przeciwnym do kierunku dzialania sprezyn 18 i 22, wskutek czego ustaje nacisk na zde¬ rzak 21 i zderzak 22 dochodzi do zaworu 19.Powierzchnia róznicowa w postaci pierscienia o srednicach równych srednicy tloka nastawczego 5 i otwo¬ ru 24 okresla cisnienie otwarcia zaworu 19. Zawór 19 zostaje odsuniety od otworu 19 w kierunku przeciwnym do dzialania cisnienia w przestrzeni 32 na taka odleglosc, przy której z przestrzeni 32 poprzez otwór 24 wyplywa wiecej powietrza niz doplywa do niej przez szczeline pierscieniowa 31. W ten sposób zanika cisnienie w przestrzeni 32. Pod dzialaniem sprezyny 22 oraz istniejacego jeszcze w pierscieniowej przestrzeni 33 cisnienia luzno osadzony tlok 23 przesuwa sie ku górze, uszczelka 25 przestaje dzialac otwierajac otwór 26, wskutek czego wplywajace z wlotu E powietrze uchodzi przez otwór 26. Zawór zwrotny 28 zapobiega uchodzeniu po¬ wietrza z obwodów MII.Sprezyna 22 podnosi ku górze luzno osadzony tlok 23 az do ponownego zamkniecia otworu 24 przez zawór 19, który odsuwa sie od zderzaka 20 i dochodzi do zderzaka 21. Wskutek braku cisnienia w przestrzeni 32 na maly tlok 15 sprezone powietrze dziala tylko od góry, wskutek czego róznicowa powierzchnia pierscieniowa o srednicach tloka nastawczego 5 i malego tloka 15 okresla równiez cisnienie zamkniecia uszczelki 25. Przy odpowiednim spadku cisnienia w obwodach l/l I tlok nastawczy 5 przesuwa sie do dolu az do momentu, kiedy zamkniecie z uszczelka 25 w wyniku malego przekroju przeplywu zaczyna dzialac jak dlawica. Powstajacy wtedy przy wlocie E wzrost cisnienia dochodzi do przestrzeni 32 wywierajac nacisk na górna czesc luzno osadzo¬ nego tloka 23 i otwór 26 ponownie zostaje calkowicie zamkniety.Przy uszkodzeniu jednego z obwodów tloka nastawczy 5 przesuwa sie ku dolowi az do zamkniecia przez luzno osadzona plytke 11 odpowiedniego zaworu nadmiarowego 12 lub 13. Szczeliny pierscieniowe 30 i 31 moga byc zastapione otworami dlawiacymi. Wtedy szczeliny 30 i 31 zamyka sie pierscieniowymi uszczelkami.Fig. 2 tym sie rózni od fig. 1, ze przedstawia konstrukcje, w której dolny popychacz 34 luzno osadzonej plytki 11 ma ksztalt suwaka, który zaleznie od swego polozenia moze zamykac lub otwierac uszczelki 35 i 36.Tlok 37 polaczony jest z zaworem wyplywowym 38, który pod dzialaniem sprezyny 39 zamyka otwór 26 sluzac jednoczesnie za zawór nadcisnieniowy. Przestrzen 40 polaczona jest otworem 41 z atmosfera. Uszczel¬ ka 42 oddziela przestrzen 40 od kanalu wlotowego E. Wykonany w obudowie T znajdujacy sie pomiedzy uszczel¬ kami 35 i 36 otwór 43 dochodzi do przestrzeni 44. Drugi zawór zwrotny 45 umieszczony jest miedzy otworem pionowym 27 i otworem dlawiacym 46 dochodzacym do obwodu II. Sprezyna 47 dociska popychacz 10 do zderzaka 9.Dzialanie dwuobwodowego zaworu bezpieczenstwa jest analogiczne do dzialania zaworu wedlug fig. 1.Sprezyna 47 ustala kolejnosc dzialania zaworów nadmiarowych 12 i 13. Zawór nadmiarowy 12 otwiera sie jako pierwszy. Przy nadmiernym wzroscie cisnienia w obwodach I i II tlok ustawczy przesuwa sie ku górze az do chwili, kiedy suwak na popychaczu 34 zamknie uszczelke 36 i otworzy uszczelke 35. Sprezone powietrze moze zatem dotrzec poprzez otwór 43 do przestrzeni 44, tlok 37 przesuwa sie ku dolowi w kierunku przeciwnym do kierunku dzialania sprezyny 39 i otwiera zawór wylotowy 38. Dostarczane z kompresora powietrze przeplywa bez przeszkód przez wlot E i otwór 26 do otoczenia.Po uzyciu odpowiedniej ilosci powietrza tlok nastawczy 5 przesuwa sie na powrót do dolu wskutek czego suwak na popychaczu 34 zamyka uszczelke 35 i otwiera uszczelke 36. Znajdujace sie w przestrzeni 34 sprezone powietrze uchodzi poprzez otwór 43, otwór 48, przestrzen 40 i otwór 41 na zewnatrz. Sprezyna 39 dociska zawór 38 do otworu wyplywowego 26. Jezeli w instalacji nie ma cisnienia, to nastawna sprezyna 3 za posrednic¬ twem dociskanego przez nia tloka 5 utrzymuje w polozeniu zamkniecia zawory nadmiarowe 12 i 13 obu obwo¬ dów. Naciskajac na maly tlok 15 sprezyna 18 dziala posrednio równiez na zawór kulkowy lub plytkowy 19 i za jego posrednictwem na drugi tlok 23, który tym samym zamyka otwór 26 w obudowie 1.Kiedy kompresor rozpoczyna prace, to powietrze przechodzace przez zawór zwrotny 28 i zawory nadmia¬ rowe 12 i 13 moze sie dostac najpierw, za posrednictwem otworu dlawiacego lub szczeliny w dól tloka nastaw¬ czego 5 do obwodu pierwszego. Równoczesnie powietrze poprzez szczeline miedzy luzno osadzonym tlokiem 23 i obudowa 1 dochodzi do spodu malego tloka 15 i stamtad przez jednokierunkowo dzialajaca uszczelke 17 do obwodu drugiego.W momencie osiagniecia w zaworach nadmiarowych 12 i 13 cisnienia otwarcia, tlok nastawczy 5 unosi sie ku górze, otwierajac zawór nadmiarowy 12 obwodu pierwszego i umozliwiajac calkowite napelnienie obwodu pierwszego. Znajdujacy sie ponad tlokiem nastawczym zderzak 9 i popychacz 11 powoduja podniesienie luzno osadzonej plytki 11 z gniazda zaworowego zaworu nadmiarowego 13 obwodu drugiego, dzieki czemu powietrze wplywa bez przeszkód do obwodu drugiego. Przy dalszym narastaniu cisnienia tlok nastawczy 5 przesuwa sie dalej ku górze az do polozenia, w którym dolny popychacz 14 polaczony z luzno osadzona plytka 11 zetknie sie z malym tlokiem 15 powodujac jego uniesienie. W ten sposób kulka zaworu 19 dociskana jest do luzno osadzonego tloka 23 przez cisnienie wewnatrz tloka, dociskajace je do otworu w luzno osadzonym tloku 23.4 130 102 Przy dalszym wzroscie cisnienia tlok nastawczy 5 unosi sie nadal ku górze i kulka zaworu 19 zostaje odciagnieta od zamykanego przez nia otworu 24. Jezeli przekrój otwartej czesci zaworu jest na tyle duzy, ze wiecej powietrza wyplywa na zewnatrz niz przeplywa przez szczeline na obwodzie luzno osadzonego tloka 23, to tlok nie moze juz byc docisniety cisnieniem powietrza do dolu. Wytwarzane przez kompresor cisnienie i dzialajaca miedzy malym tlokiem 15 i luzno osadzonym drugim tlokiem 23 sprezyna 18 unosza go ku górze powodujac odsloniecie duzego otworu 26 w obudowie 1 i swobodny wyplyw na zewnatrz powietrza dostarcza¬ nego przez kompresor. Kiedy luzno osadzony tlok 23 przesunie sie ku górze, wybrany zostanie luz osiowy kulki zaworowej i kulka zamknie otwór 19 w tym tloku.Jezeli cisnienie w obu obwodach odpowiednio sie obnizy, to tlok nastawczy 5 przesuwa sie ponownie ku dolowi az do zamkniecia duzego otworu 26 w obudowie 1 przez luzno osadzony tlok 23. Powietrze o wzrastaja¬ cym na powrót cisnieniu z przewodu kompresora dociera poprzez szczeline 31 luzno osadzonego tloka 23 do przestrzeni 32 powyzej niego i naciska na niego ku dolowi powodujac zamkniecie otworu 26 w obudowie 1.Jezeli cisnienie w instalacji nadal spada, na przyklad wskutek jej uszkodzenia, to nastepuje zabezpieczenie obwo¬ dów w taki sam sposób, jak w znanych dwuobwodowych zaworach bezpieczenstwa.W innym przykladzie wykonania zaworu wedlug wynalazku, znany dwuobwodowy zawór bezpieczenstwa, zaopatrzony w sluzace do zabezpieczenia obu obwodów znana wspólna sprezyne nastawcza i urzadzenie nastaw- cze, mozna skonstruowac tak, ze z luzno osadzona plytka 11 polaczony popychacz 34, w dolnej jego czesci uksztaltowany jest w postaci podwójnego suwaka, który dzieki dzialaniu uszczelek pierscieniowych 35,36 moze powodowac napelnianie powietrzem i opróznianie specjalnej komory. W tej komorze znajduje sie tlok 37, który przy wzroscie cisnienia otwiera zawór 38, normalnie zamkniety dzieki dzialaniu odpowiedniej sprezyny 39 i sluzacy jako zawór nadcisnieniowy przy czym dostarczane przez kompresor powietrze uchodzi do otoczenia.Zastrzezenie patentowe Dwuobwodowy zawór bezpieczenstwa z regulatorem cisnienia, zwlaszcza do pneumatycznych instalacji hamulcowych w pojazdach samochodowych, zawierajacy znany dwuobwodowy zawór bezpieczenstwa i znany regulator cisnienia, znamienny tym, ze w obudowie (1) umieszczona jest wspólna dla zaworu bezpieczen¬ stwa i regulatora cisnienia sruba nastawcza (2) stykajaca sie swym koncem umieszczonym wewnatrz obudowy ze sprezyna nastawna (3), która oparta jest na tloku nastawczym (5), przy czym pomiedzy sprezyna nastawna (3) i tlokiem nastawczym (5) korzystnie umieszczony jest zawór nadmiarowy (4), tlok nastawczy (5) uszczelniony jest na obwodzie za pomoca uszczelki (6) i ma otwór pionowy (7) i otwór poziomy (8), do wnetrza tloka nastawczego (5) wchodzi, z pozostawieniem pewnego luzu osiowego polaczona z popychaczem (10) plytka (11), której polozenie ograniczone jest zderzakiem (9), z drugiej strony plytki umocowany jest drugi popychacz (14) laczacy luzno osadzona plytke (11) z malym tlokiem (15), do którego wnetrza wchodzi on z pozostawieniem pewnego luzu osiowego, a jego polozenie jest ograniczone przez zderzak (16), maly tlok (15) jest uszczelniony na obwodzie za pomoca pierscieniowej uszczelki (17) jednostronnego dzialania i dociskany przez sprezyne (18) ku dolowi, opierajac sie o sprezyne (22) umieszczona we wnetrzu luzno osadzonego tloka (23) oraz jest polaczo¬ ny z zaworem (19) zamykajacym otwór (24) wykonany w luzno osadzonym tloku (23), pomiedzy czolem którego i obudowa (1) umieszczona jest uszczelka (25) zamykajaca otwór (26) wykonany w obudowie (1), przy czym pomiedzy zewnetrzna strona luzno osadzonego tloka (23) i sciana wewnetrzna obudowy (1) znajduje sie szczelina pierscieniowa (31) stanowiaca wspólny dla zaworu bezpieczenstwa i regulatora cisnienia obszar dlawie¬ nia, polaczona z przestrzenia powietrzna (32) znajdujaca sie nad luzno osadzonym tlokiem a ponadto w obudo¬ wie (1) umieszczony jest, wspólny dla zaworu bezpieczenstwa i regulatora cisnienia, zawór zwrotny (28), przed lub za którym umieszczone jest dodatkowe przylacze.130 102 Fig. 1130 102 Fig. 2 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 100 zl PL